Leidse Courant | 1987 | 31 oktober 1987 | pagina 27

'nnalë'

Nr.43 - Cryptogram

A

m

1 Ccidóc SouAont

ZATERDAG 31 OKTOBER 1987

Oplossing vorige puzzel

i3i33EiaitlCin

Taaan aaaaa annan
inna annaama aaaa
soa aaa ca ana aan
ia aaaaa jian i an
i angaaann aaa a
jaciana aaa annaan
iaa ana ana araa
ana aaa aaa >ina
sas ana a aaa ana
maana □bei HBTOIII
i saaa aaaaa ana
ra aaaata arana aa
iaa uBB si Giaa aan

1333 2033 1(3 13

i i ia iaa annan
zsnnanaa anannHna

[)e twee sleutelwoorden zijn HUIS
MOEDER en HOUTSTAPEL

Pe winnaars van puzzel 42 zijn:

Helversteijn, Weidehof 33, 2321 VB
Leiden.

i,.v.dJ Lubbel, Sweilandpolder 13a, 2362
ICE Warmond.

I Cij krijgen, hun prijs binnen drie weken
jer cheque; toegestuurd.

Iplossingen ónder vermelding van puz-
ir. 43 moeten uiterlijk woensdag-
lag in bezit zijn van: j

.ibSE COURANT,
id*ostbus 11, 2300 AA Leiden.

HORIZONTAAL:

1. Wordt als normaal voedsel gegeten (14).

8. Met de boemel is de post 'r beslist niet op tijd (9).

9. De drank die ik van een lakei krijg (3).

10. Zou zij spoedig promoveren? (3).

11. Vind u het niet jammer dat de zon verstek laat
gaan? (5).

12. Daarin heb ik hem nog nooit wild zien schieten!
(5).

13. Die handeling hoeft per se niet bij een bron te ge
schieden (7).

16. Pienter insekt (2).

17. Koop geen broden zonder de plaats van herkomst
te kennen! (4).

20. Vaart in de doorloop (4).

21. Zo'n vaartuig met niets erin kan exploderen (2).

22. Hond met een paar kleintjes (7).

24. De kunstenaar was aanvankelijk in verwarring

25. Kruiperige taal? (5).

26. Het is niet nodig daarnaar water te dragen! (3).

27. Zij zit in armoede (3).

28. De tandarts zal u dit advies beslist niet geven, al
is het nog zo lekker! (9).

29. Schouwburg voor bloedzuigers? (14).

VERTICAAL:

1. Te voet verdwenen? (9).

2. Vaste omschrijving van een godin (5).

3. Tijdelijke winkel als dringende omstandigheid (8).

4. Hierin zitten de plannen voor een vervoermiddel

(9).

5. Uiterste rand tot waar u kunt gaan? (61.

6. De boer nam gereedschap weg omdat hij het no
dig had (9).

7. Als hij los is, zijn de poppen aan het dansen! (4).

14. Niet de kortste maat van een vrucht! (9).

15. Ook voor heren gaat dit voorbij (9).

18. Een aanvoerder van niets in het net? (9).

19. Is het voor een kerel geen fijne bezigheid in de
tropen een boom op te zetten? (8).

23. Breng snel het overblijfsel in de rivier! (6).

24. De helft is water, driekwart is water en het geheel
is ook water! (4).

26. Hieruit volgt dan een malloot de predikante om
armt (5).

Najaarsaanbiedingen

Nu de donkere dagen rond Kerstmis
voor de deur staan, volgt hier ter ver
lichting een greep uit recente bridgepu-
blikaties. Want u weet het: het leven van
een bridger bestaat uit bridgen, lezen
over bridge en praten over bridge.
De twee Nederlandse uitgeverijen die
zich op dit terrein bewegen, Tirion uit
Baarn (voorheen Elsevier) en Becht uit
Bloemendaal, komen elk met een bridge
boek dat geheel in de lijn der verwach
tingen ligt. „Oefenboek bij Van Start tot
Finish" heet de nieuwe telg van Sint-
/Schipperheyn, gericht op bridgers die
de delen 1 en 2 van de cursus hebben
doorgewerkt. Biedkwesties worden opge
frist, maar de nadruk ligt op spelen en
tegenspelen, met quizzen en oefenspel-
len. Voor beginnende bridgers die hoge
rop willen, een zeer nuttig boek en een
goede afsluiting van een eerste kennis
making die hopelijk bevallen is.
Het bridgefonds van Becht zit heel an
ders in elkaar. De basis daarvan wordt
gevormd door de boeken van Gerrit Jan
Förch, nu uitgebreid met „Meer bied-
conventies", terwijl van „Biedconven-
ties" - de eerste verzameling van artike
len die in het maandblad „Bridge" ver
schenen - ongeveer tegelijkertijd de der
de, licht gewijzigde en uitgebreide, druk
is verschenen.

