Nederland houdt ogen gesloten
voor slachting onder papoea's
ftformalny-pers verlegt de grenzen van glasnost
QeidóaQowuvnt
imilie Croes wil
en kranslegging
Londen heeft
weer één krant
KAARTBOEK: „ONRECHT,
25 JAAR LANG":
[ET-OFFICIELE NIEUWSBLADEN SOVJETUNIE MAKEN OPGANG:
Aanhouding redacteuren „Glasnost'
Romeinse
heersers
(vr)aten
er
goed van
jNENLAND/BUITENLAND
ZATERDAG 31 OKTOBER 1987 PAGINA 9
RtfJESTAD Het bezoek van de Venezolaanse presi-
iaiaime Lusinchi aan Aruba heeft een incident opgele-
zdat door diplomaten als een „uiterst nare zaak" is om-
deen. Lusinchi, die een goede en persoonlijke vriend was
i |c vorig jaar overleden Arubaanse leider Betico Croes,
ooraf laten weten dat hij tijdens zijn bezoek aan Aruba
een krans wilde leggen bij het graf van Croes. Later
n ide kranslegging geschrapt. De familie van Betico Croes
tnoverkomelijke bezwaren tegen het feit dat president
"|chi tijdens de kranslegging zou worden begeleid door
°<|er Henny Eman, bij diens leven de grootste politieke
1 van Betico Croes. De partij van wijlen Croes, de MEP
2 lldigt Eman en zijn partij ervan de familie Croes op al-
"Imanieren de voet dwars te zetten en te vernederen.
Duizenden arrestaties
oppositie Bangladesh
DAKHA In Bangladesh hebben
veiligheidstroepen in een periode
van vijf dagen duizenden leiders en
activisten van de oppositie opge
pakt. De arrestaties zijn waar
schijnlijk een poging een aange
kondigde massale betoging tegen
president Hussain Muhammad Ers-
had voortijdig de kop in te druk
ken. Volgens de zegslieden zijn
meer dan 4.300 leden van de ver
schillende oppositiepartijen gedeti
neerd. De grootste oppositiepartijen
in het land hebben opgeroepen tot
„een beleg" van de hoofdstad Dak-
ha op 10 november om de regering
tot aftreden te dwingen.
LONDEN Het dagblad Evening
News in Londen is na acht maanden
ter ziele gegaan. De Britse hoofdstad
heeft nu nog maar één avondblad. De
sluiting is het laatste hoofdstuk in
een verbitterde oplagenoorlog die de
Londenaren op zeker ogenblik een
keuze gaf uit drie avondbladen. De
Evening News, die in 1980 was dicht
gegaan, was in februari ten leven ge
wekt om de Evening Standard
van dezelfde uitgever te bescher
men tegen de Daily News, de 24-uur-
per-dag-krant van Robert Maxwell.
De London Daily News ging in juli
dicht. De oude Standard heeft weer
het rijk alleen.
EG-ministers praten
over stralingsnorm
BRUSSEL Op zondag 8 no
vember moet een speciale Eu
ropese ministerraad in Brussel
uitmaken hoe het verder moet
met de normen voor radio-ac
tieve besmetting van voedings
waren. De ambassadeurs van
de EG-lidstaten in Brussel zijn
daar niet uitgekomen. De be
staande regeling loopt tot 1 no
vember. Die moet verlengd
worden of er moet een nieuwe
bindende afspraak worden ge
maakt. Tot 8 november worden
de huidige normen aangehou
den.
Democraten hebben
nu zeven kandidaten
NEW CASTLE De Amerikaanse
Democratische afgevaardigde James
Traficant uit Ohio is de verrassende
zevende Democratische kandidaat
voor het Amerikaanse president
schap in 1988. De 46-jarige Traficant
had in augustus zijn kandidatuur al
aangekondigd, zonder veel hoop op
succes, maar meer om de aandacht te
vestigen op de economische proble
men van staten zoals Ohio en Penn
sylvania. Niemand had hem erg se
rieus genomen, maar deze week deel
de hij aan een diner mee dat hij offi
cieel meedeed. De zes andere Demo
cratische kandidaten zijn Bruce Bab
bitt, Michael Dukakis, Richard Ge
phardt, Albert Gore, Jesse Jackson
en Paul Simon.
