,Wat Bert ook doet, het is nooit goed"
IPB-economen: „De glans
lie je ziet, is de schaarste
-Menland"
11
CekUeSowont
ZATERDAG 31 OKTOBER 1987 PAGINA 5
iijN HAAG „Ik dacht
dat is de akeligste
in in de politiek". Dit
5Bert de Vries kort na-
n hij was gekozen tot
girzitter van de CDA-
ctie in de Tweede Ka-
r. Volgende week is
op de kop af vijf jaar
iden dat het nieuws
us) deze verrassende uit-
v^kiezing in het perscen-
m Nieuwspoort bekend
>id gemaakt. In de tus-
Htijd is er wel iets ver
eerd. „Er zijn nu mo
lten dat ik van deze
geniet", zegt De
Ï2f
menige beroepswaarne-
op het Binnenhof zal van
uitspraak opkijken. Want
er één politicus een zorge-
ejimago heeft, dan is het wel
r*t de Vries. Dat komt in de
-jte plaats door zijn uiterlijk.
,fi4 valt niet te ontkennen dat
n. cartoonist Opland een beet-
Mfelijk had, toen hij De Vries
rteldde als doodbidder. Ook
^ïndere opzichten wordt de
eitievoorzitter trouwens, zo-
it«al bijken, geassocieerd met
("tod" en „ten grave dragen".
Maar er is nog iets. Bert de
Vries heeft vaak zo'n slechte
pers dat men zich moeilijk kan
voorstellen hoe hij daar een
goed humeur bij behoudt. Die
negatieve beoordeling is er
van het begin af aan geweest.
Algemeen bestond de indruk
dat Ruud Lubbers hem om een
heel speciale reden had uitge
kozen. De Vries zou de ideale
filiaalchef geweest zijn die zo
blij was met zijn promotie dat
hij de directeur nooit een stro
breed in de weg zou durven
leggen.
En eigenlijk nam men het de
toen 44-jarige Groninger be
hoorlijk kwalijk dat hij zich op
die manier liet gebruiken. Hij
had zelf moeten inzien, vond
men, dat op de stoel van Aan-
tjes en Lubbers geen man
hoorde plaats te nemen, die
pas vier jaar in de Kamer zat
en nog nooit eerder van zich
had doen spreken.
Geen illusies
De Vries zelf deed op die eer
ste persconferentie in 1982
niets om dat beeld te wijzigen.
Integendeel. Enigszins timide
gaf hij toe zich geen illusies te
maken over zijn positie in het
CDA. Wie was hij, vergeleken
bij Ruud de Grote? Zich daar
bij waarschijnlijk niet realise
rend dat hij op datzelfde mo
ment het veelgeroemde dualis
me in de christen-democratie
ten grave droeg.
Zo werd de parlementaire
journalistiek met een waar
schrikbeeld geconfronteerd.
Immers, als de fractievoorzit
ter van de grootste regerings
partij in het openbéér zijn on
dergeschiktheid beleed aan de
minister-president, dan zou
het aan het Binnenhof al gauw
de dood in de pot zijn, vreesde
Die vrees van toen is inder
daad lange tijd waarheid ge
bleken. Zo veel last als pre
mier Van Agt had van fractie
leider Lubbers, zo weinig hin
der had premier Lubbers van
fractieleider De Vries. Als de
CDA-fractie nog wel eens
moeilijkheden opleverde, was
het niet dank zij maar on
danks De Vries.
Net als Wim Kok nu in de
PvdA-gelederen stond Bert de
Vries toen in de CDA-fractie
voor de taak een einde te ma
ken aan de interne verdeeld
heid. Het duurde lang, maar
het gelukte. Na een jaar had
hij als een soort exorcist de
ergste kwelgeesten uitgedre
ven, Jan Nico Scholten en Stef
Dijkman, waarna er van het
resterende linkervleugeltje
nimmer meer iets werd verno
men. Toen „Stef en ik" ver
volgens binnen de korste ke
ren slaande ruzie kregen, ver
loor de pers haar aanvankelij
ke sympathie voor het duo.
