h
Schillebeeckx hekelt fel
kerkelijk machtsmisbruik
Aidslijders zijn last
voor samenleving
Ccidóc (Soma/nfo
kerk
wereld
Een op vijf
Russen
gelovig
beroepingen
Toeristen jagen
monniken uit klooster
brieven
>weer
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
£etdóc@ou/uuit
WOENSDAG 11 NOVEMBER 1987 PAGINA >JÏ
Verzuiling maakte doorstroming ideeën mogelijk
NIJMEGEN Katholieke intellectuelen hebben duidelijke
aanwijsbare invloed uitgeoefend op de Nederlandse kerkelijke
leiding in de jaren zestig. Ondanks deze invloed hebben ze de
ontwikkeling in katholiek Nederland tussen 1946 en 1975 niet
bewust gestuurd. Dat betogen Ed Simons en Lodewijk Winkler
in een proefschrift „Het Verraad der Clercken. Intellectuelen
en hun rol in de ontwikkelingen van het Nederlandse katholi
cisme na 1945", waarop zij vandaag aan de Nijmeegse universi
teit gezamenlijk zijn gepromoveerd. De verzuilde structuur
waarin katholiek Nederland zich bevond, bleek een goed mid
del om de nieuwe ideeën bij de katholieken ingang te doen
vinden.
Vaticaan roept nuntius terug uit Zuidafrika
JOHANNESBURG Het Vaticaan heeft de nuntius uit Zuid
afrika teruggeroepen. De Belgische aartsbisschop Joseph Mees,
die sinds 1985 deze diplomatieke post bezette, was in Zuidafri
ka onder groeiende kritiek van de vier miljoen rooms-katho-
lieken gekomen. Mgr. Mees riep veel weerstand op toen hij be
gin dit jaar als eregast van de Zuidafrikaanse regering de ope
ning bijwoonde van het Zuidafrikaanse parlement, waarin
driekwart van de bevolking niet is vertegenwoordigd. Ook had
hij kritiek geleverd op de Zuidafrikaanse bisschoppen die on
der bepaalde omstandigheden politieke activiteiten van geeste
lijken billijken.
De toorn van een
oprecht mens is de
dronkenschap der
verontwaardiging.
Comtesse Diana
SOVJETBLAD:
MOSKOU Tussen tien en
twintig procent van de inwo
ners van de Sovjetunie ge
looft actief. Het beeld va
rieert per district. Dit staat
deze week in het Sovjet-blad
Nauka i Religia (Wetenschap
en Godsdienst). Het drukt in
zijn jongste nummer statistie
ken af een unicum in de
Sovjet-Unie die aangeven
dat het aantal officieel gere
gistreerde godsdienstige orga
nisaties daalt. Maar het aan
tal kerkdiensten (met inbe
grip van rouw- en trouw-
diensten) vertoont een stij
gende tendens.
„Wij nemen niet een massaal
opgeven van de godsdienst
waar zoals in de eerste jaren
n4 1917 het geval was. In en
kele streken neemt het aan
tal gelovigen juist toe", haalt
het blad het hoofd van de of
ficiële raad voor religieuze
zaken. Konstantin Chartsjev.
aan. Het aantal gelovigen in
de Sovjetunie schat hij tussen
28 en 56 miljoen op een totale
bevolking van (in 1986) 278
miljoen inwoners.
De Russisch-Orthodoxe kerk
telde in 1986 6.794 geregis
treerde organisaties, tegen
11.742 in 1961. Voor de
rooms-katholieke kerk zijn
de cijfers 1.099 in 1986 en
1.179 in 1961. Onder het isla
mitische volksdeel daalde het
aantal geregistreerde organi
saties van 2.307 naar 751.
Ook het aantal organisaties
van de joden. Pinkstergelovi
gen en Jehova-getuigen liep
terug. Alleen bij de protes
tanten en de baptisten - die
in de statistiek onder één
noemer vallen - was sprake
van een stijging, net als bij de
Zevende-Dagsadventisten, al
dus het blad.