Bewoners Nantes
terug naar huis
NANTES De 25.000 bewoners
van de havenwijk in de Franse
stad Nantes die donderdag geëva
cueerd werden na een brand in
een kunstmestsilo, zijn gisteren
naar huis teruggekeerd. De brand
weer slaagde er in de nacht van
donderdag op vrijdag het vuur te
bedwingen. Bij de brand kwamen
tonnen giftige dampen vrij. Van
de 24 mensen die gewond raakten
lagen er gisteren nog acht in het
ziekenhuis voor verder medisch
onderzoek. Er werden ruim 1.000
politie-agenten en particuliere be
wakers naar de ontruimde wijken
gestuurd om diefstal en plunde
ring te voorkomen.
3 HAAG Met de
3tie Nieuw Guinea
nl Nederland geschie-
il geschreven, dat be
lt iedereen te weten.
Jer geen papoea's en
en van de mens be-
jjen, heeft Nederland
S| in 1962 onttrokken
elke verantwoorde
nd voor Nieuw Gui-
'Dat staat in het voor-
van „Onrecht, al 25
o, lang...", een zwart-
e! dat vandaag door de
"iting Hulp aan Papoe-
n Nood is gepresen-
"1 tijdens een herden-
s- en protestmanifes-
- in Amicitia in Den
g al meer dan een kwart
geleden, maar 't went
ji; zo blijkt uit het zwart-
Jfdat is geschreven door
.billende papoealeiders en
bestuurders van Nieuw
ea. Het gevoel te zijn ver-
als een kudde vee en
jden door hogere mach-
ip 15 augustus 1962 werd
vereenkomst van New
getekend: West Guinea
een provincie van Indo
en de papoea's, de oor-
1 ;elijke bewoners van het
aan wie Nederland zelf-
jlkking had beloofd, wa-
pionnen in een schaak-
'ij werden en worden
(enloos van het bord
it, al 25 jaar lang...",
eigenlijk was de over-
mst tussen Nederlanders
itten in 1714 al vragen
loeilijkheden. Het eiland
sten van de Indische ar-
werd in tweeën gedeeld
141ste meridiaan. Het
ijk deel, Papoea Guinea,
Brits, later Australisch
1975 onafhankelijk. Het
Jlijke deel kwam onder
inds beheer als deel van
Idische kolonie. De echte
lemen begonnen in 1945,
Soekarno Indonesië uit-
tot een onafhankelijke
1
beschikking
flat moment had Neder-
zich weinig gelegen laten
Ti aan Nieuw- of West
«a. Hoewel grote rijk
ben werden vermoed en
1e exploratietochten wer-
"indernomen, was van ex-
itie, noch op landbouwge-
inoch op mijnbouwgebied,
je. Alleen moedige zende-
n waagden zich diep in de
iwouden, waar zij in con-
kwamen met verschillen-
lapoeastammen die naar
idee nog in het stenen
jrk leefden.
Soekarno vier jaar na
itroepen van de onafhan-
iheid, opeens proclameer-
at hij daarmee óók West
ee bedoelde, sprong Ne-
nd bovenop de kast. Dat
niet de bedoeling. Neder-
had de papoea's zelfbe
schikking beloofd en getuigde
dat bij de overdracht van de
soevereiniteit aan Indonesië
Nieuw Guinea buiten beschou
wing was gelaten. Soekarno
beweerde eenter het tegendeel
en de zaak resulteerde in een
langdurig wellus-nietus-spelle-
tje. Tot 1961....
De Nederlandse regering heeft
zich tijdens het getouwtrek ze
ker niet van haar zwakste zij
de laten zien. Er werd veel tijd
en geld in Nieuw Guinea ge
stopt, het onderwijs verbeterd,
wegen aangelegd. Er leek
waarlijk een wind van ont
wikkeling over het eiland te
waaien. Maar in 1961 had Soe
karno er genoeg van. Hij stel
de de Nederlandse regering
voor de keus: Nieuw Guinea
werd een Indonesische provin
cie of Indonesië zou het eiland
binnenvallen, wat dus zou re
sulteren in een directe oorlog
met Nederland.
Broekzak
Het kabinet De Quay zat met
de handen in het haar. Maar
toen kwamen de Verenigde
Staten zich ermee bemoeien.
De regering Kennedy zat het
niet lekker dat Soekarno wel
erg gematigd was tegenover de
communisten. Als de VS niet
de zijde van Indonesië kozen,
zou Indonesië wel eens een
beroep op de Sovjetunie kun
nen doen, zo werd gerede
neerd. En de VS hadden al ge
noeg problemen in Vietnam.
