Sri Lanka wordt
en tweede Vietnam"
Iran speelt hoog spel in Golf
Reagan: Geen
top buiten VS
nd Aid staakt
lp aan Eritrea
TEGENSLAG ONDERHANDELINGEN
EL SALVADOR NA BRUTE MOORD
IDERLANDSE TAMIL TERUG VAN SLAGVELD JAFFNA
phter
pnt getuige
jjroces
m jan juk
ABN is concurrentie in
Amerika slag voor
VS HEBBEN BESTE AANVALSMOGELUKHEDEN
Kuwayt zet Hawk in tegen Zijderupsraket
ITENLAND
CeidacSowiant
DINSDAG 27 OKTOBER 1987 PAGINA 7
De Ierse hulporga-
Band Aid onder leiding van de
i Bob Geldof, heeft besloten de
(ltranporten naar Eritrea en naar
tiopische provincie Tigray stop te
Het besluit viel na de vernieti-
'an 450 ton voedselhulp door Eri-
jebellen in Ethiopië. Bij de aanval
week vrijdag werden 23 vracht-
is vernield, waaronder zestien wa-
ran de Verenigde Naties en zeven
katholieke organisatie CRS. In
dreigt op het ogenblik een
die drie miljoen tot vijf
jn mensen zal treffen, tenzij direct
wordt gestuurd.
China laat monniken
Tibet heropvoeden
PEKING Dissidente Tibetaanse
monniken en arbeiders worden on
derworpen aan een heropvoedings
programma van China in antwoord
op recente protesten in Lhasa. Dit
staat in een brief van westerse rei
zigers in Tibet, die gisteren in Pe
king is ontvangen, aldus westerse
bronnen. De monniken van onder
meer het Sera- en het Ganden-
klooster, die bekend staan om hun
strijdlust, hebben opdracht gekre
gen iedere dag speciale bijeenkom
sten bij te wonen onder leiding van
politiemannen. Tijdens de lessen
wordt onder meer de Chinese ver
sie van de Tibetaanse geschiedenis
uiteengezet.
Solidariteit wil
boycot referendum
WARSCHAU De Poolse vakbond
Solidariteit heeft besloten het referen
dum te boycotten, dat de regering wil
houden over de wenselijkheid van so
ciale en economische hervormingen.
De vragen die in het referendum aan
de bevolking worden voorgelegd zijn
volgens Solidariteit „zeer vaag" en ge
ven geen garantie to het scheppen
van een democratische samenleving.
De vakbond meent dat het volk geen
vertrouwen kan hebben in een rege
ring die meester is in het doen van
loze beloften. Overigens vrezen som
mige activisten dat Solidariteit organi
satorisch niet in staat is het volk te in
formeren over de boycot.
moord. De Nederlandse regering heeft immers
vorige week nog haar steun gegeven aan de
vredespogingen van president Duarte van El
Salvador, in de hoop dat het geweld in dit land
zou afnemen. Aartsbisschop Rivera I Damas die
bemiddelt tussen het verzet en de regering rea
geerde eveneens geschokt op de moord en gaf
toe dat het geweld de laatste dagen in El Salva
dor is opgelaaid.
Minister Bukman voerde eerder op de dag be
sprekingen met president Daniel Ortega in Ni
caragua. Na afloop zei de minister dat er slechts
„twee monologen waren gehouden." Een nors-
kijkende Ortega verklaarde dat de Sandinisti-
sche regering blijft weigeren directe onderhan
delingen te voeren met de Contra's.
(Van onze verslaggever Jo Cortenraedt)
SAN SALVADOR De vredesonderhandelin
gen tussen de regering en het gewapende ver
zet in El Salvador hebben een zware tegenslag
gekregen door de moord, gisterochtend in de
hoofdstad San Salvador, op Herbert Anaya de
voorzitter van de commissie voor mensenrech
ten. Anaya werd nabij zijn woning door een
groot aantal kogels geraakt, kort nadat hij zijn
twee kinderen naar school had gebracht. De
aanslag die door twee mannen vanuit een auto
werd gepleegd is nog niet opgeëist.
