Carmiggelt schreef vooral
)ver „gewone dingen
James Baldwin
overleden
BESPAAR NU VEELGELD.
KOOP VOOR 1 JANUARI EEN NIEUWE CITROËN.
KONKEL VERHIEF DE TERM „STUKKIESSCHRIJVER" TOT ERE-TITEL
ge
SlSTERDAM/DEN
itlAG Hij verhief de
:m „stukkiesschrijver"
Simon Car-
;elt werd onderschei-
met vrijwel alle va-
landse literaire prij-
zag zijn werk ver-
d in het Russisch en
;els, schreef teksten
een cabaretier als
Kan, maar bleef
izelf betitelen als
lukkiesschrijver". De
term „schrijver" op
vond hij blijkbaar
te groot woord voor
hij deed: in een dage
column in het dag-
Het Parool het rei
en zeilen van zijn
iterdamse medebur-
beschrijven.
dan zesduizend van die
ikjes schreef de gisteren op
jarige leeftijd overleden
;miggelt onder het pseudo-
|m Kronkel in Het Parool.
rte, doorleefde stukjes over
Mensen die vrijwel alle-
Val gemeen hadden dat het
ren naar het scheen voor
wat anders was verlopen
n ze hadden verwacht. Of
helemaal geen verwach-
jgen meer hadden, en daar
-et een typisch Carmiggelti-
Inse humor in berustten,
irmiggelt schreef over de
derdogs en de schlemielen
een manier die een tegen
heid effect tot gevolg had:
verkregen een stukje waar-
,gheid dat aan hun uitzicht-
isheid niet ontleend kon
•rden.
!d'
I e
lirmiggelt kon zijn mede-
"(e'ns observeren als geen an-
Zijn dagelijkse ontmoe-
_sn in van treurigheid
[órlopen lokaties - het ver-
al gaat dat Carmiggelt min-
ns vijfhonderd café's van
Iririen heeft gezien - boden
altijd stof tot schrijven.
'ij zag wat anderen niet za-
^jn,. omdat het zo „gewoon''
as. Maar juist rond die „ge-
[fene" dingen, een alledaagse
;|beurtenis, een terloops ge
brek tussen „gewone" men-
^{n, bouwde Carmiggelt een
"irhaal dat meestal klonk als
Afwijking
Zelf beschreef hij het wel
eens als een afwijking. „Dan
zit ik met mijn vrouw in een
restaurant te praten. Er zitten
mensen aan een volgend ta
feltje. En dan zeg ik na een
tijdje, als die mensen weg
gaan: „Hoorde je dat verhaal
van die vrouw?En dan zegt
mijn vrouw: „Nee, wat zei ze
dan?". En dan vertel ik het
haar, en dat heeft ze dan alle
maal niet gehoord. Ik heb ge
woon een derde oor voor dat
soort dingen, terwijl ik ge
woon de conversatie met mijn
vrouw voortzet. Het is een af
wijking. Ik geef toe dat dat
vreemd is", zei hij eens tegen
Elseviers Weekblad.
Niet alles wat hij schreef was
ook werkelijk zo gebeurd.
Carmiggelt vervormde de
werkelijkheid, maakte hem
ondanks zijn droge schrijfstijl
en humor smeuiger, passen
der voor zijn. zoveelste Kron
kel van dat jaar. Die opdracht
elkè dag een stukkie te leve
ren hield hem schrijvende,
niet zoiets verhevens als in
spiratie of een innerlijke
drang. „Een krant is een
nuchter voorwerp. Als je mijn
natuur hebt is dat echter al
leen maar fijn, want ik weet
tenminste waarom ik schrijf:
omdat ik het aan een meneer
beloofd heb en het elke mor
gen wordt opgehaald", zei hij
bij zijn afscheid van zijn
Kronkel. Het leek er met die
woorden een beetje op of ook
Carmiggelt zelf zich tot dat le
ger van schlemielen rekende,
dat liever iets anders had ge
daan.
