Euidafrika raakt bezorgd
>ver oorlog met Sovjets
Amerikanen verstrikt in
Reagans morele teugels
Spoedoverleg
Euroraketten
parel van
.■Midden-Oosten"
■iteeds meer
"Derde Wereld
KUNST
TENLAND
EeidóeSou/tont
MAANDAG 16 NOVEMBER 1987 PAGINA 5
janse regering
S euw gestruikeld
van De regering van de
iteermse christendemocraat
unenjni Goria is zaterdag ge-
n 301) nadat de liberalen waren
nogtot uit de coalitie. De re-
jemejGoria was de 46ste die de
'P tekn na de oorlog versleten
rscerf j)e überalen stapten op
5tuu,fzij het niet eens zijn met
É\e™hnciele beleid van de re-
President Cossiga is gis-
a besprekingen begonnen
ilitiek leiders om de crisis
lossen. Het ligt voor de
Slagpnder de liberalen door te
5. Tv|>, omdat de vier overige
j» in de regering de meer-
fotgI behouden.
Polen hamsteren na
aankondiging
hogere prijzen
WARSCHAU Na de aankondi-
ging van de Poolse regering dat de
prijzen opnieuw verhoogd gaan
worden, zijn de Polen stevig aan
het hamsteren geslagen. In War
schau werden met name suiker,
bloem, meel en ingeblikt vlees in
geslagen. De prijsstijgingen zullen
hun beslag krijgen als de bevol
king op 29 november „ja" zegt op
de vraag of zij een ingrijpend eco
nomisch hervormingsprogramma
van de regering aanvaardt. Maar
volgens een regeringswoordvoer
der zullen sommige prijsverhogin
gen ook zonder akkoord van de
bevolking doorgaan.
T-
Seibou, nieuwe
president Niger
NIAMEY Kolonel Ali Sei-
bou, waarnemend staatshoofd
van Niger sinds de dood van
president Seyni Kountche afge
lopen dindag, is zaterdag be
noemd tot president. De benoe
ming van de 47-jarige Seibou
werd door alle zeven leden van
de Opperte Militaire Raad ge
steund, aldus de bekendmaking.
De kolonel is het derde staats
hoofd sinds Niger 27 jaar gele
den onafhankelijk werd van
Frankrijk. Kountche overleed
na een ambtsperiode van veer
tien jaar, vermoedelijk tenge
volge van een hersentumor. Bij
zijn begrafenis kwamen duizen
den Nigerezen op de been.
Cesium gestolen
in Venezuela
CARACAS Uit een Vene-
zolaans ziekenhuis zijn tien
capsules gestolen met cesium
137, een zwaar radioactief
poeder. De capsules werden,
volgens het dagblad El Uni
versal gebruikt in de radio
logiekamer van het acade
misch ziekenhuis in Mara-
caibo. De regering van Ve
nezuela en het ziekenhuis
waren niet bereikbaar voor
commentaar. Cesium 137 is
de radioactieve stof, waar
mee onlangs in het Brazili
aanse Goiania zestig mensen
werden besmet na het open
breken van een afgedankt
röntgenapparaat.
GENEVE Amerikanen en Russen zijn in Genè-
ve begonnen aan gesprekken om de laatste proble
men rond een INF-akkoord op te lossen. De onder
handelaars moeten ervoor zorgen dat Sovjetleider
Gorbatsjov en president Reagan tijdens hun ko
mende topontmoeting, begin december, een over
eenkomst kunnen tekenen voor de afschaffing van
alle kernraketten voor de middellange afstand. Als
de onderhandelaars niet slagen, zullen de ministers
van buitenlandse zaken Shultz en Sjevardnadze de
zaak volgende week afronden. Intussen heeft
NAVO-secretaris-generaal Lord Carrington aange
drongen op een spoedige beslissing over de moder
nisering van de kernwapens voor de korte afstand.
Jeltsin verliest ook
functies
gemeenteraad
MOSKOU Boris Jeltsin, die
deze week werd afgezet als hoofd
van de communistische partij in
Moskou, heeft ook zijn twee func
ties in het gemeentebestuur van de
Sovjet-hoofdstad verloren. De 56-
jarige politicus heeft „zijn persoon
lijk belang geplaatst boven het
partijbelang", aldus de kritiek.
