Mister njet wordt mister yes
POLITBURO ALLERMINST EENSGEZIND
btnnen de perken
Plantenteelt
zonder ziekte
'CcidócGouratit
Decreet over
de Vrede
SOVJETPOLITIEK IN EEN NIEUWE JAS
MOSKOU - „Er bestaat geen poli
tieke oppositie in de Sovjetunie",
verklaarde Michail Gorbatsjov
toen hij op 29 september voor het
eerst sinds zeven weken weer in het
openbaar verscheen. Deze week,
tijdens een toespraak ter gelegen
heid van de viering van de zeven
tigste verjaardag van de revolutie,
waarschuwde Gorbatsjov dat „con
servatieve stromingen alles in het
werk zullen stellen om de pere-
stroika in diskrediet te brengen".
Enkele dagen daarvoor waren geruchten
bevestigd, dat in het Centraal Comité
een heftig meningsverschil was geweest
tussen voor en tegenstanders van de her
vormingen. De voorstanders gaat het al
lemaal veel te langzaam, de tegenstan
ders veel te snel.
De uitzonderlijk lange afwezigheid van
Gorbatsjov op het politieke toneel, de
ruzie van vorige week: dergelijke voor
vallen leiden tot allerlei speculaties. Dat
de Sovjetrussische leiding nog steeds een
vruchtbare bodem vormt voor geruchten
is ook niet vreemd. Want hoewel mo
menteel over de privé-omstandigheden
en ideologische standpunten van de Sov
jet-elite niet meer zo geheimzinnig wordt
gedaan als vroeger blijft er toch veel te
gissen over.
Glasnost met betrekking tot de Sovjetlei
ders betekent nog niet dat er nu een
vrije nieuwsgaring mogelijk is. Boven
dien hebbën de Sovjet-autoriteiten tien
tallen jaren lang door het verspreiden
van valse geruchten journalisten en
Kremlinologen om de tuin geleid. Geen
wonder, dat menige „westelijke waarne
mer" nog steeds op zijn hoede is.
Niettemin weet de buitenwacht nu be
duidend meer over de machtsverhoudin
gen dan vroeger het geval was. Voor- en
tegenstanders van Gorbatsjovs hervor
mingen brengen zelfs heel bewust hun
ideologische en politieke verschillen van
mening naar voren. Dat geldt, zo bleek,
in elk geval voor degenen die deel uit
maken van de top, de leden van het Po
litburo.
Machtig man
Dit hoogste orgaan in de Sovjetunie,
waar alle belangrijke beslissingen geno
men worden, telt momenteel dertien
volwaardige leden en zes kandidaatle
den. Sommigen van hen zijn tegelijker
tijd lid van het secretariaat, bijvoorbeeld
secretaris-generaal Gorbatsjov zelf, maar
ook Ligatsjov. Deze tweede man in het
Politburo heeft ook de dagelijkse leiding
van het secretariaat en is verantwoorde
lijk voor de bezetting van de posten in
het partij-apparaat. Hij kan bepalen wie
in aanmerking komt voor een positie
welke automatisch recht geeft op een
plaats in het Centrale Comité. Dit stem
pelt Ligatsjov tot een machtig man. Sta
lin heeft indertijd in een soortgelijke
functie geleidelijk aan al zijn werkelijke
en vermeende tegenstanders kunnen uit
schakelen.
Jegor Ligatsjov werd lid van het Politbu
ro kort nadat Gorbatsjov tot secretaris
generaal was gekozen. Hij deelt Gorbat
sjovs afkeer van alcohol en nicotine en
wil ook tot op zekere hoogte hervormin
gen doorvoeren, maar democratisering
acht hij evenzeer uit den boze als kritiek
op de Brezjnev-periode, onlangs door
hem „een grandioos tijdperk" genoemd.
Tijdens Gorbatsjovs langdurige afwezig
heid paste Ligatsjov op de winkel. In die
Igor Ligatsjov, de tweede man in het
Kremlin.
FOTO: TASS
tijd belegde hij een bijeenkomst met de
Sovjetrussische hoofdredacteuren om
nog eens duidelijk de grenzen van glas
nost te trekken. Hij waarschuwde er te
vens voor dat het verleden niet licht
vaardig veroordeeld mag worden. En dat
op een moment waarop films en boeken
over de stalinistische terreur een hausse
beleven.