Er is niet alleen sprake van
een groter aantal kerkelijke
bruiloften en begrafenissen,
maar ook het aantal volwas
senen en scholieren dat aan
catechese deelneemt, is in de
afgelopen jaren toegenomen,
aldus het blad.
J. N. Bakhuizen
van den Brink
overleden
LEIDEN Op 91-jarige
leeftijd is in Leiden overle
den de bekende kerkhistori
cus dr. J. N. Bakhuizen van
den Brink. Bakhuizen van
den Brink ging in 1966 met
emeritaat aan de Leidse
Rijksuniversiteit na vanaf
1934 daar gedoceerd te heb
ben. Samen met onder meer
C. De Bruin schreef hij een
vierdelig handboek van de
kerkgeschiedenis. Hij heeft
tal van andere historische
kerkhistorische publicaties
op zijn naam staan. Zijn spe
cialisme was de vroeg-chris-
telijke periode. In 1975 publi
ceerde hij een boek over
Constantijn de Grote. De
overledene was een klein
zoon van R.C. Bakhuizen van
den Brink, de artistiek uizon-
derlijk begaafde geleerde en
literator uit de negentiende
Nederlands* Hervormde Kerk
Beroepen: te Rijnsaterwoude, C.van
der Linden te Hoogersmilde; te Pijn-
acker, J.Chr.Plaat, predikant voor
buitengewone werkzaamheden te 's
Hertogenbosch, wonende te Nu
land; te Giessen-Oudekerk en Peur-
sum, C.van der Linden te Hoogers
milde.
Aangenomen: naar Gaast-Verwou-
de en Exmorra-Allingawier. samen
op weg, parttime. G.Toes kandidaat
te Harderwijk; naar Dubbeldam.
E.Westrik te Beerzerveld.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Metslawier,
drs.P.Monsma kandidaat aldaar, die
dit beroep heeft aangenomen.
NIET DOORGAAN NIJMEEGSE BENOEMINGEN TER DISCUSSIE
NIJMEGEN „Hier
heerst niet meer pastora
le zorg voor de geloofs
gemeenschap en dus
voor de mensen, hier
heerst een 'systeem'
waarvoor mensen
worden gebroodroofd en
opgeofferd als offers aan
opportunistische kerkpo
litiek en onevangelisch
machtsmisbruik. Men
vergeet op een verbijste
rende wijze dat het pas
torale leergezag van de
kerkelijke overheid vol
gens het Tweede Vati
caanse concilie zelf on
derworpen is aan het ge
zag van het woord van
God en aan de kritische
toets van het bevrijdend
heil voor mensen. Dit
woord staat in dienst van
de geloofsgemeenschap
en niet van een bepaalde
restauratieve kerkpoli
tiek".
Zelden zullen zulke strie
mende woorden zijn gebruikt
om een prelaat te bekritise
ren. Ze waren afkomstig uit
de mond van de emeritus
hoogleraar dogmatische theo
logie, pater Edward Schille
beeckx en in feite gericht
aan het adres van mgr. A. Si-
monis, groot-kanselier van de
Nijmeegse katholieke univer
siteit en in die hoedanigheid
beschikkend over een veto
recht bij benoemingen aan de
theologische faculteit. Twee
docenten, drs. E. Borgman en
dr. A. van Vreekamp kregen
eind vorige maand zonder
opgaaf van redenen te horen
dat hun aanstellingen door
de bisschoppen niet worden
geaccepteerd. De al lang be
staande onvrede hierover - al
eerder werden docenten door
de bisschoppen geweigerd zo
als dr. A. Houtepen en drs. H.
Schaeffer, vermoedelijk om
dat zij getrouwde priesters
zijn - kwam gisteren tot ui
ting in het organiseren van
een speciale actiedag in het
Albertinum-klooster, plaats
van de theologische faculteit.