Waarnemers menen dat Jeltsin nu
een lage post in de provincie
krijgt. Volgens geruchten in Mos
kou zou Jeltsin een hartaanval
hebben gehad na de bijeenkomst
van vorige week woensdag waar
bij hij harde kritiek van partijlei
der Gorbatsjov te verduren kreeg.
IIRECTE CONFRONTATIE IN ANGOLA KAN RAMPZALIG ZIJN"
;oekjANN ESBURG De
f.^Emende inmenging
1 Doj het Zuidafrikaanse
ter r in de strijd in Ango-
zijn teeft geleid tot een
nakende bezorgdheid bij
e"Kj thuisfront over de
^selijke en materiële
om (en van deze oorlog op
ian 1 honderden kilome-
van de eigen gren-
„an| Liberale dagbladen
Mfschuwen voor on-
defüzienbare risico's die
jaaijonden zijn aan een
itstreekse confronta-
jnet de Sovjetunie in
;ola. Sommige kran
ten trekken een parallel
met de Amerikaanse ne
derlaag in Vietnam.
In dagbladinterviews vragen
ouders zich gepijnigd af waar
om hun zonen moesten ster
ven in een verre oorlog. Ze
hadden er geen idee van dat
hun zonen in Angola vochten
totdat ze afgelopen week een
telefoontje van het leger kre
gen met de mededeling dat
hun zoon was gesneuveld in
de Angolese provincie Cuan-
do Cubango. Sommige ouders
vroegen zich af waarom het
leger geen beroepsmilitairen
stuurt, in plaats van dienst
plichtige jongens van 19 en 20
jaar.
Groeiende kritiek is er ook op
de geheimzinnigheid rondom
deze operaties ver buiten de
eigen grenzen. Eerst afgelo
pen week gaf het leger toe dat
eenheden rechtstreeks be
trokken waren in de strijd,
om te voorkomen dat de re
bellenbeweging UNITA het
onderspit zou delven tegen
een gezamenlijke opmars van
het Angolese leger en Cu
baanse en Sovjet-eenheden.
Het Zuidafrikaanse leger ver
loor volgens eigen zeggen de
afgelopen week negen militai
ren in Angola, terwijl het do
dental sinds september al tot
33 is opgelopen.
Mervyn Frost, een expert in
internationale betrekkingen
aan de Universiteit van Natal,
waarschuwde dat de inter
ventie neerkomt op „het trap
pen tegen de schenen van een
reus. De Sovjets zullen niet
opgeven of inbinden tegen
over een kleine mogendheid
als Zuidafrika. Zuidafrika is
een conventionele oorlog be
gonnen tegen een supermo
gendheid, en een directe con
frontatie kan rampzalige ge
volgen hebben".
Volgens Pretoria zou een ne
derlaag van UNITA in Ango
la de weg openen voor de op
mars van het Rode Gevaar
naar Zuidafrika zelf. Zaterdag
werd onthuld dat president
Pieter Botha onlangs zelfs een
bezoek aan het front in Ango
la had gebracht om zijn troe
pen toe te spreken. Het ver
lies van de levens van jonge
mensen is te betreuren, zei
Botha zaterdag op een partij
congres. „Maar als wij niet de
moed hebben om de opmars
van de krachten der duister
nis te weerstaan, zullen we le
vens hebben gered waarvoor
in dit land dan geen toekomst
meer zal zijn".
De opvatting dat Zuidafrika
verwikkeld is in een kruis
tocht tegen het communisme
mag vanouds rekenen op bre
de steun van de blanke pu
blieke opinie, maar dezer da
gen klinkt de kritiek luider
dan gebruikelijk.
