Eerst referendum
in Suriname, dan
pas verkiezingen
Nederlander getuigt
in proces-Demjanjuk
over het geheugen
u\
BUITENLAND
Frankrijk stuurt
troepen naar Tahiti
Heilige missie moet
Oeganda vrede brengen
CONSUMENTENINFORMATIE
HUISI
■RAADk
Bruidsjurk als bouwpakket
,Te warme dekens
Druivenseizoen
in volle gang
Nuttige informatief
voor huizenkopers*
CcidóeSooront
MAANDAG 26 OKTOBER 1987 PA(£!
PARAMARIBO In Su
riname wordt waarschijn
lijk zeer binnenkort een
referendum gehouden
over de vraag of de alge
mene verkiezingen ook in
de drie oostelijke oorlogs
gebieden op 25 november
moeten worden gehouden.
Of het referendum in het
hele land wordt gehouden
is nog niet besloten. De
regering wil een volksuit
spraak van de bewoners
van Brokopondo, Maro-
wijne en Sipaliwini, ter
wijl het Topberaad aan
dringt op een uitspraak
van de kiesgerechtigden
in het hele land.
Het geschil is ontstaan, nadat
het Topberaad, het overleg
platform van politieke partij
en, de vakbonden en militai
ren, voorstelde de algemene
verkiezingen in de oorlogsge
bieden, om organisatorische
redenen, uit te stellen. Leger
leider Bouterse is het daar niet
mee eens, omdat de stemming
in die oostelijke gebieden kan
worden beïnvloed wanneer de
uitslag van de overigen zeven
gebieden al bekend is. Beiden
partijen baseren zich in hun
mening op de grondwet. Vol
gens Bouterse hoeft een refe
rendum niet te betekenen dat
de verkiezingen op 25 novem
ber in z'n geheel moeten
worden uitgesteld. Een volk
suitspraak kan volgens hem
binnen een week worden ge
organiseerd.
Verkiezingen
verdelen
oppositie
Zuidkorea
SEOUL In Zuidkorea is
het oorlog tussen de twee
leiders van de oppositie,
die beiden kandidaat
staan voor het president
schap. Kim Dae-jung eiste
vandaag dat zijn rivaal
Kim Young-sam zich te
rugtrekt als kandidaat
voor de verkiezingen van
medio december.
Kim Young-sam wees de eis
prompt van de hand en deed
vervolgens Kim Dae-jung
hetzelfde voorstel. Beide op
positieleiders zeggen de
grootste steun onder de be
volking te hebben en voeren
aan dat zij alleen oppositie
kandidaat moeten zijn bij de
verkiezingen.
Morgen wordt een referen
dum gehouden in Zuidkorea
over een nieuwe grondwet,
waarmee de weg wordt vrij
gemaakt voor de eerste pre
sidentsverkiezingen in zes
tien jaar.
PARIJS Frankrijk heeft enkele honderden man
schappen naar Tahiti gevlogen om te orde te herstel
len. Op het hoofdeiland van het Franse overzeese ge
biedsdeel in de Stille Oceaan braken in de nacht van
vrijdag op zaterdag ongeregeldheden uit.
Een botsing tussen stakende havenwerkers en politie liep uit op
rellen, plunderingen en brandstichting. De Franse minister Pan-
draud van veiligheidszaken verklaarde dat Frankrijk strategi
sche belangen heeft in het gebied en bereid is die te verdedigen
tegen amokmakers. Volgens hem zijn de ongeregeldheden mo
gelijk het werk van een klein groepje mensen, dat naar afcchei-
ding streeft.
Een vergelijking met de bij tijd en wijle oplaaiende strijd op
Nieuwcaledonië wilde hij echter niet maken.
IBANGA De opstandige Oegandese priesteres Alice Lakwe-
na, wier aanhangers ervan overtuigd zijn onkwetsbaar te zijn en
christelijke hymnen zingend hun tegenstanders te lijf gaan, is
onlangs voor het eerst in het openbaar getreden. Tijdens een
ontmoeting met journalisten in haar dorp Ibanga verklaarde
Makwena (27) dat haar 2500 volgelingen, die slechts gewapend
zijn met stokken en stenen, de heilige missie hebben het bewind
van premier Museveni omver te werpen. Ook moeten zij de
maatschappij vrijmaken van „slechte mensen en durende vrede
brengen". Het nationale leger zegt al duizendea aanhangers van
Lakwena te hebben gedood.
