„Apart opvoedingsklimaat zinloos" Bisschop Bomers bij Mariënburgvereniging „Geen eenzijdige nadruk op economisch aspect onderwijs £eidóe6oiHa/ttI i] J e< a GEESTELIJK LEVEN/OPINIE ns kerk wereld beroepingen Leesmoeders doen eerder kwaad dan goed" Zorg voor de gezinnen >weer BI brieven lezers fiekbeSouAcwit MAANDAG 16 NOVEMBER 1987 PAG Castro: kerk Zuidafrika kan niet altijd pacifistisch zijn KEULEN Bij conflicten in Zuidafrika en Namibia kan de kerk in haar strijd voor mensenrechten „helaas niet altijd paci fistisch" zijn. Wel ziet de Wereldraad van Kerken in geweldlo ze acties toch nog steeds „de enige christelijke mogelijkheid voor inzet in deze strijd". Dit heeft Emilio Castro, secretaris generaal van de Wereldraad, verklaard. Castro zei begrip te hebben voor het toenemend aantal christenen in Zuidafrika en Namibia dat geweld accepteert als middel om een oplossing van de situatie te komen. Bevrijdingsbewegingen moeten ech ter wel aandacht blijven houden voor de eerbiediging van de mensenrechten, onderstreepte hij. Peking: geen betrekkingen met Vaticaan PEKING De Chinese regering heeft het Vaticaan nog eens duidelijk gemaakt dat alleen van normale betrekkingen sprake kan ziin als het alle contacten met Taiwan verbreekt. Dit heeft Fillipijnse kardinaal Jaime Sin zaterdag te horen f in een onderhoud met partijleider Zhao Ziyan. Het vaticaan heeft enkele jaren geleden zijn vertegenwoordiging in Taiwan al sterk ingekrompen. De Fillipijnse kardinaal Jaime Sin ver klaarde na afloop dat Peking onder bepaalde voorwaarden normale betrekkingen met de Heilige Stoel niet helemaal uit sluit. De diplomatieke betrekkingen tussen het Vaticaan en Pe king werden in 1957 verbroken. Eén man is genoeg om een crisis te ontketenen, maar het bewaren van de vrede vraagt de inspanning van ons allen Ierse bisschoppen noemen steun aan IRA zondig DUBLIN In een herder lijk schrijven hebben de Ierse katholieke bisschoppen ge zegd dat het steunen van het verboden Ierse Republikein se Leger IRA een zonde is. De brief werd voorgelezen in katholieke kerken in de Ierse Republiek en in Noord-Ier- land. Tijdens de diensten werden de elf protestantse slachtoffers herdacht van de bloedige bomaanslag in En- niskillen, vorige week. In de Noordierse hoofdstad Belfast liepen uit verschillen de katholieke kerken groe pen gelovigen weg toen de bisschoppelijke brief werd voorgelezen. Maar in de meeste kerken in het noor den en in de republiek zelf luisterden de gelovigen naar het voorlezen van de brief. In de Ierse republiek werd zondagavond een minuut stil te in acht genomen voor de slachtoffers van de aanslag, waarbij ook 63 gewonden waren gevallen. In Dublin waren 3.000 men sen verzameld in de Angli caanse St Patricks kathedraal waar ook een herdenking werd gehouden. Een van de aanwezigen was premier Charles Haughey. In de bisschoppelijke brief werd duidelijker dan ooit door de katholieke kerk een veroordeling van de IRA uit gesproken, hoewel de naam van de organisatie niet werd genoemd: „De keuze voor alle katholieken is duidelijk. Het is een keuze tussen goed en kwaad." „Het is een zonde lid te worden van organisaties die streven naar geweld of er lid van te blijven. Het is een zonde dergelijke organisaties te steunen of anderen op te roepen tot steun ervan," zei den de bisschoppen. „Er is geen plaats meer voor ro mantische illusies. Er is geen excuus meer om te denken dat het huidige geweld in Ierland gerechtvaardigd is." Fr. N. Smulders overleden DEN HAAG Op 77-jarige leeftijd is vorige week in Den Haag plotseling overleden Frans N.M. Smulders, alge meen secretaris van het Kol- pingwerk Nederland. Smul ders was al voor de oorlog lid van de St.