IGD^
Betrekkingen hersteld
Iraq, de Verenigde Arabische Emiraten, Marokko, Noordjemen
en Kuwayt hebben de afgelopen dagen de diplomatieke betrek
kingen met Egypte hersteld. Het herstel van de banden volgt op
de Arabische topconferentie die de afgelopen week in de Jor
daanse hoofdstad Amman is gehouden. In Kuwayt, welk land ook
militair gaat samenwerken met Egypte, ging de Egyptische vlag
gisteren weer in top. foto: AP
■osit
JJDA -
e-BAYRUT De Ham-
at in West-Bayrut heeft
t een bedelaar bij. Hij
idden op het trottoir met
een pantalon aan. Zijn
lichaamshelft is groten-
'erminkt en zit onder de
fosfor-brandwonden.
htingsvol houdt hij zijn
lergelde hand op naar
lisvrouwen, geldwisse-
n werkloze jonge man
ie rondslenteren over de
boulevard. Maar hij
litter weinig medeleven,
was het aantal bede-
de Libanese hoofdstad
'el te overzien. Ze zaten
'allend tegen de muur
__nd, de vrouwen in het
met de traditionele be-
in hun hand, een kreu-
fj^ondhangend voor de in-
BjÉvan een bank. Maar ook
Albanese oorlogsgewonden
■■■ïmiddels arm geworden,
^^e stad, ooit „de parel van
Midden-Oosten", zijn de
(en van het verval overal
ezig. Winkels vervuilen,
En in kantoren worden
"*%eer schoongemaakt, te-
i van banken worden niet
gerepareerd.
jewoners van Bayrut
(nnia lang de sjieksten
(alle volkeren van het
(en-Oosten zijn aan het
ederen. Veel mannen lo-
net smoezelige, gekreukte
ïemden, gerafelde broe-
ongepoetste schoenen,
n laten hun baard staan,
}r uit luiheid dan uit reli-
le overwegingen. Lang-
Tevoorschijn
Misschien is de inflatie er de
oorzaak van dat de invaliden
hun huizen uit komen. De ge
handicapten moeten nu zelf
zorgen dat ze aan de kost ko
men. Vandaar dat nu plotse
ling, de slachtoffers van twaalf
jaar oorlog te voorschijn ko
men. Eénarmige jongens en
kinderen met misvormde ge
zichten verkopen kauwgom en
goedkope sigaretten op straat
hoeken. Vlakbij de ambassade
van Kuwayt staat een bloe-
menverkoopstertje; een knap
meisje'met lang donker krul
lend haar en een oranje jurkje
aan. Elke dag komt ze hin
kend op haar krukken ze
mist een been van een zui
delijke buitenwijk hier naar
toe.
Inflatie en de economische on
dergang overvallen zowel de
armen als de rijken. De rege
ring kan het zich niet meer
veroorloven om de olie voor
de zes Libanese energiecentra
les te subsidiëren. In verschil-(
lende wijken van Bayrut valt
zomaar, zonder aankondiging,
de stroom uit. Door gebrek aan
energie laat ook het water
pompsysteem van de stad het
regelmatig afweten. Zo kan
het voorkomen dat men om
twee uur 's nachts de congier-
ges van Sakiet el-Janzir en
Moussaytbe „water!" hoort gil
len, waarna de duizenden
vrouwen in de sombere toren-
Het straatbeeld van Bayrut na twaalf jaar burgeroorlog: enorme ver
woestingen en veel menselijk leed. Alleen het jongetje, dat zijn in een
rolstoel gezeten moeder aan het lachen probeert te maken, lijkt geen
last te hebben van de deprimerende omgeving. foto ap
flats ontwaken en hun dage
lijkse huishoudelijke routine
oppikken, voordat de kranen
opnieuw gerochel in plaats
van water produceren.
Broodje kaas
lefoneren maakt 's nachts de
meeste kans, omdat de accu's
van de centrale dan net weer
zijn opgeladen. En in theorie
kan de afwezigheid van gewa
pende mannen in West-Bayrut
toegeschreven worden aan de
aanwezigheid van het Syrische
leger, die de afgelopen twee
weken alle huizen hebben
doorzocht op het bezit van wa
pens. Maar wie kan het zich
eigenlijk veroorloven om een
wapen af te vuren als één en
kele kogel voor een machine
geweer net zo duur is als een
broodje kaas?
Lopend door de straten van
West-Bayrut, waar het gras
tussen de tegels groeit, langs
de enorme bergen niet-opge-
haalde vuilniszakken, wordt
duidelijk wat met de Libanese
hoofdstad aan de hand is. Voor
het eerst sinds het begin van
de burgeroorlog, twaalf jaar
geleden, hebben de Libanezen
hun zelfvertrouwen verloren.
