'finale'
De roze wolk van ultra-loopster
Mareike Bestenbreur
Franse voetbalsupporters te elitair om vandalen te zijn"
■ficidóc Somotit"
THE
P I R I T U A L
IN ART
18 9 0
STIJL
19 8 5
NOG TOT 22 NOVEMBER HAAGS GEMEENTEMUSEUM
ZATERDAG 14 NOVEMBER 1987
Praten met ultra-lange-afstandloopster Mareike
Bestenbreur is net zoiets als de Himalaya be
klimmen: je valt van de ene verbazing in de an
dere. Helaas zijn haar teksten vaak aan de onge
nuanceerde kant, terwijl haar taalgebruik een
bootwerker aan het blozen zou krijgen. Veel zo
genaamd „sappige" uitspraken kunnen daar
door niet worden gebruikt, hoewel de naar exhi
bitionisme neigende Bestenbreur daar zelf
meenxialen op aandringt. Om haar tegen zich
zelf in bescherming te nemen is de weergave
van het interview behoorlijk gekuist. Daarna
kreeg ze het verhaal op eigen uitdrukkelijk ver
zoek nog een keer onder ogen. Om vervolgens
veel passages te schrappen, die ze zich ineens
niet meer kon herinneren
riedi
lsm;
[£MAAR - Hardlopen over gro-
lfstanden mag door apostelen
3<het lopersgilde dan een gezon-
-erslaving worden genoemd, je
het ook overdrijven. Mareike
srheipnbreur uit Alkmaar bijvoor-
borij, die in 1986 in Apeldoorn
aiometer in vierentwintig uur
irugde, weet daar uit eigen er-
't hm over mee te praten- ze
rteiirft zelfs afkicken, omdat de
hafloopverslaving haar in een
eertjende greep had genomen. Bes-
',"1 :ur maakte het vorig jaar zelfs
int dat ze alleen nog thuis
om te eten en te slapen. „Ik
steeds maar blijven lopen
e lekker te voelen. Dan was
trance, een heerlijk gevoel,
het niet deed begon m'n li-
helemaal te schudden".
kiisj
z'jneÖdels is de voormalige Nederlandse
dstiA en skikampioene de crisis de baas
telderden. Met De Parelvissers van
eefees Bizet op de achtergrond brengt
h.eg°{chzelf tegenwoordig in huiselijke
onder hypnose. In lotushouding
ik aagkt ze dan op een roze wolk naar
shii% sferen. Trainen voor bizarre eve-
ir. aa;nten doet ze inmiddels ook weer.
uize^xtroverte sportpersoonlijkheid, die
et w*zalige momenten met humeurige
te sl(epUnten afwisselt.
-Momst van een verslaggever blijkt in
tenia Bestenbreur een niet alledaags ef-
?n ie sorteren. De bewoonster van de
aPrhaarse rijtjeswoning heeft voor de
-enheid extra aandacht aan het inte-
D^v<! geschonken. De oude rookstoelen
31 ontdaan van achteloos neergesme-
Matekportkledingstukken, de lekke bin-
ind van de racefiets ligt keurig op-
iwen op reparatie te wachten, de
liger is weer eens gehanteerd en de
;n instant sportvoeding zijn naar
:uken verhuisd. De onmiskenbare
van wierook - sfeerverhogend
ikt voor meditatieve doeleinden -
wel aanwezig. Alsmede onmisken-
'invloeden uit de jaren zestig, die
enbreur als toegewijd hippie in het
van Mokum doorbracht. Daarna
nde ze tien jaar in een woonwagen,
leid-blijheid. „Maar we werden weg-
aeerd, vandaar dat ik hier zit. Het
1S ê'lt me eigenlijk helemaal niet. Er zijn
Vmerwat buren die me als een heks be-
Y?°r<hwen. Nee, de kinderen niet. Die
Tjft1€kn geregeld aan de deur. Vragen of
E"&let ze kom spelen. Hun moeders
vadelen daar geen tijd voor, die moeten
mdgigsen en stofzuigen. Dus organiseer
an tympetities voor de kleintjes. Ja, het
mij leeft nog steeds".