Hoon en spot werden hun
deel.
Brokx
Maar voor Bert de Vries
maakte dit geen enkel ver
schil. Algemeen bleef men
hem zien als de man die op
laffe wijze een einde had ge
maakt aan de laatsten der Mo
hikanen in het CDA. Datzelf
de lot was de fractievoorzitter
vorig jaar beschoren, toen hij
staatssecretaris Brokx de
woestijn in stuurde. Sommige
commentatoren schroomden
niet hem af te schilderen als
een broedermoordenaar. Maar
toen De Vries vervolgens mi
nister Braks tijdens het vis-
fraudedebat liet zitten, leverde
dat ook felle kritiek op. Wil
lem Aantjes maakte zijn na
zaat onlangs om die reden nog
uit voor de „grootste hypo
criet" in Den Haag, die beter
zo snel mogelijk kon wegwe
zen. „Wat Bert ook doet, hij
doet het eigenlijk nooit goed",
zo kenschetste een CDA-ka-
merlid de algemene opinie
over zijn fractievoorzitter.
Ten onrechte
Is die nimmer aflatende
stroom van kritiek nu eigen
lijk terecht? Neen, omdat de
hierboven geschetste visie op
De Vries een karikatuur is, die
wel past in het oeuvre van een
Opland maar niet in overeen
stemming is met de feiten.
Want na zijn moeizame begin
heeft De Vries nauwelijks nog
fouten van betekenis gemaakt.
Het wegsturen van Brokx kan
ook niet als zodanig worden
aangemerkt. Had hij dat niet
gedaan, de kranten zouden al
weken bol hebben gestaan van
de speculaties over het al dan
niet schuldig zijn van de
staatssecretaris, met alle nega
tieve gevolgen van dien voor
het aanzien en de slagvaardig
heid van het ministerie van
volkshuisvesting en voor het
CDA.
Voor het overige is er het feit
dat de CDA-fractie, die jaren
lang een treffende gelijkenis
had vertoond met een kruiwa
gen vol kwakende en over de
rand springende kikkers, is
omgeturnd tot een bijna vol
maakte eenheid. Zelfs een gor
diaanse knoop als de kwestie
van de kruisraketten, die het
CDA tot op het bot verdeeld
had gehouden, werd zonder
schade voor de partij opgelost.
Van de bijna spreekwoordelij
ke onbetrouwbaarheid van het
CDA is ook vrijwel niets meer
over. Na de bijbel is voor de
fractie het regeerakkoord zo
ongeveer het heiligste docu
ment wat er bestaat. Het beste
bewijs daarvoor is dat de oppo
sitie al heel lang steen en been
klaagt over de „wurgende"
werking die dat zou hebben
voor het politieke debat.
Bert-norm
Maar bekeken vanuit de bank
jes der regeringsfracties ziet de
situatie er natuurlijk heel an
ders uit. Sinds het duo Lub-
bers-De Vries in de plaats is
gekomen van het duo Van
Agt-Lubbers wordt er einde
lijk weer geregeerd. En de re
sultaten zijn niet uitgebleven.
De curve van de vaderlandse
economie, die al heel lang ge
staag omlaag ging, is omgebo
gen. De bedrijven maken weer
winst en de werkgelegenheid
nam toe met honderdduizen
den banen. Dat levert zelden
spannend leesvoer op, maar
als puntje bij paaltje komt zal
dat de lezers een zorg zijn. An
ders hadden ze vorig jaar het
CDA op de valreep niet groter
gemaakt dan de PvdA.
Tenslotte mag niet onvermeld
blijven dat Bert de Vries in
zijn functie gegroeid is. Als hij
zijn
het nodig vindt, aarzelt hii niet
partijgenoten in het kabi-
de wacht aan te zeggen. Na
perrit Brokx hebben nu ook
Onno Ruding en Jan de Ko
ning dat gemerkt. Met zijn
„Bert-norm" - waarover el
ders in onze krant meer -
maakte De Vries overduidelijk
dat hij geen boodschap heeft
aan de stelling van beide mi
nisters dat Nederland net als
de nabuurlanden de belastin
gen drastisch moet verlagen,
ook als dat ten koste gaat van
essentiële sociale voorzienin
gen. „Waar staat dat, dat wij
niet achter kunnen blijven bij
de Duitsers en de Belgen?" zei
de CDA-fractievoorzitter deze
week.
