Synode heeft vaste
plaats gekregen in kerk
Amerikaanse bisschoppen: let op
samenhangende ethiek in politiek
£eidóe£oivtm;
>weer
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
kerk
en
wereld
beroepingen
Chinese
christenen
op bezoek
Ook lichtpunten fc
Fokkers zelfstandigheid
CcidócSomtmt
DONDERDAG 29 OKTOBER 1987 PAGS[
Aartsbisschop: vervolging en slavernij in Sudan
KHARTOUM De voorzitter van de Sudanese RK bisschop
penconferentie, aartsbisschop Gabriël Zubeir Wako van Khar
toum, heeft zich scherp gekeerd tegen de slavernij en vervol
ging van christenen in zijn land. Volgens mgr. Wako worden
duizenden mensen uit het zuidelijk deel van het land overge
bracht naar het noorden om daar als slaven te worden ver
kocht. Volgens Wako worden de christenen in Sudan nog
steeds systematisch vervolgd. „In Sudan is een niet-christen
een tweederangs burger, eigenlijk is hij niet eens een burger.
De sharia, de islamitische wetgeving, is wegens haar religieuze
achtergrond niet van toepassing op mensen die een ander ge
loof aanhangen", aldus de bisschop.
Aardbeving tijdens processie tegen natuurrampen
LIMA In de Peruaanse hoofdstad Lima heeft zich een aard
beving voorgedaan op het moment dat duizenden mensen een
processie hielden om goddelijke bescherming tegen dit soort
natuurrampen af te smeken. De beving, die een kracht regis
treerde van 4,9 op de schaal van Richter, heeft geen gewonden
of ernstige schade veroorzaakt. De rond 200.000 deelnemers
aan de processie van Onze Heer van de Wonderen konden hun
gang normaal vervolgen. De processie stamt uit 1655, toen het
120 jaar oude Lima door een hevige aardbeving geheel met de
grond gelijk werd gemaakt, maar een hut waarin zich een
schilderij van Jezus bevond op miraculeuze wijze gespaard
bleef.
Wie de waarheid
spreekt, kan rustig
vergeten wat hij
gezegd heeft
Voorzitter
Baptistenunie:
problemen
belemmerden
groei
DELFZIJL „Vandaag
achten wij de tijd geko
men een streep onder de
moeilijkheden te zetten
om ons gezamenlijk be
zig te houden met ons ei
genlijke werk". Dat zei
de voorzitter van de
Unie van Baptistenge
meenten, ds. Jac. Schou
ten, in zijn openingstoe
spraak van de 107de Al
gemene Vergadering
(AV) woensdag in Delf
zijl.
Met die moeilijkheden doelde
Schouten op de verontrusting
rond de eigen predikanteno
pleiding, die de Unie de laat
ste jaren heftig heeft beroerd.
De verwachting is dat voor
het eerst sinds enkele jaren,
de AV niet wordt beheerst
door de discussie rond het se
minarium. Sinds het vertrek
van rector dr. J. Reiling en
conrector drs. Th. van der
Laan en de benoeming van
de nieuwe rector dr. O.H. de
Vries, begin dit jaar, is de
rust grotendeels weerge
keerd.
Volgens Schouten hebben de
6roblemen het werk van de
nie bemoeilijkt en on
vruchtbaar gemaakt. Hij
noemde het opmerkelijk dat
in het jaar dat de problemen
heel duidelijk aan de opper
vlakte kwamen, ook de groei
tot stilstand kwam. Voor het
eerst in vele jaren vertoonde
het ledental over 1986 een
lichte daling van acht leden.
Per 1 januari 1987 telde de
Unie 12.251 volwassen ge
doopte leden in tachtig aan
gesloten gemeenten.
De standpunten ten aanzien
van ethische vraagstukken
als homofilie hebben de te
genstelling in de Unie ver
scherpt, meent Schouten.
