Niet iedereen is blij
met fosfaatvrij wassen
Lobby
voorkomt
veilige chemie
Beurs van Amsterdar
TNO: „SCHIJNSUCCES
Dollar na
interventie
omhoog
„NORMAAL HEB IK NOOIT HOOFDPIJN'
ills
ECONOMIE
QeidócSowumt
ZATERDAG 5 DECEMBER 1987 PAGIJ
Kuwayt koopt weer
aandelenpakket BP
LONDEN Kuwayt heeft gisteren
zijn bestaande aandeel in het Britse
olieconcern BP uitgebreid tot ruim tien
procent. De Kuwaytse regering noemt
de aankoop een goede investering op
de lange termijn. Makelaars en finan
ciële experts zeggen nog steeds te gelo
ven dat Kuwayt de BP-aandelen inder
daad alleen opkoopt uit investeringso
verwegingen en geen plannen heeft
voor een wel of niet vijandige overna
me van het concern. Aangenomen
wordt dat de Britse regering een derge
lijke actie van Kuwaytse zijde ook zou
tegenhouden.
Weinig verschil in
ziekteverzuim tussen
hand- en hoofdwerkers
AMSTERDAM - Handarbeiders zijn niet veel vaker ziek dan
hoofdarbeiders. Dat blijkt uit onderzoek van B. Vrijhof van het
Nederlands Instituut voor Arbeidsomstandigheden (NIA) uit Am
sterdam naar de cijfers van het ziekteverzuim. Alles bij elkaar is
het verschil in verzuim naar verhouding klein als tenminste re
kening gehouden wordt met afwijkend werk, lager opleidingsni
veau van de handarbeider, de ploegendienst waarin hij vaak
werkt, het aantal werkuren en werkdagen per week, minder
vaak toepassing van deeltijd. Zonder die correcties laten de cijfers
zien dat hoofdarbeiders in 1985 een verzuimpercentage kenden
van 6,7 en in 1986 van 6,8. Voor handarbeiders gold in 1985 en in
1986 een percentage van 11,4. Het aantal keren dat een handar
beider zich ziek meldt, is na correctie zelfs lager. Daartegenover
staat wel dat hij gemiddeld meer dagen ziek is dan een hoofdar
beider, zo stelt Vrijhof. Overigens concludeert Vrijhof dat het
verzuim de afgelopen jaren redelijk stabiel is gebleven.
Groningen gebruikt
afvalstof tegen
gladheid op wegen
GRONINGEN - De provincie Groningen gaat als
eerste het afvalprodukt calciumchloride gebruiken
voor de bestrijding van gladheid op de wegen. Het
is een afvalprodukt dat vrijkomt bij de produktie
van magnesiumoxide door Billiton Refactories in
Veendam. Het werd tot nog toe geloosd op de
Waddenzee. Het produkt, een oplossing met 180
gram zout per liter, wordt gebruikt als bevochti
gingsmiddel voor het zout om daarmee de gladheid
te bestrijden, het zogenoemde natzout-strooien. Het
produkt vermindert de belasting op de Waddenzee,
het is 25 procent goedkoper en het bevat minder
zware metalen en bezinksel waardoor de kans op
verstopte tanks en filters afneemt. Andere provin
cies en Rijkswaterstaat hebben eveneens belang
stelling voor de methode.
Rodamco
draait goed
ROTTERDAM - De intrinsie
ke waarde van het Rodamco,
het onroerend-goedfonds van
de Robeco Groep, is in de eer
ste negen maanden van het lo
pende boekjaar gestegen met
6,5 procent. Het vermogen
nam in die periode (28 februa
ri tot 30 november) toe met
1.268 miljoen, vooral door de
plaatsing van ruim 9 miljoen
aandelen. Belangrijkste aanko
pen in het derde kwartaal wa
ren panden in Düsseldorf en
Parijs. Ook voor de resterende
maanden van het boekjaar re
kent Rodamco op een goede
ontwikkeling.
Kersttaart
Het personeel van de Jakarta Convention Hall legt de laatste
hand aan de dertien meter hoge kerstboom-taart die gisteren op
de voedsel tentoonstelling in Jakarta te zien was. De ingrediën
ten waaruit de taart is samengesteld zijn 66,25 kilo meel, 5,300
eieren, 79,5 kilo boter en 371 kilo suiker.
FOTO: AP
DEN HAAG - De af
spraak tussen minister
Nijpels (Milieubeheer) en
de fabrikanten van was
middelen over terugdrin
ging van fosfaathoudend
zeeppoeder is niet bij ie
dereen in goede aarde ge
vallen. Deskundigen van
TNO en rijkswaterstaat
spreken zelfs van een
schijnsucces.
