vdA zet slopershamer in heilige huisjes
ommissie
j est rijdt
:rloedering
chtsregels
HEB WEL DUIZEND MAAL
^N TONG AFGEBETEN"
Te weinig buitenlandse hulpverleners
Ja! hAG - Na 41 jaar
at trJdA begonnen aan
isbaa e periode in haar
"li Het radicale ima-
ziJde partij zich eind
sCGaa 5tig verwierf door
rijVei van Nieuw Links
n eeeen decennium la-
nake »r nog verhevigd
stede DOr de .basisbewe-
t?ean Max van den
j" wordt afgeschud.
vooravond van de
lêi gentig zijn atoom-
■".[e en democratise-
tickets meer
e men in de rege-
mt.
est vraagt veeleer om
gkeer naar het tijd
es, waarin de PvdA
cialistische afkomst
»nde en zichzelf pro-
e tot een onderdak
goedwillende vader-
In 1946 kreeg het
Stem des Volks het
le Internationale te
rerd er van nationali-
grond en produktie-
niet meer gerept en
partij haar onvoor
waardelijke trouw aan konin
gin en vaderland. Dat leverde
de PvdA weliswaar geen grote
hoeveelheden extra stemmen
op maar wel een regeringscoa
litie met de KVP die het
twaalf jaar zou uithouden.
Anno 1987, na een oppositiepe
riode van bijna tien iaar, snakt
de PvdA ernaar wederom zo'n
'move' uit te halen. Hoe men
dat doet? Men stelt een com
missie in, die moet nagaan
waarom een partij die meer
dan een derde van alle stem
men op zich verzamelt, toch
stelselmatig buiten de regering
wordt gehouden. En die com
missie, onder leiding van oud
minister en thans PvdA-ka-
merlid Jan Pronk, publiceert
dan een rapport ('Schuivende
Panelen") dat de slopershamer
zet in een aantal heilige huis
jes van de partij.
Houdt u maar even vast. De
25-urige werkweek kan het
best maar onmiddellijk de
puincontainer in, euthanasie
moet voorlopig nog maar niet
in een aparte wet worden ge
regeld, de wenseljkheid van
een verbod op discriminatie
van homoseksuelen vergt een
andere benadering dan alleen
'de knoet van de wet' en naast
VARA, NCRV, KRO, VPRO
en EO dient er een commer
ciële omroep te komen!
En alsof het allemaal nog met
genoeg was deed woensdag
een gemeenteraadslid van de
PvdA in Den Haag het voor
stel een Koninklijk-Huismu
seum te openen. Hij meende
dat het paleis aan het Lange
Voorhout dat niet meer in ge
bruik is bij de koninklijke fa
milie, daar heel goed voor be
nut zou kunnen worden. Ken
nelijk was de betreffende heer
P. Heijnen even vergeten dat
hij volgens het beginselpro
gramma van zijn partij tégen
de monarchie moet zijn.
Luiken open
Verbaasd? Daar is toch in het
geheel geen reden voor, meent
commissievoorzitter Pronk.
Onmiddellijk nadat hij de
scepter van Den Uyl had over
genomen zei Wim Kok toch al
dat de PvdA de luiken open
zou gooien? Welaan dan. De
commissie heeft aan die op
dracht voldaan. Maar staat ae
Rode Burcht inmiddels niet
zover open dat hele stukken
van het regeerakkoord van
het kabinet-Lubbers hebben
kunnen binnenwaaien?
Ja, dat is zo, erkent partijvoor
zitter (en commissielid!) Mar-
janne Sint. Maar dat is toch
geen schande? Een partij heeft
het recht van mening te ver
anderen! Ja, maar is het niet
opvallend dat de commissie-
Pronk juist op die punten con
cessies doet die het CDA uiter
mate welgevallig zijn en die de
VVD, althans het liberale deel
daarvan, behoorlijk pijn doen?
VVD-prominent Molly Geert-
sema heeft al „diep teleurge
steld" laten weten dat de tot
dusver zo vurig door hem be
pleite links-liberale coalitie
niet meer hoeft, tenzij het
PvdA-congres alsnog zou be
sluiten de kachel aan te ma
ken met .Schuivende Panelen'.