Hoe behandelt u in uw vaste partnership
deze oosthand:

fan de tweekamp om de wereldtitel tus-
fljen wereldkampioen Dibman en uitda-
nd'fir Gantwarg, zag u vorige week de eer-
ite partij. Na deze openingspartij, die
jen bijzonder spannend gevecht in het
yeienre Roozenburg opleverde, volgde een
n Jnetal puntendelingen waarin het aan
zienlijk rustiger toeging. In de vijfde par-
•fnij laaide de strijd echter weer hoog op;
Ipnieuw vooral door toedoen van Dib-
nan.

LGANTWARG-A.DIBMAN

"Vijfde partij Irkoetsk 1987.
aPL32-28 16-21. In de derde partij deed
)ibman 1... 19-23; nu kiest hij weer de
fcherpe zet die hij ook in de eerste partij
Speelde. 2.31-26 11-16. 3.34-29. Gant
warg wijkt af: in de eerste partij vervolg-

le hij hier met 3.37-32.

"<L.18-22 4.37-32 21-27 5.32x21 16x27
i.40-34 13-18 7.38-32 27x38 8.43x32 9-
,3 9.41-37 4-9 10.46-41 20-24. Een op-
'"allende beslissing. Te verwachten viel
ier namelijk ook 10...20-25; een zet die
)ibman, zij het in een iets andere stand,
1 zijn partij tegen Koeperman van het
VK 1986 gespeeld heeft. Na de gespeel-
de e zet komt herspel in klassieke banen*
"/ferecht en gebeurt er voorlopig niets op-
-ÓVindends.

'i 1.29x20 15x24 12.34-29 10-15
l <13.29x20 15x24 14.37-31 18-23 15.31-27
A$2x31 16.26x37 12-18 17.49-43 5-10
"<18.42-38 10-15 19.47-42 7-12 20.36-31
pw.4-20 21.41-36 1-7 22.44-40 7-11 23.40-
14 18-22 24.31-27 22x31 25.36x27 11-ft
16.45-40 17-21 27.34-30 2-7 28.30-25 9-
n 4 29.50-45 7-11 30.37-31 21-26 31.40-
14 26x37 32.42x31. Zie het diagram.
12...12-17! Een belangrijk moment: Dib-
'»^'nan zoekt complicaties en laat zich
laartoe vrijwillig aan zijn lange vleugel
"■'Opsluiten. Hoewel men dus afgaande op
le opening misschien anders zou den
ken, is de wereldkampioen in deze partij
vel degelijk op winst uit. Als gevolg van
jwarts beslissing ontstaat er nu een
'Scherpe strijd.

'öf

33.34-29 23x34 34.39x30 24-29
35.33x24 20x29 36.45-40. Niet 36.43-39?
wegens 29-33 37.38x29 17-22 38.27x20
15x44.

36...3-9. Nu is 37.43-39 verhinderd door
29-34 38.40x29 16-21 39.27x7 8-12
40.7x18 13x44.

37.40-34 29x40 38.35x44 15-20 39.43-39
8-12. Blijft 44-40 tegengaan.

40.38-33. Nu doet wit op 40...20-24?
sterk 41.28-23! enz.

40...17-21 41.44-40 12-18 42.40-35 18-23

43.39-34 20-24.