rhale'
val
n nil
:gt h£
wd
;heim
:ike Bestenbreur, met Fries bloed in
:en rood getint nest, wat gezien de
van ^ar' Marx en vei"der-
^veneens vorsende blik van Domela
.Dwenhuis duidelijk zijn sporen heeft
Men. Haar leeftijd doet er even niet
r ic vindt de koperrood gelokte sport-
jiw. We houden het erop dat het le-
ïchto voor haar binnen afzienbare tijd
izal beginnen Alhoewel ze in fei-
j een serie sportcarrières achter de
neeft (twaalf keer Nederlands kano-
pioene en zesvoudig vaderlands bes-
^atiloopster) blijft Bestenbreur haar li-
Zesduizend kilometer
hardlopen per
kalenderjaar is voor
Mareike Bestenbreur de
gewoonste zaak van de
wereld.
FOTO: PERS UNIE
chaam met veel plezier aan hoge belas
tingen blootstellen. Zesduizend kilome
ter hardlopen per kalenderjaar is de ge
woonste zaak van de wereld, om maar
eens wat te noemen. Blessures zegt ze
nauwelijks te kennen. Een griepje kan ze
zich ook niet heugen. Het geheim? Elke
dag een uitgeperste citroen, een teentje
knoflook en een rauwe ui. „Dat is goed
voor de stofwisseling. Verder veel rauw
kost en bruine rijst".
Deze dag mag worden gezondigd tegen
het vaste voedingspatroon. Bestenbreur
heeft koekjes in huis gehaald. Voor bij
de koffie. „Het is eigenlijk junkfood,
maar je wilt toch goed voor de dag ko
men. Vandaar ook dat ik in huis een
beetje opgeruimd heb. Iedereen denkt
dat het hier altijd een puinhoop is. Valt
wel mee. Ik hou eigenlijk van netjes.
Omdat het in m'n hoofd al zo'n puin
hoop is".
Televisie en video, bij de meeste sport
mensen binnen handbereik opgesteld,
ontbreken in Bestenbreurs huiskamer.
Ze zegt al genoeg mooie dingen op het
netvlies te krijgen en bovendien meer
aandacht te hebben voor een goed ge
schreven boek. De kast puilt dan ook
uit. Filosofische werkjes worden afgewis
seld met sportboeken. De prijzenkast
met gewonnen bekers is bijna net zo
groot, hoewel het zilver heel lang gele
den heeft geflonkerd.
Trance
Bestenbreur begint dan gedreven te ver
tellen over de oorzaken van haar versla
ving. „De laatste jaren dat ik hardliep,
en ik liep véél, kon ik mezelf in trance
lopen. Een paar jaar geleden kwam dat
gevoel pas na een marathon, maar de
laatste jaren had ik het al na vijf minu
ten. Elke dag weer. Prachtige kleurenvi-
sioenen kreeg ik dan, met schitterende
gekleurde vogels. Net of ik door een ka-
leidoscoop keek. Ik ben trouwens niet de
enige met die ervaring. Er zijn meer ul
tralopers die het ook beleven. Hoe zoiets
komt? Bij duursporten maakt het li
chaam een morfme-achtige stof aan, dat
is wetenschappelijk bewezen. Daardopr
kun je in euforie raken. Bovendien sta ik
open voor mystieke zaken en dan is er
nog het monotone gedreun tijdens het
lopen. Tatatatam, tatatatam, telkens
maar weer. Ik schakelde tijdens het lo
pen dan ook het linkergedeelte van m'n
hersenen uit, dat is het rationele deel.
Alleen het rechterdeel werkte nog, het
intuïtieve. Zo kon ik in m'n eigen ziel
kijken, had contact met m'n innerlijke
ik. De wereld was veel mooier, vriende
lijker ook. In trance liep ik door, uren
achter elkaar".