De Nederlandse minister van Ontwikkelingssa
menwerking, Bukman, die gisteren in El Salva
dor zijn rondreis door Midaen-Amerika beëin
digde. was duidelijk aangeslagen door de
Nieuwe hervorming
landbouw in China
BEIJING China overweegt boeren
recht te geven op de overdracht van
grondbezit. Dat zou een nieuwe fase
betekenen in de landbouwhervormin
gen. Eerder moest in China de land-
bouwcommune het veld ruimen ten
gunste van het herstel van het boe
renbedrijf op gezinsbasis. Het voorstel
over de grondrechten is een mogelijke
oplossing voor het enorme overschot
aan mankracht op het platteland,
waar achthonderd miljoen van de on
geveer één miljard Chinezen wonen.
Overdraagbaarheid van grondrechten
betekent overigens niet dat China
liaar grondbezit van de hand gaat
doen.
*EL Nog geen
geleden vlogen de
I om z'n oren en nu
rustig
n Nederlandse twee-
ank. Tamil Seelan
jsam (28) is net an-
ïve dag terug uit z'n
jrtestreek: het Sri-
ense schiereiland
k, waar zeventien da-
,een hevige strijd
de tussen Tamil Tij-
£n Indiase troepen.
q zat er middenin.
^llen en opstaan én ge-
[por eigen leven wist hij
®rige week de door de
S troepen hermetisch af-
havenstad Jaffna ach-
te laten. Om uiteinde-
jde veel rustigere hoofd-
(Colombo te belanden,
Otij het afgelopen week-
opgelucht op het vlieg-
paar Nederland stapte.
Terug naar z'n (Hollandse)
echtgenote Corry (30), die we
kenlang doodsangsten door
stond, en z'n acht maanden
oude zoontje Sivajo.
Hij gruwt er nog van. „Jaffna
is één groot slagveld", roept hij
geëmotioneerd uit. „Er is gi
gantisch gevochten tussen de
Tijgers en de Indiase soldaten.
Honderden burgers zijn omge
komen. Ik heb ze zien sneuve
len. Ook vrienden en kennis
sen van me zijn omgekomen.
Het was verschrikkelijk".
Het openbare leven op Jaffna,
het voormalige bolwerk van
de Tamil-rebellen die gisteren
massaal de jungle invluchtten,
ligt volgens Seelan volledig
stil. Vrijwel alle 150.000 inwo
ners van de havenstad hebben
volgens hem vorige week al in
paniek hun huizen verlaten.
„Ze zijn gevlucht naar openba
re gebouwen; vooral de tem
pels. Ik ben er in geweest. Het
was er vol en vies. Mensen za
ten er bovenop elkaar en wa
ren doodsbang. Eten is er vrij
wel niet".
Slachtoffers
Seelan al vijf jaar uit z'n
geboortland weg waarvan
twee in Nederland en drie in
Amerika ging begin sep
tember op familiebezoek naar
Sri Lanka. Nadat het vrede
sakkoord tussen de Indiase
premier Rajiv Gandhi, de Sri-
lankaanse president Jayewar-
dene en de Tamil-leiders was
getekend, besloot de inwoner
van Meppel de reis naar z'n
geboorteland te aanvaarden.
De eerste weken was er geen
vuiltje aan de lucht. Tot het
Indiase leger tien oktober de
aanval opende op de zich in
Jaffna verschuilende eenhe
den van de Bevrijdingstijgers
van Tamil Eelam (LTTE).
Op dat moment verbleef hij bij
z'n vader en moeder, broer,
drie zusters en vijf neefjes en
nichtjes in de ouderlijke wo
ning in Kokuvil; een plaatsje
op drie kilometer van de stad
Jaffna. Vergeten zal hij het
nooit weer; die eerste gevech
ten. „Vlak bij het huis van m'n
ouders werd door de Indiase
soldaten de aanval ingezet. Ze
dachten dat de leider van Tij
gers, Pirabaharan, vlak bij ons
in die buurt zat. Ze kwamen
met helikopters en begonnen
vrijwel direct met zwaar ge
schut te schieten. Tijgers scho
ten terug. Het gevecht dat
volgde duurde uren".
