Bevrijdingstheologie impuls in
strijd tegen geestelijke armoede
Gelijke belangen,
aparte strategieën
ficidócGomcMf"
Paus bezoekt
Europees
Parlement
'n i
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
kerk
wereld
Archief van de
Kerken opgeheven
>weer
brieven
lezers
CeidaeGourmit
DONDERDAG 26 NOVEMBER 1987 PAG?
Beroep Jehova-getuigen verworpen
BELGRADO Het Joegoslavische Hooggerechtshof heeft gis
teren een verzoek van Jehova-getuigen verworpen hen we
gens hun geloofsovertuiging van militaire dienstplicht vrij te
stellen. Het Hof bepaalde dat burgers geen beroep op hun reli
gie kunnen doen om vrijstelling van dienstplicht te krijgen of
voor vervangende dienst in aanmerking te komen. Een groep
Jehova-getuigen uit Maribor in het noorden van Joegoslavië
had het Hof gevraagd de wet op de dienstplicht en het wetboek
van strafrecht te herzien op grond waarvan verscheidene le
den van hun groepering tot gevangenisstraf zijn veroordeeld
wegens dienstweigering.
Bruce Kent voorzitter CND
LONDEN Bruce Kent, die in februari het priesterambt
neerlegde om tijdens de verkiezingscampgne voor het Britse
Lagerhuis actie te kunnen voeren tegen het defensiebeleid van
de Britse regering, is gekozen tot voorzitter van de CND (Cam
paign for Nuclear Disarmament), de belangrijkste vredesbewe
ging in Groot-Brittannië. Kent, die reeds vice-voorzitter was,
volgt Paul Johns op wiens mandaat na vier jaar afliep. Kent
was van 1980 tot 1985 secretaris van CND. Eerder was hij se
cretaris van kardinaal Heenan. Kent verklaarde tijdens de
jaarvergadering van de CND dat deze vredesbeweging zijn
strijd tegen de kernbewapening ook na het akkoord tussen de
VS en de Sovjetunie over de raketten voor de middellange af
stand zal voortzetten.
Mannen trouwen
omdat zij moe zijn,
vrouwen omdat zij
nieuwsgierig zijn.
Beiden worden
teleurgesteld.
Nuntius treedt
op als koerier
voor contra's
Nicaragua
SAN JOSE De diplomatie
ke vertegenwoordiger van de
paus in Costa Rica, nuntius
Pier Giacomo de Nicolo, is
bereid voor de anti-sandinis-
tische Nicaraguaanse opstan
delingen (contra's) een bood
schap over te brengen aan de
sandinistische regering in Ni
caragua. Dat heeft een
woordvoerder van de opstan
delingen gisteren in de Cos-
tancaanse hoofdstad San José
verklaard.
De pauselijke nuntius had
aanvankelijk geweigerd als
koerier voor de contra's te
fungeren. Hij ging overstag,
nadat de opstandelingen had
den beloofd de pers nog niet
over de inhoud van hun
voorstellen in te lichten. Het
is niet bekend wanneer Gia
como de Nicolo. dan wel een
van zijn naaste medewerkers,
naar Managua zal vertrek
ken.
Het vredesvoorstel van de
contra's is een reactie op het
elf punten omvattende vre
desplan van de Nicaraguaan
se president Daniel Ortega,
dat eerder deze maand be
kend is geworden. Het tegen
voorstel zal worden overhan
digd aan de bemiddelaar in
de moeizame onderhandelin
gen tussen contra's en sandi
nisten, de Nicaraguaanse
kardinaal Miguel Obando y
Bravo. Eerdere pogingen vftn
de contraleiders Alfonso Ro-
belo en Azucena Ferrey om
persoonlijk het voorstel in
Managua af te geven, misluk
te omdat Costaricaanse lucht
vaartautoriteiten hen - op
aandrang van Managua -
geen toestemming gaven op
te stijgen.
Huting weg als
voorzitter
hervormde
synode
ROTTERDAM/LEID-
SCHENDAM Ds. H. Hu-
ting stelt zich niet herkies
baar als voorzitter van de sy
node van de Nederlandse
Hervormde Kerk. Gezien „de
samenstelling van het mode-
ramen" acht hij het wijs nu
op te stappen. „Nu kan de
lijn van handelen bewaard
blijven." Huting (63) had nog
een jaar mogen aanblijven.