Op zich is fosfaat een ideaal
middel. Het gaat schuim tegen,
het ontkalkt wasgoed plus
wasmachinetrommel ontkalkt,
het is niet giftig en wel af
breekbaar door de natuur zelf.
Fosfaat veroorzaakt echter de
groei van algen met als gevolg
dat licht en zuurstof aan het
water worden onttrokken.
Hetgeen het milieu ernstig
verstoord.
Landbouw
Dr. H. Saeys, waarnemend di
recteur van Rijkswaterstaat in
Goes, zegt dat het terugdrin
gen van fosfaten in wasmidde
len weinig zal veranderen aan
de vervuiling van het opper
vlaktewater. „Wasmiddelen
zijn maar voor zo'n tien pro
cent verantwoordelijk voor de
fosfatenvervuiling. De land
bouw met zijn overmatige lo
zing van kunstmesten, dat is
verreweg de grootste boosdoe
ner". Saeys ziet meer in het
achteraf zuiveren van het fos
faathoudend water dan in een
eventueel verbod op fosfaat in
waspoeder.
Drs. M.J. Terpstra hoofd afde
ling „huishoudelijke reini
gingstechnieken" van TNO in
Delft is bang dat de afspraken
met de wasmiddelenproducen
ten niet meer dan een politiek
succes van Niipels zijn. Ook hij
meent dat de landbouw de
grootste vervuiler is en dat het
milieu nauwelijks veel beter
wordt van een verbod op fos
faten. Bovendien zit er een ri
sico aan omdat over de ver
vangende middelen nog wei
nig bekend is.
„De effecten hiervan op lange
re termijn zijn onzeker. Zeker
is wel dat de meeste vervan
gers moeilijk afbreekbaar zijn
en bij grote concentraties scha
delijk zijn voor het milieu".
Als vervanger van fosfaat is
met name het vaak gebruikte
NTA bij te grote concentraties
schadelijk. Het lost op de ri
vierbodem neergeslagen zware
metalen als cadmium en lood
opnieuw op en brengt ze dus
in het milieu terug. Het pro
dukt is bovendien niet goed
afbreekbaar in water.
Verder zijn er polyzuren.
Daarvan is de giftigheid welis
waar laag, maar alle betrok
ken woordvoerders hebben zo
hun „twijfels" over de biologi
sche afbreekbaarheid.
Stap
Een uitzondering is het alom
bekende soda. Dat is volgens
fabrikanten, ministerie en
TNO milieuvriendelijk. Maar
om de goede werking van fos
faten te behalen kan soda ei
genlijk alleen in combinatie
met andere middelen gebruikt
worden, een probleem dat
voor alle fosfaatvervangers
speelt.
De Stichting Natuur en Milieu
is wel tevreden over de actie
van Nijpels. Uiteraard moet
ook de belasting door overbe-
fnesting worden aangepakt,
maar als alle Rijnstaten een
verbod op fosfaat in waspoe
der zouden afkondigen zou het
fosfaatgehalte in de Neder
landse wateren al met 30 tot 40
procent dalen, zo rekent de
stichting voor. In Zwitserland
is fosfaatvrij wassen al lang
verplicht, in Duitsland wordt
er hard aan een verbod ge
werkt. Bovendien zijn de
voordelen van de vervangers
groter dan de nadelen, aange
zien de concentraties niet zo
hoog zullen worden, dat er
schade optreedt, zo verwacht
Natuur en Milieu. Het conve
nant tussen fabrikanten en
overheid mag echter geen re
den zijn om de kwestie verder
maar te laten rusten. „Een op
lossing is het nog lang niet,
maar het is een enorme stap
voorwaarts.
AMSTERDAM - De koers van
de Amerikaanse dollar is giste
ren op de Europese valuta
markten aan het eind van de
middag met ruim een cent ge
stegen door interventie van
een aantal centrale banken.
Eerder op de dag bewoog de
koers zich iets onder het slot-
niveau van donderdag, waar
uit bleek dat het effect van de
reeks renteverlagingen in Eu
ropa alweer snel was uitge
werkt.
De goudprijs is onder invloed
van de koerswinst voor de dol
lar scherp teruggevallen.
