4
VAN AGT IN JAPAN
,Ik heb in Tokyo nog
geen meter gefietst"
finale
Leed
ZATERDAG 31 OKTOBER l!
Dries van Agt en zijn
echtgenote bij het ver
trek uit Nederland.
FOTO: GER DIJKSTRA
TOKYO - Hij is verjongd. Voelt
zich als een vis in het water. Heeft
zich snel ingewerkt in een toch niet
makkelijke materie. In emotioneel
opzicht kan hij goed overweg met
de Japanners. Hij is hier echt op
z'n plaats. Zo luiden enige opmer
kingen van Nederlanders over de
huidige ambassadeur van de Euro
pese Gemeenschap in Japan, ex-
premier Dries van Agt.
„Ik maak het inderdaad uitstekend",
zegt Van Agt tijdens een gesprek in de
dubbele flat in hartje Tokyo die hij en
z'n echtgenote bewonen. Van Agt geeft
voor het interview de voorkeur aan het
knusse zitje, wat opzij in de ruime zitka
mer. Elders in de kamer portretten van
de koningin, president Reagan en andere
hoogwaardigheidsbekleders die de ex-
premier in de loop van der tijden ont
moet heeft. Het wordt uiteindelijk een
ernstig gesprek over Japan, de relaties
met Europa, maar ook over Van Agts
persoonlijk welbevinden.
„Ik maak het uitstekend", zegt hij an
dermaal. „U weet dat ik, na een officieel
bezoek in 1980 als minister-president,
hier ook een aantal malen ben geweest
als commisssaris van de koningin in
Noord-Brabant. Toen heb ik de smaak
te pakken gekregen. Ik kan inderdaad re
delijk wel met de Japanners overweg. Ik
heb grote waardering voor en zelfs affi
niteit met deze cultuur en in het bijzon
der met de hoffelijke omgangsvormen
die daarvan een wezenlijk deel zijn. Het
met elkander verkeren is aan talrijke ele
gante spelregels onderworpen en ik vind
het verrukkelijk om medespeler te zijn
in dat spel. Het weerspiegelt een innerlij
ke beschaving die diep geworteld is".
Voelt u zich thuis in deze geweldige me
tropool, waardoor je je wellicht bedreigd
kunt gaan voelen als je hier lang woont?
„Het contrast tussen hoe wij vroeger
woonden in Brabant en de omstandighe
den hier is extreem groot. Tot april
woonden we in Vught in een bijna on
metelijk park in een kostelijk groot huis
in de stilte van de Brabantse natuur. Nu
zitten we opgehokt met twaalf tot vijf
tien miljoen mensen in één stad. Het is
maar waar je de grens van Tokyo legt.
Er wordt zelft een getal van twintig mil
joen inwoners genoemd. Ik heb het, al
thans tot op heden, nog niet bedreigend
of beklemmend gevonden. Dat kan nog
komen. Mensen die hier langer zitten,
zeggen „het komt zeker zover, dat je
erom gaat schreeuwen om Tokyo eens
voor een lang weekend te verlaten". Dat
gevoel van benauwenis heb ik nog niet.
Ik ben nog zo gefascineerd door wat To
kyo allemaal te bieden heeft, dat ik daar
helemaal in opga en nog geen negatieve
emoties ervaar. Bovendien: vergeleken
met veruit de meeste mensen in Tokyo
is onze woonruimte toch zeer royaal".
Ambassadeur Van Agt
bij de Japanse premier
Nakasone.
FOTO: ANP
De dubbele flat heeft een terras met dak
tuin met enig uitzicht op de keizerlijke
tuinen en ligt recht tegenover het nieuwe
kantoor van de EG. Voor de officiële
opening van het „Europa-huis" had am
bassadeur Andreas van Agt veel gasten
uitgenodigd. Voor de meeste Nederlan
ders zal die voornaam nieuw zijn, maar
het is de enige echte.