JERUZALEM Na een
pauze van twee maanden
hervat de rechtbank van
Jeruzalem deze week het
proces tegen de van oor
logsmisdaden verdachte
John Demjanjuk. Het was
aanvankelijk niet de be
doeling het reces zo lang
te laten duren. Maar
rechter Zvi Tal had extra
rust nodig, omdat hij zes
weken geleden door een
lichte hartaanval werd
getroffen. In het proces
zal binnenkort ook een
Nederlandse getuige-des-
kundige aan het woord
komen. De Leidse psy
choloog prof. W. Wage
naar zal de rechters wat
achtergrondinformatie
verschaffen over het ge
heugen. Zo zal Wagenaar
worden gevraagd welke
waarde mag worden toe
gekend aan 45 jaar oude
ooggetuigenverklaringen.
Voor de verdediging kwam
de lange onderbreking van
het proces als een geschenk
uit de hemel. Sinds de Ameri
kaan Mark O'Connor door de
familie van Demjanjuk als ad
vocaat werd ontslagen, ligt de
verdediging van Demjanjuk
in handen van de Canadees
Paul Chumak, de Amerikaan
John Gill en de Israëlische ju
rist Yoram Sheftel.
Zij willen eigenlijk nóg meer
tijd, omdat O'Connor nen in
de loop van het proces onvol
doende op de hoogte zou heb
ben gehouden van zijn tack-
tiek. Zij zouden bovendien te
weinig tijd hebben gehad voor
het zoeken naar en het verho
ren van meer getuigen in het
buitenland. Maar rechtbank
president Dov Levin is van
mening dat hij Demjanjuk
voldoende heeft gewaar
schuwd voor de gevolgen van
het tijdens de rit vervangen
van zijn belangrijkste advo
caat.
Drie getuigen
In de zittingsperiode in augus
tus kwamen voor het eerst
drie getuigen van de verdedi
ging aan het woord: Demjan
juk zelf en twee Amerikaanse
deskundigen op het gebied
van documenten en foto's,
Edna Robertson en Anita
Pritchard. Het is niet de ge
woonte een juridisch oordeel
te vellen zolang een zaak on
der de rechter is. Maar waar
nemers zijn het erover eens
Tijdens getuigenverhoren in juni zwaaide John Demjanjuk met papieren om de aandacht te trek
ken. FOTO: EPA
dat Sheftel en Gill zich een
gelukkiger start van de ver
dediging hadden kunnen in
denken. De advocaten zelf ga
ven dat trouwens toe, door te
verklaren dat vanaf deze
week alles beter zal verlopen.
Anita Pritchard werd enkele
dagen na haar voor de verde
diging desastreus verlopen ge
tuigenverklaring in haar ho
telkamer in Jeruzalem aange
troffen met doorgesneden pol
sen en 50 kalmeringstabletten
in haar maag. Snel en doel
treffend optreden in een zie
kenhuis redde op het nipper
tje haar leven. „Mijn optreden
was een nachtmerrie", gaf ze
als enig commentaar.
Ook Edna Robertson sprak
over haar verhoor als over
een boze droom. „Van nu af
aan zal elke rechter in de
Verenigde Staten me uitla
chen. Als ik had geweten wat
we te wachten stond, was ik
er niet aan begonnen. Ik heb
de aanklager niet eenmaal
recht in het gezicht durven
kijken, want ik voelde dat ik
in de val was gelopen. Ik heb
mijn carrière opgeofferd voor
Demjanjuk, maar zelfs dat zal
hem niet helpen".
De verdediging had Robert
sen willen laten aantonen, dat
het zogenoemde Trawniki-do-
cument een vervalsing is. Het
document is volgens de aan
klager een identiteitsbewijs
dat Demjanjuk is verstrekt tij
dens zijn verblijf in het SS-
opleidingskamp Trawniki. De
verdachte zelf zegt hij dat
nooit in dat kamp is geweest
en evenmin in Sobibor, dat
ook op de kaart staat vermeld.