Op de wisselmarkt in Amster
dam werd voor de dollar een
officiële middenkoers vastge
steld van 1,8610 gulden. Dat
was meer dan de officiële
koers van 1,8565 gulden op
donderdag, maar iets minder
dan de slotkoers van 1,8645
gulden op die dag. Na de inter
ventie-aankopen door centrale
banken steeg de koers tot
1,8740 gulden bij het slot van
de handel. De Nederlandse
banken verhoogden hun ad-
vieskoersen met een cent tot
1,93 gulden bij verkoop van
dollars en 1,81 gulden bij aan
koop.
De interventie ten gunste van
de dollar kwam volgens valu
tahandelaren van de Bank of
England, de Bundesbank en
bij het begin van de handel in
New York ook van de „Fed",
het stelsel van Amerikaanse
centrale banken. De dollar
kreeg in de loop van de mid
dag ook steun van de Ameri
kaanse werkloosheidscijfers
over november. Het werkloos
heidspercentage daalde van 6,0
tot 5,9 en er kwamen 274.000
banen bij. Dat resultaat was
beter dan de valutahandel had
verwacht.
De goudprijs daalde aan het
eind van de dag flink. Op de
markt in Zurich werd bij het
slot van de handel 481 dollar
per ounce (31,1 gram) geno
teerd, bijna tien dollar minder
dan de slotprijs van 490,40 dol
lar op donderdag. Maandag be
reikte de goudprijs nog een
hoogtepunt van ruim 493 dol
lar per ounce.
(ADVERTENTIE)
Kgtel tapijt gUil
Vloerbedekking voor kantoren en bedrijven
Thomsonlaan 71 -75 Den Haag 070-603376
Dorpsstraat 152 Zoetermeer 079-165137
- Commis-I
KAASMARKT peEkg^-
Sb'SSSme',"7926 en Goudse vol-
vette 7,43.
Een groot deel van de produktie van het chemische bedrijf
Polysar Nederland in Arnhem blijft voorlopig stilliggen, al
dus de provincie Gelderland. Bij Polysar deden zich in een
week tijd twee bedrijfsongevallen voor waarbij grote hoe
veelheden explosieve en in één geval kankerverwekkende
stoffen vrijkwamen. Over het eventueel opnieuw in gebruik
stellen van de installatie zal eind volgende week beslist
worden wanneer de resultaten bekend zijn van een onder
zoek door een technisch bureau naar de oorzaak van de sto
ring. Inmiddels heeft de meerderheid van de Arnhemse ge
meenteraad aangedrongen op een volledige stillegging van
Polysar.
NATUUR EN MILIEU OVER
GIFLEKKEN BIJ POLYSAR:
ARNHEM Een sterke
lobby door het bedrijfs
leven bij het ministerie
van economische zaken en
een krachtige aandrang
vanuit dat ministerie op
andere departementen zo
als Sociale Zaken en Mi
lieu. Volgens Lucas Reijn-
ders van de Stichting Na
tuur en Milieu is dat de
belangrijkste oorzaak voor
de gebrekkige veiligheid
seisen bij chemische be
drijven als Polysar in
Arnhem. „Op die manier
probeert men de invoe
ring van scherpere richt
lijnen ernstig te belemme
ren".
Reijnders ergert zich aan die
houding omdat het in de mees
te gevallen om zwaar giftige
gassen of vloeistoffen gaat. Zo
kwam bij Polysar deze week
na een lichte explosie een (nog
steeds onbekende) hoeveelheid
butadieen vrij. Een giftig, kan
kerverwekkend en explosief
gas, dat zich over de grond
verspreidt omdat het zwaarder
is dan lucht. Tot (geringe) op
luchting van de provinciale
milieudienst en het bedrijf is
butadieen een vluchtig gas dat
in de buitenlucht vrij snel op
lost. Onduidelijk is echter of
het op het moment dat het
vrijkwam, schade heeft aange
richt. Polysar achtte het niet
noodzakelijk de eigen (bijna
300) werknemers aan een me
disch onderzoek te onderwer
pen.
Het andere gif dat uit een Van
de reactoren ontsnapte, de
eveneens kankerverwekkende
chemische verbinding acrylo-
nitril, is veel moeilijker te be
strijden, omdat het volgens
een medewerker van de dienst
milieu „blubberachtige troep
is". Het bedrijf heeft na de
ontsnapping een poging onder
nomen de rommel in het riool
te spuiten, het op te vangen in
een aparte buffer, om het
daarna te vernietigen.
Riool
Dat zou inderdaad gelukt zijn,
maar volgens de dienst milieu
Polysar Nederland in Arnhem.
is het onzeker of er schadelijke
stoffen in het riool zijn achter
gebleven, die uiteindelijk in
het oppervlakte-water terecht
komen. Vlak achter het bedrijf
stroomt een vertakking van de
Rijn.