De faculteit gelooft dat door
het bisschoppelijke benoe
mingenbeleid de zelfstandige
theologiebeoefening in Nij
megen in de toekomst steeds
meer bedreigd gaat worden.
Vermoed wordt dat Borgman
geweigerd is omdat hij een
maatschappij-kritische theo
loog is 'en sympathisant van
de Acht-Mei-beweging, Van
Harskamp omdat hij gerefor
meerd is.
Pionierstaken
Schillebeeckx wilde het epis
copaat niet het recht ontzeg
gen criteria en geloofsnor-
men te stellen bij benoemin
gen. Hij meende echter dat er
in de kerk „pionierstaken"
zijn weggelegd voor theolo
gen. Daarom moet het vol
gens hem mogelijk zijn voor
theologen wier authenticiteit
en integriteit, zoals in het ge
val van Borgman en Van
Harskamp, boven iedere twij
fel verheven is, „gedurende
ruime tijd ongestoord vrij on
derzoek te laten verrichten".
Een onverhoedse interventie
van bovenaf werkt frustre
rend. Hij wees er verder op
dat het niet langer de taak is
van katholieke theologen te
onderwijzen uit naam van de
hiërarchie. Vroeger ver
wachtte men veel meer van
de theologen dat zij kerkelij
ke uitspraken zouden legiti
meren. „Wij zijn intussen ge
voeliger geworden voor de
uiteenlopend bindende graad
van ambtelijke uitspraken en
ambtelijk handelen van de
kerkelijke overheid, gevoeli
ger ook voor niet-direct
evangelische, maar louter
kerkpolitieke motieven ach
ter ambtelijk-kerkelijke be
slissingen."
Restauratie
De dominicaan A. Willems,
ordegenoot van Schille
beeckx en eveneens emeri
tus-hoogleraar theologie aan
de Nijmeegse universiteit,
schetste de reacties binnen de
Nijmeegse universiteit op de
restauratieve tendenzen bin
nen de Nederlandse rooms-
katholieke kerk. Hij liet de
benoemingen de revue passe
ren die de afgelopen tien jaar
door een veto van de bis
schoppen werden getroffen.
Hij meende dat het voor de
geloofwaardigheid van de
Nijmeegse theologische facul
teit dringend noodzakelijk
dat zij zich bezint op een
structuur die haar niet langer
afhankelijk maakt van de
bisschoppen. „Gebeurt dit
niet, dan maakt de faculteit
zich medeschuldig aan de
restauratie in de Nederlandse
katholieke kerk." Willems
zei dat hij al in 1971, direct
na het aantreden van mgr.
Simonis, op deze ontwikke
lingen had gewezen. De fa
culteit zag de zaak toen ech
ter nog niet zo somber in.
Willems meende dat het
doorvertellen van het Ver
haal van een levende, (t.w.
Jezus) de wezenskern is waar
het bij „Kerk" om gaat.
Wordt dat verhaal door 'de
kerk' geblokkeerd, dan
treedt er een per-versio, een
omkering, een perversiteit
op.
Ook andere sprekers op de
actiedag, zoals de theoloog
Leo Oosterveen, pleitten
voor een andere zelfstandige
structuur van de Nijmeegse
theologische faculteit, des
noods op te zetten in een oe
cumenisch verband.
De leiding van de faculteit
onder voorzitterschap van
professor decaan A. Scheer
heeft deze vergaande voor
stellen niet gevolgd. Op zijn
initiatief is er een werkgroep
ingesteld die nagaat of er een
platform kan worden inge
steld waar alle katholieke
theologische opleingen zich
bij zullen aansluiten. Welke
strategie dit platform zou
moeten kiezen was geen van
de aanwezigen nog duidelijk.
Binnen de Acht Mei Bewe
ging, waar een speciale groep
zich bezig houdt met rechten
van de mens in de kerk zal
daar nog verder op gestu
deerd worden.