Met het verzwakken van de
valuta daalt ook hun eigen
waarde. De inflatie is zo hoog
dat mensen hun muren be
plakken met bankbiljetten,
omdat dit goedkoper is dan be
hang.
5KE EN WISKE DE WOESTE WESPEN
(c) Standaard Ultgev«rl|/Wavary Productions
Financiering
Chunnel rond
LONDEN Financiële
instellingen uit Groot-
Brittannië, Frankrijk en
andere landen hebben zich
garant gesteld voor de ko
mende aandelenemissie
van Eurotunnel, het
Frans-Britse consortium
dat is belast met de bouw
van een spoorwegtunnel
onder Het Kanaal, ook wel
lakend als de „Ghunnel".
Daarmee is het zeker dat
de benodigde financiële
middelen voor het project
op tafel zullen komen. Op
1 december, enkele dagen
na het sluiten van de in
schrijvingstermijn voor de
aandelen, hoopt Eurotun
nel in Dover te beginnen
met de graafwerkzaamhe
den. De vijftig kilometer
lange tunnel moet in mei
1993 in gebruik worden
genomen.
(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
WASHINGTON Toen
president Ronald Reagan
in 1981 het Witte Huis be
trad, was hij de eerste ge
scheiden president in de
geschiedenis van de Vere
nigde Staten.
Met zijn vier kinderen hield
hij er een niet geheel vlekke
loze relatie op na. Hij zag vrij
wel nooit een kerk van binnen
en zijn medewerkers troffen
hem nimmer in gebed verzon
ken aan.
Toch werd Reagan president
omdat hij de Amerikanen een
programma van strikte sexue-
le moraliteit, onthouding, bu
renhulp, verplicht schoolge-
bed, sterker optreden tegen
criminaliteit en onvervalst
anti-communisme voorhield.
Krachtige standpunten tegen
abortus, pornografie en sexue-
le voorlichting aan kinderen
markeerden dat programma.
Reagan presenteerde zich in
dat opzicht volstrekt anders
dan zijn voorganger Jimmy
Carter die een uiterst vroom
christen was, een deugdzaam
leven leidde, veel bad en die
zelfs tijdens zijn president
schap zijn lessen aan een
zondagsschool onverdroten
voortzette. De brave Carter
ondernam evenwél niets tegen
abortus en zette zich zelfs niet
in voor het verplichte school-
gebed.
Reagan heeft de schijn der
deugdzaamheid altijd keurig
overeind weten te houden en
dat is wellicht de sleutel voor
zijn succes en aantrekkings
kracht bij miljoenen zeer be
houdende Amerikanen. Ster
ker nog: Reagan heeft de mo
rele standaards op een hoger
plan gebracht, daarbij ge
steund door een groeiend legi
oen van ultra-conservatieven,
republikeinen en fundamenta
listische christenen. Zijn more
le kruistocht heeft zelfs zoveel
invloed gehad, dat een Ameri
kaan die op dit ogenblik naar
een hoog ambt dingt, een
strikt onbesproken man moet
zijn.
Softdrugs
Hoe hoog de standaards in Re
agans samenleving liggen heb
ben Gary Hart, Joseph Biden
en Douglas Ginsburg het afge
lopen jaar ondervonden. Hart
werd kansloos voor het presi
dentschap nadat hij de nacht
had doorgebracht met een an
dere dame dan zijn echtgenote.
Biden had plagiaat gepleegd.
En de door Reagan zelf naar
voren geschoven kandidaat
voor het Hooggerechtshof,
Douglas Ginsburg had jaren
geleden softdrugs gebruikt.