Vele doden onder de burgers
zijn volgens hem gevallen
doordat de Indiase troepen
veel te zwaar materieel in de
strijd hebben geworpen. „Er is
op burgers geschoten. Die kon
den geen kant op. Overal waar
men dacht Tijgers aan te tref
fen werd met zwaar geschut
gevuurd. Dat heeft veel levens
gekost", concludeert Seelan.
Hij ziet het duister in voor z'n
achtergebleven landgenoten.
Voorspelt dat het oorlogsge
weld nog lang niet voorbij is.
„Geloof me, het wordt een
tweede Vietnam. De Tijgers
geven niet op. Die blijven
doorvechten, vanuit de jun
gle".
GOOS DE BOER
Seelan Prahasam, terug bij zijn vrouw Corry In Meppel
FOTO: PERS UNIE
WASHINGTON Een
topontmoeting tussen pre
sident Reagan en Sovjet
leider Gorbatsjov is nog
steeds mogelijk, maar al
leen in de VS. Dat heeft
de woordvoerder van het
Witte Huis, Marlin Fit-
zwater, gisteren ver
klaard.
Hij voegde daar aan toe, dat die de Sovjei
mogelijk als een akkoord kan
worden ondertekend over de
kernraketten in Europa (INF)
èn als „sleutelvoorzieningen
van toekomstige akkoorden
over strategische wapens
(START) en over (wapens in
de) ruimte" kunnen worden
vastgesteld. Het zou aan de VS
zijn, om hiermee in te stem
men. Met deze uitleg houdt de
krant de kopppeling in stand
jvjetleider heeft ge-
het nu aan de Sovjetleiders is legd tussen een bezoek aan de
om initiatieven te ontvouwen.
Gorbatsjov heeft volgens Fit-
iiging
VS in
zwater "de uitnodiging voor èn Amerikaanse concessies op
een bezoek aan de VS in prin-
Maar volgens de Russische
partijkrant Pravda is het
woord juist aan Washington.
Volgens de krant is een top
het terrein van de door presi
dent gewenste ruimteverdedi
ging SDI. Zoals bekend zijn de
VS geenzins van plan om toe
te geven op het terrein van de
ruimtewapens.
Vlag halfstok bij uitvaart Barschel
(Van onze correspondent Rink Drost)
BONN Op bijna alle federale overheidsgebouwen in de
Bondsrepubliek Duitsland hing vandaag de vlag halfstok in ver
band met de uitvaart van de vroegere ministerpresident van de
deelstaat Schleswig-Holstefn, Uwe Barschel. De politicus werd
drie weken geleden onder mysterieuze omstandigheden dood
aangetroffen in zijn hotelkamer in Genève.
De plechtigheid begon vanmorgen om elf uur in de domkerk in
Lübeck. Veel prominente politici uit CDU-kring, onder wie
bondskanselier Kohl, CDU-secretaris-generaal Heiner Geissler
en een aantal ministers uit het Bondskabinet waren daarbij aan
wezig. Grote afwezigen bij de begrafenisplechtigheid waren de
socialisten in de landdag van Schleswig-Holstein. Zij wilden niet
meetreuren bij het verscheiden van de man, die door hen ver
antwoordelijk wordt gehouden voor een serie laag-bij-de-grond -
se praktijken, met als doel SPD-lijsttrekker Engholm en zijn
partij in diskrediet te brengen. Overigens is de uitslag van de
tweede sectie op het stoffelijk overschot van Barschel nog niet
bekend.
CALEM De voorzitter
rechtbank in het pro-'
Jgen John Demjanjuk
jen getuige van de ver-
:lg gisteren gemaand
'te zeer uit te weiden en
|J. de kern van de zaak te
en. Het proces tegen de
je Demjanjuk, die ervan
grerdacht Ivan de Ver-
lelijke uit het Poolse
iratiekamp Treblinka te
gisteren na twee maan-
rfvat.