Aanhang versterkt
De belangrijkste ministersposter, zijn au
tomatisch met een zetel in het Politburo
verbonden. Bijvoorbeeld de voorzitter
President Gromyko, de meest ervaren van
de Russische leiders.
FOTO: AP
van de ministerraad Ryzjkov en diens
plaatsvervanger Alijev die zich echter
enige tijd geleden om gezondheidsrede
nen heeft teruggetrokken. Alijev gold als
„man van Gorbatsjov", Ryzjkov is een
technocraat die wel economische hervor
mingen wenst, maar het daarbij wil la
ten.
Ook de minister van buitenlandse zaken
heeft een vaste plaats in het Politburo.
Sjevardnadze is een trouwe medestander
van Gorbatsjov.
Het hoofd van de KGB, Tsjebrikov, die
ook qualitate qua zitting heeft in het
hoogste partij-orgaan, is nog van de
oude stempel. Ook hij deed tijdens Gor-
Minister van buitenlandse zaken
Sjevardnadze. Evenals Gorbatsjov een
„mister yes".
FOTO: AP
batsjovs vakantie van zich spreken. Hij
gaf „agenten uit het Westen" de schuld
van de vele demonstraties die de afgelo
pen zomer in Moskou en daarbuiten
hebben plaatsgevonden. Diezelfde
„agenten" zouden ook het „gif van het
politieke en ideologische pluralisme"
verspreid hebben.
Tijdens de zomervergadering van het
Centrale Comité, in juni jongstleden, is
Gorbatsjov er in geslaagd zijn aanhang
in het Politburo beduidend te versterken
door de verkiezing van de historicus Ja-
kovlev, de man die Gorbatsjov tot glas
nost heeft geïnspireerd en die nu boven
Iedereen die bezig is met het kweken
van planten kent de teleurstellende da
gen wanneer een gewas aangetast is door
ziekte of opgevreten wordt door insec
ten. Ook de wildgroei aan onkruid kan
in de tuin tot een ravage leiden. Boven
dien gebruiken de onkruidplanten mest
stoffen en andere voedingsmiddelen die'
bestemd zijn voor het geteelde gewas.
Planteziekten worden vooral veroor
zaakt door schimmels, bacteriën en vi
russen. Door de aanwezigheid van deze
ziekteverwekkers wordt onder meer de
voedingshuishouding van de plant ge
schaad. Dat leidt tot lagere opbrengsten
van mindere kwaliteit.
Insecten veroorzaken vooral schade
doordat ze aan de planten vreten. Som
mige soorten zijn ook nog in staat sap
aan de planten te onttrekken en stoffen
aan de plant af te geven waardoor ziek
ten kunnen ontstaan. Een bekend voor
beeld daarvan is de besmetting met vi
russen door zuigende bladluizen.
Onkruiden hebben voedingsstoffen, wa
ter, licht en ruimte nodig om zich te
kunnen ontwikkelen. Ze zijn dus een
concurrent van het gewas. Er zijn on
kruiden die. giftig zijn en als die tussen
de oogst verzeild raken kunnen delen
van de oogst onbruikbaar worden. Een
voorbeeld daarvan zijn de giftige bessen
van de zwarte nachtschade.
Boer, tuinder en amateur-tuinier zullen
er alles aan doen om het gewas zo ge
zond mogelijk te laten groeien om een
zo goed mogelijke kwaliteit te krijgen.
Voor dat doel is een aantal handige tips
bijeen gebracht door de Nederlandse
stichting voor Fytofarmacie in Den
Haag. De stichting heeft ze gebundeld in
een boekje onder de titel: Gein.egreerde
plantenteelt. Voor belangstellenden is
het boekje gratis te krijgen; het telefoon
nummer van de stichting is 07C-514851.
In grote lijnen bevat het boekje de vol
gende informatie.
Grondbewerking
Vrijwel elke vorm van landbouw begint
met de bewerking van de grord. Daar
ligt ook de basis van gezonde planten
teelt. In de loop der jaren verd de
grondbewerking steeds intensie\er. Uit
gangspunt daarbij was dat hoe fijner en
gelijkmatiger het zaaibed was, lue beter
de ontwikkeling van het gewas. Met de
komst van chemische gewasbescherming
verdween een deel van het bekng van
de grondbewerking. Toch blijf: goede
grondbewerking noodzakelijk voor een
degelijke onkruidbestrijding. Door het
onderspitten van de restanten vin plan
ten kan een aantal ziekteverwekkers ver
nietigd worden.