Van de zeer vrome president-
kandidaat Pat Robertson we
ten we nu dat zijn eerste kind
slechts enkele maanden na
zijn huwelijks is geboren. Van.
de vrouw van presidentskan-
diaat Michael Dukakis weten
we dat zij jarenlang „afhanke
lijk" is geweest van medicinale
drugs. Van de democratische
presidentskandidaten Babbitt
en Gore weten we dat ze min
stens een keer marihuana heb
ben gerookt. Al deze kleine,
persoonlijke zonden hebben
tot levendige, om niet te zeg
gen verhitte debatten in de VS
geleid. En pogingen van het
verstandige deel van de jour
nalistiek om de speurtocht
naar de geringste misstappen
van kandidaten voor hoge
ambten te staken, lijken voor
alsnog vast te lopen in de mo
rele vangnetten die de afgelo
pen jaren met zoveel ijver in
de Amerikaanse samenleving
zijn gespannen.
Als in 1960 de Amerikaanse
pers een onderzoek had inge
steld naar het huwelijksleven
van John Kennedy, die later
als een soort halfgod de ge
schiedenis in zou gaan, dan
zou Kennedy waarschijnlijk
nooit president zijn geworden.
En zou diezelfde pers in de ja
ren veertig hebben uitgezocht
waarom de presidentiële trein
van Franklin Delano Roose
velt op de vreemdste plaatsten
tot stilstand kwam, dan was
Amerika's meest geachte pre
sident wellicht uit het Witte
Huis verdreven. Want Roose
velt arrangeerde vanuit die
trein tal van ontmoetingen
met zijn hartsvriendin Lucy
Mercer.
Teugels
In de jaren twintig kon presi
dent Harding zelfs zijn minna
res zonder medeweten van zijn
vrouw in het Witte Huis ont
vangen. Zolang de hoogge-
plaatsten hun werk goed de
den, niet corrupt waren en
zich niet aan politieke wanda
den te buiten gingen, konden
ze doen wat ze wilden. En wat
nog belangrijker was: de lei
ders en hooggeplaatsten von
den op hun beurt dat de Ame
rikanen konden doen wat ze
wilden.
Aan deze nuttige „afspraak"
tussen pers en publiek is een
einde gekomen. Gedurende
het Reagantijdperk zijn de mo
rele teugels strak aangehaald:
de strijd tegen pornografie en
abortus wordt met ongekende
felheid gevoerd. Fundamen-
teel-christelijke ouders willen
dat scholen hun kinderen
weer het bijbelse scheppings
verhaal als enig juiste verkla
ring voor het ontstaan van het
mensdom onderwijzen. En
miljoenen ouders willen niet
dat hun kinderen op school
ook maar iets over de sexuali-
teit wordt onderwezen.
Dat alles staat haaks op het
feit dat jaarlijks een miljoen
vaderloze kinderen uit Ameri
kaanse tienermeisjes wordt ge
boren; dat het drugsgebruik
zich razendsnel verspreid in
alle lagen van de bevolking;
dat de criminaliteit stijgt en
dat kindermishandeling een
van de ernstigste gezinskwa
len van Amerika is. Onder
zoek heeft aangetoond dat 62
procent van alle Amerikanen
uit de jaren zestig generatie
ooit drugs heeft gebruikt. Van
alle huwelijken loopt de helft
stuk. Het nieuwe 'Hite Report
zegt dat zeventig procent van
alle vrouwen die langer dan
vijf jaar zijn getrouwd er een
buitenechtelijke relatie op na
houdt.
En nu hanteert dat verkramp
te en met steeds grotere onze
kerheden worstelende publiek
vrijwel onmogelijke, tegen
strijdige en zelfs dubbele mo
rele standaards om zichzelf, de
natie en zijn leiders te beoor
delen. Het Amerikaanse pu
bliek raakt daardoor steeds
meer bekneld in de steeds ho-,
ger oplopende ideologische en
morele twisten die het land
Jimmy Carter, een president die zichzelf morele deugden oplegde,
maar in tegenstelling tot Ronald Reagan niet 'aan het volk. foto: ap
door Frans Boogaard
Hoewel het volgens een
recente opiniepeiling met de
culturele belangstelling van de
doorsnee-Belg maar droevig
gesteld is. en volgens diezelfde
opiniepeiling slechts een
handjevol Belgen ooit eens een
boek inkijkt of een
tentoonstelling bezoekt,
worden Brussel en de grote
provinciesteden al sinds half
september overspoeld door een
vloedgolf van culturele
activiteiten.