Een medewerker van het be
drijf vertelt geamuseerd hoe
plotseling de storing zich voor
deed. „Het gebeurde enorm
snel: alle meters schoten in
een klap terug naar nul, het
veiligheidsventiel vloog de
lucht in en het gif stroomde
uit het reactorvatHij wordt
niet warm of koud van de ge
beurtenissen: „Je kunt je toch
niet overal druk om maken?"
Bij de leiding van het bedrijf
zit de schrik er wel goed in.
De provincie kondigde een
diepgaand onafhankelijk on
derzoek aan en dezelfde mid
dag meldde de directeur zich
ziek en ging naar huis. De pers
werd niet in het bedrijf toege
laten en alleen de adjunct-di
recteur mocht mededelingen
doen over het ongeval. Voorlo
pig beperkt de provincie zich
overigens tot dreigementen:
„Calamiteiten als deze mogen
absoluut niet opnieuw plaats
hebben. Dat is duidelijk. Daar
voor moet het bedrijf garanties
bieden". In de verte dreigt
zelfs sluiting.
Lucas Reijnders van Natuur
en Milieu heeft met stijgende
verbazing de berichten over
de ongelukken bij Polysar ont
vangen. „Weet je wat bijvoor
beeld uiterst vreemd is? Dat
achter de veiligheidskleppen
van de reactorvaten geen af
zuiginstallaties waren beves
tigd, terwijl het gebruikelijk is
dat die er wel ziin". Ook vindt
hij het „onlogisch" dat Polysar
heeft afgezien van een me
disch onderzoek bij het perso
neel. „Je kunt in zo'n geval
niet afgaan op metingen van
de lucht. Polysar is een typisch
voorbeeld van een fabriek die
de werknemers jarenlang
blootstelt aan chemische stof
fen, waarbij je maar moet af-
FOTO: PERSUNIE
wachten wat de gevolgen
zijn".
„Het milieurecht in ons land is
uiterst gebrekkig. Apparaten
die niet voldoen aan de voor
schriften, vergunningen die
niet blijken te kloppen en een
minimaal toezicht op de pro
duktie. Verschillende studies
ondersteunen die stelling. Zo
is uit een onderzoek door de
Algemene Rekenkamer geble
ken dat er nauwelijks toezicht
is op de lozing van stoffen in
het oppervlaktewater".
Natuur en Milieu vecht tegen
de bierkaai „omdat de proble
men zeer structureel zijn".
„We houden ons regelmatig
met problemen in deze sector
bezig, want dezelfde inciden
ten doen zich voor bij andere
bedrijven. En in sommige ge
vallen zelfs veel ernstiger dan
bij Polysar. Maar er is ver
schrikkelijk moeilijk greep op
te krijgen. De wetgeving biedt
geen ruimte de zaak aan te
pakken".
HUGO DE BRUIJNE
ARNHEM Dertig jaar zit
ten ze er nu. „En we hebben
de nodige luchtjes opgesno
ven". Het echtpaar Storte-
boom woont in een vrijstaand
huis aan de Wester voortse-
dijk in Arnhem. Onder de
rook van het enorme indus
trieterrein, zoals dat heet.
Bijna in de rook, samen met
een handjevol buren.
Toen ze er dertig jaar gele
den introkken was het nog
echt een vrijstaand huis.
Maar in de loop van de de
cennia kwamen er meer bu
ren: Biliton, de Enka, Kema,
Shell èn Polysar. Al snel
kwam de overlast: „Je ruikt
hier altijd wel wat". In enke
le gevallen was er sprake van
chemische schandalen (Bili
ton en de Kema).
De lijst van klachten werd
langer en langer. Het echt
paar Storteboom protesteer
de. Twee weken geleden nog,
toen Polysar voor het eerst
lekte. „Het stonk hier, anders
dan anders, echt zo'n pene
trante geur. Ik kreeg last van
branderige ogen, was wat
misselijk en had hoofdpijn.
Terwijl ik normaal nooit
hoofdpijn heb".
Storteooom is er niet gerust
op. „Dat gas verspreidt zich
toch. Laat er een paar kilo
deze kant op gewaaid zijn. Is
dat niet voldoende?. We heb
ben hier de Biliton-affaire
gehad, na een grote vanadi-
um-uitstoot. Besloten is toen
in grote delen van Arnhem
een bloedonderzoek in te
stellen. Er zijn destijds pro
cessen gevoerd tegen de
Kema, omdat twee kinderen
aan leukemie gestorven wa
ren als gevolg van chemische
verontreiniging. Als ik straks
ziek word, zou dat best ver
band kunnen houden met die
chemische bedrijven. Maar je
moet het afwachten. Je zou
zeggen dat er wel wat geld in
veiligheidsmaatregelen gesto
ken kan worden. Er worden
daar tenslotte miljoenen ver
diend".