Want op 43...2i-26? zou 44.27-22! 26x37
45.32x41 23x32 46.34-29 zeer gunstig
zijn voor wit. Na de tekstzet is 21-26
echter wel een serieuze dreiging.
44.33-29 24x22 45.27x29 13-18! Het spel
blijft scherp. Zo mocht zwart niet
45... 19-23? 46.29x18 13x22 spelen we

gens 47.32-28 22x33 48.34-29 33x24
49.30x10; terwijl ook 45...21-26 verbo
den was: 46.25-20! 26x28 47.29-23
14x25 48.23x3 en wit wint. Na de ge
speelde zet blijkt er een gelijkwaardige
remise uit te rollen.

46.29-24 9-13 47.32-28 21-26 48.31-27
11-17 49.24-20 6-11 50.20x9 13x4 51.34-
29 17-21 52.28-22 21x32 53.22x24 32-37
54.24-19 37-41 55.19-13 41-46 56.29-23
en de spelers kwamen remise overeen.
Een fraai duel!

In de daaropvolgende zesde en zevende
ontmoeting gebeurde er weer niet zo
veel, maar in de achtste partij was het
opnieuw raak. In deze partij verkreeg
Gantwarg op regelmatige wijze terreino-
verwicht. Voordat het echter werkelijk
gevaarlijk voor hem werd, forceerde
Dibman op sensationele wijze remise.

A.DIBMAN-A. GANTWARG
Achtste partij Irkoetsk 1987.
1.31-27 17-22 2.37-31 11-17 3.34-29 6-
11 4.40-34 1-6 5.45-40 19-23 6.31-26
22x31 7.26x37 14-19 8.36-31 10-14 9.41-
36 20-25 10.50-45 14-20 11.46-41 5-10
12.31-26 20-24 13,29x20 25x14 14.35-30
15-20 15.30-25 10-15 16.32-28 23x32
17.37x28 17-22 18.28x17 12x21
19.26x17 11x22 20.41-37 16-21 21.37-31
8-12 22.34-29 21-26 23.40-35 26x37
24.42x31 7-11 25.38-32 11-17 26.32-27

2-7 27.43-38 20-24 28.29x20 15x24
29.47-42 19-23 30.49-43 14-19 31.33-29
24x33 32.38x29 23x34 33.39x30 19-23
34.45-40 6-11 35.40-34 23-28 36.34-29
11-16 37.31-26 22x31 38.26x37 17-22

39.43-38 22-27 40.29-24 9-14 41.24-20

3-9 42.20-15 16-21 43.30-24 18-22

44.44-39 21-26 45.39-34 12-18. Zie het
diagram.

Zwart komt dreigend opzetten, en het
ziet er dan ook somber uit voor wit. Met
de volgende fraaie actie maakt Dibman
echter een einde aan Gantwargs winstas
piraties.

46.37-32! 28x37 47.42x31 26x37 48.48-
42 37x48 49.15-10! 48x19 50.10-5. Hoe
wel wit nu vier stukken achter staat,
is het door de dreiging 51.25-20 enz. al
tijd remise. Gantwarg speelde 50...27-32
51.38x27 22x31 52.36x27, waarna tot re
mise werd besloten: na 19-32 53.5x16
(beste) 32x21 54.16x13 9x18 55.35-30 is
het spel volkomen gelijk.

«Jupiter steelt de show

'upiter is de meest indrukwekkende pla
neet deze maand. Hij is 's avonds als
let donker wordt zichtbaar in het zuid
oosten en door zijn grote helderheid is
'°Mj niet over het hoofd te zien. Rond
|r4alf elf staat hij in zuidelijke richting op
's rijn hoogste punt, ongeveer 45° boven
7"le horizon. Tegen vijf uur 's ochtends

|aat hij onder.

[upiter draait evenals de aarde om de
'•Ton, maar wel op veel grotere afstand. In
?n jovembér staat hij ongeveer 600 miljoen
lilometer van de aarde verwijderd. Dat
ve hem zo goed kunnen zien, danken we
'£'lan zijn omvang. De middellijn van Ju-
?"jiter is elf maal zo groot als die van de
)ö1arde.