Hij is het volkomen eens met
D66-voorman Van Mierlo dat
de PvdA zich „tegen het CDA
aan probeert te schurken".
Jan Pronk ontkent dat ten
stelligste. „Wij hebben in onze
werkgroep geen moment stil
gestaan bij de relatie tussen
onze conclusies en de politieke
onderwerpen van ait mo
ment", aldus het kamerlid in
een vraaggesprek met het dag
blad Trouw. Hoongelach was
zijn deel. In politiek Den Haag
gelooft geen hiens dat, te meer
niet omdat Pronk vervolgens
ruiterlijk toegaf dat zijn partij
weer uit is op regeermacht.
„Door nu duidelijk te maken
dat we bezig zijn met vragen
waarmee de mensen in de ja
ren negentig te maken krijgen,
zullen we weer worden be
schouwd als een serieuze
machtsfactor".
„Blijk van moed"
Wordt die liefdesverklaring
aan de christen-democraten
nu ook beantwoord? Het lijkt
erop. CDA-fractievoorzitter
Bert de Vries vindt het „een
blijk van moed dat men zaken
waar de PvdA tot voor kort
haar ziel en zaligheid aan ver
bond, nu kritisch bekijkt".
Verder dan dat wilde De Vries
niet gaan, omdat het PvdA-
congres eerst maar eens moet
laten zien dat het menens is,
door de conclusies van 'Schui
vende Panelen' te onderschrij
ven. Het is immers een discus
siestuk...
De CDA-voorman kan gerust
zijn. Een eerste verkenning
heeft opgeleverd dat de PvdA
nu niet bepaald als één man
tegen de commissie-Pronk is
opgestaan. Goed beschouwd
was dat ook niet te verwach
ten. De punten waarop de
commissie wijzigingen voor
stelt, lijken met zorg gekozen.
De gemiddelde PvdA-stemmer
ligt niet wakker van het ont
breken van een wet over
euthanasie of over discrimina
tie van homo's. De komst van
een commerciële omroep zal
hij waarschijnlijk zelfs toejui
chen, omdat hij daarmee méér
Nederlandse programma's
krijgt voor hetzelfde geld. En
arbeidstijdverkorting is ook al
geen zaak waarmee men de
mensen op de barricaden
krijgt, zoals de vakbonden al
tot hun schade hebben erva
ren.
Poen
Je krijgt de mensen alleen nog
maar warm door 'poen' in het
vooruitzicht te stellen. En dat
doet de commissie-Pronk in
ruime mate, al formuleert zij
dat natuurlijk wat minder di
rect: er moet veel meer aan
dacht komen voor de 'vraagzij
de van de economie'. Onder
dat moeilijke begrip blijken
niet alleen de lonen maar ook
de sociale uitkeringen te val
len. De automatische koppe
ling tussen lonen en uitkerin
gen moet bewaard blijven,
vindt de commissie. Het enige
heilige PvdA-huisje waarvan
de sloop echt voor problemen
zou zorgen, blijft dus zorgvul
dig overeind staan!
Anderzijds is het de commis
sie-Pronk niet ontgaan dat bij
de verkiezingen van vorig iaar
een flink deel van de arbei
ders in de Randstad, de tradi
tionele achterban van de
PvdA, na^r het CDA is over
gestapt. Ook daaraan wil zij
iets doen, door in te spelen op
de frustraties die vooral in ar
beiderskring zouden leven
over het misbruik van de soci
ale voorzieningen. Daarom
wijst de commissie de invoe
ring van een arbeidsloos-basis-
inkomen-voor-iedereen reso
luut af. Daarom ook hamert zij
erop dat het recht op de be
staande sociale uitkeringen af
hankelijk moet zijn van de be
reidheid tot werken.