Eén van de belangste zaken
op deze AV is de verkiezing
van vier nieuwe leden voor
de Uniecommissie. Uit hen
en de overige negen leden zal
de commissie zeli een nieuwe
voorzitter kiezen. Ook van
de Commissie voor de Oplei
ding is do voorzitter, ds.
G.H.W. Pflaum uit Dor
drecht aftredend en niet her
kiesbaar. Een ander voorstel
is de verzelfstandiging van
het seminarium met het cu
ratorium als bestuur, dat
rechtstreeks verantwoording
aflegt aan de AV. De Com
missie voor de Opleiding kan
zich dan meer concentreren
op de eigenlijke taak: het be
geleiden van de studenten.
Ook zal het in 1985 in gang
tezette bezinningsproces over
oei en wezen van de Unie
en het werk van de Stuur-
Organisatie Unie
worden geëvalueerd. In zijn
openingstoespraak noemae
Schouten deze processen
noodzakelijk om te komen
tot een goed functionerende
Unie en herstel van het on
derlinge vertrouwen. Maar
hij beklemtoonde eveneens
dat het doel van dit „naar
binnen gericht zijn" is, om
daarna des te beter naar bui
ten te kunnen treden.
Nederlands* Hervormde Kerk
Beroepen: te Noordwolde, C.Koop-
mans te Zuidland, die dit beroep
heeft aangenomen; te Kuinre en
Blankenham. A.J.Houwaart kandi
daat te Lelden, die dit beroep heeft
aangenomen; te Amstetveen-Bui-
tenveldert. parttime, tot predikant
bijzondere werkzaamheden ver
pleeghuis Vreugdehof. H.E.Hendriks
te Wormer-Knoliendam.
aanKi voor nieuwer ner* uu lua.-wi,
derde predikantsplaats parttime,
P.F.Bouter kandidaat te Papen-
drecht. Beroepen te Pesse, F.Ver-
Nederlands Gereformeerde Kerk
Beroepen te Hardinxveld-Giessen-
dam. drs. M.H.T.Biewenga te Zoe-
termeer.
Christelijke Gereformeerde Ker-
Christefijk* Gereformeerde Ker-
TWEE NEDERLANDSE DEELNEMERS BLIKKEN TERUG:
(Van onze correspondent
Gerard Kessels)
ROME „De synode is
een normaal communica
tie-middel geworden in
de kerk. Dat is een
winstpunt, nadat de kerk
eeuwenlang uitsluitend
vanuit het Vaticaan be
stuurd is. Nu spreken we
met elkaar en dat is van
belang. Iedereen is aan
deze vorm van overleg
gewend geraakt".
Hulpbisschop Lescrauwaet
van Haarlem wrijft zich met
beide handen door de ogen,
alsof hij zojuist uit een diepe
slaap ontwaakt is. Na drie
weken praten en studeren,
vaak tot diep in de nacht,
over de positie van de leek in
de kerk, begint de vermoeid
heid toe të slaan.
Niettemin wil de Haarlemse
bisschop graag nog even de
balans opmaken. Dit keer
was het voor het eerst niet
een onderonsje van bisschop
pen, maar waren er ook an
deren bij: de leken om wie
het allemaal om begonnen
was. Ze hebben volop meege
daan, vindt mgr. Lescrau
waet. „Hoewel het een bis
schoppensynode is, is er op
volledige voet van gelijkheid
met de leken gepraat".
Maar moeten ze een volgen
de keer weer aan de kant
blijven staan? Mgr. Lescrau
waet denkt van wel. „Wan
neer de leken er elke keer bij
Mgr. Lescrauwaet
FOTO: DIJKSTRA
zijn krijg je een ander soort
synode'zo meent hij.
Teleurstelling
De verwachtingen waren bij
het begin van de synode niet
hoog gespannen. Spectaculai
re resultaten zijn inderdaad
uitgebleven. In de westerse
episcopaten, vooral in het
Amerikaanse, heerst onge
twijfeld enige teleurstelling
over de gemankeerde door
braak van de vrouw. Het
thema „vrouw" was in de
eerste weken van de synode
heel belangrijk, maar schoof
in de beraadslagingen steeds
verder naar de achtergrond.