Wisselend
De waardering voor zijn werk
is zeker in literaire kring nog
al wisselend geweest. Carmig
gelt was, zoals onlangs nog uit
een opinie-onderzoek bleek, 's
lands bekendste schrijver, en
dat maakte hem bij voorbaat
al een twijfelgeval. Schreef
Carmiggelt nu literatuur of
niet? De jury's van de Con-
stantijn Huygensprijs en de
P.C. Hooftprijs vonden van
wel, maar boven zijn hoofd
werden hele discussies uitge
vochten over de vraag of dat
wel terecht was. „Het is een
soort golfbeweging. Eerst had
mijn werk niets met litera
tuur te maken, na die prijzen
werd het plotseling' literatuur.
een uitgebreide agen-
- Ba, ook voor de komende
Üagen, raadplege men
de gratis wekelijkse
'ebijlage van deze krant.
bioscopen
LLPHEN AAN OEN RIJN EURO-
,lfclNEMA I (Van Boetzelaerstraat 6,
fel. 01720-20800): Mannequin (al);
"18.30. 21.00. wo. ook 13.30. EU-
fROCINEMA II: Hactor (al); 18.30.
n 11.00. wo. ook 13.30. EUROCI-
^MEMA III: Ean maand latar (al);
LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19.
P|el. 071-121239): Full Matal Jackat
19.00, 21.15. wo. ook 14.30.
LIDO en STUDIO (Steenstraat
tel. 124130): Who's that girt
..-lal); Bambi (al); wo. 14.30; Een
■'maand latar (al); Beverly Hilla Cop
(al); 19.00, 21.15. ma. dl. ook
"14.30. Angel Haart (16); Hector
i-|al); The Witches of Eastwick (16);
e14.30. 19.00. 21.15. TRIANON
".[Breestraat 31. tel. 123875): Van
geluk gesproken (12); 14.30.
^<19.00, 21.15. e REX (Haarlemmer
straat 52. tel. 071-125414); Up 'n
ling (16); 14.30, 19.00, 21.15.
CATWUK e CITY THEATER I
Badstraat 30. tel. 01718-74075):
lobocop (12); wo. 14.45, 19.00,
>1.15. ma. dl. 19.00, 21.15. e CITY
THEATER II: (16); Number one
rith s bullit (12); ma. dl. wo. 19.00.
Een maand later (al); 21.15. De
van hiernaast (al); wo.
(14.45.
VOORSCHOTEN GREENWAY (tel.
01717-4354): Zoeken near Eileen
112); ma. dl. wo. 20.15.
(idNDER VOORSTELLING
'Repelsteeltje; wo. 14.00. LT.; wo.
aps;45.
WASSENAAR e ASTRA (tel.
(01751-13269): Extremities (16) ma.
i wo. 20.00.
KINDERVOORSTELLING
Avontuur met een staartje; wo.
[14.00.
ZOETERMEER e PROMENADE
1.2,3 (Promenade 7. tel. 079-
511313); The Untouchables; ma.
di. wo. 20.00. The Witches of
Eastwick; ma. dl. 20.00. Troetel
beertjes II; wo. 14.00. Van geluk
gesproken; ma. di. 20.00. wo.
14.00, 20.00.
OEN HAAG# ASTA 1 (Spul 27. tel.
463500): Angel heart (16); 14.00.
18.45, 21.30. ASTA 2: Hector (al);
14.00, 19.00, 21.30. ASTA 3:
Raising Arizona jr. (al); 14.00,
19.00, 21.30. BABYLON 1 (Win
kelcentrum Babylon, tel. 471656):
Full metal Jacket (16); 14.00,
18.45, 21.30. e BABYLON 2: The
untouchables (16); 14.00, 18.45,
21.30. BABYLON 3: Havinck (al);
14.00, 19.00, 21.30. CINEAC 1
(Buitenhof 20, tel. 630637): The be
lievers (16): 14.00. 18.45. 21.30.
CINEAC 2: The secret of my
success (al); 14.00, 18.45, 21.30.
CINEAC 3: The living daylights
(al); 18.45, 21.30. ma. dl. ook
14.00. METROPOLE 1 (Carne-
gielaan, tel. 456756): The witches
of Eastwick (12); 14.00. 18.45,
21.30. METROPOLE 2: Van ge
luk gesproken (al); 14.00, 18.45,
21.30. .METROPOLE 3: Kroniek
van een aangekondigde dood (16);
14.00, 18.45, 21.30. METROPO
LE 4: Radio days (al); 14.00, 18.45,
21.30. METROPOLE 5: Zoeken
naar Eileen (12); 14.00, 18.45,
21.30. ODEON 1 (Herengracht
13, tel. 462400): Beverly Hills cop
II (al); 13.45, 18.45, 21.30. ODE
ON 2: Allan Quatermain and the
lost city of gold (al); 13.45, 18.45,
21.30. ODEON 3: Robocop (16);
13.45. 18.45, 21.30. ODEON 4:
Van geluk gesproken (al); 18.45,
21.30. ma. dl. ook 13.45. STU
DIO 1 (Kettingstraat 12b, tel.
