Propagandaslag rond top
Epiloog van het raketten-drama
finale
MIST
CeidóeGouta/nt'
ZATERDAG 5 DECEMBER 198T"
WASHINGTON - Van de meer
dan 130 ambassades die in de
Amerikaanse hoofdstad Washing
ton zijn gevestigd, ligt die van de
Sovjetunie het dichtst bij het Wit
te Huis. Het is een wat groezelig
gebouw aan de 16e Straat. Boven
de Victoriaanse voorgevel strekt
zich een woud van antennes uit
waarmee in onontwarbare codes
fevatte boodschappen naar Mos-
ou worden gezonden.
Vorige week arriveerden hier maar liefst
j vijftig kwartiermakers, door Moskou
vooruitgezonden om Gorbatsjovs topge-
sprek met Ronald Reagan op poten te
zetten. Zij huurden direct het nabij gele
gen Madison Hotel af: 270 kamers als
mede alle beschikbare vergaderzalen van
het vermaarde onderkomen, waar alle
groten der aarde over de vloer komen.
Onder hen ook - als enige Nederlander
- minister van defensie Van Eekelen.
Door de ligging van de Russische am
bassade. het Madison Hotel en het Witte
Huis krijgt Michail Gorbatsjov slechts
een klein hoekje van de Amerikaanse
hoofdstad te zien. Een stukje Washing
ton dat nog kleiner is dan zijn eigen
Kremlin in Moskou groot is.
Bij hun voorbereidingen stootten de
Russische kwartiermakers op Selwa
Roosevelt, het hoofd van de afdeling
protocol van het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken. Roosevelt, die
een team van zestig protocollaire specia
listen aanvoert, houdt zich bezig met be
langrijke vragen als waar Michail en
Raisa Gorbatsjov ter toilet moeten gaan.
Een conflict ontstond al snel over de kle
ding van de gasten tijdens het staatsban
ket, dat dinsdavond in het Witte Huis
wordt gehouden. Roosevelt wilde dat de
gasten in avondjurk of smoking zouden
verschijnen. Maar daar willen de Russen
niet aan. Als oprechte vertegenwoordi
gers van het proletariaat vinden ze een
geklede jurk en een zondags pak vol
doende. Na slopende onderhandelingen
gingen de Russen ten slotte overstag,
noewel nog steeds niet zeker is of Gor
batsjov zich in het zwart en Raisa zich
in het lang zal steken.
De hele aanwezigheid van Raisa rust
trouwens als een loden last op de schou
ders van de Russische kwartiermakers.
Tot dusver hebben de dames van de
Sovjetleiders geen rol van betekenis ge
speeld in het politieke leven van hun
ega. Maar Raisa is een vrouw van de
wereld, iemand met een eigen mening en
een geducht wapen in het nimmer afla
tende publiciteitsoffensief dat Moskou
in het Westen heeft ontketend. Het ziet
er naar uit dat Raisa meer van de Ame
rikaanse hoofdstad te zien krijgt dan
haar man. Daar staat Nancy Reagan
borg voor. die haar Russische gaste en
kele dagen op sleeptouw zal nemen.
Toch is het zeer de vraag of Washington,
dat nagenoeg elke week staatshoofden
ontvangt, zich echt zal opwinden over
Gorbatsjovs komst. Zo volgt de top met
een op net meest opwindende weekeinde
dat de hoofdstad kent: het weekeinde
van de Kennedy Center Honors, een
jaarlijks terugkerend spektakel om de
kas van het plaatselijk muziek-, opera-
en thcatercentrum te spekken. Amerika's
prominenten reppen zich naar ontelbare
ontvangsten, lunches, party's en het
veelbesproken National Symphony Ball,
waar iedereen komt die rijk, belangrijk,
machtig of beroemd is.
Nu al staat vast dat zelfs Raisa Gorbats
jov het tegen deze explosie van hoofd
stedelijke glitter zal moeten afleggen.
Het lijkt alsof „tout Washington" de
Gorbatsjovs de niet mis te verstane
boodschap mee wil geven, dat in de
Amerikaanse hoofdstad het beste nog
niet goed genoeg is. Wie, zoals de nog
steeds niet geheel wereldwijze Russen, in
Washington botweg weigert een smo
king, een vlinderstrik of een glitterjurk
te dragen, moet het immers zelf maar
weten.
JO WIJNEN
^WASHINGTON - Waar en wan
neer is nog niet precies bekend.