RIK IN T HOUT
«loon- en inkomstenbelasting gaat volgend jaar ietsje naar
'eden. Veel zal de gemiddelde Nederlander daar niet van
93 -ken, omdat de verlaging maar marginaal is. Maar toch,
jaren van stijgende belastingen legt diezelfde Nederlander
w« als een onmiskenbaar signaal uit dat het met de
wpomie kennelijk wat beter gaat. De kinderbijslag gaat
2 s met zes procent omhoog. Zie je nou wel, dat het goed
3i t? Maar waarom zeggen kabinet en werkgevers bij
•haling dat er geen ruimte is voor meer loon? Ben je gek!
Juurlijk is die ruimte er wel, roepen sommige vakbonden
v, looneisen van 3,5 procent op tafel leggen.
Maar op Zwarte Maandag, 19 oktober, storten de
aandelenkoersen plotseling ineen. Plotseling? Wel neen, zegt
directeur prof.drs. J. Weitenberg van het Nederlands
Christelijk Werkgeversverbond, „de stijgingen van de
koersen stonden in geen verhouding meer tot het rendement
van de aandelen en de gezondheid van de economie; dit kon
iedereen zien aankomen, alleen het tijdstip waaróp was een
verrassing". Het léék allemaal heel mooi, maar de
werkelijkheid is toch anders. De onverminderde run op
(verre) zomer- en wintervakanties en de flink gestegen
autoverkopen - een sterk tot de verbeelding sprekende
graadmeter voor de gezondheid van de economie - ten spijt.
pEN AUTO VAN DE ZAAK GEVEN? HET STOMSTE WAT JE KUNT DOEN!'
Dr. J.M.G. Frijns
HAAG Onderdi-
iur dr. J.M.G. Frijns
het Centraal Planbu-
iu (CPB) en drs. J.H.M.
hoofd van de hoofd-
leling korte termijn-
ming van dat instituut,
lachen. De vraag
gezond is nou eigen-
onze economie?" is
é?t goed te beantwoor-
3-D, menen zij, omdat zo
jjprm veel factoren van
Itenaf de economie van
heel klein land kun-
n beïnvloeden. Neem
li de dramatische dalin-
Q van de aandelenkoer-
op de effectenbeurzen,
^ral op de wereld. Deze
preval is er een mooi
'®irbeeld van hoe afhan-
ifijk onze economie van
lere factoren kan zijn.
Lp groot is die invloed op
«i e economie?
'a jns en Kok die hardop
-akend eikaars antwoorden
vullen en verbeteren: „Er
ten in de wereldeconomie
nig gronden voor de
rsstijgingen die we afge-
ïn anderhalf jaar gezien
>ben. Daar heeft Weiten-
*g gelijk in. De koersen
s ongen haasje over om-
>g. Waarom dat gebeurde
I niet goed te verklaren.
liswaar was vooral in de
Mrenigde Staten het kli-
«at voor het doen van in
teringen gunstig: de dol-
was goedkoper en er wa-
i bel a s I. i n g v e r 1 a g i n g e r1
fgevoerd. Maar tegelijk
het tekort van de staat
antisch op. En dan ineens,
een schoksgewijze reactie,
worden de scheef gegroeide
verhoudingen rechtgetrok
ken".
„Zoals de zaken op dit mo
ment ervoor staan, beschou
wen wij het als een vrij geï
soleerde gebeurtenis, waar
van de gevolgen wel meeval
len. De komende periode
van negen maanden tot an
derhalf jaar zal iets te zien
geven van groeidempende
effecten, met name in de VS.
Maar ook in Nederland. Be
drijven met investerings
plannen zullen even de kat
uit de boom willen kijken.