Dat de melanesische papoea's
als volk en cultuur nauwelijks
overeenkomsten hebben met
de Indonesiërs deed niet ter
zake.
President John Kennedy
stuurde zijn broer Robert naar
Den Haag. Deze jeugdige di
plomaat krabde het bloed on
der de nagels van Nederlandse
politici vpndaan, met name
minister van buitenlandse za
ken Luns, door met zijn han
den in de broekzakken te vra
gen: „Hoeveel inwoners heeft
Indonesië?" Zo'n tachtig mil
joen, was het eerlijke ant
woord. „En hoeveel inwoners
heeft Nederland?" Zo'n twaalf
miljoen, luidde wederom het
antwoord. „Dan heeft Indone
sië gelijk..." pareerde Kennedy
en vertrok naar Washington.
Uiteindelijk kwam Luns prak
tisch alleen te staan. De VS
meenden dat Indonesië recht
had op West Guinea; de VN
deelden die mening. Het kabi
net De Quay, dat eerst ver
deeld was over de zaak, koos
uiteindelijk ook voor Indone
sië. Liberale politici voelden
niets voor een oorlog met In
donesië en zagen bovendien
veel economische voordelen in
een goede verstandhouding
met dat land. Ook de linkse
partijen waren tegen het aan
houden van de band met West
Guinea, omdat dat van een al
te koloniale politiek zou getui
gen.
Kiesmannen
Zonder protest bij bijvoorbeeld
de Verenigde Naties zoals
gezegd, alleen Luns bleef te
gensputteren ging Neder
land in 1962 overstag. Volgens
De papoea's herdenken elk jaar In Den Haag hun Dag voor de onafhankelijkheid van West Papoea-
/Nieuw Guinea. Al 25 jaar lang.
het Akkoord van New York de wens al of niet bij Indone-
werd West Guinea overgedra- sië te horen. Maar de kiesman
gen aan de Verenigde Naties, nen, die de papoea's moesten
die het op haar beurt overgaf vertegenwoordigen, werden
aan Indonesië. De papoea's door Indonesië zelf uitge-
mochten zich nog wel in een zocht.
referendum uitspreken over President Soeharto, die in 1967
Soekarno aan de kant zette,
liet geen gras groeien over de
mogelijkheden die in West
Guinea, inmiddels omgedoopt
in Irian Jaya, lagen te wach
ten. Multinationals zoals Shell
kregen ruim baan de rijkdom-
Nieuw Guinea, West Guinea, Irian Jaya; het eiland wordt door
velen beschouwd als een van de mooiste plekken op de wereld.
uitgezocht en eveneens de bes
te banen. De papoea's, gestu
deerd of niet, werden de jun
gle ingedreven.
Bladzijde
Het was ook het jaar 1967 dat
de verschillende papoea-ver-
zetsbe wegingen zich aaneen
sloten in Operasi Papoea Mer-
deka (OPM), een trotse guer
rillabeweging, die zich met pijl
en boog tegen de Indonesische
overheersing begon te verzet
ten. De reactie van de regering
Soeharto was en is nog steeds
desastreus: gruwlijke moord
aanslagen op OPM-leiders,
razzia's door goed geoutilleer
de legertroepen en bombarde
menten op weerloze dorpen.
Duizenden papoea's zijn ge
dood en duizenden vluchtten
naar het vrije Papoea Guinea
en ook naar Nederland.
Veel jonge papoea's, die in Ne
derland leven en de trieste ge
schiedenis van hun ouders
aanhoorden, zijn teleurgesteld
en boos over de „vergeten"
moord op hun volk. Zij eisen
dat de Nederlandse regering,
die momenteel een uitsteken
de band heeft met Indonesië
en dat ook in miljoenen gul
den uitdrukt, de regering Soe
harto onder druk zet om de
.javanisering" van hun eiland
en de genocide op de oor
spronkelijke bewoners stop te
zetten. De kwestie Nieuw Gui
nea was een zwarte bladzijde
in onze geschiedenis, maar Ne
derland lijkt die bladzijde 25
jaar geleden al definitief te
hebben omgeslagen; de papoe
a's daarentegen leven voor
zover Indonesische soldaten
dat toelaten vandaag de
dag nog met de gevolgen.