Niet alle mensen, aan wie Bestenbreur
dit relaas toevertrouwde, konden hun ei
gen hersencellen nog geloven. Zwevend
over straat, daar moesten immers wel
ongelukken van komen, was een veel ge
hoorde reactie. Maar onheilstijdingen
bleven uit. De in hogere sferen verkeren
de hardloopster bleek in haar onderbe-
wustzr» i zelfs gevaren te kunnen ontwij
ken en feilloos wegwijzers te volgen. Na
vertellen was er evenwel niet bij. Maar
net zoals met drugs, alcohol en tabak
bleek de hardloopster steeds vaker verle
gen te zitten om kleurenexposities in
haar hoofd. „En toen ging het fout",
weet ze nog goed. „Het was oktober vo
rig jaar. De grote verwarring begon. Het
intuïtieve en rationele deel kwamen met
elkaar in aanvaring. Als ze me wat vroe
gen sprak ik wartaal. Bij het boodschap
pen doen bijvoorbeeld. Ik kon geen zin
nen formuleren. Ik werd dan ineens
overrompeld door de mechanische wes
terse wereld, alle toestanden, 't drukke
gedoe. Dat was mijn midlife-crisis, een
geestelijke blessure, het hardlopen moest
ik een tijdje opgeven".
Extase
Mareike Bestenbreur koos vervolgens
voor de racefiets met tien versnellingen,
zette het lopen op een laag pitje en trap
te zich een ongeluk over de Noordhol
landse polderwegen, de Belgische kassei
enstroken en de Franse Pyreneeën. „Ik
raakte wel wat energie kwijt, maar echt
moe werd ik niet. Je zit maar op je kont,
zo vermoeiend is dat niet. Terwijl ik
toch echt een tempo van 30 of 35 kilo
meter per uur reed. Hardlopen is veel
inspannender".
Inmiddels had Bestenbreur een andere
oplossing gevonden om in trance te ko
men: mediteren. Ze heeft momenteel
nog les, maar manifesteert zich als een
toegewijde leerling. Elke dag brengt ze
zich door bepaalde transcendente medi
tatietechnieken in extase. De Parelvis
sers zijn haar favorieten, een stukje au
thentieke Afrikaanse muziek is ook
goed, maar een buikdansnummer is he
lemaal het einde. Als ze erover praat
moet ze al oppassen niet in extase te ra
ken. Ook deze dag. Slechts een handvol
nuchtere opmerkingen kan een aantal
keren voorkomen dat Bestenbreur niet
meer aanspreekbaar is. De roze wojk
was heel dichtbij. „Te veel in trance zijn
is ook niet goed", weet ze. „Ik ben geen
Tibetaanse monnik die de hele dag in
een spelonk zit en niets te doen heeft.
Janken
„Vaak zeggen ze dat ik verwaand ben. In
Apeldoorn bijvoorbeeld, met die wed
strijd over vierentwintig uur, dachten ze
dat ook. De ene ronde kon ik van heer
lijkheid lachen, het andere moment
jankte ik. Zo gaat dat nou eenmaal.
Mensen vinden dat vreemd, maar jan
ken is heel normaal. Als een wielrenner
valt bijvoorbeeld, dan huilt-ie niet van
de pijn, zoals de meeste mensen denken.
Nee! Dat zijn de afvalstoffen die het li
chaam alleen op die manier kunnen ver
laten. Als ik na een ultra marathon loop
te janken komen de mensen meteen
daarover zeuren. „Heb je pijn, ben je
moe? Nou, dan duik ik meestal meteen
onder de douche. Dan zien ze die tranen
niet".
„Nee, loopschema's heb ik niet. Ik loop
puur gevoelsmatig. Door die meditatie
verzuren m'n spieren ook niet meer zo
snel. Pas na zeventig kilometer spelen ze
een beetje op. Tijden zeggen me ook
niks, helemaal niks. Ik loop om het lo
pen. In feite ben ik namelijk heel lui. Als
ik lekker train loop ik gemiddeld twaalf
kilometer per uur, terwijl ik best vijftien
kilometer aankan. Mensen die er ver
stand van hebben zeggen ook altijd: Bes
tenbreur, je moet harder, je moet léég.