RIK IN 'T HOUT
GENLAND CiidaeSoiKantzaterdagnovember i98?paginas
De parlementaire
enquêtecommissie
bouwsubsidies heeft haar
verhoren afgesloten. Een
ramp.' De commissie heeft er
feen idee van hoeveel leed zij
iermee heeft aangericht
Duizenden krantelezers
zeggen hun abonnement op,
want wat moeten ze nou nog
met dat pak bedrukte vellen
zonder die sappige
enquêteverslagen? In
miljoenen huisgezinnen zit
men 's avonds bedrukt bijeen
omdat het favoriete t.v.-
programma Den Haag
Vandaag geen enquêtenieuws
meer uitzendt. En in het
openbaar vervoer treft men
slechts stuurs kijkende
reizigers aan, die op bittere
toon met elkaar discussiëren
over het teloorgaan van zoiets
moois als de
bouwsubsidieshow.
Het volk is in rouw
gedompeld, de samenleving
totaal ontwricht Hoe graag
zou men weer met volle
teugen willen genieten van de
spannende intriges rond de
stichtingskosten van
woningbouwprojecten, de
object- en subjectsubsidies, de
Beschikking Geldelijke Steun
Particuliere Huurwoningen
(met dat lieftallige
koosnaampje BGSPH '68), de
OKH-regeling uit 1980 en niet
te vergeten ae Dynamische
Kostprijsh uur!
Wie mist niet de wakkere
hoofdrolspelers die het
parlementaire onderzoek tot
zo'n succes hebben gemaakt?
Commissievoorzitter Klaas de
Vries, die de ene kwinkslag
op de andere placht te
stapelen, vice-voorzitter Steef
Weijers, één bonk energie, en
natuurlijk die andere
ondervoorzitter, Jos van Rev,
de Limburgse liberaal die de
getuigen altijd zo vriendelijk
en in zulk keurig verzorgd
Nederlands te woord stond.
Zijn dit SUpertrio en hun
handlangers niet in een paar
maanden tijd tot nationale
helden geworden, die zelfs
koningin Beatrix en André
van Duin in populariteit naar
de kroon staken?
Ach nee, was het allemaal
maar waar. Natuurlijk is de
enquête voor de politiek van
belang geweest. Dat zal ook
wel blijken uit het (hopelijk
vooral voor het
am btenarenapparaa t
vernietigende) eindrapport
van de commissie. Maar ga de
straat eens op en vraag tien
willekeurige personen wie
Klaas de Vries is. Hooguit
drie maal zult u het goede
antwoord horen. Laten we
eerlijk zijn: de enquête was,
met al zijn technische details,
niet bepaald een zaak die in
brede lagen van de bevolking
tot de verbeelding sprak.
Evenmin gold dat voor de
kamerleden die wekenlang
voor de ogen der camera's de
getuigen uithoorden.
Klaas de Vries van de PvdA
ontpopte zich als een snel op
de tenen getrapte
hoofdondervrager, die in
saaiheid niet onderdeed voor
zijn achternaamgenoot van
het CDA. De christen
democraat Steef Weijers,
onderuitgezakt op zijn vice-
voorzittersstoel, de ogen
berustend geloken, had veel
weg van een pastoor die de
biecht afneemt, bereid voor
elke opgehoeste bekentenis
onmiddellijk vergiffenis te
schenken. Echt lachwekkend
was de VVD'er Jos van Rey,
die door zijn wijze van
ondervragen al spoedig
bijnamen kreeg als Inspecteur
Vlijmscherp en Brigadier
Snuf. Niet alleen zijn
priemende ogen en z'n
vasthoudende, detaillistische
vraagstelling wekten de
lachlust op, maar ook de
foeilelijke Roermondse
verpakking waarin hij zijn
woorden wikkelde. „Wat dee
u met achtikel drie sub viejr
van de serkulère zeshonderd-
ach-en-tachentig inzake de
kosten van zentrale
verwerming?"
Van de overige heren - geen
dame te zien - kwamen bijna
alleen Dick Tommei (D66),
Hans Alders (PvdA) en Pieter
Jan Biesheuvel (CDA) aan het
woord. Tommei speelde de rol
van de vriendelijke oom die
echter altijd op verjaardagen
over hetzelfde onderwerp
begint („klimleningen"'.), de
immer schorre Alders was de
financiële fijnproever van het
stel en de jurist Biesheuvel,
het neefje van Barend,
schepte er behagen in om
minuscule puntjes op de
juridische i's te zetten. Walter
Paulis (ook CDA) legde elke
week al zijn denkkracht in
één vraag en Jaap
Scherpenhuizen (VVD) en
Rein Hummel (PvdA)
maakten historie als de
zwijgzaamste parlementaire
onderzoekers aller tijden.