In de eerste versie van de af
sluitende tekst werd er nog
over gesproken dat vrouwen
lector en acolyth zouden
moeten kunnen worden en
dat er gestudeerd zou moeten
worden op een vrouwelijk di
akenschap. In de tweede ver
sie zijn zelfs deze magere re
sultaten niet meer terug te
vinden. „Vrouw, je mag ten
hoogste misdienaar worden",
zo luidde de schampere kop
in de Italiaanse "Corriere
della Sera".
Volgens mgr. Lescrauwaet
heeft de westerse kerk hier
wat water in de wijn moeten
doen. Het westen is maar één
van de culturele regio's die
tesamen de katholieke we
reldkerk vormen. „In grote
delen van Afrika bij voor
beeld", zegt Lescrauwaet,
„speelt dit helemaal niet.
Daar zijn het vooral de vrou
wen die in de kerk actief
zijn, vaak veel nadrukkelij
ker dan de mannen". Van
daar dat er enige huiver was
om concrete Amerikaanse
voorstellen (vrouwen als aco
lyth, als lector) te steunen.
De synode-vaders wilden
zich daar niet op vast laten
pinnen. Volgens mgr. Les
crauwaet zijn er ook zonder
speciale synode-uitspraken
voldoende mogelijkheden
voor de bisschoppenconfe
renties om bepaalde taken in
de kerk zowel voor mannen
als voor vrouwen open te
stellen.
Net als de meeste andere sy
node-deelnemers mocht de
vertegenwoordiger van de
Nederlandse bisschoppen een
keer eten met de paus. „Wij
waren met ziin vijven. De
paus is er steeds op uit ieder
een bij het gesprek te betrek
ken. Hij herinnert zich nog
heel veel over zijn bezoek
Openbaring
Zeer onder de indruk van de
maaltijd met de paus was' me
vrouw Marie-Therese van
Heteren-Hogenhuis, de twee
de Nederlandse representant
op de synode. „Die man is
een openbaring. Hii is zo een
voudig. Als iemand aan tafel
wat stil of zwijgzaam is,
wendt hii zich tot hem of
haar. Hij laat vooral zijn gas
ten vertellen, zelf luistert hij
veel. Als we vergaderen
volgt hij alles, er ontgaat hem
niets. Ik ben blij als ik 's
avonds even rust heb, maar
hij gaat maar door. Ik vraag
me wel eens af hoe lang hij
het vol zal houden".
Van Heteren heeft aan de sy
node deelgenomen als presi
dente van de Wereldunie van
Vrouwenorganisaties, die ge
zamenlijk zo'n dertig miljoen
leden hebben. Veel zal de sy
node niet aan de positie van
de vrouw veranderen, zo is
haar mening. „Van de lagere
wijdingen zullen de vrouw
uitgesloten blijven. Aan het
diakonaat zal waarschijnlijk
nog een studie gewijd
worden. Daarbij zal het er
om gaan of het diakonaat een
gewijd ambt is of dat het
meer een sociale taak is in de
parochie. Concludeert men
dat het een gewijd ambt is
dan zullen vrouwen het niet
kunnen worden. In het geval
wel".
De vrouwenvraagstukken
hebben, vooral in het begin
van de synode, veel aandacht
Mevrouw Van Heteren
FOTO: PERS UNIE
gekregen. Daarna is er meer
gesproken over de gezamen
lijke positie van mannen en
vrouwen als leken in de
kerk. De synode wil af van
de kloof die er in de kerk
toch een beetje gaapt tussen
leken en priester. Het begrip
van de leek als „ongewijd
priester" is weer sterk naar
voren gekomen. In het twee
de deel van de synode is het
accent sterk komen te liggen
op de taak van de leken in de
maatschappij, de politiek,
maar ook in het gezin. Dat
proces is ook aan Van Hete
ren niet voorbij gegaan. „Wij
moeten niet wegvluchten
voor de vrouwenvraagstuk
ken, integendeel. Maar an
derzijds moeten we er ons in
het westen ook niet blind op
staren. De kracht van Neder
land is altijd geweest dat we
opkomen voor recht en
vrede. Dat moeten we ook
blijven doen, maar misschien
hebben we te zeer gemeend
dat we goede christenen zijn
als we iedereen recht doen
en vrede en veiligheid bevor
deren. Bidden en spirituali
teit zijn in Nederland wat in
de verdrukking gekomen. Op
dat punt moet iets verande
ren. Het mooie van Lantijns-
Amerika is dat daar het
evangelie naast de problemen
van alledag gelegd wordt".