Bemesting
Planten kunnen zich pas gezond ontwik
kelen als ze voldoende voedingsmidde
len hebben. Bemesting is dan ook erg be
langrijk, maar nog belangrijker is een
góede bemesting. De meststoffen dienen
niet alleen als „eten" voor de plant maar
hebben ook een beschermende functie.
Zo remt stikstof de groei van allerlei
ziektekiemen en vermindert kal de vat
baarheid voor aantastingen als roest en
meeldauw. Te veel stikstof in het groeri
seizoen daarentegen is zeer geliefd bij
bladluizen die zich onder die omstandig
heden sneller dan normaal kunnen ver
meerderen.
Rassen
Planterassen die in alle opzichten ideaal
zijn, bestaan niet. Maar wel kan uit een
veelheid aan rassen gekozen worden en
kunnen we de keus laten vallen op de
meest geschikte soort voor de omstan
digheden in de tuin. Er zijn verschillen
de soorten gekweekt die minder vatbaar
zijn voor bepaalde ziekten. Die resisten
tie is soms van beperkte duur omdat de
ziekteverwekkers zich mettertijd aanpas
sen en minder gevoelig worden voor de
resistentie.
Water
Ook de watervoorziening heeft invloed
op planteziekten en de groei van on
kruid. Bepaalde ziekten doen de meeste
schade in droge grond zoals schurft bij
aardappelen, terwijl andere juist begun
stigd worden door een vochtige bodem
zoals bijvoorbeeld rot in wortelen. Veel
schimmel en bacterieziekten worden
verspreid via spattend water. Het is
daarom in veel gevallen verstandig tij
dens droge perioden niet te sproeien,
maar het water via slootjes naar de plan
ten te geleiden.
Wisseling
Een van de belangrijkste voorwaarden
om de grond en de daarin groeiende
planten gezond te houden is vruchtwis
seling. Het jaar in jaar uit verbouwen
van een bepaald gewas op dezelfde
plaats schept gunstige omstandigheden
voor belagers van het gewas. Die vinden
elk jaar weer eenzelfde ideale voedings
bodem. Bekend voorbeeld is de aardap
pelmoeheid die kan toeslaan als er te
vaak aardappelen op eenzelfde akker
worden gepoot. De aaltjes die de aardap
pelplant verzieken overwinteren in de
bodem en slaan een volgend jaar weer
toe.
JAN VAN KOOTEN
Op 8 november 1917, de tweede
dag van de Oktoberrevolutie,
beklom Lenin het spreekgestoelte.
Zijn eerste woorden luidden: „De
kwestie van vrede is de
belangrijkste, de meest dringende
kwestie van deze dagenDit was
zijn door oorlog vermoeide
toehoorders uit het hart gegrepen.
Het Decreet over de Vrede dat het
congres nog diezelfde dag met
algemene stemmen aannam, deed
een beroep op alle oorlogvoerende
landen onverwijld
onderhandelingen over een
rechtvaardige vrede te beginnen.
Tevens werden de nieuwe
beginselen van de buitenlandse
politiek geformuleerd, waaronder
die van de vreedzame coëxistentie
van verschillende sociale
systemen.
Inderdaad kwam het spoedig tot
een vredesakkoord tussen Rusland
erf Duitsland. En het buitenlandse
beleid van de daaropvolgende
jaren bleef er op gericht
gewapende conflicten te
vermijden. Na Lenins dood in
1924 begon Stalin echter
langzamerhand een buitenlands
beleid te ontwikkelen dat gericht
was op „beveiliging van de
grenzen" door de uitbreiding van
de Sovjetrussische macht over
geheel Oost-Europa. Toen de
Sovjetunie bovendien eenmaal de
beschikking had over kernwapens
kreeg zij logischerwijze tevens de
status van supermacht. Bijna
veertig jaar toonden de
Sovjetrussen zich hardnekkige
partners in de wapenwedloop. Een
luxe die ten koste ging van de
economische groei en dus van de
individuele welvaart in de
Sovjetunie zelf.