Noteringen van vrijdag 4 december 1987 (tot 10:45 uur)
dividend over
86 1.30
86/1.40
86/6.60
86 /27.-
85/86 5% st
86/2.55
86 1.80 -tel.
86 5.95 d
86 4.-t 2% st.a
86/4.50
86 1.55 cl.
i6 1.:
86 12.88
86 1.-
86 1.75
86 1.30
86/3.50
86 1.50 d.
86 1.40
86 2.80 td.
86/87 1.60
86/5.50
86 12.80
86 2.50 of 4% st.a
86/8.50
86/7.-
86/4.-
86 10.—
86 1.85
86/3.60
86/2.-
85/86 1.16
78 4.40+5% st.a
86/0.80
86 15.33
86/9.25
86/2.04
86/2.16
ho dd
102.00 25/8
115.80 18/3
179.5016/9
54.10 7/4
148.8031/8
76.00 6/1
91.4026/8
134.80 15/5
169.0023/6
155.00 7/4
65.50 5/10
68.90 18/3
270.504/8
70.50 11/8
62.50 13/8
54.50 10/8
201.006/8
51.0010/8
69.105/10
72.00 30/7
57.60 11/8
173.7027/8
299.70 4/8
81.80 26/8
200.50 16/1
20050 11/8
135 806/1
478.00 5/8
42.00 7/4
90.50 10/8
56.70 15/7
1160013/8
14 6 80 17/6
110.10 13/8
54.00 23/11
28.00 5/1
156.1014/8
99.00 15/9
98.5011/8
140.00 12/6
la dd
45.0010/11
58.0028/10
79.5010/11
31.2020/10
140.702/1
31.704/12
55.1030/11
85.00 28/10
94.50 10/11
69.00 10/11
191010/11
251010/11
110 00 10/11
fokker
heineken
010/11 hoogoven* e 26.50 25.20
104/11 huntdoug. 37.50 35.50
115.504/12
104.00 10/11
58.00 30/11
149.003/12
77.00 10/11
137.20 12/1
70.3010/11
49.50 5/1
10.4010/11
90.10 10/11
44.50 10/11
48.00 10/11
89.00 20/10
philips
philips d88
Can. dollar
Franse Ir. (100)
Zwits. fr. (100)
Griekse dr.
Finse mark
34,50 Joeg. dinar
140,00 Iers pond
GOUD Nieuw Vorige ZILVER
■onbewerkt 28950 - 29450 29150 29650 onbewerkt 375 - 445
'bewerkt 31050 31250 bewerkt 490
Opgavr Drijfhout, A'dam
1 -
s
Weinig affaire op
inzakkende beurs
AMSTERDAM - Ook gisteren
heeft het Beursplein zich niet
kunnen onttrekken aan de
alom heersende malaise op ef
fecten- en valutamarkten. De
stemming was weer zwak en
de omzetten bleven beneden
1 miljard en dit was lager
dan op iedere voorgaande dag
van deze week.
Van de internationale fondsen
moest Unilever met 5 verlies
op 95,50 het meeste terug,
maar ook Koninklijke Olie
deed het slecht met 4 verlies
op 189,60. Banken en verze
keraars lieten een paar gulden
liggen. KNP lag flauw met 4
verlies op 105 en Bührmann
moest 2 terug naar 38.
In de transportsector leverde
Nedlloyd f 3 in op 105, ter
wijl verder fondsen als Hi
Douglas, Van Ommeren
co, Wessanen, VNU en
duidelijk de lift naar beni
namen.
Op de lokale markt lag de
boel er ongeanimeerd
Groot waren de verliezei
het algemeen niet, maar
brek aan orders duwde
koersen toch enkele guli
achteruit. Tot deze verlit
behoorden CKK, Eriks, G
ke Electronics, Grasso, Ni
cia,, Verkade en Vereei)
Glas. Anderzijds waren De
legraaf, IBB Kondor en I
beter.
De obligatiemarkt was p
houdend.
Op de optiebeurs weas
stemming flauw. Konink
Olie was koploper met
omzet van 6122 contraj
Unilever volgde op ruimd
stand met 3032 verhand
opties. De totale omzet
32.000 contracten.