1.0
jfige pro-Demjanjuk die
ij>rde geroepen werd, is
ijm Shifrin, die acht jaar
'.Van de Sovjet-geheime
geweest is voordat
^e jaren '70 naar Israël
^rde. Shifrin maakte
|n spreekrecht gebruik
1 toelichting te geven op
jktijken van de KGB.
jn zeggen heeft die in
een valse identiteits-
ip de naam van Dem-
gemaakt, waardoor het
^t deze een opleiding
|ehad voor tewerkstel-
|een vernietigingskamp
nazi's. Demjanjuk zelf
rol dat er sprake is van
Jsoonsverwisseling. Als
jLildig bevonden wordt
11' aanklacht, kan Dem-
Ster dood worden ver
ft!. De in de Oekraïne
i Demjanjuk emigreer-
j» geleden naar de Vere-
3>taten, die hem op Is-
a verzoek naar de jood-
4 uitwezen om daar te-
t staan.
AMSTERDAM De ABN Bank heeft serieus overwogen de
overnemingsprijs van de in Chicago gevestigde bankengroep
Lane Financial te verlagen in verband met de sterke daling van
de beurskoersen. „Wij hebben dat echter toch maar niet gedaan,
omdat dit het akkoord met onze partner ernstig in gevaar zou
kunnen brengen", zegt mr. P. Kalff, bestuurslid van de ABN.
In de meeste Amerikaanse staten is het voor buitenlandse ban
ken wettelijk onmogelijk om banken over te nemen. In de staat
Illinois is dit echter vanaf december aanstaande wel mogelijk.
En in de andere staten staan binnen drie jaar wetswijzigingen
voor de deur. Daarom achtte de ABN het verstandig via zijn
vestiging in Chicago een slag te slaan, waarmee althans voor dit
moment de concurrentie is verslagen, aldus Kalff.
De ABN streeft ernaar verder uit te breiden in met name de VS,
Engeland, West-Duitsland en Frankrijk. Op dit moment zijn
volgens Kalff echter geen concrete besprekingen aan de gang.
Geld voor deze overneming heeft de ABN voldoende in kas. On
langs zijn voor 700 miljoen cumulatief preferente aandelen uit
gegeven, zodat deze aanwinst hieruit gemakkelijk kan worden
betaald.
De ABN heeft twee jaar lang rondgekeken in verscheidene sta
ten in de VS naar geschikte kandidaten. Uiteindelijk is de keus
op Lane Financial gevallen. Dit is een op de Nasdaq-beurs geno
teerde bankinstelling met 860 medewerkers die vier banken telt
met in totaal tién vestigingen. Wel zal de ABN binnenkort Lane
Financial van top tot teen doorlichten. „Zouden daarbij onver
hoopt nare dingen aan het licht treden dan hebben wij het recht
de hele zaak te annuleren", zei Kalff.
EN WISKE DE WOESTE WESPEN
(c) Standaard Ultgeverlj/Wavery Productions
(Door A. H. Lind)
DEN HAAG Menigeen
houdt de adem in voor de
gevolgen van de geweld
dadigheden, die zich de
laatste tijd in de Perzi
sche Golf hebben voorge
daan. Iran opende de
reeks acties en tegenac
ties, door met een Zijde
rupsraket twee tankers in
de Kuwaytse haven Al
Ahmeidi te treffen. Aan
gezien deze raketten niet
zijn uitgerust met geavan
ceerde richtmiddelen, is
het maar de vraag of het
geen toevalstreffers zijn
geweest. Van de andere
kant moet Iran hebben
geweten dat in de Ku
waytse haven tankers on
der Amerikaanse vlag la
gen, zodat het risico van
een treffer groot was.
Meer dan eens in de geschie
denis is het ontstaan van een
groot conflict te wijten ge
weest aan een klein incident
of een ongelukkige samenloop
van omstandigheden. Iran
speelde dus hoog spel. De re
actie in Amerikaanse rege
ringskringen moet een men
geling zijn geweest van ener
zijds ongeloof, dat Iran het
had gewaagd de Amerikaanse
vlag aan te vallen, en ander
zijds een machteloze woede,
omdat de aanval niet voorko
men had kunnen worden.