De Rotterdamse predikant is
sinds 1985 synodevoorzitter.
Hij volgde destijds ds. C.B.
Roos op. In 1983 werd hij in
het breed moderamen (uitge
breid bestuur) gekozen. In
1984 werd hij lid van het mo
deramen. Huting veroorzaak
te eind '85 ongenoegen bij het
rechtse deel van de Her
vormde Kerk, toen hij na een
bijeenkomst in Harare pleitte
voor kerkelijke steun aan het
gewapend verzet in Zuid-
Afrika.
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Nijkerk, H.Talsma te
Rijssen.
Benoemd tot predikant buitengewo
ne werkzaamheden, vormingsoplei
ding en lectuurwerk. hervormde
bond voor inwendige zending. IZB,
drs.H.de Leede te Emmeloord
(NOP), die deze benoeming heeft
aangenomen.
Gereformeerd* Kerken
Aangenomen naar Castricum, part
time, jeugd- en jongerenwerk sa
men met de hervormde gemeente,
mevrouw drs.E.Visser, kandidate te
Amsterdam.
Beroepen te Zwijndrecht-Groote
Lindt, drs.Sj.P.Zwaan te Waalwijk-
Heusden.
Beroepbaarstelling: mevrouw
drs.L.Oosterhof. Molukkenstraat 72
il. 1094 BP Amsterdam.
Gereformeerd* Kerken Vrijge
maakt
Drs.A.H.Verbree. kandidaat te Adu-
ard kan geen verdere beroepen
overweging nemen.
Christelijk* Gereformeerd* Ker
ken
Tweetal te Middelburg. H.C.Mijn-
ders te Zwijndrecht en A.Wagenaar
te Mussel.
LUNTEREN De gere
formeerden kunnen van
de bevrijdingstheologie
weer het „Koningschap
van Jezus" leren. Dat wil
zeggen: geloof heeft alles
te maken met het indivi
duele leven en met de
samenleving.
Dat zei dr. H.J. Kouwenho-
ven, oud-voorzitter van de
gereformeerde synode giste
ren in Lunteren. Hij sprak
daar als voorzitter van de ge
reformeerde zending.
De geestelijke armoede zoals
die zich op allerlei manieren
in de kerken openbaart, zou
weieens te maken kunnen
hebben met te weinig besef
van het Koningschap van Je
zus, aldus ds. Kouwenhoven.
We kunnen wat dat betreft
leren van de derde wereld-
theologen. Die maken duide
lijk dat het geloof consequen
ties heeft voor het hele le
ven. Het geloof bepaalt de
houding in het bestaan, zowel
in het persoonlijk leven als in
de maatschappij.
Dr. Kouwenhoven meende
dat in de kerken de moed om
de heerschappij van Jezus te
dienen, veelal ontbreekt. Dat
verklaart wellicht mede het
gebrek aan spiritualiteit en
zeggenskracht. Volgens de
Vlaardingse predikant is er
wellicht van alles af te din
gen op bevrijdingstheologie,
maar ze houdt de christenen
in het westen wel de spiegel
voor „Met schrik constateren
we dan dat wij heel wezenlij
ke dingen dreigen te verge
ten".
Desgevraagd zei dr. Kouwen
hoven dat zijn uitspraken
sterk herinneren aan wat dr.
Abraham Kuyper vroeger zei
over de heerschappij van Je
zus. „Natuurlijk kunnen we
de theologische constructies
van Kuyper niet overnemen.
Wel kunnen we zeggen dat
wat achter die constructies
zat, opnieuw waardevol
blijkt".
De geestelijke armoede
kwam op diverse manieren
de afgelopen synodezitting
naar voren. Zo moesten de-
putaten (deskundigen) evan
gelisatie constateren dat veel
kerkleden zich niet meer la
ten aanspreken op het „mis
sionair gemeente" zijn en dat
de kerk die pretentie mis
schien maar beter kan laten
varen.
In de grote steden is de
Godsvraag verklonken en
overal in het land blijken de
kerken de jongeren niet
meer iets te zeggen te heb
ben.