En hier komt dan Michail
Gorbatsjov in beeld, de man die,
zoals het nu althans lijkt, over
omvangrijke
ontwapeningsakkoorden wil
onderhandelen en die het idee van
de vreedzame coëxistentie weer
serieus schijnt te nemen. Wil hij
de weg naar Lenins Decreet over
de Vrede teruggaan?
dien de belangrijke portefeuille van agit
prop (agitatie en propaganda) heeft ge
kregen.
Evenwicht
Afgezien van kandidaatleden (die geen
stemrecht hebben) zijn de verhoudingen
binnen het Politburo dus vrijwel in
evenwicht. Het Gorbatsjov-team be
stond tot voor kort uit vier mensen:
Gorbatsjov zelf, Alijev, Jakovlev en Sje
vardnadze. De vrijgekomen stoel van
Alijev wordt waarschijnlijk weer door
een „hervormer" bezet.
De conservatieve groep wordt gevormd
door Gromyko (die tevens staatshoofd
is), Ligatsjov, Tsjebrikov en Sjtsjerbits-
kij, de Oekraiense partijleider die tot nu
toe met succes de aanvallen van Gor
batsjov op zijn machtsbasis in de op één
na grootste Sovjetrepubliek (met nota
bene een eigen zetel in de Verenigde Na
ties) kon afslaan.
De zes overigen worden gerekend tot de
technocraten die geen ideologische stok
paarden berijden doch pragmatisch zijn
ingesteld. Zij zorgen ervoor dat er in het
Politburo wisselende meerderheden kun
nen ontstaan.
Dit betekent dat Gorbatsjov nog lang
niet in de positie verkeert die een Brezj-
nev jarenlang heeft gehad. Gorbatsjovs
woord is geen wet en zijn wens is geen
bevel. Hij moet in het Politburo vechten
voor zijn gelijk en niet zelden moet hij
zich conformeren.
De wijze waarop Gorbatsjov sinds zijn
vakantie dejiervormingen heeft gerelati
veerd - ook deze week weer - lijkt er
op te duiden dat hij momenteel meer
dan voorheen rekening moet houden
met de oppositie.
LEO VAN VLIJMEN
ZATERDAG 7 NOVEMBER «1987
MOSKOU - Op het 27e partijcon
gres van de Russische communisti
sche partij, in februari 1986, deed
Michail Gorbatsjov een beroep op
alle regeringen om een systeem van
internationale vrede en veiligheid
in het leven te roepen. Sindsdien
heeft de Sovjetrussischejpartijleider
een waar vredesoffensief ontketend
en het Westen met het ene ontwa
peningsvoorstel na het andere over
rompeld.
Waar tot voor kort de Russen op geen
enkel punt concessies wilden doen, dra
gen zij nu voorstellen aan die zij vroeger
zelf van tafel hebben geveegd. De Sov
jetunie stemt nu bijvoorbeeld in met
controle op de naleving van akkoorden
over wapenbeperking en ontwapening,
terwijl zij tot voor kort nog alle techni
sche en militaire pottekijkers uit het
Westen weerde. Sovjetrussische politici
geven toe dat Oost-Europa een over
wicht heeft op het gebied van de con
ventionele bewapening, hoewel dit niet
zo lang geleden nog in alle toonaarden
werd ontkend. En vooral: de Russen to
nen zich bereid om de bestaande kern
wapenarsenalen grotendeels en op den
duur eventueel zelfs geheel af te schaf
fen.
De balans van twee jaar perestroika
(hervormingen) in het buitenlands be
leid is alles bijeen verbluffend. De be
trekkingen met de Verenigde Staten lij
ken momenteel beter dan ze sinds 1945
ooit geweest zijn. Op allerlei niveaus
konden de ontwapeningsonderhandelin
gen worden hervat en er komen resulta
ten in zicht. Russen en Chinezen zitten,
na jarenlang niet met elkaar gepraat te
hebben, weer om de tafel. Moskou
schijnt te willen breken met de Brezj-
nev-doctrine volgens welke de Sovjetu
nie gerechtigd was militair op te treden
tegen een „contra-revolutie" in de satel
lietstaten. En Gorbatsjov doet zijn uiter
ste best, zij het nog met weinig succes,
Michail
Gorbatsjov, de
verpersoon
lijking van
mister njet die
mister yes is
geworden.