Van Agt: „Een kantoor zo dichtbij is in
Tokyo ongekend. Het reizen en trekken
in deze stad is affreus. Het verkeer zit al
tijd vast en bij regenweer is het helemaal
een misère. Het op en neer reizen naar
het werk geeft een onvoorstelbare erger
nis en frustratie. De mensen zijn vaak
meer dan anderhalf uur onderweg".
Wielrenner
Kunt u wel doen wat u graag zou willen,
bijvoorbeeld fietsen en golfen?
Van Agt lachend: „Ik heb nog geen mi
nuut en geen meter gefietst. De fiets
staat hier, maar ik zou waarachtig niet
weten waar dat vervoermiddel in Tokyo
is te gebruiken. Dat is een van de aller
grootste nadelen van het nieuwe leven in
deze wereldstad. Ik heb eenmaal een
fiets uitgeprobeerd, maar toen waren we
wel ver hier vandaan. Dat was een
mooie belevenis. Het verhaal is hier
rondgegaan van een ambassadeur in To
kyo die wielrenner is in z'n vrije tijd.
Toen ik eens in het noorden van het
land kwam om een congres toe te spre
ken, werd ik uitgenodigd om daar in de
bergen een koers te rijden, samen met de
kampioen triatlon van Noord-Japan en
twee pezige, jongere atleten. Zij hadden
wekenlang getraind want zij meenden
tot dan dat ik een beroemde deelnemer
aan de Tour de France was geweest. Dat
is de enige keer dat ik in Japan heb ge
fietst. Die fiets paste mij overigens tot
m'n opperste verbazing als gegoten. Ik
moet bijna aannemen, dat ze die fiets
voor de gelegenheid hebben gemaakt
want de meeste Japanners zijn veel klei
ner dan ik".
Japanners zijn idolaat van golfspelen, zo
formuleert Van Agt het. Reden waarom
hij steeds heeft „gepredikt" dat Noord-
Brabant golfterreinen moest aanleggen
om de provincie voor Japanse investeer
ders aantrekkelijk te maken. „Die golf
banen komen er ook wel. Met het oog
op ons verblijf hier hebben mijn vrouw
en ik onze eerste golflessen genomen in
Nijmegen, maar nadien hebben we de
conclusie getrokken dat golfspelen in Ja
pan ons niet dan bij uitzondering gege
ven zal zijn, want het is onbedaarlijk
duur. Het is zelfs niet te betalen van een
Europees ambtelijk salaris, en dat is echt
niet benepen. Echte golfterreinen zijn er
niet in de stad; de grond is er te duur
voor. Wel zie je die oefenterreinen over
dekt met netten, soms bovenop hoge ge
bouwen. Je moet er dus uren de stad
voor uit. Dat maakt de sport duur. Toch
is in Japan golf een nationale sport,
maar dan wel voor beter gesitueerden".
Grondprijzen
Dat verhaal over de krankzinnig hoge
grondprijzen komt men in Tokyo om de
haverklap tegen. Die prijzen stegen het:
afgelopen jaar met meer dan tachtig pro
cent. Een vierkante meter in het hart
van de stad kost nu reeds, omgerekend,
veertien miljoen gulden. De ambtswo
ning van de EG-ambassadeur vergt
maandelijks een huur van 28.000 gul
den. Die ambassadeurstitel is overigens
pas een klein jaar geleden ingevoerd.
De Japanse markt is zeer ontoegankelijk
voor Amerikanen en Europeanen. Een
van uw taken is ongetwijfeld de deur te
openen voor Europese produkten. Hoe
gaat zoiets in z'n werk? Is dat een kwes
tie van voortdurend lobbyen?
„Japan voert veel en veel meer uit dan
het invoert. Die voor Japan zeer positie
ve handelsbalans geldt in het bijzonder
voor de relatie met de Verenigde Staten.
Daarmee heeft Japan een fabuleus han
delsoverschot, zo ontzagwekkend dat
hier de aandacht minder gemakkelijk
valt op het handelsoverschot met Euro
pa. Dat is daarvan ongeveer de helft,
rond de achttien miljard dollar per jaar.