Tegelijkertijk klonken in de
synode oproepen tot een ster
ker gebedsleven, in het per
soonlijk leven van christenen
en in die van de georgani
seerde kerk. „We kunnen
nog zoveel doen en zeggen,
maar zonder het gebed gaat
het niet", aldus een synode-
lid. Ze maakte haar opmer
king omdat in allerlei versla
gen wel melding werd ge
maakt van problemen en
eventuele oplossingen, maar
In de besprekingen kwam
ook het Zuid-Afrika beleid
van de gereformeerden aan
de orde, met name de steun
aan het ANC. Ds. B. Bavinck,
functionaris, zei het ANC als
partner te willen zien omdat
zij streeft naar een vreedza
me samenleving in Zuid-
Afrika van zwart en blank.
Ondanks sterke interne druk
probeert het ANC het geweld
zowel in intensiteit als in om
vang beperkt te houden, al
dus ds. Bavinck.
Het beleid van de gerefor
meerden om gereformeerd
beleggingsgeld uit het land
terug te trekken is een ant
woord op verzoeken van het
ANC. Helaas, aldus ds. Ba
vinck, wordt te weinig ge
bruik gemaakt van dit vreed
zame middel om het blanke
bewind tot een ander beleid
te dwingen.
LÜTSEN KOOISTRA
LEUSDEN/UTRECHT
Het Archief van de Kerken
wordt met ingang van 1 janu
ari 1988 opgeheven. Het is
onmogelijk gebleken nog lan
ger financiën te vinden voor
een bronnenpublikatie, die
onafhankelijk van de kerken
opereert. Dat heeft J. Voor
burg van het Archief van de
Kerken meegedeeld. Belang
rijke documenten en teksten
uit Rome, de wereldkerk, de
Nederlandse kerkprovincie
en andere kerken, zullen
voortaan worden gepubli
ceerd in de specialreeks van
het blad '1-2-1', het officiële
orgaan van de kerkprovincie.
Het Archief van de Kerken
werd irt 1946 opgericht onder
de naam „Katholiek Ar
chief". Het werd toen uitge
geven bij het landelijk secre
tariaat van de Katholieke
Actie in Nederland, dat later
uitgroeide tot de Stichting De
Horstink. In 1970 werd de
naam veranderd in Archief
van de Kerken om de be
trokkenheid bij de oecumene
tot uitdrukking te brengen.
Bovendien werden van toen
af aan ook documenten uit de
niet-RK Kerken opgenomen.
Een poging om het blad te la
ten uitgeven door een samen
werkingsverband van De
Horstink, de Sint Willibrord-
vereniging en het hervormde
instituut Kerk en Wereld
mislukte echter. In 1985
werd het tijdschrift losge
maakt van De Horstink en
ondergebracht in een zelf
standige stichting.
Volgens Voorburg telt het
blad op dit moment 1200
abonnees, van wie 95 procent
uit rooms-katholieke kring.
Ten tijde van het Tweede
Vaticaans Concilie bereikte
het blad zijn hoogtepunt met
5000 abonnees. De laatste ja
ren nam het aantal abonnees
met 50 tot 100 per jaar af. Dat
was niet alleen een gevolg
van de vermindering van het
aantal aantal katholieke in
stellingen. Ook de publikatie
van integrale teksten van het
Vaticaan door de bisdommen
zelf heeft voortzetting van
het Archief van de Kerken
onmogelijk gemaakt.
STRAATSBURG Paus
Johannes Paulus II zal
van 8 tot 10 oktober 1988
een bezoek brengen aan
de Elzas. Dat heeft de
voorzitter van de parle
mentaire vergadering
van de Raad van Europa
gisteren aangekondigd.
De paus brengt dan een
bezoek aan de Europese
instellingen die in
Straatsburg zijn geves
tigd, waaronder het Eu
ropees parlement.
Op 8 oktober wordt de paus
ontvangen door de Raad van
Europa, waar hij ook het
woord zal voeren. Op 10 ok
tober brengt hij een bezoek
aan het Europees parlement.
Op zondag 9 oktober is er
ruimte gereserveerd voor een
pastoraal bezoek aan de El
zas. Daarvan is het program
ma nog niet bekend, zo heeft
bisschop Charles Brand van
Straatsburg meegedeeld.
Het is het vierde bezoek van
de paus aan Frankrijk.
Eerder was hij er in 1980,
1983 (Lourdes) en 1986.
In 1989 hoopt de paus voor
de tweede keer naar Zuid-
Korea te gaan. Dat heeft een
officiële Vaticaanse bron aan
het persbureau Reuter mee
gedeeld. Volgens de bron, die
anoniem wilde blijven, be
staan er op dit moment nog
geen plannen om ook een be
zoek aan Noord-Korea in het
reisschema op te nemen. De
paus die ook in 1984 in Zuid-
Korea was, zal verscheidene
dagen in het land verblijven
en er een grote manifestatie
van de katholieke kerk bij
wonen.