Maar in de loop van volgend jaar
J tullen honderden kruis- en Pers-
hing-I I-raketten tot ontploffing ko
men. Ho, geen paniek! Die explo
sies luiden niet het einde van de
s wereld in. Integendeel. Het prachti
ge vuurwerk zal de apotheose vor-
,J2men van het dan reeds klassieke
Tirama over de plaatsing van nieu
we Amerikaanse kernraketten in
Europa. Of, om de Hollywood-ter-
e<men van president Ronald Reagan
zie gebruiken, het happy end van
aeen even spannende als kostbare
Rolprent, gebaseerd op een waar ge
beurd verhaal.
ricenario en script dateren van voor
1979. Ongerust over de plaatsing van
yjiieuwe Russische kernraketten vraagt
IVest-Europa de Verenigde Staten om
plaatsing van nieuwe kernraketten. Het
.argument van de VS dat de bestaande
Wapensystemen de Europese veiligheid
garanderen, vindt op het oude continent
geen gehoor. Europa wil een voor ieder-
fcen zichtbaar bewijs van de Amerikaan-
n 5e verbondenheid met de Europese vei
ligheid. Uiteindelijk gaan de Verenigde
:.6>taten akkoord met het scenario voor de
/plaatsing van kruis- en Pershing-II-raket-
i ten op Europese bodem. De opnamen
«beginnen uiteindelijk in 1979 op het
NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Een
s greep uit enkele van de scènes:
Op het NAVO-hoofdkwartier stem
men de NAVO-landen in met de komst
van nieuwe Amerikaanse raketten in
West-Europa. Tegelijkertijd wordt de
Sovjetunie het terugtrekken van de nieu-
nwe raketten aangeboden, als het Kremlin
'opdracht geeft de op Europa gerichte ra
ketten te verwijderen. Nederland krijgt
de rol van dwarsligger toebedeeld.
In alle plaatsingslanden groeit het ver-
'®zet tegen de komst van de nieuwe raket
ten. Massale demonstraties zijn het ge-
volg. Juist op dat moment besluit de
Sovjetunie weg te lopen van de onder-
?'handelingstafel.
1 Introductie van een nieuwe hoofdrol
speler in het Oostblok. Sfeeropnamen in
Genève, waar de leiders van de beide su
permachten hun eerste top houden. Een
brandende haard staat symbool voor de
,édooi in de betrekkingen.
Eén van de „dubbele bodems" in het
scenario. Een tweede top op IJsland lijkt
het begin van de afschaffing van alle
"kernwapens in te luiden. Lijkt, want met
strakke gezichten van vermoeidheid,
boosheid en teleurstelling verlaten de
aJ leiders het ijzig koude Reykjavik.
Nóg een dubbele bodem. De Ameri
kaanse leider, die altijd met verve de rol
'k van „good guy" heeft gespeeld, wordt in
de ogen van veel mensen steeds meer de
„bad guy". De leider van het Oostblok
daarentegen, die steeds met nieuwe initi
atieven komt, wint aan populariteit.
jj* Laatste scène: Na vele bijna-akkoor-
den is het einde daar. In Washington on
dertekenen de leiders van Oost en West
het akkoord over de afschaffing van de
?J raketten voor de middellange afstand.
Epiloog: De definitieve vernietiging
van de raketten in de woestijn. In de af
titeling passeren de namen van Leonid
Brezjnev, Jimmy Carter, Gerald Ford,
Dries van Agt, Helmut Schmidt, Joeri
Andropov, Konstantin Tsjernenko, Jo-
Jlzef Luns, Valery Giscard d'Estaing en
vele andere hoofdrolspelers en figuran
ten die voortijdig de set hebben
(moeten) verlaten. Als slotbeeld rijden
de leiders van Oost en West („poor lone
some cowboys") de ondergaande zon te
gemoet.»
1
De draak steken
Er zullen ongetwijfeld politici zijn die
het ongepast vinden dat een beetje de
draak wordt gestoken met de komende
I topconferentie in Washington tussen
president Ronald Reagan en partijleider
Michail Gorbatsjov. Maar het valt niet
te ontkennen dat Washington volgende
week een decor biedt waar de meeste re
gisseurs alleen maar van kunnen dro
men. Honderden Russische en Ameri
kaanse veiligheidsagenten, helikopters in
de lucht, colonnes die begeleid door gil
lende politiesirenes door de straten
President Reagan en partijleider Gorbatsjov tijdens hun eerdere ontmoetingen in Genève en Reykjavik. De ge
zichten stonden niet altijd zo vrolijk als op deze foto's. Maar als alles gaat zoals gepland, wordt de komende top
in Washington opnieuw met lachende gezichten besloten. FOTO'S- 4P EP4
scheuren, tienduizenden toeschouwers,
duizenden journalisten en allemaal echt!