JOOS PERSOON
men, onder meer olie, te ex
ploiteren, terwijl de Indonesi
sche regering tienduizenden
Javanen dwong hun overvolle
eiland te verruilen voor West
Guinea. Het beste land werd
voor de Javaanse migranten
ÏINGRAD Voor het
t in ruim vijftig jaar
ben hoofdredacteuren
[onofficiële nieuwsbla-
kranten die onaf-
kelijk van de Commu-
ische Partij worden
abliceerd een con-
i in de Sovjetunie ge-
öen. De bijeenkomst
door de autoriteiten
tevoren verboden
b openlijk tegenge-
kt. Maar door het ne-
in van de gebeurtenis
F de officiële pers
den de hoofdredacteu-
toch indirect gestraft.
groep van twintig hoofd
deuren nam deel aan het
Haags congres in Lenin-
l Hierbij waren ook zes
kgenwoordigers van de of-
Ie Sovjet media aanwezig
als genodigden. „De bijeen
komst was een ongekende ge
beurtenis; een stukje geschie
denis toch wel", benadrukte
de organisatrice van het con
gres, Jelena Zelinskaja. Zij is
hoofdredactrice van het
maandblad „Mercury", dat de
spreekbuis is van twaalf onof
ficiële politieke en milieu
groeperingen in Leningrad.
Het blad bestaat nu een half
jaar en loopt goed, maar de le
zers moeten het nog steeds
stellen met uitgetypte carbon-
velleties, doordat er allerlei
beperkingen gelden voor het
verkrijgen van kopieerappara-
tuur. En dat is ook iets waarte
gen de congresgangers ageren.
Sinds de dagen van Stalin
hebben de autoriteiten nooit
toegestaan dat onofficiële
groeperingen deelnamen aan
het openbare leven en duizen
den verenigingen en groepen
waren daardoor gedwongen
Twee redacteuren van het
onafhankelijke Sovjettijd-
schrift Glasnost zijn door de
politie aangehouden.
Dat hebben dissidenten-
kringen in Moskou meege
deeld. Sergei Grigorjants en
Lev Timofeev, die beiden
in werkkampen hebben ge
zeten omdat zij ondergrond
se publikaties uitgaven,
werden thuis opgehaald. Zij
richtten het tijdschrift Glas
nost op om de uiterste li
miet te testen van Michael
Gorbatsjovs nieuwe politiek
van openheid. Begin okto
ber werden twee andere
medewerkers van Glasnost
korte tijd vastgehouden.
Een vijftigtal getypte exem
plaren van het tijdschrift
werden hun afgenomen.
Grigoijants, die Glasnost in
de zomer begon om het
nieuws te brengen dat een
steeds openhartiger officiële
pers toch nog liet liggen, zei
onlangs dat de overheid
hem met strafvervolging
had gedreigd als hii bleef
publiceren. Het persbureau
TASS beschuldigde de re-
dakteuren van Glasnost er
gisteren van onwettig ge
bruik te hebben gemaakt
van drukfaciliteiten van de
overheid en liet weten dat
hiernaar een verder onder
zoek zal worden ingesteld.
De aanhoudingen komen
kort nadat in Leningrad
een congres is gehouden
van on-officiële bladen,
waarover Christopher Wal
ker bericht.
worden de publicaties van de
niet-erkende pers tegenwoor-
hun bijdragen gewoon met
hun eigen naam.
elkaar in het geheim te ont
moeten. Maar in tegenstelling
tot de dissidente geschriften <jig zonder scrupules naar de i\r»# i
die illegaal verspreid werden autoriteiten gestuurd en de INlIOrmalny
in de periode vóór Gorbatsiov, medewerkers ondertekenen „Samizdat" (ondergrondse
pers, red.), zoals we dat ken
den, is dood", legde Jelena Ze
linskaja uit. „Wat wij doen is
Gorbatsjov aan z'n woord hou
den wat betreft de noodzaak
om de democratie binnen de
Sovjetunie te vergroten. Wij
willen graag binnen de perken
van de wet werken". Onlangs
stemde Novosti, de officiële
nieuwsdienst, toe een perscon
ferentie te leiden voor een
aantal vertegenwoordigers van
onofficiële groeperingen. En
het feit dat er ook direct een
nieuw Russisch woord werd
ingevoerd om de groeperingen
aan te duiden: „Niformalny",
geeft toch wel aan dat ze be
langrijker worden.