In de loop van dit jaar ontwikkelt zich
een trend die erg interessant is. De ex
porten van Europa naar Japan nemen
sterk toe: vergeleken met vorig jaar is
die toename in de eerste negen maanden
van dit jaar zestien procent. De Japanse
exporten naar Europa nemen minder
toe. Voeg die twee gegevens bij elkaar en
je ziet dat dat voor het eerst sinds vele
jaren het overschot met Europa licht
daalt".
Het is goed om dat op te merken, vindt
Van Agt, omdat in Europa bij velen de
verlammende gedachte heeft postgevat
dat Japan een onmogelijk en ontoegan
kelijk land is. „Het is een malaiseachtig
idee dat in Europa opgeld doet, maar dat
niet waar is. Japan is wel moeilijk maar
niet onmogelijk. Uit die cijfers blijkt al
dat een aantal energieke exporteurs
blijkbaar forse successen geboekt heeft.
Dit land met honderdtwintig miljoen
mensen en een gigantische koopkracht
moet veel meer produkten uit Europa
kunnen opnemen dan tot nu toe ge
schiedt. Het eerste waarmee wij als EG-
delegatie bemoeienis hebben en tijd aan
geven is het volgen van die handelsstro
men van en naar Europa en het signale
ren van belemmeringen aan Japanse
kant".
Gerookte bloemen
Voor Nederland is het meest bekende
voorbeeld van die belemmeringen dat
van de bloemenexport. „Een boek vol
hoofdstukken van misère, over vele ja
ren volgeschreven", zegt Van Agt. „Snij
bloemen uit Nederland moeten hier
'geïnspecteerd worden op de aanwezig
heid van insecten. Dat is een grote ellen
de. Inspecties laten lang op zich wach
ten, zijn nodeloos grondig. Wanneer er
een torretje wordt aangetroffen wordt de
hele partij „gerookt". Dat gebeurde zelfs
toen een vliegje werd gevonden dat no-
tabene ook hier voorkomt. Er treedt
door dit alles een verlies aan kwaliteit
op. Er is wel wat verbeterd, doordat de
bloemen al in Nederland door Japanse
inspecteurs worden gecontroleerd op
onze kosten. Maar er worden hier nog
steeds proeven genomen; veel wordt dus
nog eens dunnetjes overgedaan".
Lederwaren en schoenen vormen een
ander voorbeeld. Van Agt: „Het is een
pakkend voorbeeld. Er is een invoerquo
tum - hoeveel weet ik niet, ik ben te
oud om getallen te onthouden - dat is
tot in de precisie uitgesplitst in sub-quo
ta, verdeeld over vele distributeurs over
al in Japan. Grote warenhuizen in de
grote steden krijgen lage sub-quota en
kleine winkels in de uithoeken van het
land hebben grote. Die laatste raken de
schoenen natuurlijk niet kwijt. Dan
komt het verhaal weer terug dat wij niet
moeten zeuren, omdat de mensen de
schoenen toch niet kopen".
Het lijkt sterk op pesterijtjes, maar vol
gens Van Agt „zal het niet als zodanig
bedoeld zijn. Het is echter wel protectio
nistisch. Het is dus een kwestie van
voortdurend lobbyen en onophoudelijk
in onderhandeling zijn met ministeries,
de organisaties van werkgevers, parle-
mentarièrs. Je bent de hele dag bezig om
ook via de achterdeur en omwegen gelei
delijk vorderingen te maken. Geduld
moet je wel oefenen".
Bureaucraten
Er zal toch ook wel eens
worden?
„Zeker. Het meest recente voorbeeld
heeft zich juist dezer dagen voorgedaan.
Eind mei heeft de Japanse regering een
pakket maatregelen afgekondigd om de
vraag in het land op te voeren. Een zes
de deel van het plan omvat het uittrek
ken van een miljard ten behoeve van de
aankoop van buitenlandse produkten
door de overheid en semi-overheidsin-
stellingen. Dat is heel mooi maar toch is
er het gevaar dat dit plan overwegend
zal worden gebruikt om de Amerikanen
koest te houden en er dus Amerikaanse
produkten worden gekocht in plaats van
Europese. Een tweede voorbeeld is het
plan voor de aanschaf van twee vliegtui
gen. Wij hebben direct de Airbus-340
aangemeld die op de tekentafel staat en
die aan de eisen zou voldoen. Toen
werd gezegd dat alleen reeds gebouwde
vliegtuigen in aanmerking zouden ko
men. Dat vinden wij redelijk, maar nu
blijkt men een Boeing-747 en een nog op
de tekentafel staande MD-11 te willen
aanschaffen. Kijk, daar maken wij nu
een zaak van."