Kuwayt heeft zijn territoriale
wateren immers niet openge
steld voor Amerikaanse oor
logsbodems.
Het Amerikaanse antwoord
was niet het aanvallen van de
Zijderupsraketten, maar het
in brandschieten van een
Iraans boorplatform. Volgens
Washington diende dat als
commando- en uitvalsbasis
voor de kleine Iraanse motor
boten en om informatie te
verzamelen over de langsva
rende scheepvaart. Op een
ander platform werd de aan
wezige radar- en communica
tieapparatuur onklaar ge
maakt. Het massale bombar-'
dement door de Amerikaanse
fregatten deed wat overdre
ven aan. Het had er alle
schijn van dat de bemanning
van de schepen de kans be
nutte zijn frustratie af te rea
geren, nu eindelijk eens
mocht en kon worden opge
treden. Maar aangezien de
beide platforms niet recht
streeks betrokken waren bij
het Kuwaytse incident, had
hun uitschakeling veel weg
had van een wraakoefening.
Hoe begrijpelijk een dergelij
ke actie ook kan worden ge
vonden; het opent de deur
voor weerwraak en dus esca
latie.
Iran vrij machteloos
Teheran verklaarde dat Iran
de VS als antwoord „een ver
nietigende slag" zou toedie
nen. Volgens de Amerikaanse
minister van defensie Wein
berger staan de VS klaar om
eventuele escalatie te beant
woorden met tegenacties.
Maar welke actie kan Iran nu
tegen de VS ondernemen?
Luchtaanvallen of aanvallen
door Iraanse zeestrijdkrach
ten op de strijdkrachten van
de VS in en bij de Perzische
Golf zijn weinig zinvol. De
overmacht van de Amerika
nen is zo groot, dat van een
beslissende slag geen sprake
kan zijn. Bovendien zou een
tegenactie van de VS waar
schijnlijk zo krachtig zijn, dat
bijvoorbeeld de olieuitvoer
van Iran de economische
levensader van het land
geheel of grotendeels zou op
drogen. Rekening houdend
met de zelfopofferingsbereid
heid en het fanatisme van de
Iraanse strijdkrachten, moet
een zware aanval van Iran
toch niet tot de onmogelijkhe
den worden gerekend. Maar
anderzijds zullen de zeer slim
me Iraanse leiders het risico
van een dergelijk optreden
zeker onder ogen zien.
Het Iraanse antwoord moet
daarom waarschijnlijk
worden gezocht in een min
der openlijke actie, zoals een
mijnenoffensief. Daarnaast is
Het persbureau van Iraq verspreidde gisteren deze foto van, naar
werd meegedeeld, soldaten die uit gevangenschap in Iran zijn te
ruggekeerd. De soldatep vertelden op een bijeenkomst in Bagh
dad over de martelingen die zij hadden ondergaan.
FOTO: AP
een terroristische actie tegen
een Amerikaans burgerdoel-'
wit ergens ter wereld niet uit
gesloten. Het lot van gegijzel
de Amerikanen is in dat licht
niet benijdenswaardig. Of.de
aanval op het Kuwaytse laad-
station van vorige week moet
worden gerekend tot het
Iraans antwoord aan de VS
blijft een vraag. Amerika ziet
het zeker niet zo en Iran
heeft geen nadere aanwijzing
in die richting gegeven.
VN-actie
Intussen hebben zes Arabi
sche landen alle Golfstaten
met uitzondering van Iran en
Iraq de handen ineen ge
slagen en afgesproken dat een
aanval op één van deze staten
beschouwd zal worden als een
aanval op alle landen. En pre
sident Reagan heeft een han
delsembargo tegen Iran uitge
vaardigd. Ongetwijfeld raakt
Iran er verder door geïso
leerd, maar dergelijke ver
snipperde maatregelen zullen
Teheran toch nooit op de
knieën kunnen dwingen.