Particulieren die met ge
leend geld aandelen gekocht
hebben, zullen hun bestedin
gen terugschroeven. Hoeveel
dat zal zijn, is nog onbekend.
Maar zeggen dat er drama's
te verwachten zijn, gaat toch,
althans op dit moment, te
ver".
Als er dan van negatieve in
vloeden niet of nauwelijks
sprake is, is er dan mogelijk
een positieve invloed van de
beursval uitgegaan?
„Jazeker. De angel van de
inflatie, het minder waard
worden van het geld, is uit
het vlees. Er waren de laat
ste tijd in de VS tendenzen
dat als gevolg van het econo
misch herstel de inflatie
weer de kop zou opsteken.
Iedereen kan zich nog herin
neren waar dat op uitdraait:
hogere lonen leiden tot hoge
re prijzen en omgekeerd, de
mensen geven steeds meer
uit, de rente gaat omhoog, de
concurrentiepositie verzwakt
en tenslotte breekt de werk
gelegenheid af. De val van
de beurskoersen remt bin-
„Je kunt wel zeggen, dat de glans die je om Je heen ziet, Juist het bewijs van de schaarste Is"
nenlandse bestedingen af, kunnen aangeven, is het
vooral in de VS, zowel bij be- noodzakelijk een kijkje te
leggers als bij spaarders. Dat nemen in de keuken van de
wereldeconomie. De gevol
gen van de beurscrash zullen
is een goede zaak".
In de keuken
Om de positie van de Neder
landse economie enigszins te
JSKE EN WISKE DE WOESTE WESPEN
(4 Standaard UltgaverlJ/Wavory Production»
voor de VS, nog altijd de
hoofdmotor van de werelde
conomie, ingrijpender uit
werken dan voor West-Euro
pa en Japan. Dat komt, ver
tellen Friins en Kok, omdat
de handel in aandelen daar
veel meer met het econo
misch leven van alledag ver
weven is, dan in Nederland
waar de aandelen voorname
lijk in handen zijn van grote
beleggers (die wel tegen een
stootje kunnen).
De Amerikanen die de laat
ste jaren op te grote voet ge
leefd hebben door zich wei
nig gelegen te laten liggen
aan het enorme tekort van
de staat, zullen het kalmer
aan moeten doen en in eco
nomisch opzicht minder hard
kunnen groeien. President
Reagan sprak vorige week in
dit verband al over belas
tingverhogingen en beste
dingsbeperkingen.
West-Europa en Japan kun
nen helpen het verstoorde
evenwicht te herstellen door
al te scherpe schommelingen
in de valutakoersen te voor
komen en de import van
Amerikaanse produkten wat
te vergemakkelijken door
onder meer belastingen te
verlagen (dat stimuleert im
mers ook ónze koopkracht).
Op brede, internationale,
economische stuurmanskunst
komt het komende jaren
vooral aan, zoals minister De
Korte van economische za
ken dezer dagen ook nog
eens verklaarde.
Vele miljarden
Het herstelbeleid dat in Ne
derland gevoerd wordt, heeft
gewerkt. Ook al valt de om
vang tegen, de werkloosheid
daalt toch; de werkgelegen
heid is gestegen; het bedrijfs
leven heeft sinds 1983 vijftig
procent méér geïnvesteerd.
Dat is sinds het begin van de
zeventiger jaren niet meer
voorgekomen. Om dat te be
reiken waren er voor yele
miljarden ombuigingen no
dig. Want ook in Nederland
was het tekort van de staat
hoog opgelopen als gevolg
van almaar stijgende collec
tieve lasten (uitkeringen, on
beperkte subsidieregelingen,
etc) en andere uitgaven (sa
larissen van de ambtenaren),
wat de lonen deed stijgen. De
economie begon te stagneren.
Het roer moest om; drasti
sche bezuinigingen en om
buigingen brachten de koop-
bracht in stijgende lijn met
als gevolg datde nationale
economie stukje bij beetje uit
het slop kruipt. Natuurlijk is
het zo dat de lage dollarkoers
en de betrekkelijke rust op
het front van de olieprijzen
(waardoor de energiekosten
binnen de perken blijven)
daarbij helpen. Overigens is
een kalme olieprijs weer las
tig voor de Nederlandse
schatkist door de koppeling
van de aardgasprijs aan de
olieprijs, wat ook extra fi
nanciële zorgen met zich
brengt.