Verder zal de faculteitsraad
het College van Bestuur van
de Nijmeegse universiteit
vragen te verlangen dat de
bisschoppen alsnog willen
motiveren waarom Borgman
en Van Harskamp niet zijn
benoemd. Ten aanzien van
Van Vreekamp merkte
Schillebeeckx nog op dat het
Vaticaanse document Sapien-
tia Christiana - dat als toets
steen fungeert voor het be
noemingenbeleid aan katho
lieke universiteiten - per se
niet de mogelijkheid uitsluit
dat een protestant wordt be
noemd.
PAUL VAN VELTHOVEN
MGR. BOMERS:
LEIDEN „De overheid be
kommert zich meer om het
kwaad van drugs dan om het
nog veel grotere kwaad van
het buitenhuwelijks verkeer
zoals prostitutie. Zo is aids
een gevolg van promiscue
seksueel verkeer. De finan
ciële gevolgen ervan zijn
enorm, men denke slechts
aan de preventie bij tandart
sen in de vorm van nieuwe
dure hulpmiddelen. Het is
niet rechtvaardig dat de ge
hele samenleving de schuld
moet dragen van enkele on
verantwoordelijke mensen".
Dat zei bischop H. Bomers
gisteravond tijdens een zoge
naamd Cambridge-debat aan
de Leidse universiteit waar
in het groot auditorium ge
discussieerd werd over de
stelling: seksueel verkeer is
altijd een verantwoordelijk
heid van de samenleving.
Over deze stelling debatteer
den vier gastpleiters en vier
studentenpleiters. Bischop
Bomers van Haarlem verde
digde de stelling tegenover
onder meer mevrouw Anne-
marie Grewel, lid van de
Emancipatieraad en wethou
der van Amsterdam.
Bischop Bomers betoogde dat
er in tegenstelling tot wat
men geneigd is aan te nemen
wel degelijk over smaak te
twisten valt. Het spreek
woord 'Over smaak vait niet
te twisten' betekent alleen
dat er met mensen zonder
smaak niet te praten valt. Er
zijn bepaalde objectieve
waarden die gelden op het
terrein van de zingeving en
de ethiek. Zo is de zin (seks)
een ontmoeting tussen twee
personen en niet tussen twee
lichamen. Zin in de volmaak
te menselijke betekenis moet
de mens verrijken en voldoe-,
ning schenken en niet alleen
genot. Seks moet daarom uit
sluitend plaatsvinden in een
kader van genegenheid en
liefde. Deze factoren vindt
men binnen het huwelijk.
Voorts benadrukte de bis
schop dat seksueel verkeer
puur gericht is op voortplan
ting. Als de daad onvrucht
baar gemaakt wordt verliest
deze Mie betekenis.
In de praktijk moeten deze
stellingen benadrukt worden
door ae overheid die sterk
aanmoedigend beleid moet
voeren ten opzichte v^n het
huwelijk en een repressief
beleid tegen buitenhuwelijks
sexueel verkeer. Maar helaas
is dat nog niet zo.
Hoeksteendenken
Tegenpleitster Annemarie
Grewel betoogde dat het
„kerkelijke hoeksteènden-
ken" de oorzaak is van de be
voorrechting van de man in
de maatschappij. De grenzen
die men aan seksueel ver
keer stelt zijn een zaak van
het betrokken individu en
daar heeft niemand zich mee
te bemoeien." Mevrouw Gre
wel vervolgde over de voort-
plantingsgerichtheid van ge
slachtelijke omgang: „Voort
planting is niet de hoofdzaak.
Hoe kan het dan dat er be-
jaardensex bestaat. En die be
staat wel degelijk. Ikzelf ben
het levende bewijs!".
Omtrent de ziekte aids was
mevrouw Grewel het ook on
eens met mgr. Bomers. Aids
is volgens haar „een gewone
virusziekte die door armoede
zich over de wereld heeft
kunnen verspreiden. Omdat
de Afrikanen arm zijn
moeten ze hun bloed verko
pen om aan geld te komen.