-Jozefgezellenvere- niging die veel later in de Nederlandse Kolpingbe we ging is voortgezet. De Kol- ping-beweging is genoemd naar de Duitse priester Adolf Kolping die zich in de vorige eeuw het lot aantrok van de arbeidersjeugd. Smulders was door zijn niet aflatend optimisme en onver moeibare inzet de motor van de in 1978 begonnen daad werkelijke uitbouw van Kol- ping-Nederland. De Kolping- Deweging was vanouds actief in Amsterdam en Nijmegen en na de heropleving in 1978 onder meer ook in Den Haag. Ogorodnikov gesommeerd Moskou te verlaten MOSKOU/ANDIJK De Russisch-orthodoxe dissident Alexander Ogorodnikov uit de Sovjetunie is voor de der de keer te verstaan gegeven dat hij Moskou moet verla ten. Weigert hij, dan staat hem een rechtszaak te wach ten. Dit meldt de Christelijke Stichting voor Gewetensver- volgden uit Andijk. Ogorodnikov, veroordeeld wegens het oprichten van bij belstudiegroepen, werd in fe bruari van dit jaar voortijdig vrijgelaten uit een werk kamp. Sindsdien is hij actief voor diverse tijdschriften die zich bezighouden met de eer biediging van mensenrech ten, waaronder 'Glasnost'. Nederlands Hervormde Kerk Beroepen Ie Pijnacker. toezegging, J.C.Plaat, geestelijk verzorger zie kenhuis Willem-Alexander te 's Her togenbosch (verbeterd bericht). Gereformeerde Kerken vrijge maakt Beroepen: te Lisse-Oegstgeest, drs.A.H.Verbree, kandidaat te Adu- ard; te Veenendaal, C.van den Berg te Assen-noord; te Brunssum-Tree- beek, J.J.Poutsma te Hardenberg; voor IJmuiden, J.J.Burger te Bus- sum. Nederlands Gereformeerde kerken Aangenomen naar Katwijk aan Zee, parttime. G.J.Zwarts, kandidaat te Rotterdam, die bedankte voor Bre da. parttime. Christelijke Gereformeerde Ker ken Beroepen: te 's Gravenzande. A.S- tehouwer te Nijkerk. Benoemd tot legerpredikant (langverband). drs.G.L. Born te Rozenburg, die deze benoeming heeft aangenomen. ONDERZOEK LEERLINGEN KERKELIJK GEORIENTEERDE SCHOLEN: DEN HAAG Veel jon geren uit de gerefor meerde gezindte zeggen geen ervaring van God te hebben. Dit ondanks de sterke betrokkenheid van de kerkelijk geo riënteerde scholen die deze jongeren bezoeken. Dit specifieke onderwijs slaat dus niet aan. Deze conclusie trekken drs. L. van Driel en drs. I. A. Kole naar aanleiding van een breed onderzoek on der kerkjeugd uit de ge reformeerde gezindte, dat gepubliceerd is in boekvorm onder de titel „Bij-tijds leren geloven". De auteurs, werkzaam in het onderwijs, doen verslag van een onderzoek dat is verricht naar het opvoedingsklimaat in drie kerkelijke gemeenten, terwijl daarnaast ook de re sultaten van een enquête on der ruim 1500 scholieren te vinden zijn. Het onderzoek gaat in op de gereformeerde gezindte. De auteurs rekenen daartoe de Gereformeerde Gemeenten, de Confessionele Vereniging en de Gerefor meerde Bond binnen de Ne derlandse Hervormde Kerk verstaan. De onderzoekers constateren dat er weliswaar op een aan tal punten duidelijke ver schillen zijn tussen jongeren uit de gereformeerde gezind te en jeugd van andere ker kelijke achtergrond, maar dat er bijna evenveel gebie den zijn aan te wijzen, waar in die verschillen niet of nauwelijks aantoonbaar zijn. Dit betekent, aldus Van Driel en Kole, dat het aparte op voedingsklimaat dat in stand gehouden wordt voor deze jongeren onterecht is. Het is daarom volgens hen van be lang dat er binnen de betref fende kerken op korte ter mijn een fundamentele dis cussie gestart wordt over deze zaken. In het kader van dat educa tieve klimaat, hebben de on derzoekers speciaal de cate chisatie en het jeugdwerk van de drie gemeenten onder de loep genomen. Daarbij sig naleren ze onder meer dat de confrontatie met andersden kenden erg moeilijk is, want „de dominee of catecheet maakt iets duidelijk, „maar jij hoeft