Er komt nog iets heel be
langrijks bij: onze economi
sche groei blijkt ongeveer uit
te komen op een gemiddelde
van een slordige twee pro
cent. Die groei is volgens
Frijns en Kok „robuust" ge
bleken. Allerlei factoren, zo
als de recente, ingrijpende
stijgingen van de grondstof-
fenprijzen, de gedaalde ener
gieprijzen, de niet geringe
waardedaling van de dollar
(ondanks alles nog altijd een
internationale, economische
graadmeter), hebben daar
nauwelijks enige verande
ring in kunnen brengen.
Frijns en Kok: „Toch zijn we
er nog niet. We moeten met
het stijgen van lonen nog
^teeds oppassen; het is zorg
wekkend dat die stijging er
FOTO: MILAN KONVAUNKA
in lijkt te zitten, want dat
remt het verbeteren van
onze concurrentiepositie en
het winstherstel. Maar we
realiseren ons ook dat het
een huzarenstuk zal zijn om
de komende jaren de loon
matiging nog een keer te
herhalen, nu iedereen kan
zien dat de economie zich
herstelt".
„Het stomste"
Frijns schiet een aardig voor
beeld te binnen: „Een tijdje
geleden heb ik op een lezing
voor een groep werkgevers
gezegd dat het niet slim is
waardevolle, schaarse werk
nemers, die je niet graag
kwijt wil, een auto van de
zaak te geven. Dat is wel het
stomste wat je kunt doen.
Voor het bedrijf mag dat wel
goedkoop zijn, omdat die
auto voor de belasting af
trekbaar is, maar de buiten
wacht denkt: aha, zie je wel,
het gaat goed. De leraar Ne
derlands, die almaar heeft
moeten goed vinden hoe er
op zijn loon werd gekort, ziet
nu hoe zijn buurman, een in-
formatica-deskundige, al
weer een nieuwe en grotere
auto koopt. Aan informatica-
mensen bestaat een grote be
hoefte; en zo zijn er veel
meer beroepsgroepen te noe
men. Je kunt wel zeggen, dat
de glans die je om je heen
ziet, juist het bewijs van de
schaarste is".
Terug naar het uitgangspunt.
De belasting gaat wel wat
omlaag en de kinderbijslag
aardig omhoog, maar de ach
terliggende gedachte van het
rijk is de hoop dat de werk
nemers het vragen van meer
loon achterwege zullen laten.
Het handhaven van de koop
kracht was immers de doel
stelling en dus gingen daar
de algemene beschouwingen
in de Tweede Kamer over.
„Helaas", zeggen in navol
ging van minister De Korte
ook Frijns en Kok, „het was
beter geweest als de discus
sies ook over de blijvende
economische groei zouden
zijn gegaan, want daar moet
alles uiteindelijk vandaan
komen; ook loonsverhogin
gen".
De lonen mogen dus niet of
nauwelijks stijgen. Hoe regel
je datMoeten werkgevers
dan vlak voor de cao-onder
handelingen van dit najaar
éven een paar rigoureuze
ontslagen aankondigen, zodat
vakbonden schrikken en in
binden?
Frijns griizend: „We hebben
nu een beursval, die nog
steeds niet helemaal achter
de rug is. De schrik zit er
goed in en dat kan geen
kwaad",
s. ED FIGEE
Wij gaan de discussie niet uit
de weg!" U moet eens opletten
hoe vaak ministers of
kamerleden dit zinnetje op
ferme toon aan de stembanden
laten ontsnappen. „Ha,
discussie!", denk je dan al
gauw, want wat is er leuker
dan een lekker fel debat? Ach,
hoe anders is de
werkelijkheid! Wordt er in ons
parlement nog wel eens echt
gediscussieerdNauwelijks.