Een groepje protestantse
Chinezen is gisteren in ons
land aangekomen voor over
leg met Nederlandse Kerken.
De Chinezen vertegenwoordi
gen de Amity Foundation,
een officieuze diakonale arm
van de Chinese Kerken. De
Foundation onderhoudt con
tacten met onder meer de
werelddiakonaten van de Ne
derlandse Hervormde Kerk
en de Gereformeerde Kerken
in Nederland en ICCO.
Vanavond vindt in Oegst-
geest een bijeenkomst plaats
waar de Chinese christenen
zullen ingaan op het werk van
de Amity Foundation.
FOTO: ANP
Oecumenisch
gebed voor de
vrede in Rome
ROME Vijftig verte
genwoordigers van gods
diensten in de hele we
reld hebben woensdag in
Rome gebeden voor de
vrede, een jaar na de
Wereldgebedsdag voor
vrede op initiatief van de
paus in Assisi.
Joden, Sikhs, moslims,
Grieks-orthodoxen, rooms-
katholieken en andere chris
tenen kwamen bijeen in de
twaalfde-eeuwse kerk van
Santa Maria in Trastevere,
voordat zij naar verschillen
de pleinen en kerkgebouwen
gingen om in afzonderlijke
groepen te bidden, aldus een
mededeling van de Italiaanse
katholieke groep die de ge
beurtenis had georganiseerd.
Later namen ruim 4.000
mensen deel aan een toort
sprocessie in de straten van
de Romeinse volkswijk Tras
tevere.
De religieuze leiders worden
donderdag in het Vaticaan
door de paus ontvangen.
WASHINGTON Voor
uitlopend op de presi
dentsverkiezingen in
1988 hebben ae Ameri
kaanse bisschoppen een
verklaring uitgegeven
met stemadviezen voor
de gelovigen. Voorkeur
moeten die kandidaten
hebben die blijk geven
van een „samenhangen
de ethiek" ten aanzien
van kernbewapening,
abortus en armoede.
De bisschoppenconferentie
waarschuwt de kiezers zich
niet vast te bijten in één on
derwerp, maar de kandidaten
te beoordelen op „het hele
scala van onderwerpen en
hun optreden, filosofie en
persoonlijke integriteit".
De verklaring heeft niet tot
doel te komen tot een „reli
gieus kiezersblok", aldus de
bisschoppen. „We hebben als
leraren echter het recht en
de verantwoordelijkheid de
morele dimensies van be
langrijke kwesties te analyse
ren".
De bisschoppenconferentie
heeft met het uitgeven van
de verklaring gekozen voor
een actieve rol in het politie
ke debat. Vier jaar geleden
deed ze dat ook. Dat leidde
destijds, mede als gevolg van
de openhartigheid van be
paalde bisschoppen, tot een
nationale discussie over gods
dienst en politiek. Nieuw in
de verklaring van deze
maand is wel de grote aan
dacht voor de ethiek.
Tijdens de verkiezingscam
pagne van 1984 ontketenden
enkele bisschoppen een debat
door RK politici te bekritise
ren die tegen een wettelijk
verbod van abortus waren.