VROUWEN VAN HET OJEC:
AMSTERDAM Wat
hebben vrouwen uit de
christelijke en de joodse
traditie elkaar te vertel
len? Vorig jaar waren zij
bij de viering van het
eerste lustrum van het
OJEC (Overlegorgaan jo
den en christenen) nau
welijks aan bod geko
men. Vandaar dat deze
week een avond belegd
was waarop het uitslui
tend over hun proble
men zou gaan.
De aula van de Vrije Univer
siteit was redelijk gevuld,
veel jongeren en bovendien
nog heel wat mannen. Op het
podium vijf vrouwen: Maria
ter Steeg, rooms-katholiek
theologe, en hoofd godsdien
stige programma's KRO-tele-
visie, de hervormd-feminis-
tisch theologe Fokkelien van
Dijk, Bloeme Evers namens
de orthodox joodse vrouwen
en Judith Frishman namens
de liberaal joodse vrouwen.
Zij discussieerden onder lei
ding van Hanneke Gelder
blom, zelf lid van de liberaal-
joodse gemeente in Den
Haag.
De overeenstemming over
hun problemen bleek groot.
Die problemen hebben dan
nog uitsluitend betrekking op
hun rol in de kerk of de sy
nagoge. Zij kunnen elkaar
dan een hand geven waar het
hun achtergestelde positie
betreft. Zoals Maria ter Steeg
zei: alle vrouwen die zich ori
ënteren op het proces van
emancipatie hebben een ge
meenschappelijk belang. De
scheidslijn loopt dwars door
de kerken heen.
Alleen de toekomstverwach
tingen van de vier sprekers
blijken sterk uiteen te lopen.
Judith Frishman, afkomstig
uit de Verenigde Staten,
heeft daar voor de vrouwen
zeer hoopvolle ontwikkelin
gen aangetroffen. Vrouwen
kunnen daar voorzanger zijn
en spelen in het algemeen
een grote rol in de synagoge
die vijfentwintig jaar geleden
nog ondenkbaar was. Fokke
lien van Dijk („Ik sta aan de
rand van de kerk") toonde
zich heel wat somberder, ook
Maria ter Steeg
FOTO: PR
vanwege het Überhaupt
'vrouwvijandige in de christe
lijke traditie. Ook al kunnen
vrouwen al twintig jaar pre
dikant worden, de weerstand
tegen vrouwen in de gerefor
meerde bond van de NHK
bl jft onverminderd groot.
Van Dijk kreeg vanuit de
zaal en uit het forum te ma
ken met kritiek uit joodse
hoek, want heeft het chris
tendom die vrouwvijandig
heid nu juist niet geërfd van
het jodendom, waarin de hei
dense godinnendienst werd
onthoofd. Die steekt in be
paalde vormen van (theolo
gisch) feminisme weer de
kop op. Van Dijk meende
echter dat we in ieder geval
„die kant niet op moeten".
Maria ter Steeg gelooft dat zij
het niet meer zal meemaken
dat vrouwen in de rk kerk
een rol zullen spelen. Be
stuursmacht is in de rk kerk
priestermacht. Maar toch:
deze kerk is mij om zoveel
andere reden lief, dat ik haar
niet verlaat, aldus Ter Steeg.
Vrouwen moeten volgens
haar het terrein rijp maken
voor veranderingen. Daar
mee beantwoordde zij de
vraag uit haar inleiding: gaat
het om gelijke bestuursmacht
of gaat het om het inbrengen
van inspiratie? Daaraan kop
pelde zij de vraag: hoe kun
nen we specifiek vrouwelijke
gaven (soepelheid, concreet
heid) het best inbrengen in
de liturgie?
Bloeme Evers verafschuwde
het dat vrouwen „nog steeds
de hemel in geprezen
worden" als zij zich aan hun
beperkte rol in kerk of syna
goge houden. Judith Frish
man legde de schuld voor het
gebrek aan functioneren
voor een deel bij de vrouwen
zelf. „Ze vinden het niet he
lemaal koosjer als vrouwen
de touwtjes in handen heb
ben, terwijl er ook mannen
aanwezig zijn."