Dit bloed wordt voor het
grootste deel verkocht aan
Amerika die het gebruikt
voor de gewone transfusies
en geneesmiddelen. Daar is
het niet goed gecontroleerd
en zo is het in de westerse
maatschappij gekomen.".
Het debat deed slechts weini
gen van mening veranderen.
Bij aanvang deelde de orga
nisatie stembiljetten uit die
voor en na het debat konden
worden ingevuld. Met de
stelling waren bij aanvang 32
mensen het eens en 122 on
eens. Na afloop bleken de
verhoudingen nagenoeg ge
lijk te liggen.
HAUTCOMBE De laatste
keer dat de monniken van
Hautcombe verdreven wer
den uit hun indrukwekkende
klooster aan de oever van het
meer van Bourget was tijdens
de Franse Revolutie, toen het
anticlericalisme een hoogte
punt bereikte. Binnenkort
zullen ze opnieuw hun biezen
pakken. Deze keer worden
zij echter geplaagd door de
hedendaagse toeristen, die
met hun autobussen, came
ra's en picknickmandjes het
contemplatieve leven van de
monniken verstoren.
Dom Jean-Baptiste Gai
woont sinds 1923 in het
klooster van Hautcombe, aan
de voet van de Franse Sa-
voie. In deze periode hebben
de Duitse bezetting en de ta
nende godsdienstbeleving in
Europa geen vat gekregen op
de kleine gemeenschap van
Benedictijner monniken.
Maar nu is de situatie zo dat
Gai en ziin 36 ordegenoten in
Hautcombe niet meer opge
wassen zijn tegen de jaarlijk
se invasie van het klooster
door 350 duizend toeristen.
Zij hebben unaniem besloten
zich elders te vestigen. Gai,
die nu negentig jaar oud is, is
bezig voorbereidingen te
treffen voor zijn vertrek naar
een 250 kilometer verderop
gelegen klooster in het ge
bergte van de Haute-Proven-
ce
„De toeristen zien ons als een
bijna uitgestorven ras", zegt
de abt, Dom Michel Pascal.
„We hebben constant het ge
voel dat we in een soort die
rentuin wonen. Het bespiege
lende kloosterleven is voor
ons de meest directe manier
om het mysterie van Jezus
Christus te benaderen. Wij
beschouwen het nu eenmaal
niet als onze roeping om een
antiek monument in stand te
houden of om toeristen te
vermaken".
Het schitterend gelegen
Hautcombe is een geliefde
plek voor picknickers en
zonnebaders. De laatsten sto
ren zich niet aan de nabijheid
van de monniken en lopen
ongegeneerd topless en soms
zelfs geheel naakt rond.
„Het zijn niet zozeer de nu-
disten waar we ons aan sto
ren", legt een monnik uit,
maar het is de onophoudelij
ke herrie die ons van onze
dagelijkse routine afhoudt.
Mensen vallen hier op elk
uur van de dag en de nacht
binnen en zijn dan hogelijk
verbaasd dat er nog steeds
monniken in kloosters wo
nen".
In Hautcombe worden de
adellijke leden van het Huis
van Savoie al gedurende acht
eeuwen begraven en daar
door heeft de plaats een bij
zondere aantrekkingskracht
op Italiaanse monarchisten,
met name nadat de laatste
koning van Italië, Umberto
II, hier in 1983 werd begra
ven. Maar toen bekend werd
dat de Olympische winter
spelen in 1992 in Savoie
worden gehouden, nam het
toeristenverkeer naar deze
streek helemaal een grote
vlucht.
De abt, die net in de veertig
is en daarmee de jongste Be
nedictijner abt is, gelooft dat
als de gemeenschap in Haut
combe zou blijven zitten, ge
doemd is ten onder te gaan.
„De oudere monniken hier
zijn tamelijk gelaten onder
het toerisme. Maar de jonge
ren wensen niet als beziens
waardigheid behandeld te
worden. Ze zijn hier om een
geestelijk leven te leiden
niet om aangestaard te
worden. Vooral de novicen
zjn daar heel gevoelig i
en een klooster zonder novi
cen is ten dode opgeschre
ven".