Nee, die bouwsubsidie-
enquête zal zonder tranen ten
grave worden gedragen. En
op de groeve zullen
binnenkort gewoon weer
huizen worden gebouwd.
T. RUBBELS
De enquêtecommissie-bouwsubsidies kort na de installatie.
\G „Oh ja,
zijn de belangrijk-
j vergeten. Heb je
j thuis een zonne-
De vice-voorzitter
enquêtecommissie
des bsidies, Jos van
rfde zich dit grapje
dag tegenover
■minister Ed Nij-
el te permitteren,
ojuist was het laat-
ocra|uêteverhoor-onder-
esloten.
er I zoveel onderwerpen
is deze enquête de re
de' ieer(^en' was °°k dit-
el „inside-informatie"
n de humor of ernst
"pmerking of vraag te
len. In dit geval
en weten dat Nijpels
oren was ondervraagd
tweejarige periode als
lid van de Stichting
oord Wonen. Een wo-
iting die vanwege be-
ïrstrengeling met
.Wrijven in opspraak is
ven L malversaties bij
werden bii toeval ont-
>or...het faillissement
zonnebankbedrijven.
Opluchting
Het was zeker niet verwon
derlijk dat zich donderdag een
collectieve opluchting meester
maakte van een gezelschap
commissieleden en journalis
ten, dat vanaf eind augustus
drie volle dagen per week op
elkaar aangewezen was. „Ik
heb bewondering voor het ge
duld, dat jullie hebben opge
bracht", zo voegde enquête
voorzitter Klaas de Vries de
pers toe. De bewondering was
wederzijds, want met name
Klaas de Vries getuigde tijdens
de openbare verhoren van een
groot incasseringsvermogen.
Niet zelden kreeg de commis
sie het verwijt te horen, dat
men weinig notie had van wat
er dagelijks in beleggers- en
volkshuisvestingsland omging.
Gruijters bijvoorbeeld, die het
onderzoeksteam afschilderde
als een stel punaisepoetsers.
De commissie weerde zich
nauwelijks tegen het opgeleg
de imago van kamergeleerden,
die er behagen in scheppen de
spijkers op laag water te zoe
ken.
De Vries en diens lotgenoten
lieten tijdens die twee maan
den inderdaad veel over zich
heengaan. En daar was ook
bewust voor gekozen. De com
missieleden hadden zich te
houden aan gedragsregels die
de commissievoorzitter tevo
ren had opgesteld. Dat bete
kende: geen beschuldigingen
aan het adres van getuigen,
laat ze uitpraten en wek niet
de indruk alsof het hier om
een strafrechtelijk onderzoek
gaat.
En zo konden „grote jongens"
als ex-ministers Gruijters en
Van Dam, de ex-ABP'ers Wi-
arda en Masson, een grote
mond opzetten tegen de com
missie, zonder dat van de an
dere zijde van de tafel tegen
spel werd geboden. „Ik heb
wel duizend maal mijn tong
afgebeten", bekent De Vries,
de jurist die zeer ad rem kan
zijn als hij het zichzelf toestaat.
Af en toe zag de commissie
zich echter ook terechtgewe
zen door getuigen. Van Spron-
sen bijvoorbeeld, van de beleg
gersclub ROZ, had na twee
weken enquête schoon genoeg
van het feit dat commissiele
den steeds weer het woord
„fraude" in de mond namen,
als het ging om de beleggers-
bouw: „Ik wil vanaf vandaag
het woord fraude niet meer
horen!". De commissie trok
het zich aan, want na Van
Spronsen werd alleen nog
over „manipulaties" en derge
lijke gesproken.