"Vie een verrekijker heeft moet deze be-
/;Jlist eens op de planeet richten. Niet al
leen is die dan veel helderder, maar bij
,a,joed kijken zien we hem zelfs als een
ïeel klein bolletje. Dit in tegenstelling
'g :ot de sterren die, hoe sterk ook ver
boot, altijd minuscule puntjes blijven.
/fluinks en rechts van Jupiter zien we in
ie kijker ook enkele stipjes: de (vier)
Jhaantjes die rond de planeet cirkelen.
Dat valt te merken als we na een dag op
hieuw kijken en dan de positie van de
spaantjes ten opzichte van de planeet
u/eranderd zien. Wie over een telescoop

beschikt, kan alles nog veel fraaier waar
nemen. Ook is dan de afplatting aan de
polen van Jupiter te zien, evenals zeer
indrukwekkend de donkere wolkenban
den aan het oppervlak.

Op 4 november passeert de praktisch
volle maan de planeet. Probeert in de
nacht /an 3 op 4 november de nadering
van de maan te bekijken. De volgende
nacht is passage al geweest.

OORSPRONG HEELAL

Jupiter bevindt zich in het sterrenbeeld
Vissen. Ten zuiden hiervan is het min
der bekende sterrenbeeld Walvis te zien,
waarvan een ster, Deneb Kaitos (letter
lijk 'staart van de walvis'), erg helder is.
Deneb Kaitos is een reuzenster, veel gro
ter en helderder dan onze zon. De af
stand tot de aarde is ongeveer zeventig
lichtjaren, d.w.z. een miljoen maal ver
der dan de afstand van de aarde tot Ju
piter. Het licht dat we nu zien, werd dus
zeventig jaar geleden door Deneb Kaitos
uitgezonden.

Rechtsonder de ster staat een hemelli
chaam dat nog veel verder weg staat.
Het is alleen te zien door de grootste te
lescopen ter wereld. De afstand is dan-
ook 200 miljoen maal zo groot als die
van Deneb Kaitos, ofwel 14 miljard
lichtjaren. De quasar, een hemellichaam
dat alleen door de uitgezonden radiogol
ven bekend is, is deze zomer ontdekt als

De sterrenhemel
in november
omstreeks
22.00 uur.

het tot nu toe verst verwijderde object in
het heelal. Door dit hemellichaam te ob
serveren, kijken we terug naar de tijd
toen het heelal bij wijze van spreken net
geboren was. In elk geval straalde het al
licht uit toen zon en aarde nog lang niet
bestonden.

Behalve Jupiter zijn er nog andere pla
neten die in november aan de nachtelij
ke show deelnemen. Saturnus is in het
begin van de maand nog vrij goed zicht
baar, laag in het zuidwesten. Maar spoe
dig verdwijnt hij in de avondscheme
ring. De rode planeet Mars is vroeg in
de ochtend te zien, eerst nog aarzelend,
maar steeds beter. Venus kunnen we
vanaf 18 november weer verwachten.
De zeer heldere „ochtendster" blijft in
november nog dicht bij de horizon. Pas
in het voorjaar wordt Venus een schitte
rende verschijning. Mercurius krijgen We
slechts af en toe te zien, omdat hij vanaf
de aarde gezien altijd dicht in de buurt
van de zon staat. Met een veirekijker is
hij van 7 tot 25 november in de och
tendschemering te zien, links van Venus.

KOMEET BRADFIELD

Eindelijk weer eens na Halley een ko
meet van betekenis. Weliswaar niet met
het blote oog te zien, maar heel goed
met behulp van een verrekijker. In de
tweede helft van de maand is de situatie
daarvoor het gunstigst. De komeet ver
toont zich als een nevelig vlekje tussen
de sterren met misschien een aanzet van
een staart, die mogelijk fotografisch is
vast te leggen. Gebruik dan een goede te
lelens en een goed volgmechanisme. Bij
Stiching De Koepel in Utrecht is een op-
zoekkaartje verkrijgbaar.

Kasparov-Karpov

In de tweede week van de match om het
wereldkampioenschap is duidelijk ge
worden wat velen al lang wisten: Kaspa
rov is de betere schaker. Helaas voor
hem werd dat feit in deze week niet in
punten uitgedrukt. Beiden wonnen een
partij waardoor de uitdager zijn punt
voorsprong behoudt.

In de vierde partij toonde de wereld
kampioen aan dat hij het Engels wel de
gelijk goed bekeken had. In een goede
partij schoof hij Karpov zonder proble
men van het bord. De volgende partij
leek weer een succes voor Kasparov te
worden. In tijdnood raakte hij echter
volledig de draad kwijt en verloor.