Hoe doorzichtig zijn eigenlijk de Japan
se relaties? Fungeren ministers niet als
een balie waar de klachten worden gede
poneerd, waarna de machtige groepen in
de bureaucratie die beoordelen?
„Het duurt erg lang voor je goed door-
hebt hoe de machtstructuren in elkaar
steken. De reële macht van politici is
naar Europese maatstaven gemeten ge
ring. De bureaucraten hebben veel zeg
genschap, veel meer dan in Europa. De
ministers zitten maar twee jaar. Er is
verder adembenemend weinig coördina
tie tussen de ministeries. Dat zijn alle
maal rijkjes op zichzelf. Ik roep wel eens
vertwijfeld bij ons binnenshuis uit: wie
heeft het hier eigenlijk voor het zeg
gen?".
Sterfhuizen
Hoe ervaren Japanners naar uw mening
hun rijkdom? Ze zijn tegenwoordig opko
pers van kunst (het zonnebloemschilderij
van Van Gogh) en van dure gebouwen in
de Verenigde Staten. Als Japan zo door
gaat kan het in 2000 gaan rentenieren,
zeker als het zijn bejaarden na een werk
zaam leven afvoert naar voor hen goed-
kope landen, waar Japanse beleggers nu
al zoeken naar aantrekkelijke „sterfhui-
„Ze hebben inderdaad een plan, het
Golden-Starproject, voor het huisvesten
van bejaarde mensen omdat er hier ook
zo weinig plaats is. Dat klinkt natuurlijk
bizar, maar enkele weken geleden kwam
een Europese minister van buitenlandse
zaken z'n land kandidaat stellen voor
het Golden-Starproject. Breng uw kapi
taal maar naar ons toe, zegt hij en ande
ren doen dat misschien ook. Toch krijgt
Japan te maken met behoorlijke budget
taire problemen, zoals de veroudering
van de mensen waardoor de sociale-ver-
zekeringskosten aanmerkelijk zullen
moeten stijgen".
Verder is de infrastructuur van het land
pover. De trein- en vliegverbindingen
zijn bijna volmaakt, maar er zijn heel
weinig snelwegen. „Óp dit punt zal veel
moeten gebeuren en dat kost veel in dit
dichtbevolkte land met veel bergen. Dan
is er het gigantische vraagstuk van de
huizenbouw. De mensen wonen, geme
ten naar hun welvaart, onbegrijpelijk
simpel en pover. De eerste protesten
daartegen worden hoorbaar. Daarmee
zullen enorme bedragen gemoeid zijn.
Japan is verder naar onze maatstaven
wel wat laat begonnen met het sluizen
van geld naar de Derde Wereld. Dan is
er het gevoelige punt van de defensie.
De Amerikanen zeggen daarvan: „Jullie
betalen er niets voor, laten ons ervoor
dokken en vervolgens maken jullie ons
verwijten voor onze begrotingstekorten".
Japan kent dus ook problemen en die
zullen ervoor kunnen zorgen dat dit
land, dat ogenschijnlijk een land van
melk en honing is, nog moeilijke tjden
tegemoet gaat.