De bedoeling van de bijeen
komst van afgelopen weekend
was een inventaris te maken
van de enorme juridische en
organisatorische problemen
waar de kranten mee te kam
pen hebben. Het congres dien
de vier resoluties in bij de au
toriteiten en eist dat dit opge
nomen wordt in de nieuwe
Sovjet-perswet waarover nu
een nationale discussie gaande
is. Een daarvan luidt: „Alles
wat niet verboden is bii de wet
moet toegestaan worden. De
pers moet gevrijwaard worden
van administratieve druk. De
pers moet volledige vrijheid
krijgen binnen de grenzen van
de wettelijke aansprakelijk
heid".
Diplomaten hebben de op
komst en groei van de Nifor-
malny-groeperingen uiterst
geboeid gevolgd en vergelijken
hun activiteiten met de Groe
ne Partijen in verschillende
delen van West-Europa. „Hoe
wel ze hier natuurlijk pas in
een beginstadium verkeren,
dienen ze beslist niet onder
schat te worden", verduide
lijkte een afgezant. „Dit zijn
tenslotte de mensen die de
grenzen van glasnost (open
heid, red.) gaan aftasten".
CHRISTOPHER WALKER
(c) The Times, Londen
ROME Het beeld
dat de Romeinse heer
sers bijna bezeten wa
ren op eten is voor een
deel waar. Momenteel
wordt het buitenspori
ge eetgedrag van de
Romeinen getoond in
de eerste van een serie
tentoonstellingen in
Rome, die zijn gewijd
aan voedsel in de klas
sieke wereld. De in
druk wordt gewekt
dat de voornaamste
dagelijkse bezigheid
van de rijke Romeinen
bestond uit het ver
zwelgen van enorme
hoeveelheden drank
en eten.
Volgens de geschriften
van Artemides, die de
dromen van zijn landge
noten verklaarde, waren
velen zó vraatzuchtig dat
ze zelfs droomden van
karbonades, hammen en
grote bokalen wijn.
Daarentegen besteedt de
tentoonstelling ook aan
dacht aan de arme „pro
leten", die vaak in op
stand kwamen, omdat ze
niets te eten hadden en
soms zelfs tot het kanni
balisme gedreven wer
den.
De Romeinse keizers Au-
relian en Caracalla pro
beerden de vrede te be
waren door brood, vlees
en olie uit te delen aan
het volk. In de bewaard
gebleven annalen wordt
beschreven hoe in het
jaar 367 AD, 317.333 ge
zinnen gratis varkens
vlees en brood ontvin
gen.
De rijken trokken zich
regelmatig terug op hun
landgoed, met name
wanneer de stad weer
werd getroffen door de
pest of een hongersnood
en gingen zich daar te
buiten aan hun culinaire
hobby. Hun koks waren
zeer bedreven in het ma
ken van sauzen, terwijl
de meesters bereid waren
forse bedragen uit te ge
ven aan het importeren
van buitenissige ingre
diënten, zoals bij voor
beeld struisvogels en
gnoes uit Afrika.
De hang naar delicates
sen ging vaak hand in
hand met het imponeren
van de gasten. Het bewa
ren van het favoriete
voedsel was een gewich
tig probleem en in veel
buitenhuizen werden in
gewikkelde zee- en zoet
water bassins aangelegd
om vissen, oesters en
kreeften in voorraad te
kunnen houden
TANA DE ZULUETA
(c) The Sunday Times. Londen
Topprijs voor zilver
NEW YORK Op een vei
ling in New York is voor Em-
pirezilver dat werd gemaakt
voor de moeder van keizer
Napoleon Bonaparte. Letizia.
de topprijs van tien miljoen
gulden betaald. Het veiling
huis Sotheby's verkocht elf
stukken zilver, waarvan acht
van de hand van Jean Baptiste
Claude Odiot, de zilversmid
van het Empire voor Madame
Mère, zoals de titel van de
moeder van Napoleon officieel
luidde. Het Empirezilver, te
koop aangeboden door een
anonieme Amerikaanse fami
lie, was in het bezit van Napo
leons moeder tot aan haar
dood in 1836. De kopers van
tien stukken waren drie inter
nationale dealers die in vere
niging optraden: Armitage en
Spinks in Londen en een
Z\ritserse firma.