KASPAROV-KARPOV
Vierde matchpartij - Engels.

I.c4 Pf6 2.Pc3 e5 3.Pf3 Pc6 4.g3 Lb4
5.Lg2 0-0 6.0-0 e4 7.Pg5 Lxc3 8.bxc3
Te8 9.f3 exf3.

In de vorige week getoonde tweede par
tij werd 9...e3 gespeeld, waarna Karpov
vrij snel in het voordeel kwam. Kenne
lijk deugt dit niet helemaal; jammer dat
we de reden niet te zien krijgen.

10.Pxf3 Del.

Karpov's secondanten hebben ook niet
stilgezeten. Het tot nog toe gespeelde
10...d5, waarna zwart redelijk spel kreeg,
wordt vermeden om voor mij onbeken
de redenen. Zwart geeft het loperpaar
om zo snel mogelijk actief te worden,
met de tekstzet komt dat laatste niet van
de grond.

II.e3 Pe5 12.Pd4! Pd3.

12...Pxc4 13.Pf5 is te riskant, omdat d8
het enige redelijke veld voor de dame is
waarna wit te veel spel krijgt. Na de
tekstzet is 13.Pf5 niet goed vanwege
13...Dc5.

13.De2 Pxcl 14.Taxcl d6 15.Tf4 c6
16.Tcfl De5 17.Dd3 Ld7 18.Pf5 LxfS
19.Txf5 De6 20.Dd4.

Het is duidelijk dat wit de opening ge
wonnen heeft; de druk op de f-lijn is
enorm en de witte loper is in deze stel
ling sterker dan het paard.
20...Te7 21.Dh4 Pd7 22.Lh3 Pf8
23.T5f3.

Na 23.Txf7 Dxf7 24.Txf7 Txf7 zijn de
zwarte torens niet slechter dan de witte
dame.

23...De5 24.d4! De4 2S.Dxe4 Txe4
26.Txf7 Txe3 27.d5!

1

A

1

E A

A

A

A

A

A

A

13

A

a 4?

IJzersterk gespeeld, na 27.Txb7 Txc3
28.Tfc7 Te8 29.Txg7+ Kh8 komt wit
moeilijk verder (30.Lf5 Te2!) en pion c4
is een zorgenkind. Bovendien is nu
27...Txc3 niet mogelijk vanwege
28.Txf8+! Txf8 29.Le6+.

27...Tae8 28.Txb7 cxd5 29.cxd5 T3e7.
Zwart moet wel een pion geven, want na
29...Txc3 30.Le6+! Pxe6 31.dxe6 Te3
32.Tff7 kan zwart direct opgeven, nu

houdt hij het nog een paar zetten vol.
30.Tfbl h5 31.a4. g5 32.Lf5 Kg7 33.i
Kf6 34.Ld3 Txb7 35.Txb7 Te3 36.Lb5

Txc3 37.Txa7 Pg6 38.Td7 Pe5 39.Txd6+
Kf5 40.a6 Ta3.

Afgebroken en later zonder verder spe
len door Karpov opgegeven.

KARPOV-KASPAROV

Vijfde matchpartij.

Grunfeld-Indisch.

I.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 d5 4.cxd5 Pxd5
5.e4 Pxc3 6.bxc3 Lg7 7.Lc4 c5 8.Pe2
Pc6 9.Le3 0-0 10.0-0 Lg4 11.13 Pa5
12.Lxf7+.

Een oud idee, bekend uit een partij tus
sen Spassky en Kortsjnoj in 1955 De
zet heeft nooit een goede naam gehad en
zal dat na deze partij ook niet krijgen.
12...Txf7 13.fxg4 Txfl+ 14.K\fl Dd6!
Een zet die direct de zwakte van het wit
te systeem aantoont. Jammer dat Kaspa
rov er meer dan een uur voor nodig had,
zodat hij de laatste 10 zetten binnen
twee minuten moest doen.

15.e5 Dd5 16.Lf2 Tf8 17.Kgl Lh6 I8.h4
DH 19.Lg3 Le3+ 20.Kh2 Dc4.