CASPER SCHUURING
door Bert van Velzen
Het is opvallend hoeveel slachtoffers
we binnen onze landsgrenzen
herbergen. Het zijn er dik vijftien I
miljoen. Zo delen we met zijn allen
de schaamte om de rookbomwerper.il
die ook elders in de wereld de indrtk
heeft versterkt dat wij een natie zijim
van rekels en tuig. Niet alleen de '1
beursgoochelaars, die krom lopen vat
de krach, hebben een harde week li
achter de rug. De helft van de li
vaderlandse politie stroomde als een
stoet mieren die floten als krekels.
door de residentie, waar heel wat b
politiepetten zijn verdwenen nadat
deze uit jolig protest hoog in de luc
waren geworpen of, naar net voorbeelk
van de bh-crematies in de opgewondei
dagen van Dolle Mina. op een I
smeulend, onwelriekend vuurtje
werden verbrand. Zijn die petten
gratisDe vaste groepen slachtoffers
op die plekken waar de verkoeling
de verfrissing van de zorgzame E
samenleving niet kan komen, staan j
vrijwel dagelijks in de krant. Dat zij
de mensen die onder de underdog
zitten. Het underdog-complex zelf
bevat vissers, hoeren en boeren. De
boeren, zo werd de afgelopen week
bericht, beginnen suicidaal te wordei
Tot de chronische slachtoffers behore
ook homo's, vrouwen, vreemdelingen,
asielzoekers, negers, verknipte
mannen van boven de vijftig, verknipt
mannen van beneden de vijftig,
voormalige nonnen, ex-delinquenten f
en katholieken. Dat zijn, let wel,
chronische slachtoffers en de lijst is
verre van compleet. Sommige
chronische slachtoffers maken E
incidentele slachtoffers zoals E
tasjesrovers, die oude vrouwtjes
terroriseren en moeders die
- gedreven door nooddruft -
winkeliers het leven zuur maken.
Vance Packard kon Amerika in „A
Nation of Strangers" beschrijven als
een wonderlijk complex van
vreemdelingen en omtrent Nederlanc
zou hij „A Nation of Underdogs"
hebben kunnen schrijven. Op een pan
uitzonderingen na zijn we allemaal
underdogs en ook de upperdogs in on
land hebben wel ergens last van. Vat
de beurskrach bijvoorbeeld, van
inbrekers, van het passief moeten
meeroken tot een waarde van vijf
sigaretten per dag, van kinderen die
maar niet willen leren of van een
chronisch kijvende vrouw. Ik noem
maar wat. i
Er waren deze week ook duidelijk
vergeten groepen actief in de massale
leedsector van onze natie: De ouders
van kleine baby's (hun verzamelnaam
neonalen doet me altijd denken aan
produkten die van een voorjaarsveiling
komen in het groenten- en fruitwezem
en tandartsen. De controverse rond dt
buikligging der neonalen heeft in de
straat waarin ik woon enorme
spanningen veroorzaakt. Buikslapers
zouden een groter risico lopen om
door de gevreesde wiegedood weg te
slippen uit het leven. Gevolg: bezorgdi,
vaders en moeders waken door de
nacht om de baby's te kantelen die m
niet alleen krijten omdat ze melk
willen of omdat de tanden doorbrekei
in kwel en kwijl, maar ook omdat zt
niet lekker meer liggen. Licht
ontvlambare jonge vaders en nerveuzi
moeders ruziën nu meer en luider dat
we van hen gewend zijn en de baby's
roepen hulpeloos mee in de zijligging
En de tandartsen zijn deze week bijru
gek geworden van patiënten die op d
televisie hadden gezien hoe de heer
Lewin, tandarts te New Jersey, zijn
cliënten laat ophalen in een
zevendeurs slee die geruisloos op
valium leek te rijden en die voorzien
was van een bar, waarin zich
ondermeer een fijngeslepen karaf
bevond met zeer oude whisky. Het
leek een bijna erotisch genoegen om ii
de witte en blauwe kamers van dr.
Lewin behandeld te worden door
mondhygiënische nymfen, die met ees
Amerikaans oog voor esthetiek wares
uitgezocht. Bij tandarts Lewin krijg j
zelfs een lunch. Hij is wel duur. dat1
wel, maar mijn tandarts, die zelfs
geen karafie gorgelwater in zijn
wachtkamer heeft staan, heeft het
geweten. Hij heeft niet eens
behoorlijke muziek in huis. Laat
staan een slurpje van de nobele
bourgogne. Wal een leed.
■£eidóe SouAont"