Aartsbisschop John O' Con
nor van New York kwam
daardoor op een gegeven mo
ment tegenover de democra
tische kandidate voor het
vice-presidentschap, Geraldi-
ne Ferraro, en gouverneur
Mario Cuomo van New York
te staan. Liberale rooms-ka-
tholieken beschuldigden
O'Connor er destijds van af
te wijken van het officiële
standpunt van de bisschop
pen door aan abortus een
doorslaggevend belang toe te
kennen. De bisschoppen
spraken vier jaar geleden
eveneens uit dat de kiezers
bij het bepalen van hun stem
verder moesten kijken dan
de abortuskwestie.
Eigen pedagogisch
geluid van 19e
eeuws
christelijk onderwijs
Dr. L.C. Stilma promoveerde
enige maanden geleden bij
prof. Lea Dasberg op een on
derzoek naar het ontstaan en
voortbestaan van het prot.
christelijk onderwijs in Ne
derland. Een van ziin conclu
sies was dat die scholen een
eigen pedagogische visie had
den. Voor het confessioneel
onderwijs van vandaag kan
dat eigen geluid van inspire
rende betekenis zijn. Van die
dissertatie verscheen bij In
tro een handelsuitgave: „De
School met den Bijbel in his-
torisch-pedagogisch perspec
tief". Prijs ƒ39,50.
Tussen theorie
en praktijk
Immanuel Kant schreef in
1793 een uitvoerig artikel
over het conflict tussen theo
rie en praktijk. Prof. dr. B.
Delfgaauw vertaalde dit arti
kel voor de Kok-Agora reeks
mede omdat het onderwerp
biina twee eeuwen na ver
schijnen nog steeds actueel is.
Het boekje: „Over de ge
meenplaats" maakt deel uit
van een serie opstellen van
Kant die prof. Delfgaauw
vooor de Kok-Agora reeks
inleidt, vertaald en anno
teert.
Uitgave Kok-Agora, prijs
f17,50.
ai
f
Ondanks alle narigheid gisteren in de Rotterdams^
zijn er drie lichtpunten. Allereerst blijkt de Cypript
doelman geen ernstig letsel te hebben opgelopen als?
van de explosie op korte afstand van zijn doel. Op de PÉ
plaats heeft de dader net volwassen, althans wat ziF
tijd betreft na aanhouding bekend. Hij zal een n|
strafvervolging ondergaan, omdat de justitie zijn verg
ernstig vindt om via snelrecht af te doen. En ten slot^ i
ben de ruim 55.000 normale supporters op de tribij c
overgrote meerderheid duidelijk laten blijken niet gedf'
zijn van dit soort uitwassen van lieden, die zich als vP
liefhebbers voordoen. Ondanks de grote onzekerheid <T
stond toen de wedstrijd bijna een uur lang moest wor<T
staakt, hebben zich verder geen incidenten voorjfj
„Supporters" die de euvele moed hadden ook na het*'
trieste incident een rookbom te willen gooien, vontTj
omringende publiek op hun weg. Dat laatste verschi^
wellicht het belangrijkste winstpunt, want alleen met
werking van het voetbalpubliek zélf zullen ernstige it
ten op en rond de velden, van het kaliber zoals gistei
door één enkele dwaas werd veroorzaakt, kunnen v
voorkomen. j
EeN steunoperatie van flinke omvang moet de Neder^
vliegtuigindustrie van de ondergang redden. Fokki
kleinste maar tevens een van de oudste vliegtuigbq
van de wereld, krijgt van overheid en bedrijfsleven ej
drag van een half miljard gulden aangereikt waarnj
ontwikkeling van twee nieuwe toesteltypes, de F 50 ei.
100, kan worden voltooid. Voor degenen die voor huil
en levensonderhoud van het bedrijf afhankelijk zijn,
steunoperatie een prettige zekerheid. Maar het is ooi
voor de Nederlandse samenleving als geheel dat een d(
ke hoogwaardige industrie - voorlopig althans - bel
blijft.