Met sterk spel heeft de wereldkampioen
een krachtig initiatief opgebouwd. Kar
pov kan weinig anders doen dan afwach
ten en zo goed mogelijk de gaten dich
ten.

21.Tbl b6 22.Tb2 Dd5 23.Dd3 Pc4
24.Tbl b5! 25.Kh3.

Na 25.Txb5 Pd2! 26.Txc5 (26.Dxe3
Pfl+) De6 27.Kh3 h5 is wit verloren.
25...a6 26.Pgl.

Wit moet zijn stukken hergroeperen,
dan maar ten koste van een pion.
26...cxd4 27.Pf3 Td8 28.a4 dxc3

29.Dxc3 De6?!

In tijdnood blijft Kasparov op de aanval
spelen. Beter was 29...Pd2! 30.Pxd2
Lxd2 waarna zwart een technisch ge
wonnen stelling heeft.

30.Kh2! bxa4.

Blijft hardnekkig op complicaties spelen.
In tijdnood was het verstandiger geweest
om met 30...Td5! de stelling zo veel mo
gelijk gesloten te houden.

31.TM Pd2 32.Txa4 Pfl+ 33.Kh3 Tdl
34.Dc2 Tel 35.De2 h5 36.Lel Dd7??
Het gevolg van de onverstandige tactiek
in deze partij; dergelijke stellingen zijn
niet te spelen met de vlag op vallen ook
niet voor de wereldkampioen. Met
36...Tal! 37.Dc4 (37,Te4? hxg4+
38.Txg4 Ta4! 39.Pg5 Lxg5 40.hxg5 Pe3!)
37...hxg4+ 38.Dxg4 Dxg4+ 39.Txg4 Kf7
had zwart zeker niet hoeven te verliezen.
37.Dxa6 Tal? 38.Dxg6+.

Zwart geeft het op.

Correspondentie-adres: Leo Hofland, C.
Fockstraat 113, 2613 DE Delft.

na deze bieding (Z/NZ) in een viertal-
lenwedstrijd:

ZUID WEST NOORD OOST
I Ru 2 Sch 1) 3 Sch 4 Sch
4 SA pas 5 Ru 5 Sch

6 KI pas 6 Ru TV

1). Zwakke twee.

Ofwel: heeft u in dergelijke situaties
afspraken over z.g. positieve of nega
tieve slemdoubletten?

Wanneer u het positief slemdoublet
speelt, moet u nu (in de vierde hand,
want uw partner zat na 6 klaver in de
tweede hand) doubleren en dat bete
kent: één verdedigende slag, niet meer
en niet minder. Als uw partner er ook
één heeft, zal hij passen. Zo niet, dan
neemt hij uit met 6 schoppen.

Deze en talloze andere biedconventies
treft u in Förch's „Meer biedconven
ties". Dit spel lag zo:

Z/NZ

NOORD
4

7 H V 10 6

0 9 7 6 4 3

*A 10 3

WEST

OOST

H V B

976 i 10 8 5 3 2

°B93

A 7 5 4

o V B 2

4. 5

9 8 6 4

ZUID

A

^82

o A H 10 8 5

H V B 7 2

West heeft met zijn „pas" op 6 klaver,
volgens het systeem van de positieve
slemdoubletten, aangegeven dat hij
nul of één verdedigende slag heeft
(met twee doubleert hij namelijk) en
dat rekensommetje moet oost nu af
maken. Met nul slagen neemt hij uit,
met één slag doubleert hij en met twee
slagen... past hij, aangezien de situatie
anders dubbelzinnig wordt. In geval
van een doublet past partner west met
één verdedigende slag, terwijl hij met
nul natuurlijk alsnog uitneemt. Het
enige voordeel dat ingeleverd wordt, is
dat de tegenpartij af en toe in een slem
ongedoubleerd down gaat, maar dat is
heel wat beter dan wat er aan de ande
re tafel in deze viertallenwedstrijd ge
beurde. Tot en met 6 ruiten was de
bieding exact hetzelfde, maar oost
bood nu 6 schoppen, het z.g. „kleinste
risico" en dat kostte op dit spel heel
veel.