De Verenigde Naties houden
met resolutie 598 van de Vei
ligheidsraad in wezen nog de
WASHINGTON De Amerikaanse regering
heeft een speciaal team van technici naar Ku
wayt gestuurd. Zij moeten een defensiesysteem
opzetten dat Kuwayt beschermt tegen Iraanse
raketaanvallen. Volgens regeringsfunctionaris
sen maakt de Amerikaanse regering zich
steeds zorgen over de „toenemende trefzeker
heid" van de Iraanse raketa^nvallen.
De Amerikaaanse technici moeten Kuwayt
gaan helpen bij het inzetten van door de VS
geleverde Hawk-luchtdoelraketten, die in staat
zijn de langzame Iraanse Zijderups-raketten te
onderscheppen. Volgens functionarissen in
Washington is de bezorgdheid van het Penta
gon over de Iraanse raketaanvallen nog eens
toegenomen door inlichtingen waaruit blijkt
dat Iran met China onderhandelt over de leve
ring van nieuwe Zijderups-raketten. Iran heeft
de afgelopen week drie raketaan vallen op Ku
wayt uitgevoerd. Daarbij werden twee tankers
en het voornaamste olielaadstation van het
emiraat getroffen.
In Washington heeft president Reagan gisteren
een verbod afgekondigd op de import van goe
deren uit Iran en de Amerikaanse exporten
naar dat land beperkt. Het importverDod is
voornamelijk gericht tegen de Iraanse oliever
kopen aan de VS, in de eerste helft van 1987
ter waarde van twee miljard gulden. De nieu
we beperkingen op de Amerikaanse export
naar Iran betreffen veertien categorieën pro-
dukten die mogelijk militair kunnen worden
februikt. Minister van buitenlandse zaken
hultz erkende dat de maatregel een voorna
melijk symbolische betekenis heeft, omdat goe
derenstromen vaak moeilijk zijn te traceren.
Hij zei echter te hopen dat andere landen het
voorbeeld van de Verenigde Staten zullen vol
gen.
enige weg open voor een neu
traal, gezamenlijk (militair)
optreden, dat kans op succes
kan hebben. De secretaris-ge
neraal van de Verenigde Na
ties tracht op dit moment nog
een tussenoplossing voor het
aanvaarden van een „staakt-
het-vuren" te bewerkstelli
gen. Tegenover een de facto
staakt-het-vuren zou daarbij
het onmiddellijk instellen van
een internationale commissie
staan, die een onderzoek moet
instellen naar de ware agres
sor en aanstichter van het
conflict. Hiermee zou een
handreiking naar Teheran
worden gedaan, zonder dat de
zaak van Iraq direct bena
deeld wordt.
Het is echter de vraag of Iraq
dit amendement op de resolu
tie zal aanvaarden, omdat er
geen garantie bestaat dat Iran
zich tijdens het staakt-het-vu-
ren niet zal gaan herbewape
nen. In dat geval zou een
wapenembargo voor beide
landen als bijkomstige maat
regel wellicht toch noodzake
lijk zijn.
Blokkade
Mocht dit alles niet lukken
dan is het vormen van een
scheeps- en luchtmacht onder
de vlag van de Verenigde Na
ties nog het enig middel om
beëindiging van het conflict
af te dwingen, met behulp
van een blokkade, een
wapenembargo of eventuele
andere economische sancties.
Het zal evenwel een zeer
moeilijke opgave zijn een der
gelijk VN-macht samen te
stellen en hiervoor de noodza
kelijke consensus binnen de
VN te bewerkstelligen.
Zo'n VN-aanpak zal dan ook
pas gelukken als zowel de
geïndustrialiseerde, de Arabi
sche en de Derde Wereld-lan
den zich realiseren dat de
huidige situatie alleen maar
kan leiden tot een catastrofe,
of tenminste tot een zeer lang
en voor de wereld kostbaar en
doelloos conflict Een diplo
matiek offensief in de VN zal
noodzakelijk zijn om dit besef
in daden om te zetten. De
kans van slagen zal jammer
genoeg waarschijnlijk niet
groot zijn, maar stellig de
moeite waard.
(Kapitein ter Zee b.d. A.H.
Lind is stafmedewerker van
het Nederlands Instituut vooi
Internationale Betrekkingen
Clingendael in Den Haag)