Voor gemeenschappelijke
vieringen zag geen van de
vier inleiders duidelijke kan
sen. Maria ter Steeg: „We zijn
daar nog niet aan toe." En
Bloeme Evers: „Goede con
tacten tussen joodse erT chris
telijke vrouwen zijn belang
rijker dan delen wat eeuwen
lang ongedeeld is gebleven".
VERVOLGPROCES IN
ZAAK AANSLAG PAUS
ROME Voor een rechtbank in Rome is vandaag het proces
in hoger beroep begonnen tegen de vermeende medeplichti
gen aan de aanslag op de paus in 1981. Op het eerste proces in
1986 sprak de reenter wegens gebrek aan bewijs drie Bulga
ren en drie Turken vrij van betrokkenheid bij een samen
zwering de paus te doden. Zowel de officier van justitie als de
advocaten van de verdachten tekenden hoger beroep aan.
De advocaten van de Bulgaren gingen in hoger beroep omdat
de uitspraak vrijspraak wegens gebrek aan bewijs nog
reden tot twijfel liet aan de onschuld van de verdachten. Zij
willen vrijspraak zonder meer. De officier van justitie erken
de aan het eind van de proces dat er tegen de Bulgaren niet
voldoende bejviis was, maar tékende beroep aan tegen de
vrijspraak van ae drie Turken. Hoofdrol op het eerste proces
was weggelegd voor Mehmet Agca, die op het eerste proces
een hoop tumult veroorzaakte door tegenstrijdige verklarin
gen. De overige verdachten zullen waarschijnlijk verstek la
ten gaan.
Arts weer naar de rechter" -
j, zo
ïn V
\T flanC
V OOR de derde keer in één jaar gaan de huisartsena»gin
nigd in de Landelijke Huisartsen Vereniging LHV, erfPe
flict met staatssecretaris Dees voorleggen aan de pir'jj,
van de Haagse rechtbank, mr. M. Wijnholt. Beide vork ,n
ren ging het om tariefsverhogingen voor de artsen, (fcng
zijn de praktijkkosten het geschilpunt. de
en
Het proces is uitgelokt door wat de artsen noemen v
gide standpunt" van de bewindsman, dat er voor de o\j va:
gekomen vergoeding geen geld beschikbaar is. Na jaibusse
onderhandelen was over de vergoeding van de prakt)®
ten een akkoord bereikt tussen de huisartsen, de zieken
sen en de ziektekostenverzekeraars, hetgeen op zich^»
mijlpaal genoemd mocht worden.
Er was overeengekomen dat de kosten van nascholii
de artsen zouden worden vergoed, evenals die van da^"
ratuur waardoor de artsen beter bereikbaar moeten \»T
Bovendien hebben de artsen recht op een kleine vergl
voor de thuiswacht, de partner die in het weekej
's nachts de telefoon bedient of mensen ontvangt.
koord was overgenomen door de COTG, het Centra|
gaan Tarieven Gezondheidszorg. Alleen de handte]|
van Dees ontbreekt nog.
DeES stelt dat hij geen geld heeft om de kosten
akkoord 75 miljoen, waarvan de helft door de ziekef
sen moet worden opgebracht te dragen. Dit wordt q
artsen bestreden. De staatssecretaris houdt vast
spoorboekje, het Financieel Overzicht Gezondhe|
(FOG), dat strak aangeeft hoeveel volgend jaar bestel
worden. De artsen stellen dat het FOG van verkeerdJ
keningen uitgaat.
Er is nu een situatie ontstaan waarin artsen, foncty
verzekeraars het overleg hebben afgebroken en opniqg c
rechter het verlossende woord moet spreken. En datfckti
ontmoedigende uitkomst van een na jaren eindelijk su$sei
overleg. Voorlopig lijken de argumenten van de artsentir d
houdender dan die van de staatssecretaris. Daar komt)or
de bewindsman met zijn weigering opnieuw ingaat tej la
beleidslijn die al zo lang mede uit bezuinigingsoven
gen is uitgezet: de versterking van de eerste lijn inr
zondheidszorg. Het zou onnodig moeten zijn op te nP d,
dat de huisarts daarin een centrale plaats inneemt f e'
mede van haar of zijn inzet afhangt of de kosten van ter
listische hulp en ziekenhuisverpleging kunnen wordt rol
perkt. De staatssecretaris moeilijk bereikbaar voor cfht-
lijkt echter de voorkeur te geven aan streefcijfers v|°r^
zuinigingen boven het volgen van de uitgezette grote
hij jaagt opnieuw de centrale figuur in de medische z^jei
gen zich in het harnas, terwijl samenwerking gebodenm a
leid mag je dit niet noemen. il d;
00 r
Veel bewolking.