In het kader van Europal ia,
een culturele macro-
manifestatie die elke twee jaar
een ander Westeuropees land
in het zonnetje zet, is Het dit
najaar de beurt aan België. Er
wordt vooral Oostenrijkste
kunst geëxposeerd, en omdat
uit dat land het beste van het
beste komt althans op
kunstgebied staan de
bussen met kunstminnende
Europeanen elk weekeinde
rijkendik voor de kassa 's. Niet
alleen de concerten, maar ook
de exposities met werk van
Klimt (Brussel), Schiele
(Charleroi) en Kokoschka (nu
Gent, later Luik) zijn erg
populair.
Temidden van al dit artistieke
geweld is in het Brusselse
Museum voor Moderne Kunst
een tentoonstelling ingericht
met werk van de eveneens
Oostenrijkse kunstenaar
Arnulf Rainer dat, om het heel
voorzichtig te zeggen, niet
goed begrepen wordt. Rainer
heeft zich na een korte
beginperiode met wat
surrealistisch aandoend werk
(zelfportretten, schetsen van
de zeebodem) namelijk
toegelegd op wat hij zelf
„overschilderingen" noemt:
schilderijen van hemzelf of
van anderen die hij met een
grof model kwast in zwart,
rood of oranie heeft
overgeschilderd en die nu
„zee „donkere wolk" of
simpelweg „overschildering"
heten.
„Ik ervaar geen vreugde aan
kunstwerken, want ik zie in
een doek onmiddellijk alleen
de slechte plaatsen. De neiging
om die zwakke plekken te
verdoezelen, de ene na de
andere zo lang te bedekken tot
ik niets meer zie, heeft mij tot
de overschilderingen gebracht
Dus liefde en drang tot
vervolmaking", aldus kort
geleden de kunstenaar, die
zich met overgave op deze
therapie heeft gestort, maar er
toch maar matig baat bij heeft
Want, zo vervolgt hij zelf:
„Intussen merkte ik dat er aan
de slechte plaatsen geen einde
komt, ook als het doek
helemaal zwart is. De
overschildering vormt een
nieuwe, eigen visuele
structuur, en weer zijn er
zwakke plekken, zwart in het
zwart. Ik houd dan ook nooit
op mijn eigen doeken te
bewerken. Ik word geplaagd
door een eeuwig ongenoegen".
Een jaar of zeven heeft de
Weense kunstenaar, die grote
bekendheid geniet, zich aan
deze wat rudimentaire vorm
van overschilderingen gewijd,
voordat een nieuw stadium in
zijn werk werd ingeluid: het
bekwasten van posters en
uitvergrote foto's. Maar niet
alleen posters en foto's, zelfs
originele werken van Schiele
en Van Gogh vielen deze eer
te beurt. Begin van de jaren
'80 ontdekte Rainer dat het
penseel eigenlijk maar een
overbodig instrument is, en
begon hij het doek
rechtstreeks met de handen en
voeten te bewerken.
„Christusgezicht" ('83/84) en
„Weggestopt Christusgezicht"
(zelfde periode) zijn het
resultaat van deze manier van
werken, die overigens ook
maar kort bleek te bevredigen.
Want inmiddels heeft Rainer,
die zijn manier van schilderen
omschrijft als „soms een
schermduel, soms een
bokswedstrijd in zekere zin
natuurlijk ook een komedie",
zich alweer toegelegd op
dodenmaskers en
overgeschilderde kruisbeelden
met verminkte
Christusfiguren.
Wat drukt u ermee uit?"
vroeg kort geleden de
presentator van de veel
bekeken BRT-kunstrubriek
„Eiland" aan Rainer. „Dat
weet ik niet, dat kan ik niet
zeggen", antwoordde de
kunstenaar. Letterlijk
datzelfde antwoord kreeg ik
van een van de twee meisjes
die nu al sinds half september
aan de entree van de
tentoonstelling van Rainer
zitten, toen ik hen terloops
vroeg wat ze zelf van de
expositie vonden, en of ze veel
reacties kregen van het
publiek. „Reacties?" zei de
ander gretig. „Die krijgen we
hier aan de balie zelden. Maar
we hebben nog nooit een
tentoonstelling gehad, waarbij
de mensen zo snel weer buiten
stonden