656402): Een maand later (al);
19.30, 21.45. e STUDIO 2: Blind
date (al); 19.15, 21.30. STUDIO
3: Crimea of the heart (12): 19-00.
21.15. HAAGS FILMHUIS (Den-
neweg 56. tel. 459900): Zaal 1: dag.
19.30, 21.45. Zaal 2: dag. 19.30.
do. t/m wo. 7 films. Africa In the
picture, dag. 21.45. Zaal 3: dag.
19.30, 21.45. The hills have eyes;
ma. The masecre at central high;
di. The village of the damned; wo.
Speciale expositie
IECHT In het Fo-
Dgrafisch Museum in het
Jtrechtse winkelcentrum
)g Catharijne is tot 31
luari een speciale ten-
Dnstelling in het kader
n het 100-jarig bestaan
jan de grammofoonplaat,
e expositie toont de ont-
ikkeling van grammo-
lonplaten aan de hand
iri labels tot en met de
jlpee en de compact-disc.
Ook zijn er bijzondere en af
wijkende grammofoonplaten.
Voorts is er een collectie pla
ten met de vroegste opnamen
van de eerste Nederlandse re
freinzangers, zoals Koos
Speenhof, Albert Bol, Willy
Derby, Bob Scholte en Louis
Davids. De tentoonstelling be
schikt ook over historische fo
to's van de produktie van 78-
toeren-platen en orginele ma
trijzen en over een originele
platensnijmachine. Het mu
seum is geopend van dinsdag
tot en met zaterdag van 10.00
tot 17.00 uur.
en nu merk ik via mijn klein
kinderen dat de nieuwe lich
ting neerlandici het toch weer
geen literatuur vindt. Daar
moet ik zo verschrikkelijk om
lachen. Ach, je kunt het niet
serieus nemen".
Zoals hij ook dat „bekendste
schrijver" van Nederland niet
al te serieus nam, misschien
omdat hij daarvoor te beschei
den was. „Het is heel vleiend,
maar niet helemaal zuiver. Ik
verschijn al zo lang maande
lijks op televisie, en ook al is
dat laat op de avond, je krijgt
natuurlijk toch enige bekend
heid".
Carmiggelt, geboren in Den
Haag, begon daar ook zijn
journalistieke loopbaan. Hij
was zestien jaar toen hij als
volontair op de redactie van
Het Vaderland ging werken.
Na drie maanden ging hij
naar het Haags Persbureau
om in 1932 journalist te
worden bij Vooruit, de Haagse
editie van Het Volk. In de
Tweede Wereldoorlog werkte
Carmiggelt mee aan de pro
ductie van het illegale Parool.
In 1944 verhuisde hij voor
goed naar Amsterdam, waar
hij van ziin hofdredacteur de
opdracht kreeg een zieltogen
de rubriek nieuw leven in te
blazen, omdat hij al eens een
cursiefje had gemaakt bij Het
Vaderland. „Mij werd verteld:
dat hou je geen drie maanden
vol. Dat heb ik dus geloochen-
straft", concludeerde hij fijn-
Parool.
KOOS VAN WEES Simon Carmiggelt.
PARIJS De zwarte Amerikaanse schrijver James Bald
win is afgelopen nacht in Saint-Paul de Vence aan de
Franse Cóte d'Azur overleden. Baldwin werd 63 jaar. Hij
werd enkele maanden geleden geopereerd aan maagkan
ker.
Baldwin was bekend als de spreekbuis van zwart Amerika.
In 1953 werd hij wereldberoemd met zijn autobiografische
roman „Go tell it on the mountain", over zijn jeugd in het
ghetto van Harlem in New York. Zijn strijd voor rassenge-
lijkheid is een steeds terugkerend element in zijn boeken,
maar hij combineerde dat vaak met andere thema's, zoals
zijn homosexualiteit. Bijbelse verwijzingen, een sterke rit
miek en herhalingen zoals in de spirituals van de Ameri
kaanse zwarten vormden een ander kenmerk van zijn
werk. Een gevolg van zijn jonge iaren als lekepredikant,
waarmee hij in de voetsporen traa van zijn vader.