Edna Robertson wilde de
rechtbank ervan overtuigen
dat de handtekening op het
document niet die van Dem
janjuk is en dat de originele
foto is vervangen. Maar ze
bleek niet op de hoogte van
modern chemisch onderzoek
naar de echtheid van docu
menten, terwijl ze aanvanke
lijk had verklaard „gespeciali
seerde cursussen op het ge
bied van inkt en papier" te
hebben gevolgd. Robertson
bleek geen partij voor de
scherp ondervragende aan
klager Michael Shaked, die
eerder in het proces een che
micus aan het woord had ge
laten over hetzelfde onder
werp. Rechtbankpresident
Dov Levin merkte tegenover
Robertson op: „Alles wat u
over dit onderwerp hebt ge
zegd is gebaseerd op visuele
waarneming, maar de weten
schap is al veel verder'I
„U probeert ons ervi^
overtuigen dat een klein
je kennis van inkten, J?
en instrumenten al volar
is". I
De deskundigheid van P
Pritchard werd nog veel3
ker in twijfel getrokken)*
chard bleek haar ken»
het gebied van handschj
voornamelijk te ontlenej
schriftelijke cursussen. 1
chards reacties maaktel
rechter Levin de aanï"
tenslotte maar verzocht ew
op te houden. „WaaromE
u deze getuige nog verde°'
tig vallen, nu ze heeft
geven dat ze geen deskuri(
is?" p
fs
Mysteries
Het optreden van deze f~
gen-„deskundigen"
Demjanjuk niets geholpe*"
dat terwijl de verdachte#
augustus liet zien dat hip
wat steun kan gebru
want zijn verhoor en j i
verhoor hebben weinig Ir
dragen tot het oplossen»
de vele mysteries rondon
persoon. De aanklager i
geïnteresseerd in het
woord op de vraag wij
Demjanjuk in 1952 op hé'
muiier voor zijn Ameriki
visum onder meer de i
Sobibor vermeldde als
malige verblijfplaats. Vdl
de verdachte had eenU
functionaris in het doorgi
kamp hem geadviseerd ri
vermelden dat hij uit Rij
kwam. „Een vriend al
pakten toen een atlas en|'
uit kozen we de namen'
bor, Danzig en Pillau".
ter Zvi Tal vond dat we
vreemd toeval. Sobiboi
tenslotte niet
gehucht in Polen. Demj;
„Het is misschien
vreemd, ja, maar ik bil
nooit geweest'
wel in Sobibor was ge^
denkt u dan dat ik hetg
if
meld zou hebben?"
Het Prawniki-documerf*
een van de weinige tasci
bewijsstukken. Daarom c
len de aanklagers alles iL
werk om de rechtbanf
overtuigen van de ech;
van die identiteitskaai
verdediging blijft volhi
dat het gaat om een vi
sing, die is gemaakt d<
Russische geheime die:
KGB. De eerste getuigi
deze week is een Israëj
KGB-deskundige, die oi
zoek van de advocate#
boekje open zal doen ovt'
vervalsingspraktijken vi>
Russen in het verleden. jf
k
COUTURE DINAND'
De bruidsjapon in bouwpak
ket. Wie heeft daar ooit van
gehoord? Toch bestaat ze en
het komt erop neer dat je de
bruidsjapon bij meer gelegen
heden kunt gebruiken dan
alleen om er het jawoord in
te lispelen. Couturier Dinand
uit Hilversum heeft een ei
gen bruidscollectie, uniek in
uitvoering en slim in het ge
bruik. Hij heeft er veel suc
ces mee, want de klanten ko
men uit alle delen van het
land. Zijn idee is volstrekt
oorspronkelijk en wordt uit
gevoerd in eigen atelier bij
zijn bruidswinkel „Couture
Dinand", waar een sfeer
hangt van feest omdat er ge
werkt wordt aan een perfecte
bruiloft waarbij ook de
bruidsjonkers en -meisjes, de
moeder van de bruid en zelfs
de bloemist voor het bruids
boeket worden geadviseerd.
„Ik maak geen mode", zegt
Dinand, „ik maak de vrouw
mooi". Hij werkt op een vol
strekt eigen wijze. Geen ont
werp per tekening, maar als
het ware heet van de naald.
De aanstaande bruid mag
zich opstellen voor de spie
gels in de Italiaans uitgevoer
de kleedkamer en daar komt
Dinand aanslepen met de
schitterende Thaise- en
Indiase stoffen die hij om de
bruid drapeert om te zien of
het ijlsrose, off-white dan
wel zwart bij haar teint past.