Maar als het aan de politici ligt, wordt
de top in Washington een bijna sacraal
gebeuren. Het Hoogfeest van de wapen
beheersing, de kroon op het president
schap van Ronald Reagan en een enorm
succes voor Michail Gorbatsjov. De me
dia in Oost en West zullen bol staan van
de superlatieven, ook over Nancy
Reagan en haar tegenvoeter, Raisa Gor
batsjov.
Zou het dan toch zo zijn, dat volgende
week in Washington de grondslag wordt
gelegd voor een veilig Europa in een
vreedzame wereld?
Verslaving
Voor dr. J.G. Siccama, medewerker van
Clingendael, het Nederlands Instituut
voor Internationale Betrekkingen, is het
antwoord op die vraag een duidelijk
„neen". In een recente publicatie veegt
hij onder meer de vloer aan met de
„verslaving" van politici - en in hun
kielzog de pers en de publieke opinie -
aan „wapenbeheersing". Wapenbeheer
sing in zijn oorspronkelijke betekenis is
volgens hem het streven naar stabiliteit
tussen machtsblokken. De politici ver
basteren dat begrip ten onrechte tot het
afschaffen van zoveel mogelijk (kernwa
pens. Met als resultaat, aldus Siccama,
dat het akkoord over de afschaffing van
de kernraketten in Europa in feite strij
dig is met de Europese veiligheid.
Door de afschaffing van alle kernraket
ten met een bereik tussen de 500 en
5.000 kilometer staan er in West-Europa
geen raketten meer die het grondgebied
van de Sovjetunie kunnen bereiken, ter
wijl de Russische militairen hun op de
VS gerichte raketten natuurlijk net zo
makkelijk op West-Europa kunnen afvu
ren. West-Europa is voor zijn veiligheid
afhankelijk van de Amerikaanse
„atoom-paraplu". En als Europeanen
twijfelen aan die Amerikaanse bescher
ming, zal het zelf maatregelen moeten
nemen om de eigen veiligheid te vergro
ten. Daarmee zitten we dan weer bijna
in dezelfde situatie als voor 1979.
De vraag of de politici dit niet hebben
voorzien, is in feite al door Siccama be
antwoord. Mede door de druk van de
publieke opinie zijn wapenbeheersings-
gesprekken een op zichzelf staand poli
tiek doel geworden. Waarbij, zoals ge
zegd, het eigenlijke doel - stabiliteit -
bewust opzij werd geschoven. Vandaar
dat Siccama - en hij is niet de enige -
tot de conclusie komt dat de veiligheid
van West-Europa het beste gediend was
gewèest, als er een aantal kruis- en Pers-
hing-II-raketten zou zijn blijven staan.
De werkelijkheid is anders. Met hun
handtekening onder het INF-akkoord
verwijzen Reagan en Gorbatsjov volgen
de week bij elkaar zo'n duizend raketten
naar de schroothoop.
Toekomst
Opvallend is dat voor- èn tegenstanders
van de plaatsing van de kruisraketten nu
van mening zijn, dat West-Europa zich
echt grondig moet bezinnen op de mili
taire toekomst. Je zou kunnen zeggen
dat de beslissing van 1979 in sommige
opzichten kan worden overgedaan.
Een modernisering van de overgebleven
Amerikaanse kernwapens in Europa is
in dat verband een reèle mogelijkheid.
Daartoe is overigens al in 1983 besloten.
Aan dat moderniseringsbesluit is eigen
lijk nooit veel aandacht besteed. Maar
nu de raketten voor de middellangse af
stand binnenkort verdwijnen, wordt dat
bij het grote publiek volkomen onbeken
de Montebello-besluit naar de voor
grond gehaald. Waarmee op zijn minst
de indruk wordt gewekt dat de NAVO-
landen het volgende week te onderteke
nen akkoord bij voorbaat willen ontdui
ken. Net als in de discussie rond de
kruisraketten dreigt het westerse bondge
nootschap slachtoffer te worden van zijn
eigen bedroevend slechte public rela
tions.