Baldwin liet zich door de jaren heen steeds pessimistischer
uit over rassengelijkheid. Hoewel zijn werk doortrokken
was van toorn en verbittering over die scheiding, vond hij
dat dat element nooit geïnterpreteerd mocht worden als
haat tegen dé blanken. In „Notes of a Native Son" (1955)
schreef hij over de „liefde" van de zwarte voor de blanke;
in „The Fire Next Time" (1963) suggereerde bij dat zwar
ten de blanken moeten behoeden voor hun eigen zelfver
nietigende ongevoeligheid. Maar de toon wera militanter
in „No Name in the Street", waarin hij schreef dat zwarten
blanken „moeten doden".
Baldwins laatst verschenen, boek was „Harlem Quartet" in
1987.
CITROEN SUJIT HET JAAR
HER VOORDELIG VOOR UAE
Op 1 januari as. wordt de Bijzondere Verbruiksbelasting op
personenauto's verhoogd
Bovendien kunt u verwachten dat in het nieuwe jaar alle
autoprijzen stijgea Kortom: nog in december een nieuwe Citroen
kopen scheelt u veel geld
En omdat 1987 opnieuw een succesvol
jaar was voor Citroen zijn we in een royale bui:
alle nieuwe personenwagens zijn in december
lager geprijsd dan normaaL Ook de Citroen
bedrijfswagens C15, C 25 en C 35. Alles bij elkaar
een direkt voordeel voor u van maar liefst 10% ten
opzichte van de prijs per 1 januari 1988.
Deze aanbieding geldt voor alle in voor
raad zijnde uitvoeringen van alle Citroen modellen, behalve de
personenwagens in Service-uitvoering. Als u slim bent gaat u nu
Door en door tegen roest beschermd met 6 jaar
carrosseriegarantie.
Minimale onderhoudskosten Een genot om in te rijden!
Lekker pittig en toch ontzettend zuinig. Citroen AX, de ideale mix.
Keuze uit 6 uitvoeringen.
CITROEN VISA De auto die alles heeft: 5 deuren
(standaard), veel binnenruimte, prima prestaties, uitstekend
rijcomfort, laag verbruik en weinig onderhoud
Effectief tegen roest beschermd, met 6 jaar carrosserie
garantie. Keuze uit 2 schone Visa benzineversies en een snelle zeer
zuinige Visa Diesel
CITROEN BX Een van de populairste auto's in
Nederland BX succes. Bewezen betrouwbaar: de garage vindt ie
maar niks.
nog naar uw Citroen agent Hij informeert u ook graag over de
gunstige financiering via het Citroen Auto Plezier Plan. En over de
nu extra voordelige leasetarievea Met zo'n fantastisch aanbod be
gint u het nieuwe jaar al goed, nog voordat het
begonnen is.
CITROËN AX
De jongste aanwinst van
Citroen Sterk voorbeeld
van de nieuwste auto-
generatie.
Leuk om te zien,
verrassend ruim en heel
degelijk gebouwd
Op alle manieren tegen corrosie beschermd, met 6 jaar
carrosseriegarantie. Perfect weggedrag, mede dank zij het zelf
regulerende. veersysteem
Veel kracht weinig brandstofverbruik. Keuze uit 17 uit
voeringen, o.a. de BX Break, de BX Diesel en de super sportieve
16-klepper.
CITROËN CX Nog altijd ongeëvenaard qua vorm
geving en rijcomfort De CX serie 2 heeft een nieuw ontworpen
interieur en is voorzien van de modernste techniek.
Geperfectioneerde produktie resulteert in hoge betrouw
baarheid 6 Jaar carrosseriegarantie.
De ideale reisauto voor lange afstanden zonder vermoeid
heid Keuze uit 16 uitvoeringen, o.a de CX Break en de razendsnelle
maar stille CX Diesel Turbo 2.
LEIDEN: AUTOBEDRIJF VAN DER VELDE BV, KENNEDYLAAN118.
N00RDWUK: DE JONG'S AUT0BEDRUE VAN DER MORTELSTRAAT 254.
SASSENHEIM: BAKKERS AUTOMOBIELBEDRUF BV, HOOFDSTRAAT 133.
VALKENBURG: DE JONG'S AUT0BEDRUF, HOOFDSTRAAT 104106.
[jNST CeidóCSoiVUMlt DINSDAG l DECEMBER 19S7 PAG1NA17
i