Hoepel toch op, zeg ik dan. Dat interes
seert me toch allemaal geen moer".
RUUD DE JAGER
edenk
Sandi
aprRIJS - In tegenstelling tot de
IVB heeft de Franse voetbal-
vejd betrekkelijk weinig te lijden
3nd?er fenomeen van de „hooli-
isnvjs". Afgezien van enige inciden-
ien d rond wedstrijden van Paris
i vant Germain, Marseille of - in
'an d verleden - bij het Corsicaanse
n /4tia, gaat het er rond de Franse
erkeitien eigenlijk vrij kalm toe.
problemen zijn er gelukkig niet",
I voorlichter Philip Tournon van de
iération Francaise de Football. „Na
Heizeldrama hebben we er bij de
i>s op aangedrongen maatregelen te
hen. In de meeste gevallen is dat met
plaatselijke politie
t het in Frankrijk niet tot de excessen
lis in Engeland en bij ons is gekomen,
nt onder meer doordat het voetbal er
t zo populair is als vaak wordt ge-
houdtht. Ontmoetingen tussen de topclubs
rdeaux, Marseille en Matra Racing
mont
Dezf
Club de Paris willen nog wel een vol sta
dion trekken. Maar het gemiddelde be
zoekersaantal in de Franse eerste divisie
(vergelijkbaar met onze eredivisie) komt
niet boven de tienduizend mensen per
wedstrijd. „De Franse voetbalsupporters
vormen een elitair gezelschap", aldus
Georges Bertelotti, secretaris-generaal
van de in Monaco gevestigde Internatio
nale Associatie voor Sport zonder Ge
weld (AICCS). „De mensen die gaan kij
ken komen voor hun plezier en hebben
over het algemeen ook verstand van het
spel. Ze komen dus niet om gevoelens af
te reageren, die niets met voetbal te ma
ken hebben". Desondanks constateert
Bertelotti dat het ook bij de Franse clubs
nogal eens ontbreekt aan goed geschoold
kader en mensen die in staat zijn de sup
portersverenigingen op verantwoorde
wijze te begeleiden.
Ruw
De aanhang van Paris Saint Germain
heeft de reputatie ruw te zijn. Twee jaar
geleden kwamen de supporters in het
nieuws door sloopacties op en rond de
terreinen van aanstaande tegenstanders.
Het stadion van Metz liep daarbij zware
schade op door brandstichting en vernie
lingen. „De wraak van de hooligans is
simpel en wreed", luidde één van de op
de stadionmuren gekalkte teksten. Gete
kend: „Boulogne-zijde PSG".
„De daders zijn gepakt", zegt Gerard Le
Scour, bestuurslid van de Parijse club.
„Vreemd was dat het altijd bij uitwed
strijden gebeurde, een dag voor de wed
strijd en dat er nooit getuigen waren".
Die golf vandalisme heeft de naam van
PSG uiteraard geen goed gedaan. „De
gevaarlijkste toeschouwer is de anonie
me toeschouwer", aldus Le Scour. „We
hebben daarom contact opgenomen met
alle groepjes waarvan je negatieve din
gen zou kunnen verwachten. Dat heeft
geleid tot de oprichting van een aantal
alternatieve supportersclubs als de Fire
birds of de Boys. Het zijn geen lieverd
jes, maar we proberen ze zoveel moge
lijk bij de' club te betrekken. Geven ze
ook een zekere verantwoording in de beJ
geleiding van uitwedstrijden. De resulta
ten van dat alles vallen zeker niet te
gen". Tot zijn spijt constateert Le Scour
dat het rond het Pare des Princes (het
stadion van PSG) de laatste weken toch
weer onrustig is. „Er zijn lieden gesigna
leerd die niet voor het voetbal komen.
We hebben dat aan de politie doorgege
ven".