Gedragsregels
De gedragsregels, die de com
missie voor zichzelf had opge
steld, werden nou ook weer
niet zó strikt opgevolgd dat de
getuigen in het geheel niets te
vrezen hadden. Vooral vice-
voorzitter Van Rey permit
teerde zich een optreden, dat
soms meer weg had van een
f>olitieverhoor. In zijn vragen
in de trant van: „Waar was u
zo en zo laat en waarom?) lag
vrijwel altijd een beschuldi
gende ondertoon. En zo viel er
bij tijde en wijle toch te genie
ten van discussies op het
scherpst van de snede, vooral
als De Vries zijn getuige con
fronteerde met strijdige ver
klaringen uit eerdere verho
ren.
Van begin af aan was echter
duidelijk dat de bouw-enquête
de „spannende sfeer" van het
RSV-schandaal zou moeten
ontberen. Weliswaar gaan in
de volkshuisvesting vele mil
jarden om, maar niemand zal
het „soepel omgaan met bouw-
subsidieregels" gelijk willen
stellen met het over de balk
smijten van honderden miljoe
nen zoals bij de RSV gebeurde.
Bovendien is het bouwmecha-
nisme een dermate ingewik
keld gebeuren, dat je daar niet
zomaar wat smeuïge schan
daaltjes uit naar boven kan to
veren.
Toch is het deze commissie tot
dusverre gelukt om hoewel
misschien niet zo opzienba
rend dankzij veel graaf- en
vraagwerk enkele duistere za
ken in het volle daglicht te
zetten. Zo weten de beleggers
zich van de blaam gezuiverd,
als zouden zij de afgelopen
twintig jaar massaal gefrau
deerd hebben met de bouw
subsidies. Zo weten we ook dat
ambtenaren en bewindslieden
van Volkshuisvesting zich wel
èrg veel vrijheden veroorloof
den in het toepassen van de
subsidieregels. En we weten
ook dat de Kamer zich nauwe
lijks bekommerde om het feit
dat „controle" op VROM een
uitermate vies woord was, als
het om de beleggersbouw ging.
Dat bij elkaar heeft op zien
ook honderden miljoenen ge
kost aan overheidsgelden.
Maar eigenlijk interesseert het
de enquêtecommissie niet echt
of er nou 100 of 200 miljoen te
veel aan subsidies is uitgege
ven. Want het etiket „over de
balk gesmeten" kan toch
moeilijk op die cijfers worden
geplakt. Mede dank zij het
„ruimhartige'' subsidiebeleid
van VROM zijn er sinds '45
immers zo'n drie miljoen wo
ningen gebouwd en konden
ambitieuze bouwprogramma's
worden gehaald. Als de over
heid vanaf '68 tot heden (de
periode die het enquête-onder
zoek betreft) strikt de regels
had toegepast, waren er waar
schijnlijk heel wat minder
huurwoningen gebouwd.
Parallellen
Waar de enquêtecommissie
zelf veel meer belang aan
hecht, is de feitelijke constate
ring dat wettelijke regels blijk
baar in toenemende mate
worden genegeerd door de
overheid zelf. En dat feno
meen beperkt zich heus niet
tot de Volkshuisvesting/ Het
was werkelijk opvallend, hoe
veel parallellen de verschil
lende getuigen wisten te trek
ken met andere wettelijke re-
FOTO: ANP
gelingen. De wettelijke maxi
mumsnelheid van 100 km bij
voorbeeld, waarvan nota bene
minister Smit-Kroes van Ver
keer en Waterstaat zegt dat
120 km wat haar betreft geen
probleem is. Of de fiscus, die
de belastingregelgeving zeer
ruim interpreteert, om het met
belastingplichtigen op een ak
koordje te kunnen gooien.
Klaas de Vries maakte er tij
dens de enquêteverhoren al
geen geheim van dat de over
heid zich naar zijn opvatting
strikt moet houden aan de
wettelijke regels.
Als die regels in- de praktijk
niet blijken te voldoen (zoals
ook bij de premiehuurregelin-
gen het geval was), dan
moeten ze worden aangepast.
Met het overtreden of negeren
ervan werk je mee aan de
maatschappelijke verloede
ring, vindt De Vries.
In het eindrapport van de en
quêtecommissie, dat eind janu
ari verschijnt, zal ongetwijfeld
nadrukkelijk worden vastge
steld, dat de overheid (èn het
ambtelijk apparaat) in de toe
komst veel zorgvuldiger moet
omspringen met haar eigen
rechtsregels.