Een oude, uit het Middellandse
Zeegebied afkomstige depres
sie, ligt nu boven Duitsland en
blijft ons weer bepalen. De de
pressie verwijdert zich het ko
mende etmaal naar het oosten
terwijl gelijktijdig vanaf de
Britse Eilanden hogedrukge-
bied ons land nadert. Een en
ander heeft veel bewolking tot
gevolg. Van tijd tot tijd valt
daaruit wat regen of motregen
maar grote hoeveelheden
neerslag worden niet ver
wacht. In Zuid-Limburg loopt
de temperatuur weer iets op,
en gaat de sneeuw weer over
in regen. De wind is noord tot
noordwest en zwak tot matig.
Vanaf de Noordzee wordt
lucht aangevoerd waarin het
vrijdagmiddag rond 5 graden
wordt. Ook 's nachts blijven de
temperaturen nog boven nul.
Weersvooruitzichten voor de
Europese landen, geldig voor
morgen en zaterdag:
Zuid-Skandinavië: Half tot
zwaar bewolkt en vooral in
Zweden af en toe regen of
sneeuw. Middagtemperatuur
om het vriespunt.
Britse eilanden: Wolkenvelden
en zaterdag van het westen uit
af en toe regen. Middagtempe-
raturen van 6 graden in het
oosten van Engeland en Schot
land, tot 10 graden in Ierland.
Beneluxlanden: Half tot zwaar
bewolkt en een enkele bui.
Middagtemperaturen rond 5
graden.
Denemarken, Noord- en mid
den Duitsland: Half tot zwaar
bewolkt en vooral aan de
noordwesthant een enkele re
gen- of sneeuwbui. Middag-
temperaturen van 2 graden in
Denemarken tot 5 graden in
midden-Duitsland.
Zuid-Duitsland, Alpenlanden:
Half tot zwaar bewolkt en
vooral aan de noordwestkant
een enkele regen- of sneeuw
bui. Middagtemperaturen in
de dalen van 3 graden in het
holi
noordwesten tot 7 gran
het zuidoosten. Nul-gre
veau dalend tot ca. 120C—
Noord- en midden-Fri
Vrijdag wolkenvelden I
enkele bui, zaterdag pl
met zon en droog. Mid<f
peraturen rond 7 gradeT
Zuid-Frankrijk, oost-
Wisselend bewolkt en
tot tijd buien. Middag
turen van 11 graden
Franse Rivièra tot 18 t
in zuidoost-Spanje. j|
Overige deel van SpajVj
Portugal: Overwegend
en droog. Middagtemps
van 10 graden in het nK
tot 18 graden in het zuij
Italië, Joegoslavische
Overwegend veel beii^r
en vooral op vrijdag eerê
le regen- of onweersbuw
dagtemperatuur van 8 CL r
op de Po-vlakte tot 17jl*a
in het zuiden.
WEERRAPPORT HEDENMORC
Vhssingen
Zd Limburg
Aberdeen
zw.bew. 6 «boe
-11 -1# O
regen 1 fn'
onbew 13 Ten<
ir°ntv -ja"'
l.bew 10 4vei
T£w 11 f
onbew 19 ltn.
eh j h
9
7 S
,3 VC
5? lei
22 1'
f H
20 fza
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
Antisemitisme
Men hoort de laatste dagen
vaak zeggen: Zie je nou wel:
Soetendorp en de zijnen roe
pen het antisemitisme over
zichzelf af door zich zo druk te
maken en zich zo emotioneel
te uiten. Ofwel: zij wakkeren
het antisemitisme zelf aan en
richten met hun protesten te
gen het omstreden toneelstuk
meer schade aan dan dat zij er
goed mee doen.
Ziehier waar antisemitisme
helemaal om draait. Niet de
door veel mensen terecht
of ten onrechte geuitte ver
onderstelling op zich dat Soe
tendorp de ellende over zich
zelf afroept is antisemitisme.