Een andere oplossing ligt in een verster
king van de conventionele bewapening,
als antwoord op de voorsprong die de
Sovjetunie op dit terrein heeft. Maar
welk Europees land is bereid het geld be
schikbaar stellen voor de enorme kosten
die daarmee gepaard gaan? Zelfs Groot-
Brittannië heeft immers een verlaging
van de defensie-inspanningen aangekon
digd.
Nog een mogelijkheid ligt in een verdere
versterking van de Europese „poot" bin
nen de NAVO. In het kader van de West
Europese Unie zijn reeds enige stappen
in die richting gezet. Maar het bestaan
van onafhankelijke Britse en vooral
Franse kernmachten maakt dit tot een
zeer langzaam verlopend proces.
Minder vertrouwen
Een laatste alternatief is het volledig ver
trouwen op de bescherming door Ameri
kaanse kernwapens. Maar dat wil Euro
pa niet meer. Door een reeks van oorza
ken - variërend van Vietnam en Grena
da tot de mislukte top in Reykjavik en
Irangate - is het vertrouwen in het
Amerikaanse leiderschap sterk vermin
derd. Op hun beurt zien steeds meer
Amerikanen in dat verminderde ver
trouwen een reden om die altijd al lasti
ge Europeanen ook op andere terreinen
hun eigen boontjes te laten doppen.
In dat licht bezien kan het INF-akkoord
dan ook worden gezien als keeipunt in
de Amerikaans-Europese relatie. Het
scenario voor het vervolg op het „kruis
raketten-drama" voorziet nóg niet in een
terugtrekking van de Amerikaanse troe
pen uit West-Europa,. Maar het Ameri
kaanse Congres, waar het misverstand
bestaat dat Europa niets doet aan de ei
gen veiligheid en alleen van de inspan
ningen van de VS profiteert, moet stevig
snijden in de defensie-begroting. Het
kijkt daarbij steeds nadrukkelijker naar
de ruim 300.000 Amerikaanse militairen
overzee. Tot grote angst van West-Euro
pa, dat met zo'n terugtrekking de laatste
directe band tussen de eigen veiligheid
en die van de Verenigde Staten doorsne
den zou zien.
Hoe het scenario er in detail uit gaat
zien, hangt vooral af van de opvolger
van president Reagan. Maar over de rol
van West-Europa staat al een aantal za
ken vast. In het vervolg op het kruisra-
kettendrama zal Europa in wat voor
vorm dan ook steeds meer op eigen be
nen moeten staan. Het zal ook op mili
tair terrein de rol op zich moeten nemen
die het qua rijkdom, intellectueel ver
mogen, historie en ligging toekomt.
Toegegeven: zo'n andere relatie zal on
vermijdelijk leiden tot ruzies en conflic
ten met de Verenigde Staten. Maar is er
dan direct sprake van een „Atlantische
crisis"? Is het niet juist de eigenschap
van de westerse wereld, dat politieke
conflicten in het openbaar worden uitge
vochten? Misschien komt het dan toch
nog tot dat happy end. Een Oscar lijkt
vooralsnog te veel
JOS TIMMERS
door Piet Snoeren
Erwin Kroll was na het beëindigen van
zijn weeroverzicht nog niet in de richting
van Noraly Beyer gestapt met een
motoriek die blijkens een onnavolgbare
parodie in het voor de rest niet' te vréten
satirisch programma Verona slechts tot
een nummertje zwoel worstelen tussen de
decorstukken kan leiden, of de
burgemeester, de hoofdofficier van
justitie en de groepscommandant van de
rijkspolitie zaten al op het crisiscentrum.
..Dit belooft dus een risicovolle avond te
worden, hier in het oosten van het land",
opende de burgemeester zorgelijk de
vergadering. ..Maar gelukkig zijn we
door schaae en schande wijs geworden
relativeerde de hoofdofficier van justitie,
terwijl hij met de wijsvinger op het
meegebrachte draaiboek likte. ..Ik heb
tenminste de centrale registratie alvast
een computeruitdraai laten maken van
alle delictgevoelige personen droeg de
groepscommandant van de rijkspolitie
zijn steentje bij. ..Mooi", hernam de
burgemeester net woord. „De
delictgevoelige personen melden zich dus
vanavond op de fiets bij de daartoe
aangewezen politiebureaus. Daar hebben
we geen omkijken meer naar. En de rest
vervoeren we weer in speciale bussen met
motorescorte, neem ik aan. heren? Want
daar hebben we de vorige keren prima
ervaringen mee opgedaan".