FOTO: AP
de Afghanistan-last waarmee hij door
zijn voorgangers is opgezadeld af te
schudden.
Wat is er aan de hand in Moskou? Wat
heeft de eeuwige „Mister njet", die ruim
veertig jaar lang het werk van de Vere
nigde Naties en alle andere internationa
le contacten bleef frustreren, van de ene
dag op de andere in een blijkbaar coöpe
ratieve „Mister yes" veranderd?
Overleven
Het antwoord is volgens Pjotr Podlesnyj
van hét Moskouse Amerika-instituut
(dat als denk-tank van Gorbatsjov geldt)
eenvoudig: „Er zijn bij ons nieuwe men
sen aan de top gekomen, mensen met
meer kennis van internationale zaken".
Die verklaring klopt natuurlijk niet. Het
huidige staatshoofd, Andrej Gromyko, is
veertig jaar lang in de buitenlandse
dienst werkzaam geweest, waarvan ruim
een kwart eeuw als minister van buiten
landse zaken. Daarentegen is zijn opvol
ger, Eduard Sjevardnadze, een volstrekte
nieuwkomer op het internationale par
ket. Na enige aarzeling geeft Podlesnyj
dan ook toe, dat de nieuwe koers van de
Sovjet-politiek door een viertal factoren
wordt bepaald.
„Op de eerste plaats is er glasnost, open
heid gekomen. Die glasnost is niet alleen
voor intern gebruik. Zij kan zelfs niet
daartoe worden beperkt en geldt dus ook
voor ons buitenlands beleid. Een tweede
verandering betreft het karakter van ons
ontwapeningsbeleid. Vroegere leiders
dachten en praatten slechts globaal over
wapenvermindering. Nu komen we met
concrete voorstellen zodat we ook con
crete akkoorden kunnen sluiten. Op de
derde plaats - en dat is waarschijnlijk
het belangrijkste - hebben we nu een
nieuwe benadering van het probleem
van vrede en veiligheid. Behalve dat het
aantal wapens moet worden verminderd,
moeten er tal van internationale proble
men worden opgelost. Het gaat om het
overleven van de mensheid. En daarmee
hangt de vierde verandering in ons den
ken samen: we hebben een visie op de
vreedzame coëxistentie ontwikkeld. Wij
stellen nu de wezenlijke vraag: wat is be
langrijker, het bestaan van sociale en
ideologische tegenstellingen of het pro
bleem van het overleven?".
Mondiaal
Vadim Nedbajev, een van de hoofdre
dacteuren van het persagentschap No-
vosti (dat de Sovjetrussische voorlich
ting naar het buitenland verzorgt) zegt
het als volgt, en zijn visie lijkt letterlijk
Pjotr Podlesnyj, stafmedewerker van
Gorbatsjovs 'denk-tank'.
FOTO: ZOP
Vadim Nedbajev, hoofdredacteur van
No vosti.
FOTO: ZOP
aan een van Gorbatsjovs vele redevoe
ringen ontleend te zijn: „De tegenstellin
gen tussen de militaire blokken vormen
natuurlijk de grootste bedreiging van de
wereld. Maar er zijn ook regionale con
flicten, die een gevaar voor de wereld
vrede opleveren. Bovendien heeft de
mensheid momenteel tal van andere
problemen die slechts in mondiale sa
menwerking kunnen worden opgelost:
het overal bedreigde milieu, de tegenstel
ling tussen Noord en Zuid, de technolo
gische uitdaging. Dat zijn allemaal kwes
ties die geen land of volk of ideologie al-
leen kan oplossen. Hier moeten de kapi
talistische landen, de socialistische lan- j
den en de Derde Wereld de handen
ineenslaan. We moeten de grote proble
men waarmee de mensheid momenteel
worstelt opnieuw overdenken. Dat is
ook een perestroika die over de grenzen
van de Sovjetunie heen grijpt. Laat ie-1
dereen maar die problemen op een nieu
we wijze overdenken en daarna zullen
we wel zien welke oplossingen de beste
zijn".
Dus vreedzame coëxistentie in een
nieuw jasje? „Als u het zo wilt noemen".
LEO VAN VLIJMEN