zélf nooit iets te verdui delijken. Daarom kun je je moeilijk staande houden bui ten de eigen kring. Daar zijn de goede verstaanders en die hebben aan een half woord genoeg, maar daarbuiten staan de leerlingen vaak met de mond vol tanden". Te vanzelfsprekend Van Driel en Kole: „Veel te veel is vanzelfsprekend in de eigen kring. De belangstel ling van ouders en de ge meente voor wat er feitelijk gebeurt op catechisatie en in het jeugdwerk is vaak te ge ring; en is in die context niet nodig: „Het gaat toch goed!?" De voorzichtige conclusie van het tweetal is, dat de kerken van de Gereformeer de Gezindte niet herkennen dat er op dit moment een 'culturele omslag' plaats vindt. Het kerkelijk onder wijs richt zich met name op het binnenkerkelijke gebeu ren. Daar lijkt de invloed ook het duidelijkst aanwezig. Za ken van het „gewone leven" komen nauwelijks aan bod, zo constateren zij WIM Schrijver „Bij-tijds leren geloven; Verkenning van het educa tief klimaat in een drietal kerkelijke gemeenten" is uitgegeven door Kok, Kampen. MGR. LESCRAUWAET: Nieuwe religieuze bewegingen impuls voor RK Kerk BREDA De nieuwe religieuze bewegingen die na het con cilie in de rooms-katholieke kerk zijn ontstaan, geven volgens hulpbisschop dr. J.F. Lescrauwaet van Haarlem een „opmer kelijke geestelijke impuls" aan de kerk. Hij heeft vooral waardering voor de aandacht die deze bewegingen geven aan de „binnenzijde" van het leven als christen, hun gebedscul tuur. hun zorg voor een goede sacramentele gemeenschap met God en tussen de leden onderling en hun openheid voor de werking van de Heilige Geest. Lescrauwaet sprak zaterdag in Breda tijdens een bijeenkomst van Bouwen aan de Nieuwe Aarde, het landelijk verband van katholieke charismatische groepen in Nederland. Tot de nieu we religieuze bewegingen rekende Lescrauwaet, behalve de charismatische beweging onder meer de vernieuwde Katho lieke Actie, Comunione e Liberazione en het Legioen van Maria. In Breda waren ruim 1100 mensen aanwezig. Volgens de organisatoren waren ongeveer 70 procent van hen niet af komstig uit de charismatische beweging. Bisschop R.Ph. Bör van Rotterdam toonde zich er verheugd over dat zoveel men sen van verschillende groepen aanwezig waren. zaterdag een bezoek gebracht aan een plaatselijke bijeen komst van de Mariënburg vereniging, de vereniging van kritische katholieken die de vernieuwing van het Tweede Vaticaanse Concilie willen voortzetten. Bomers is de eerste bisschop die een bij eenkomst van de Mariën burgvereniging bijwoonde. Hij werd door de aanwezigen met een hartelijk applaus be groet. In een kort begroetingswoord toespraak benadrukte hij de „geweldige, zeer terechte" bezorgdheid bij de bisschop pen over bepaalde ontwikke lingen in de Nederlandse kerkprovincie. Het tweede Vaticaans concilie heeft veel gedachten los gemaakt. „Er klinken ook geluiden waar van wij ons afvragen: is dat nog helemaal te verenigen met het evangelie. Halve waarheden, die soms erger zijn dan hele leugens, zijn een bron van verwarring", aldus mgr. Bomers. De bisschoppenconferentie heeft vorig jaar de Mariën- burg Vereniging, die in 1983 werd opgericht, niet het pre dikaat rooms-katholiek wil len verlenen omdat de vere niging niet rechtzinnig ge noeg zou zijn. Mgr. Bomers stelde voor in de rk-kerk in Nederland heel goed te studeren op de vol gende onderwerpen: de iden titeit van het katholiek-zijn; de pluriformiteit en de gren zen daarvan; en de vraag of men bij grensoverschrijding niet in pluralisme, dat wil zeggen in twee of meer ver schillende kerken uiteen valt. Hij sprak ten slotte de hoop uit dat de komende tijd het gesprek daarover mag gaan. Gespreksleider dr. A. van de Weijer, oud-deken van Be verwijk, zei