De steunoperatie is goed gevallen in het parlement. Z
oppositie had waarderende woorden voor minister De
van economische zaken, al zal daarbij meespelen dat d<
heid in deze tijd van privatisering een aanzienlijk bela
procent) neemt in deze onderneming. De overheid
daarmee een verantwoordelijkheid op zich die de socia
mocraten welgevallig is en die ook al direct tot uiting j
in de benoeming van een nieuwe financiële topman bi
ker. j
De steunoperatie wekt onvermijdelijk de gedachte (j
die andere gigantische ondersteuningsactie uit de r|
tijd, de later als RS V-af faire bekend geworden bemd
van de overheid met de scheepsbouw. Die ligt door de|
aan gewijde parlementaire enquête - door de commissj
der voorzitterschap van de huidige minister Van Dijki
vers in het geheugen. Behalve de overeenkomst van gj
sche steunverlening tussen RSV en Fokker zijn er ge|
ook opmerkelijke verschillen, waardoor niet bij voj
voor een herhaling van het drama RSV hoeft te word
vreesd. Zo werd RSV gekenmerkt door interne tegen^
gen en tegenwerking van de samengebundelde werven
ker daarentegen door een geest van samenwerking wai
het personeel tot enorme inspanningen kan worden J
zet. Toch is dit laatste geen garantie voor slagen: F
heeft ondanks een enorme hoeveelheid overwerk aller
stelde levertijden niet kunnen halen.
GeLD is niet eem medicijn waarmee je een bedrijf z
meer gezond maakt. Een belangrijke voorwaarde is d:
dat de onderneming orde op zaken stelt, zoals wij
week in deze kolommen nadrukkelijk hebben gesteli
voorwaarde maakte ook deel uit van het overleg tusser
ker en zijn crediteuren. Fokker heeft in een roes van
denheid over nieuwe ontwerpen te vroeg gejuicht o\
gang komende orders. Orders binnenhalen is een pre
de afleveringsdatum halen een noodzakelijk vervolg.
ternationale concurrentie wacht immers niet af.
Het is nu niet langer de vraag of een kleine onderni
als Fokker zelfstandig kan blijven. Het zou voor het 1
en de Nederlandse schatkist gewenst zijn als Fokker aa
ting zocht bij een kapitaalkrachtige partner. De scheep!
is eens onze nationale trots geweest, de vliegtuigbom
minder. Maar een Industrie van grensoverschrijdend!
dukten mag niet verzuipen in een overvloed aan nat
gevoelens. Als de belangen van personeel en geldscl
aansluiting bij een groter verband vereisen, is talmen u
boze.
Enkele
opklaringen
DE BILT (KNMI) Tussen
een lagedrukgebied boven de
Golf van Biscaje en een hoge-
drukgebied boven Rusland
wordt over onze omgeving een
zuidoostelijke stroming in
stand gehouden. In deze stro
ming wordt nog vrij veel be
wolking aangevoerd, die in het
noordoostelijk deel van het
land komende nacht nog wat
regen kan brengen. Morgen
klaart het van het zuiden uit
geleidelijk op en blijft het vrij
wel overal droog. De mini
mumtemperatuur is komende
nacht omstreeks 9 graden; de
middagtemperatuur wordt on
geveer 14 graden. Er staat dan
een matige zuidoostelijke
wind, rond kracht 3. De ko
mende dagen verandert er
weinig, alleen is er, vooral in
het weekeinde, meer kans op
zon.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, geldig voor morgen
en zaterdag:
Zuid-Scandinavie. In zuidwest-Noor-
wegen af en toe regen, elders meeste
tijd droog en enkele opklaringen.
Middagtemperatuur 6 tot 10 graden.
Denemarken: Half tot zwaar be
wolkt, mogelijk wat regen. Middag
temperatuur rond 9 graden.
Britse Eilanden: Half tot zwaar be
wolkt, slechts af en toe wat regen.
Middagtemperatuur van 10 graden in
het noorden tot 13 graden in het zui-
Noordwest-Duitsland, Benelux, west-
Midden- en zuidoost-D\
noordoost-Frankrijk: Vera
bewolkt en hier en daar wa
Vooral in zuid-Duitsland ooi
ringen. Middagtemperatuur 1
Rotterdam regen
Innsbruck h bew
Sa!,V
X.