BRIAN MOYNAHAN(c)
The Sunday Times, Londen
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
Zuid-Afrika (2)
Met aandoenlijke argeloosheid
treedt een briefschrijver op als
spreekbuis van de Zuidafri
kaanse regering. Hij noemt het
ANC „een grotendeels door
communisten geleide terroris
tische organisatie, die er niet
voor terugdeinst met bomaan
slagen en halsbandmoorden de
Zuidafrikaanse samenleving te
ontregelen teneinde daar een
socialistische dictatuur te ves
tigen". Deze zin zou zó uit de
koker kunnen komen van het
ministerie van voorlichting
van een regime, dat tenminste
even racistisch is als, en ook in
sommige andere opzichten
veel overeenkomsten vertoont
met het nazi-regime, dat in de
jaren 1932-1945 Duitsland en
een groot deel van Europa ge
teisterd heeft. Het mag bekend
worden verondersteld, dat de
blanke minderheidsregering
van Zuid-Afrika aan een grote
meerderheid van de bevolking
de primaire mensenrechten
onthoudt en het middel van de
politieterreur toepast als het er
om gaat deze toestand te be
stendigen. Het gevolg is, dat de
uitvoerende organen vrijwel
ongehinderd kunnen arreste
ren, folteren, „verhoren", inti
mideren en moorden, zonder
enige controle van bovenaf of
efficiënt beroep van onderaf.
Het verzet tegen deze misera
bele toestand is geconcen
treerd bij het ANC, dat pas
kort geleden tot de slotsom is
gekomen dat tegen deze staat
sterreur het geweldloze protes
teren niet helpt en dat zo lang
zamerhand tot contraterreur
moet worden overgegaan. En
zo heeft het Zuidafrikaanse re
gime er alle belang bij om het
ANC als „communistisch" of
als „communistisch geïnfil
treerd" voor te stellen. Een
taktiek, waarvan ook de nazi's
zich met graagte hebben be
diend en ook de Amerikanen,
met name in de Arbenz Gus-
món-affaire in Guatemala
(1956). Niets nieuws onder de
zon dus. Ik zou de briefschrij
ver graag een vraag willen
voorleggen. Een jaar of twee
geleden werd een Zuidafri
kaanse majoor, Wijnand du
Toit, naar het buurland Ango
la gestuurd met de opdracht
daar een olie-installatie te ver
nietigen! Hij werd in Angola
gevangen genomen en is on
langs uitgewisseld, waarbij ook
Klaas ae Jonge betrokken
was. Klaas de Jonge kreeg het
epitheton terrorist opgedrukt.
Mijn vraag is: wie is nu de
échte terrorist?
A. van Grinsven,
WASSENAAR.
Bankkosten
Het zal bijna vijfentwintig jaar
geleden zijn dat werknemers
door de werkgevers min of
meer gedwongen werden hun
salaris via de bank of giro te
ontvangen. De vakbonden wa
ren daar niet zo erg voor, want
zo deelden de bonden hun
werknemers mee, als iedereen
zijn salaris op die manier laat
uitbetalen dan gaat men onge
twijfeld geld vragen voor de
onkosten die bannen en giro
maken. Het heeft jaren ge
duurd maar volgend iaar is het
zo ver. Voor eenvoudige bank
zaken gaat men voortaan beta
len. Voorheen heeft men kos
ten noch moeite gespaard om
de salarisklanten naar binnen
te halen. Nu dit is'gelukt krij
gen ze de rekening gepresen
teerd!
Peper
Je moet tegenwoordig wat
doen om in de publiciteit te
komen. Burgemeester Peper
lukt dit wonderwel. De Rotter
damse burgervader verbied de
wedstrijd Feijenoord-TOP.
Alle kranten brengen het be
richt dus Peper kan zich gaan
bezinnen wat hij nu weer kan
verbieden.