..Mag ik dienaangaande toch met een
aanvullende suggestie komen0" bracht de
groepscommandant van de rijkspolitie in
net midden. „Zouden we in die bussen
niet iemand mee kunnen sturen, iemand
met een stuk gezag, maar toch populair,
die naar de mensen toe wat info Kan
geven over heel het maatregelgebeuren?
Piet er van Vollenhoven misschien? Die is
niet voor niets...
„Allemachtig leuk idee. kerel", nam de
hoofdofficier van justitie het voorstel
over. „Ik ga Pi et er meteen bellen. Die
doet het ■Cast. als hij vanavond tenminste
geen piano hoeft te spelen met Louis van
Dijk. En wat dachten jullie van Neelie?
Ook een vlotte babbel, hoor. En het is per
slot van rekening haar pakkie-an".
Zo ging de vergadering nog een tijdje
door, totdat er een scenario op tafel lag
dat sloot als een bus, compleet met de
aanbeveling om voor risicovolle avonden
een systeem van pasjes in te voeren
waardoor de risicobestendigheid van de
bezitter langs elektronische weg met
waarborgen zou zijn omkleed. „De
centrale overheid moet dan wel in de
kosten bijdragen", sloot de burgemeester
de bijeenkomst.
Helaas betrof het geen betaald voetbal en
daarom gebeurde dit alles niet. Daarom
gebeurt er nooit iets wanneer Erwin
Kroll, alvorens zich volgens het
draaiboek van Henk Spaan en Harry
'ermeegen achter de schermen met
Noraly te gaan vermijen, voorspelt dal
grote delen van het land de komende
uren rekening dienen te houden met de
vorming van zeer dichte mist. Daarom
stierven er het afgelopen weekeinde op
rijksweg 37 (Emmen-Hoogeveen) ter
hoogte van Dalen vijf mensen. Daarom
werden het 56-jarige echtpaar Pastoor uit
Hoogeveen en het 59-jarige echtpaar Fik
uk Hollandsche Veld zonder pardon uit
hel leven gemaaid, terwijl ze gezellig met
elkaar in de auto zaten. Ornaat een 27-
jarige militair uit Wolvega - dronken of
brooddronken of met zo weinig hersenen
in zijn kop dat er eenvoudig niets te
benevelen viel - „bij dichte mist een
foutieve inhaalmanoeuvre uitvoerde",
staat er in het politierapport. De gotspe.
Alsof het ook mogelijk zou zijn bij dichte
mist goed in te halen.
Ngentien regeltjes op pagina 7 haalde het
ongeluk in 's lands grootste ochtendblad,
en 's lands progressiefste ochtendblad
had er zelfs geen letter voor over,
evenmin als 's lands in de avond
verschijnende kwaliteitskrant. Want zo is
het hier gesteld. H'anneer een
opgewonden standje uit Oss een
bommetje gooit waarbij, op de
vermeende kwetsuur van aie pias in het
Cypriotische doel na, geen schrammetje
valt, wordt er op de voorpagina's moord
en brand geschreeuwd en komt er onder
aanvoering van de onuitroeibare prof.
Hoefnagels een keur aan criminologen
opdraven teneinde de drijfveren achter
zulk misdadig gedrag bloot te leggen.
Wanneer een kluppie uit datzelfde Oss
vervolgens in het kader van de KNVB-
beker de pech heeft tegen Fevenoord te
moeten ballen, worden er 300 politie
agenten aan het opsporen van inhalers
■bij dichte mist onttrokken, want d'r zal
maar eens zo'n stuk verdriet een
nagelvijltje proberen binnen te
smokkelen, niet?
En ondertussn zit Neelie het wettelijk
mogelijk te maken dat er straks bij
dichte mist met 120 kilometer per uur
ingehaald mag worden. Maar bij dichte
mist met 180 kilometer per uur inhalen
blijft ook kunnen. Immers: extra controle
om ervoor te zorgen dat iedereen zich
aan de nieuwe maximum-snelheid
houdt, dat zit er niet in. zegt ze met het
zuinige mondje dat Ton Planken haar
heeft leren trekken. Gebrek aan
mankracht bij de politie. Die heeft
namelijk wel wat beters te doen. Jammer
voor de echtparen Pastoor en Fik. maar
de eerste taak van de politie in dit land is
ervoor te zorgen dal net voetbal niet de
mist ingaat