Hij adviseert en regisseert.
„Het feest begint bij mij",
zegt hij trots.
Maar nu het bouwpakket,
waarbij praktisch en mooi sa
mengaan. Neem een bruid
stoilet waarbij de bruid heeft
gekozen voor een enorme
crinolineachtige rok. Heel
imposant, maar na de grote'
dag kun je zo'n jurk voor al
tijd in de kast hangen. Vooral
als die is geborduurd met pa
rels of is voorzien van tien
tallen ruches. Bij Dinand
geen nood. De rok is afneem
baar en er blijft een kort
stretch-jurkje over, dat onder
de rok schuilging. Eveneens
afneembaar zijn bijvoorbeeld
een capeline, een grote strik,
een sjerp of een strasz gebor
duurde bolero. De stoffen die
Dinand gebruikt zijn zo dun
en. fijn dat ze in lagen over
elkaar kunnen worden ge
dragen en afgepeld-
Een avondtoilet tot op de
grond bijvoorbeeld had een
kokerachtige rok; schone
schijn, want in een handom
draai stap je uit de lange rok,
die uit twee delen blijkt te
bestaan: een minijurkie, ge
schoven over een onderrok.
Het overblijvende korte jurk
je kan dan weer strapless
worden gemaakt door er een
enorme puntkraag af te kno
pen, die een décolleté verhul
de. Dinand speelt een leuk
spelletje met zijn drie- of
vierdelige ensembles, die zo'n
ƒ3000,- kosten. Maar als de
onderdelen zo verwisselbaar
zijn dat er vier jurken uit
kunnen worden gegoocheld
komt de prijs op ca. 750,-
per stuk. Handig en verstan
dig.
TINY FRANCIS
Dinand maakt japonnen die in een handomdraai te verande
ren zijn ir> totaal verschillende kleren.
Steeds meer fosfaat
vrije wasmiddelen
Er komen steeds meer fos
faatvrije wasmiddelen op
de markt. De consument
heeft hier een steeds grote
re keuze. De kwaliteit en
prijs van fosfaathoudende
en fosfaatvrije wasmiddelen
verschillen nauwelijks van
elkaar. Tot deze conclusie
komt Konsumenten Kon-
takt na een aantal winkel
bezoeken in het centrum
van het land. Vooral in gro
tere supermarkten is nu
een ruime keuze aan fos
faatvrije wasmiddelen aan
wezig.
Niet alleen de 200.000 door het bedrijf Martex teruggeroe
pen elektrische dekens kunnen gevaarlijk zijn. Van veer
tien door de stichting VWO onderzochte dekens bleken er
slechts vier afdoende beveiligd tegen oververhitting. Met
name wassen kan problemen opleveren.
Het druivenseizoen is in vol
le gang. Er worden dagelijks
indrukwekkende hoeveelhe
den geïmporteerd. De prijs is
zeer aantrekkelijk en zo hier
en daar worden de druiven
tegen stuntprijzen van 1,75
per kilo verkocht. In de
meeste gevallen zal de priis
voor de bekende Rosaki s
rond2,- per kilo schomme
len. De witte of gele druiven
uit Italië kosten 3,- per kilo.
De gele of witte druiven uit
eigen land variëren in prijs
van 4,50 tot 7,50 per pond.
Het appelassortiment is op
het ogenblik zeer groot, men
kan kiezen uit een twaalftal
soorten. Enkele minder be
kende soorten die het probe
ren zeker waard zijn, zijn:
Alkmene ƒ2,- per kilo. Kar
mijn ƒ2,- per kilo, Elstar
3,20 per kilo en Odin 2,50
per kilo. De traditionele soor
ten zoals Golden Delicious
1,80 en Cox's ƒ3,20 per kilo
ontbreken niet. Bij de peren
heeft men de keuze uit een
zestal soorten. De prijzen ont
lopen elkaar niet veel. Het
goedkoopst zijn de Beur ré
Hardy en de Légipont voor
1,10 per kilo. De St. Rémy
en de Conference kosten
1,50 per kilo. Tot slot de
Doyenné en de Bonne Louise
die voor 1,90 per kilo te
koop zijn.