H. Kraaijeveld,
VOORBURG.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
Ruimtevaart-grootmacht
(ND,
BIJLAGE BIJ UW KRANT Mn
INFORMATIE OVER FILMS.MUZIEK
THEATER. RECREATIE,EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
Voor zover Europa het al niet was, heeft het zich l{ïei'
week gepresenteerd als een ware ruimtevaart-grootma^ op
Op hun conferentie in Den Haag zijn de ministers vaifeijn
landen die zijn aangesloten bij de Europese ruimtevaartoPan
nisatie ESA, het in grote lijnen eens geworden over een ir
al ambitieus lange-termijnprogramma voor de EuroL
ruimtevaart. De ontwikkeling van een krachtige draagrj,jet
Ariane-5 kan onmiddellijk worden aangepakt. Verder jvan
begonnen worden met de ontwikkeling van het Europoor
ruimteveer Hermes en het ruimtestation Columbus. Borer^
dien wordt er naar gestreefd om nog deze eeuw een Eur#
se bemande ruimtevlucht uit te voeren.
Ofschoon mede gezien de verdeeldheid van Et
pa op het eerste gezicht wel wat hoog gegrepen, kan
ESA-programnma ook worden beschouwd als een log
vervolg óp het huidige succes van het Ariane-prograni
Want ondanks alle problemen in het verleden is dit ruii
vaartproject het succesvolste van dit moment. Ariane
heerst volledig de even riskante als lucratieve markt vai
commerciële satellietlanceringen. Amerika na het 01
luk met het ruimteveer Japan en China volgen op g
afstand, terwijl de Sovjetunie eigenlijk geen concurrent
De vraag of het zinvol is in tijden van bezuinigingen mii
den guldens te besteden aan ruimte-onderzoek kan daar
ook met ja worden beantwoord. Het op een laag pitje zef)"
van het ruimtevaartproject zou in feite neerkomen opl
enorme kennis- en kapitaalvernietiging. En waar reeds ir
nabije toekomst de ruimte economisch steeds belangriivv
wordt, is het niet meer dan logisch dat Europa probeert f1
onafhankelijk van de Verenigde Staten op te stellen. Vai
een gevestigde positie kan dan vervolgens weer worden ÖJ
■P
keken of er op basis van gelijkwaardigheid samenwerl
met de Amerikanen mogelijk is, met name bij de ver
ontwikkeling van ruimteveren en de bouw van een rui;
Machteloos tegen terreur
In diepe rouw gedompeld heeft het Noordierse Enniski|ieic
gisteren de eerste drie slachtoffers begraven van de bomaln£
die het ondergrondse Ierse republikeinse leger, de it^
op Rememberance Day heeft geplaagd. Die dag worden 0p
Groot-Brittannië niet alleen de doden herdacht van de t^ ir
wereldoorlogen, maar eveneens de landgenoten die bij la^en
gewelddadigheden het leven hebben verloren. Ook dus teg
slachtoffers van bijna twintig jaar terreur in Noord-Ierla
Wat die laatste groep betreft zijn er zondag, naast tientaKinc
gewonden, elf doden toegevoegd aan de lange lijst. Daar/aj>^
is alleen al dit jaar het totaal op 87 doden gekomen, méér L a(
in de voorgaande zes jaar.
is -f
De eerste van de elf doden die werd begraven was het j(fan
ste slachtoffer, een twintigjarige leerlingverpleegster.