FRANS WEERTS
n boord
minor
[E EN WISKE DE WOESTE WESPEN
t-ch mum
oio
'ow tut I
AMSTERDAM In de
hulpverleningsinstellin
gen (en zeker bij de kin
derbescherming) werken
te weinig buitenlanders.
Buitenlandse jongeren die
er terechtkomen, worden
daardoor in verband met
de eigensoortige aard van
hun moeilijkheden vaak
verkeerd begrepen. Om
dat Nederlandse hulpver
leners zich te weinig ver
diepen in de etnische en
culturele achtergronden
van hun buitenlandse
cliënten, ontstaat het
beeld dat een buitenland
se jongere bijna per defi
nitie een probleemgeval
is.
Carol Burgemeestre, Fica Djo-
hani en Anneke van Wijns-
berghe, alle drie werkzaam in
de hulpverlening aan jonge
ren, trekken deze conclusies in
hun vandaag ten doop gehou
den boek „Een zwarte toe
komst". In het boek wordt aan
de hand van gesprekken met
zeventien jongeren en hulp
verleners van niet-Nederland-
se afkomst een beeld geschetst
van de toestand van de hulp
verlening in ons land.
Veel is er al geschreven over
de uitzichtloze positie waarin
grote groepen jongeren uit de
tweede en derde generatie bui
tenlanders zich bevinden. Die
problemen worden meestal te
ruggevoerd op oorzaken als
slechte scholing en weinig
kans op werk. Het grootste
deel van de ellende wordt vol
gens de schrijfsters ten on
rechte afgeschoven op wat
men wel „het culturele ver
schil" tussen bijvoorbeeld Tur
ken, Marokkanen, Surinamers
en Nederlanders noemt. Ook
de hulpverleningsinstellingen
gaan ervan uit dat de „botsing
tussen culturen" de enige oor
zaak is van het feit dat sommi
ge jongeren in de Nederlandse
maatschappij niet direkt aar
den. Die cuitleg is volgens de
schrijfsters van het boek te
simpel, een verdraaiing van de
feiten die tot misverstanden
kan leiden. „Als je met meer
dere culturen leeft, móet het
noodzakelijkenvijs wel fout
met je lopen. Buitenlandse jon
geren worden hierdoor gestig
matiseerd als een groep die
psychisch minder gezond is
dan andere jongeren. En wan
neer ze in de problemen raken
worden verklaringen, ondanks
de schijn van het tegendeel
toch in henzelf gezocht, dat
wil zeggen in hun ethnische
afkomst (hun cultuur) of in
hun relatie met hun ouders,
terwijl de Nederlandse samen
leving buiten schot blijft", al
dus de onderzoeksters. Zij be
strijden in hun boek de mis
vatting dat het de buitenlandse
ouders zijn die hun probleem-
veroorzakende culturen im
porteren en die zouden falen
in de opvoeding van hun kin
deren.
In werkelijkheid liggen de be
langrijkste oorzaken volgens
de auteuïs voor een niet ge
ring deel in de Nederlandse
samenleving. „Te vaak denkt
men ook dat de buitenlandse
ouders onderwijs voor hun
kinderen, met name voor hun
dochters, niet zo belangrijk
vinden. Dus verwijst men deze
iongeren na de lagere school
bij bosjes naar het lager be
roeps onderwijs!"
De buitenlandse jongeren over
wie het boek handelt, ontwik
kelen zich volgens de schrijf
sters anders dan ze in hun ei
gen land hadden gedaan. Hun
ouders treden daarbij strenger
tegen hun kinderen op, vaak
uit de gedachte dat ze hier
veel te verliezen hebben. Kin
deren die weglopen komen
vaak terecht bij algemene
hulpverleningsinstellingen,
waar volgens de schrijfsters
van het boek te eenzijdig naar
oorzaken wordt gezocht. In
het boek „Een zwarte toe
komst" wordt daarom gepleit
voor meer categorale instellin
gen, die hulp verlenen of op
vang bieden aan bepaalde
groepen buitenlanders.