Naast deze greep uit de fruit
winkel is er een grote keuze
Groentè-^en
fruittip voor
de consument
aan groentesoorten tegen re
delijke prijzen. De andijvie
kost gemiddeld ƒ1,20 per
kilo. Voor spinazie komt de
prijs op 1,50 per kilo. De
bloemkool varieert in prijs
van 2,80 tot 4,50 per stuk.
Chinese kool is voor 1,- per
kilo te koop. Een struik
bleekselderij kost 1,25. Voor
een kilo prei betaalt men op
het ogenblik gemiddeld
1,60. De spitskool is voor
1,20 per kilo te koop. De
groenteman heeft nog steeds
mooie bospeen; de prijs per
bos komt op 2,25. Voor het
versierende plukje peterselie
betaalt men 30 cent. De raap-
steeltjes zijn in prijs opgelo
pen naar 80 cent per bosje.
Wat de prijs betreft komt
witlof nog steeds meer in
aanmerking voor een zon
dags menu. Voor de mooie
struikjes komt de prijs op
ƒ3,50 per pond. Spruiten va
riëren in prijs van ƒ1,50 tot
2,40 per kilo. Sperziebonen
en snijbonen komen uit de
kas, dit betekent een uitste
kende kwaliteit, de prijs ligt
tussen 4,- en 6,- per pond.
De ronde tomaten zijn goed
koper geworden, ze kosten
nu 1,85 per pond. De kom
kommers kosten gemiddeld
2,- per stuk. Voor de kassla
ligt de prijs tussen 30 en 90
cent per krop. Paprika's le
nen zich uitstekend om door
de sla te snipperen. Men kan
voor dit doel een binnen
landse kwaliteit kopen, deze
paprika's kosten ƒ1,90 per
pond.
In het boek „Eigen huis kie
zen en kopen" van de Consu
mentenbond vinden huizen
kopers alle noodzakelijke in
formatie over de aankoop en
financiering van een eigen
huis. Uitgebreide controlelijs
ten zorgen ervoor dat de ko
per geen enkel aspect over
het hoofd hoeft te zien. Het
boek staat uitgebreid stil bij
zaken als bijkomende kosten,
gemeentegarantie, premiere
gelingen en de fiscale gevol
gen van de aankoop van een
eigen huis.
Uit tabellen blijkt dat de een
malig bijkomende kosten
kunnen oplopen tot boven de
tien procent van de koopsom.
Wie een bestaand huis koopt,
moet rekening houden met
overdrachtsbelasting, die zes
procent van de koopsom be-
Fireprint
„brandmerkt"
eigendommen
Met behulp van de Fireprint
kunnen allerlei spullen, zoals
tennisballen en koffers, blij
vend gemerkt worden. Ideaal
voor het merken van sportat-
tributen die anders nogal
eens verdwijnen op het
sportveld of in de kleedka
mer. De Fireprint is een
klein apparaatje dat volgens
het principe van een elektro-
draagt. Verder wordt
legd hoe het zit met het
nemen van een hypot
tussentijdse aflossingen.l
pacht en verzekeringelf'
het laatste hoofdstuk koiff
•garantie aan de orde. V«
pers en bouwers van pfl
A-woningen zijn verp
een garantiecertificaat i
geven. Met zo'n certifl
loopt de koper geen risii
hoge kosten bij het opti
van gebreken of bij fail
ment van de bouwonda
mer. De belangrijkste inl
tie die garantiecertifid'
afgeeft, is de Stichting
rantie Instituut Woning^
(GIW) te Rotterdam. '1
Het boek telt ruim 130 p
na's en kost voor leden)
de Consumentenbond
Niet-leden betalen ƒ21
clen'
nische aansteker u*1
Twee uitneembare le
van roestvrij staal w<f
met behulp van een duP
gasvlam verhit en ingeblj
De letters „pakken" op E
kunststof, leer en rul
maar niet op katoen. L
kledingstukken is de
print helaas niet ges*
vanwege het gevaar dij
letters bepaalde vezels
branden. Overigens is bL
dunnere stoffen voorziq
heid geboden. f
De Fireprint is verkrija
bij de sportspeciaals
voor 27,50.
Binnen tien seconden Is het resultaat zichtbaar: twee oni
bare initialen.