Wèl het feit dat daar meestal
nog een zinnetje aan vooraf
gaat. Het zinnetje „zie je nou
wel". Zie je nou wel dat de jo
den het zelf aanhalen. Dat is
het sluipende, blijkbaar onuit
roeibaar antisemitisme dat zo
gevaarlijk is. Het feit dat er
mensen zijn, die zich door de
houding van Soetendorp zien
bevestigd in een bij hen slui
merend, misschien zelfs alleen
onbewust aanwezig vooroor
deel, dat is het grote latente
gevaar. Een gevaar dat als een
zich explosief vermeerderende
bacterie bedreigend groot
wordt wanneer dit gevoel van
bevestiging collectief wordt
beleefd. De bacterie van het
antisemitisme is bovendien
zeer besmettelijk, want niet al
leen degenen met de door de
gebeurtenissen bevestigde ge
voelens, maar ook anderen
worden er snel in hun voelen
en denken door aangetast. Im
mers: wie het „zie je nou wel"
nog niet dacht of uitsprak,
wordt ook snel tot deze denk
trant overgehaald omdat de
feiten die bij oppervlakkige
beschouwing lijken te
rechtvaardigen.
Wat hiermee gezegd wil zijn:
het kan inderdaad niet ont
kend worden dat Soetendorp
door zijn opstelling antisemi
tisme aanwakkert. Dat is hém
niet te verwijten. Immers:
men mag de bestrijder van het
kwaad niet verwijten' dat het
kwaad zich duchtig verweert
wanneer het wordt aangeval
len. Nog anders gezegd: ziekte
veroorzaakt het ongemak
koorts wanneer het afweersys
teem van het lichaam in actie
komt. Welke zieke vervloekt
daarom zijn afweersysteem?
Het is, om maar even bij deze
vergelijking te blijven, te ho
pen dat de manier waarop ij-
veraars tegen het antisemitis
me (als Soetendorp) zich uiten,
ooit als een zege voor het zieke
lichaam van de maatschappij
wordt ervaren. Dat kan echter
pas wanneer begrepen wordt
dat het hele lichaam ziek is.
Zolang de mensen van de „zie
je nou wel"-denktrant zich
niet ziek of besmet achten
zij vinden „slechts" dat de
antisemieten die zij verwerpen
toch wel een beetje gelijk heb
ben verandert er niets. Het
antisemitisme zal pas verdwij
nen wanneer men de splinter
van het „zie je nou/^el"-den
ken uit zijn eigen oog haalt.
Want dan zal men zien dat al
die splinters tesamen de balk
vormden die antisemitisme
heet.
E. de Haan,
ZOETERMEER.
Kinderkreuzzug
Op de kunstpagina noteert uw
musicologische medewerkster
drs. Noes Kokée, dat het werk
„Kinderkreuzzug" van Jean
Lambrechts tekst Bertolt
Brecht in Maastricht haar
eerste Nederlandse première
kreeg. Met alle waardering
voor het doorgaans zeer gefun
deerde en kritische commen
taar van de recensente moeten
wij aantekenen, dat hier van
een misverstand sprake is. De
compositie is tot stand geko
men op verzoek van ons koor
in nauwe samenspraak met
het Haags Matrozenkoor en
door het Fonds voor de Schep
pende Toonkunst als composi
tie-opdracht gefinancierd.
Ruim een jaar geleden kwam
het koorgedeelte voor
spreekstem, alt-soliste, jon
genskoor en mannenkoor
gereed en pas drie weken gele
den kon de componist Jean
Lambrechts de orkest-parti
tuur t.b.v. de dirigent en 21 in
strumentalisten voltooien. Het
was derhalve een krachtme
ting met de tijd om deze we
reldpremière in de Grote
Kerk van 's-Gravenhage tot
klinken te brengen.
Die Haghe Sanghers,
Jean Kierkels,
Voorzitter.
Oudste inwoner (2)
Uw bericht dat opoe Haver
kamp met 111 jaar de hoogste
leeftijd van Nederland heeft
bereikt sinds de invoering van
de burgerlijke stand is onjuist.
Alhoewel 111 jaar natuurlijk
een respectabele leeftijd is, ben
ik zo vrij op te merken dat eén
van mijn voorvaderen, Tho
mas Peters, op 112-jarige leef
tijd is overleden in 1857 te
Arnhem Daar de burgerlijke
stand in 1812 is ingevoerd, is
hij waarschijnlijk de oudst
overledene sinds de invoering.
J. Peters,
BARNEVELD.
MI:Mr.M:Ii