Een andere belangrijke nieuwe publi-
katie is natuurlijk de nieuwe versie
van de Spelregels, vervaardigd in op
dracht van de NBB en de Vlaamse
Bridge Liga. Het is zo langzamerhand
tijd dat iedereen vertrouwd raakt met
de aanzienlijke wijzigingen die in deze
spelregels zijn aangebracht.

DE ABT EN ZIJN
TEGENSPELERS

Terence Reese en David Bird hebben
hun derde bundeling afgeleverd van
de bridgeavonturen van de monniken
van Sint-Titus. Na de toppers „Mira
cles of card play" en „Unholy tricks"
nu „Doubled and venerable", dat we
derom als drieluik is uitgevoerd, met
een aan een Afrikaans uitstapje gewijd
middendeel.

Meet u zich eens met de abt in het te
genspel. Dit is de bieding (Z/NZ):

ZUID WEST NOORD* OOST
1 Ha pas 1 SA pas

3 KI pas 3 Ha pas

4 Ha a.p.

en u start als west met ruitenboer:

NOORD
A 9 5
7974
O H 8 6 2
*8 5 4

WEST

V 8 4 3 2
7 V 6

o B 5

9 7 6 2

Die ruitenboer houdt en ruiten 5 na is
voor ruitenvrouw van uw partner (leider
zuid bekent). Oost vervolgt met een klei
ne ruiten, die zuid met hartenboer voor-
troeft. Hoe luidt uw tegenspeelplan van
af nu? (Oplossing volgende week).

AGENDA: 7 en 8 november 17de Ca-
ransatoernooi (viertallen) in het Amster
damse Okura - met rama. Tot nu toe
hebben zich al 30(!) buitenlandse teams
opgegeven. Informatie 020-430308.

Corr. p/a Leharstraat 10, 2162 AC Lisse.

Vijf-guldenstuk in duur
verzameljaar

Vanaf 1 mei 1988 moeten de
muntautomaten zijn aangepast aan de
munt van vijf gulden die deze week is
gepresenteerd als opvolger van het ge
lijkwaardige, maar snel vervuilende en
aan slijtage onderhevige biljet. Het
aanmaken van een vijfguldenstuk kost
dertig tot veertig cent, meer dan de
produktiekosten van het biljet, maar
op de lange duur is de munt goedko
per.

De munt van vijf gulden past qua ui
terlijk volledig in de huidige serie van
stuiver, dubbeltje, kwartje, gulden en
rijksdaalder, maar is goudkleurig. Om
de nikkelen kern is een laag brons aan
gebracht. Het vijfje is met een middel
lijn van 23,5 centimer kleiner dan de

fulden en de rijksdaalder, maar met
,7 millimeter wel dikker. Bovendien

heeft de nieuwe munt een schuine kar
telrand.

Voor verzamelaars zal het een teleur
stelling zijn dat de nieuwe munt niet
een sterretje zal vertonen boven het
aambeeld, het muntteken van de
scheidende muntmeester ir. J. de Jong.
In een muntmeesterloos tijdperk
wordt als regel het laatste muntmees
tersteken gebruikt met daarboven een
ster. Hiervan is afgeweken, omdat het
niet de bedoeling is van een circulatie-
munt ook een verzamelmunt te ma
ken.

Het biljet van vijf gulden wordt moge
lijk wel interessant voor verzamelaars.
Pas als voor vijftig miljoen gulden aan
nieuwe munten is uitgezet gaan de bil
jetten uit de circulatie. Ze zullen niet
door De Nederlandsche Bank bewaard
worden voor noodgevallen, zoals dat
bij biljetten van een gulden en van een
rijksdaalder nog steeds gebeurt.
Het ziet er overigens naar uit dat 1988
een prijzig jaar wordt voor de munten-
verzamelaar. In de zomer komt het
zilveren f 50-stuk ter herdenking van
koning-stadhouder Willem III en zijn
gemalin Mary Stuart uit. In het najaar
volgt bovendien de uitgifte van de
dubbele gouden dukaat (kosten: bijna
300 gulden). Deze heeft moeten wach
ten op de nieuwe muntwet, die op 1
november van kracht wordt.

Het nieuwe muntstuk van 5 gulden in vergelijking met de munten van 2,5 en 1 gulden.