Men wisselt wel standpunten
uit. maar dat ritueel draagt
zelden het karakter van een
bevruchtende kruisbestuiving
Alle opinies staan bij voorbaat
vast en als iemand een
duimbreed toegeeft is dat
onmiddellijk
voorpaginanieuws.
Discussie vindt hooguit nog
wel eens plaats tussen
enerzijds de oppositiepartijen
en anderzijds kabinet en
regeringspartijen. Maar zelfs
dat komt er vaak niet meer
van. Het PvdA-kamerlid
Jacques Wallage deed onlangs
tijdens een politieke
bijeenkomst voor hoe minister
Ruding bij de algemene
beschouwingen van begin
oktober de alternatieve
plannen van de PvdA
behandelde. „Hij pakte de
papieren bij een puntje beet.
keek er met een vies gezicht
naar en legde ze gauw weer
terzijde".
Nog bedroevender is het als je
ziet en hoort hoe de
kamerfracties van CDA en
VVD met hun eigen kabinet
omgaan. Als er al eens een
kabinetsvoorstel wordt
aangevochten, dan is dat
alleen maar voor de show.
Vrijwel alles wat van CDA- en
VVD-zijde tijdens de debatten
te berde wordt gebracht is
tevoren met de betreffende
bewindslieden beklonken. Het
doet denken aan een
Sinterklaasviering in een
gezin met twee kinderen.
Jeroen van negen gelooft al
lang niet meer in de
goedheiligman. maar Elsje van
vijf nog wel. Wat doet Jeroen
dus? In het geheim
onderhandelt hij met vader en
moeder over zijn wensen voor
vijf december. Zo komt hij
erachter welke verlangens
haalbaar zijn en welke niet.
Uiteindelijk produceert hij een
(door de ouders goedgekeurd
lijstje met begeerde presentjes
en deponeert dat ten overstaan
van zijn jonge zusje in z'n
schoen, terwijl hij met
uitgestreken gezicht een
Sinterklaasliedje zingt. Als op
de bewuste decemberdag de
doos met cadeautjes uit de
fang is gehaald, speelt Jeroen
ij het uitpakken een prachtig
stukje toneel. Hij toont zich
opgetogen, verrast en verbaasd
en wordt niet moede in de
richting van het plafond
„Dank u wel Sinterklaas1" te
roepen. Elsje verpersoonlijkt
in dit geval niet de oppositie
(want die weet donders goed
hoe het spel rond Sint Ruud
gespeeld wordtmaar de
gemiddelde kiezer, die denkt
dat er in de Tweede Kamer
nog altijd serieus aan loven en
bieden wordt gedaan.
De relatie tussen
regeringspartijen en kabinet is
de laatste tien jaar zozeer die
van twee handen op één buik
geworden, dat een nóg inniger
samensmelting nauwelijks
meer voorstelbaar is. Toch
blijkt in de politiek zelfs het
schier onmogelijke mogelijk.
Tijdens het politiedebat, kort
nadat het Binnenhof blauw
zag van de uniformen en
petten, presteert CDA-
kamerlid Frans Jozef van der
Heijden het volgende.
Halverwege het voordragen
van zijn tekst verontschuldigt
hij zich nota bene tegenover
de ministers Van Dijk en
Korthals Altes voor het maken
van enkele kritische
en! „Ik kon
passages", aldus
Van der Heijden, „die he léés
enigszins kritisch van toon
zijn Bij die kniebuiging blijft
het niet, want na een aantal
minuten geeft Van der
Heijden schuldbewust toe dat
hij zijn aanvalletje op de
bewindslieden „vervelend"
vindt. En nog weer later (oei
oei. Van Dijk loopt al een
beetje rood aan) laat de
spreker zich sussend
ontvallen: „Dit chagrijnige
kwartiertje is haast
Is de CDA-i
dat zij niet dan met grote
schroom de hooggezeten
landsregeerdersaurft tegen te
spreken? Een zo bespottelijke
opvatting van debatteren
brengt definitief de dood in de
toch al weinig levendige
politieke pot. En dat is nog
zacht uitgedrukt Sorry hoor.
T RU3&ELS