in een reactie: „Bisschop, maakt U zich niet te veel zorgen over ons. Wii zijn heel normale en bovenal gelovige katholieken. Het komt niet altijd bij de bis schoppen over dat we ernst willen maken met ons geloof. Maar misschien kunt U dat na vandaag Uw medebis schoppen duidelijk maken". MINISTER DEETMAN TEGEN KATHOLIEKE OUDERS: Links de komende man, G.H.C. Halleen en rechts de gaande voorzitter, J.R. van Veen. FOTO: T STICHT UTRECHT Minister Deel man vindt dat zijn beleid niet eenzijdig gericht is op onder wijs dat „nuttige mensen" af levert voor de economie. „Ons beleid is gericht op her stel van het evenwicht in de taakstelling van onderwijs, aldus de minister zaterdag in Utrecht. Hij sprak op de jaarvergade ring van de Nederlands Ka tholieke Oudervereniging (NKO), de grootste ouderorr ganisatie in het Nederlandse onderwijs. Volgens de minister zijn ve len in de samenleving het er over eens dat in de afgelopen jaren het onderwijs te weinig aandacht heeft geschonken aan de voorbereiding op de intrede van de leerlingen in de arbeidsmarkt. Naar het oordeel van de mi nister is zijn beleid erop ge richt de arie aspecten van het onderwijs met elkaar in evenwicht te brengen. Die aspecten zijn de persoonlijke ontplooiing van de leerling, voorbereiding op actieve deelname aan de samenle ving, ook in cultureel opzicht en het derde is de „economi sche factor": scholen moeten mensen opleiden die aan de slag kunnen. Het evenwicht tussen deze aspecten bepalen de kwaliteit van het onderwijs, aldus de bewindsman. „Kwaliteit van onderwijs is ondeelbaar. Alle drie aspecten moeten hun plaats hebben". Hij verzette zich tegen de kritiek dat zijn beleid met name gericht is op het onderwijs als factor voor herstel van de economie. „Wat we doen is het even wicht herstellen. We zijn wakker geschud. Het scho lingsaanbod sloot niet aan bij de nieuwe eisen van de ar beidsmarkt". In dit verband herinnerde hii aan de grote jeugdwerkloosheid die de af gelopen periode is ontstaan. De minister sprak uit dat de overheid niet de hoofdrol speelt in het streven naar 'verhoging van de kwaliteit van het onderwijs. Die moet vooral door de scholen zelf worden uitgevoerd. De over heid heeft daarbij twee be langrijke voorwaardenschep pende taken: het helder for muleren van de eisen uit de samenleving en het herijken van de overheidstaak inzake de regelgeving (deregule ring): scholen moeten ruimte krijgen zelf beleid te maken; nu kunnen ze eigenlijk alleen maar de „regeltjes" uit Zoe- termeer opvolgen. De overheid probeert met de zogeheten eindtermen voor de basisschool en voor de ba sisvorming (12 tot 15,16-jari- gen) de benodigde helderneid voor de scholen te bieden. „Als de overheid niet helder heid schept, wordt de school overspoeld door kortstondige, modieuze trends vanuit de samenleving; een veelheid van taken die de school worden opgedrongen. „Zon der voldoende duidelijkheid over wat haar taak is, wordt de school heen en weer ge slingerd, ten koste van de fundamentele taken van het onderwijs", aldus de minister. Afscheid NKO-voorzitter J.R. van Veen nam tijdens de bijeen komst afscheid. Hij werd op gevolgd door G.H.C. Halleen, oud-wethouder van Den Haag, thans raadslid voor het CDA. Tijdens zijn afscheidsrede zei Van Veen onder meer dat de medezeggenschap in het on derwijs onder druk staat. Hij herinnerde onder meer aan het ontbreken van facilitei ten voor deskundigheidsbe vordering, aan de spanning tussen medezeggenschaps raad (MR) en ouderraad: vol gens de NKO moet de ouder- vertegentooordiging in de MR ook via de oudervereni ging verantwoording afleg gen. Vaak gebeurt dit niet; sommigen spreken al van twee soorten ouders: MR-ou- ders en Ouderraad-ouders. Voorts pleitte