Wapenstok
Voor politiecommissaris Dray van het
16e arrondissement in Parijs - daar
waar het Pare des Princes staat - is er
maar één methode om met hooligans ai
te rekenen: de wapenstok. „Vanaf het
begin hebben we hard ingegrepen en de
herrieschoppers weten nu dat ze zich
maar beter rustig kunnen houden". Dray
houdt bepaalde groepen extra in de ga
ten. De skinheads bijvoorbeeld, die zich
ook voor nazistische propaganda lenen.
„Ze krijgen gelegenheid hun vreugde te
uiten als PSG wint. Ze mogen teleurge
steld zijn als de club verliest, zolang de
grenzen van het toelaatbare maar niet
worden overtreden". Verdachte lieden
worden door de Franse politie gefotogra
feerd, reeds bij het binnenkomen van
het stadion. „Dat werkt preventief. En
als het uit de hand loopt weten we wie
we moeten hebben", zegt de commissa
ris.
Het in Parijs gevestigde Comité Interna
tional pour le Fairplay voert al jaren
campagne voor meer sportiviteit op de
velden en daaromheen. „Wij promoten
juist het goede voorbeeld", zegt het
Poolse bestuurslid Piewcewicz. „De
Deense voetbalsupporters tijdens de
laatste EK in Frankrijk hebben zich
voorbeeldig gedragen. Dat hebben we
willen onderstrepen door ze met een di
ploma te belonen". De Nederlandse aan
hang kan zo'n prijs zeker wel vergeten?
„Nee hoor", zegt Piewcewicz. „In Polen
zijn ook grote problemen met vandalis
me en dan vooral in supporterstreinen.
Door oprichting van clubs is er veel ver
beterd. Dat is positief. Waarom zou iets
dergelijks ook niet bij u kunnen?"
BOB VAN HUËT
door Frank Werkman
Bent u een liefhebber van driven, pitchen.
chippen of putten dan moet u over een
paar weken eens naar Zaandam gaan.
Daar is op het industrieterrein
Zaanderhorn, in een voormalige
fabriekshal, een accommodatie verrezen
om u tegen te zeggen. Althans, dat
zeggen ae initiatiefnemers.
Mensen die in deze kommervolle tijden
initiatieven nemen verdienen lof. zou je
zeggen. Dat zij dit zelf het liefst zien
vertaald in klinkende munt zij hier
slechts terzijde aangestipt. Je wordt
tegenwoordig toch al zo gauw voor
kniesoor uitgemaakt als je anderen hun
succes misgunt, nietwaar? Maar toch.
Wat is er aan de hand in Zaandam? Net
als overal elders in ons ooit zo
voortvarende land moesten in deze
uitstulping van het Noordzeekanaal
industrieën worden opgedoekt. De
Zaanstreek was sinds tsaar Peter de
Grote, die langs de vroegere rivier ooit
anoniem het edele vakwerk van
scheepsbouwer, koffiebrander en
houtverwerker onder de knie trachtte te
krijgen, lange tijd een bloeiend gebied.
Arbeiders in de talloze fabrieken togen
elke dag goed gemutst naar hun bedrijf
om koeken, keukens, molens en schansen
te maken. Op zondag rustten ze uit en
hadden niets anders nodig dan een
wandelingetje langs de Zaan. waar de
buitenlandse schepen lagen aangemeerd
die voor aan- en afvoer van de resultaten
van de bedrijvigheid in hel bewuste
gebied zorgden. Dank zij de industriële
revolutie, aie de Zaanstreek als weinig
andere plekken in ons land voorspoed en
vooruitgang bracht, groeide de
arbeidende klasse ter plekke als kool.