straks het laatste slachtoffer op het kleine kerkhof ter a«fj*u
is besteld, zal dat geenszins het einde betekenen van de :aaj
lose geweldsspiraal in Noord-Ierland. Binnen de IRA, re g
slechts door een betrekkelijk klein deel van de kathol)
bevolking daadwerkelijk wordt gesteund, klonken hier
daar schuchtere betuigingen van spijt op over deze ernstij
bomaanslag van de afgelopen zes. jaar. De terreurgroep h|
echter al eerder getoond toch het niets en niemand ontzie)
geweld gerechtvaardigd te achten in de strijd voor een h<
nigd en onafhankelijk Ierland. fnj
BOMAANSLAGEN als die van zondag brengen die heri
ging geen stap dichterbij. Integendeel, juist het geweld
perkt de mogelijkheden van de Britten een redelijke opl
sing voor het Noordierse probleem te vinden. De specflg
anti-terreureenheden zijn een verwoede klopjacht begon:
om de daders van de aanslag van Enniskillen te achterhal
maar gezien vroegere ervaringen maken die pogingen isJj
nig kans op succes. Ook in Noord-Ierland staat men macl
loos tegenover de terreur. Voorlopig kan slechts worden
hoopt dat de bomaanslag van zondag geen wraakacties t
andere groepjes terroristen tot gevolg zal hebben.
Wisselvallig
DE BILT (KNMI) Het rusti
ge en saaie herfstweer van de
afgelopen tijd behoort vanaf
vandaag tot het verleden.
Oceaanstoringen, die in rap
tempo op ons afkomen, bren
gen de komende periode wat
meer leven in de brouwerij.
Een eerste depressig veroor
zaakt vannacht regen en veel
wind, aan de kust staat zelfs
enige tijd een stormachtige
zuidwester.
Morgen overdag is de regenzo
ne naar het oosten weggetrok
ken. Dan komt er een wissel
lende bewolking met enkele
buien. Morgenavond breidt de
bewolking, en later ook de re
gen, van een volgende oceaan
storing zich alweer over het
land uit. Dan herhaalt de ge
schiedenis zich van voren af
aan. Vrijdag overdag is het net
als morgen wisselend bewolkt,
de buien kunnen vergezeld
gaan van onweer. In het
weekeinde houdt het wissel
vallige weer aan. De middag-
temperaturen handhaven zich
rond normaal.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, medegedeeld door
het KNMI, geldig voor morgen en
vrijdag:
Zuid-ScandinavieVeel bewolking.
Van tijd tot tijd regen, meer naar het
noordoosten ook sneeuw. Middag-
temperatuur van 6 graden in het
zuidwesten tot dicht bij nul meer
naar het noordoosten.
Britse Eilanden: Perioden met regen
en vooral in het zuiden tijdelijk veel
wind. Middagtemperatuur van 8 gra
den in het noorden tot 13 graden in
het zuiden.
Zuid-Frankrijk: Perioden met
Op vrijdag meer naar het nooit
ten bewolking en mogelijk i'
Middagtemperatuur van 14 tt
Alpengebied: Eerst vrij zonnig,! i
dalen soms mist, op vrijdag laij-
Alpen-noordzijde regen en I
1500 a 2000 meter ook sneeuw;
dagtemperatuur in de dalen i
graden in het noorden t
in het zuiden.
Italië en Joegoslavische kust:
in het zuidoosten nog enkele
of onweersbuien, overigens v
nig. In de Povlakte echter be'
en plaatselijk mist. Middagti
tuur van 12 graden in het nt
tot 20 graden in zuid-Itali
Spanje en Portugal: Zonnig,
noorden af en toe bewolking
dagtemperatuur van 16 graden
noorden en in het binnenland,
graden in het zuiden en zuid-
WEERRAPPORT HEDENMORGE
Weer Mn Min
Amsterdam zw bew 6 5
De Bilt i» bew 6 5
Den Helde
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zd Limburg zw bew.
Aberdeen onbew.
Athene regen
Barcelona onbew
Berlijn zw bew.
Dublin
Frankfui
Genève
Kopenhagen zw bew.
la'me j
Denemarken, Benelux, noordwest-
Duitsland en noordwest-Frankrijk:
Half tot zwaar bewolkt Vooral op
perioden met regen. Met
aij zee tijdelijk veel wind. Mid
dagtemperatuur van 14 graden in
west-Frankrijk tot 8 graden in Dene
marken.
Noordoost-Frankrijk, midden- en
zuid-Duitsland: Eerst bewolkt en
plaatselijk mist, op vrijdag af en toe
Kr
NC
Ti