Van Veen voor het invoeren van een leerlin genstatuut, waarin de status van de leerling wettelijk wordt geregeld. Staatssecre taris Ginjaar-Maas is terugge komen op eerdere beloften de status van de leerling wet telijk te regelen in het leader van de deregulering. Van Veen laakte dit argument: de overheid hoeft slechts het kader te scheppen, de invul ling geschiedt op schoolni veau. DRS. J.J.M. KOK: „PRINCIPIËLE EN PRAKTISCHE BEZWAREN" UTRECHT Het verschijn sel .Jeesmoeder" zou zo snel mogelijk uit de basisschool moeten verdwijnen. Dat is de conclusie die getrokken moet worden uit het betoog van drs. J.J.M. Kok, zaterdag in Utrecht. De direkteur basisonderwijs van het Katholiek Pedago gisch Centrum (KPC) was in leider van een mini-congres over de kwaliteit van het on derwijs, gehouden tijdens de jaarvergadering van de Ne derlandse Katholieke Ouder vereniging (NKO). Volgens Kok hoort het kin deren lezen leren principieel bij de leerkrachten in de ba sisschool. Bovendien blijkt in de praktijk dat veel leesmoe ders niet de bekwaamheid hebben o de juiste wijze de leerlingen te begeleiden. Zo doende wordt er eerder scha de veroorzaakt dan dat er winst wordt behaald, aldus Kok. „Leren lezen is een uiterst ingewikkeld proces dat des kundigheid vraagt. Al was het alleen maar om de me thode die wordt gebruikt op de juiste wijze toe te passen. Veel leesmoeders hebben de daarvoor benodigde kennis niet in huis", zei Kok. Vooral als leesmoeders zich bezig houden met de zwakke lezertjes is de kans op schade groot, betoogde hij. Uit de kring van de NKO onder hen waren veel lees moeders kwam veel pro test, maar enkelen stemden toch ook in met de mening van Kok. De Tweede Kamer stemt deze week over bezuinig^ de begroting van WVC, en met name die op de gezins de herstellingsoorden. De debatten hebben vorige ws onzekere situatie doen ontstaan over de oplossing f3^ problemen, maar over één ding waren de fracties h^et de voorgestelde bezuinigingen op de gezinszorg honvar door te gaan. bnd het Al bij de algemene beschouwingen over de rijksb^ jr was het kabinet gedwongen tot een stap terug. Premi$kra bers moest toen toezeggen dat voor mensen die mini},.on drie maanden hulp nodig hebben de gezinszorg r. worden afgeschaft. Toch is het op de gezinszorg te gen bedrag bijna vijftig miljoen gebleven. DAARTOE uitgenodigd hebben de regeringspartij! alternatieven gezocht. De VVD wil de toegangsprij: museum, schouwburg en concertzaal en het lidm; van de bibliotheek verhogen „omdat de echte lie) zich daardoor niet zullen laten weerhouden". Wat d< theek betreft kan die stelling zonder meer van tafj verhoging van de drempel van de bibliotheek brengt I vaar met zich mee dat de leescultuur van jongeren ti| der achteruit gaat dan al het geval is. Maar ook thi muziekzaal hebben een drempel. Die zalen zullen galavoorstellingen en optredens van „topartiesten" -j moeten worden door mensen die van een „modaal" b baar inkomen hun kaartje of abonnement moeten Half lege zalen brengen niet het geld op en daarmee i oplossing die de VVD ervan verwacht. HET CDA zoekt de oplossing door te bezuinigen op^V! reaukosten .van de instellingen - hetgeen heel goed njit-I lijkt - en door verhoging van de eigen bijdrage in dejve: zorg. Maar de CDA-woordvoerder gaf niet aan waar c si de hulpbehoevende op zal uitdraaien. De regeringsjJstd zouden erop neerkomen dat voor hulp korter dan drietol den de bijdrage zou stijgen van vijf gulden per weeljlan gulden per uur. Tegen een dergelijke stijging is tereine zwaar gemaakt, maar wat staat het CDA voor ogen?ieu: [list EERDER hebben we in deze commentaarkolom gew|ov de gevaren van bezuinigingen in deze sector. De gef8e- maakt een essentieel onderdeel uit