Rode wel te verstaan. Want met zo veel
mensen op de werkvloeren was de
voedingsbodem voor de linkse politieke
partijen rijk. Maar met het verbleken van
de economie hield de politieke
levensovertuiging op het kruispunt van
Noordzee- en Noordhollands Kanaal
gelijke tred. Zaandam floreerde niet
meer en de nijvere, noeste werkers
konden in steeds groter wordende
aantallen in hun vaak zelf gemaakte
keuken de ooit door collega's gebrande
koffie gaan drinken. Voor een door weer
anderen gefabriceerde koek was soms
zelfs niet eens geld meer. Laat staan voor
een kostbaar uitje op de zondag. Dat is
slechts weggelegd voor de vroegere
havenbaronnen, die al lang voordat hun
rede niet meer werd aangedaan door
buitenlandse schepen hun schaapjes op
het droge hadden. Evenals de koek-, thee-
koffie-, kindermeel- en
keukenbaronnen. Voor deze edellieden
zonder blauw bloed is nu iets leuks
bedacht in de Zaanstreek. Zij kunnen
vanaf eind deze maand driven, pitchen.
chippen en putten dat het een lieve lust
is. En wat is er nu leuker voor
voormalige industriëlen en hun
nakomelingen dan in een vroegere
fabriekshal een beetje met een golfclub te
gaan staan zwaaien. Want waar het
zweet van duizenden, inmiddels op non-
actief gezette arbeiders werd geplengd en
is opgedroogd, is in Zaandam een neuse
golfaccommodatie verrezen.
Op de plek waar de zuchtende zwoegers,
die nu bij wijze van spreken slechts de
bedelstaf hanteren, hun ruggen kromden
en spieren spanden kunnen straks de
beter gesitueerden van nu met frivole
armzwaaien een balletje in een gaatje
proberen te mikken. Tsaar Peter zou zich
in zijn graf omdraaien als hij het wist.
Vooral als hij zou horen wat een
gemiddelde golfer moet neertellen voor
één seizoen driven, pitchen. chippen en
per maand aan uitkering krijgt.
Die man zal zich in „De Stijl", zoals ze
het complex hebben genoemd, niet laten
zien. Zelfs niet om zich in het „non-
commerciële restaurant een menu van
hoogwaardige kwaliteit voor minimale
prijzen" te laten serveren. De tekst tussen
aanhalingstekens is uit een persbericht,
dat de mannen van De Stijl hebben doen
uitgaan. Zoals ze ook melden dat de
voormalige fabriekshal een
wonderbaarlijke metamorfose heeft
ondergaan. Ja, dat haalt je de koekoek.
De in smaakvolle, kostbare outfit
gestoken golftiefhebbers van nu kunnen
toch niet hun „vanuit 'een professionele
aanpak een in populariteit sterk
groeiende sportdiscipline" beoefenen op
dezelfde vloer, waarop nog geen tien jaar
geleden in smerige overalls geklede
arbeiders in het zweet huns aanschijns
ploeterden? Geen gezicht toch? Geen stijl!
rdelm
ADVERTENTIE
doo a"c abstracte kunstenaars kregen een veeg uit de spiritistische pan'
ringer
ïr val1 geheim van de abstracte kunst eigenzinnig onthuld'
n da
m bije' wat schilderijen die boven de context uitstijgen'
ei
n cerf mysterie van de abstracten blijft onopgehelderd'
n me
le balenk dat sommige bezoekers bang zullen worden'
diepti
ïwasjlruk op occulte geeft The Spiritual in Art klef karakter'
oeien
meee Spiritual in Art haalt veel overhoop'
b vraatzuchtig idee'
HET 'Zelden is in Nederland zo'n indrukwekkende verzameling moderne schilderkunst te zien geweest, alleen La Grande Parade is vergelijkbaar
'In het Haags Gemeentemuseum is iets bijzonders aan de hand'
MYSTERIE VAN DE 'Je kunt je volledig laten overdonderen door watje ziet'
'Een verpletterende expositie, hoe je het ook bekijkt'
'Af Klint legt haar bovenaardse inspiratie er duimendik bovenop'
'De wereld is er ondanks hun werk niet beter op geworden'
'Een gemakkelijke tentoonstelling is het niet'
'Wat stoort, is de bekeringsijver'
'Het spirituele is te lang onder de tafel gestopt'
ABSTRACTEN
Spiritual in Art' werd mede mogelijk gemaakt
T een bijdrage van Sijthotf Pers.