van de zogenaarrf0^ ste-lijnszorg, tezamen met onder meer de huisarts^ wijkverpleging. Juist de zorg voor de gezinnen - difdt steen van onze samenleving - voorkomt hogere kost verzorging verder van huis. Van een minister die ar1^* ander pleit voor een verantwoordelijke samenlevir™ worden verwacht dat hij duidelijk aangeeft hoever t~~ van de overheid voor het welzijn van de burgers mof Voor het antwoord op die vraag mag hij niet uitslui,^ zijn portemonnee kijken. Aan het CDA de taak hierop gezet toe te zien. Korte adempauze DE BILT (KNMI) Morgen staat het weer in ons land nog onder invloed van een oceaan depressie. Daarna neemt de atmosfeer enkele dagen rust. De depressie geeft vooral van nacht en morgenochtend flin ke buien, maar gaat morgen middag via zuid-Zweden rich ting Rusland. Boven west-Eu ropa kan dan een hogedrukge- bied ontstaan. Computerbere keningen van de laatste dagen hebben aan dit hogedrukge- bied een belangrijke rol'toege kend, maar herberekeningen die de afgelopen nacht zijn uit gevoerd geven het een gerin gere levensduur. Zoals het er nu naar uitziet, kunnen later in de week toch weer enkele oceaandepressies tot het Noord zee-gebied doordringen. iren ïr sn, in I n. Nuf" op li e Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, geldig voor morgen en woensdag: Zuid-ScandinaviëMorgen re- fen en ten noorden van Oslo- tockholm ook sneeuw. Woensdag geleidelijk meer op klaringen. Middagtemperatuur van 8 graden in zuidwest- Noorwegen tot iets boven 0 graden in het noorden. Britse eilanden: Vooral in het zuiden opklaringen. In het noordwesten bewolkt en later wat regen. Middagtempera tuur van 10 graden in het noorden tot 13 graden in het zuiden. Denemarken, noordwest- Duitsland: Morgen enkele bui en, woensdag opklaringen en wolkenvelden, maar droog. Middagtemperatuur van 8 tot 10 graden. Benelux, midden-Duitsland: Eerst een enkele bui, daarna wolkenvelden afgewisseld door opklaringen. Middagtem peratuur van 7 tot 11 graden. Noord- en midden-Frankrijk, zuid-Duitsland: Perioden met zon en plaatselijk mist. Vooral in Duitsland eerst nog bewol king. Geen regen van nis. Middagtemperatuu graden in zuid-Duitsl^/ 13 graden meer naar ten in Frankrijk. Alpengebied: Morgen noordzijde wegtrekkei^E gen en boven 1200 m$ad sneeuw, aan de zuidzij^; Middagtemperaturen if len 8 tot 10 graden, den tot 14 graden, grens 's middags ter. ega Spanje, Portugal, zuicP& rijkZonnig weer, iniert rijk 13 tot 18 graden. Iinei en Portugal van 17 gr^c het noorden tot 22 gri.pf het zuiden. ent Italië, Joegoslavische zuid-Italië nog een enki elders perioden met 9 vooral in de Po-vlaktef1 V lijk mist. Middagtemj! vi, van 12 graden in noojistt tot 16 a 19 graden m$. het zuiden. WEERRAPPORT HEDENMOR^Vi Weer M»i M ht Amsterdam l.bew 8 L„ De Bilt motregen 8 Eelde motregen Eindhoven regenbui Den Helder iw bew. Rotterdam l.bew Twente regen Vhssingen h.bew. Zd Limburg regen Brussel Dublin riks chip Lb; Londen° Luxemburg Mallorca MalU Moskou Mllnchen IDE nd i iciël -sh i Brieven graag kort en duideli|k geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Asielzoekers Voor asielzoekers die uitgewe zen worden zullen in Den Haag zestien kerken worden opengesteld, hoewel loek van op aan kan dat in Her, rante landje diegenener". gewezen worden, ookwoc lijk geen recht hebbel, blijven. Het hek is var als iedereen die ons binnenkomen, dat ook gen. Het grootste ged« R£j deze zogenaamde asi(£M komt hierheen om eQg misch beter van te f7TT, Deze mensen moeten/'' eten en onderdak heb gaat ten koste van de volking. Wat de kei willen gaan doen is e< van burgerlijke 01 i zaamheid, en dat is ee: ke zaak. J J. Jansen, J DEN HAAG.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 2