„Ikonen zijn
geschilderde
gebeden"
Pastorale werkers Roermond hebben
moeite met nieuwe kerkelijke rechtbank
£eidóc@ow
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
kerk
wereld
Tegenwind voor Fokker c
DONDERDAG 22 OKTOBER 1987 PAGINf
Lidmaatschapskaart NSDAP van Martin Heidegger gevonden
WEST-BERLIJN De
NSDAP-lidmaatschaps-
kaart van de Duitse filo
soof Martin Heidegger
wordt bewaard door het
Berlijns documentatie
centrum van de Geal
lieerden en er is nooit
een verzoek tot roye
ment uit deze nationaal-
socialistische partij inge
diend.
Dit feit bevestigt de belang
rijkste stelling in het onlangs
in Parijs verschenen boek
„Heidegger et le nazisme',
van de hand van de Chileen
se filosoof Victor Farias, een
oud-leerling van Heidegger.
Volgens Farias was de in
1976 overleden Duitse filo
soof van 1933 tot 1945 lid van
de nazi-partij. Na het vinden
van deze lidmaatschapskaart
bestaat er geen enkele aan
wijzing meer dat tegen Hei
degger een disciplinair on
derzoek door de NSDAP zou
zijn ingesteld. Er werd wel
gezegd dat zulks wel het ge
val was geweest wegens zijn
steun aan een stroming bin
nen deze partij die vond dat
het nationaal-socialisme een
volkse beweging naar de
ideeën van de op militaire
leest geschoeide NSDAP-or-
ganisatie SA (Sturmabteiling)
van Ernst Röhm moest
worden. Aan deze stroming
werd het zwijgen opgelegd
toen Hitier op 30 november
1934 de radicale leiders liet
ombrengen, een gebeurtenis
die geboekstaafd staat als
„De Nacht van de Lange
Messen". Farias stelt in zijn
boek dat Heidegger, hoewel
hij het veld moest ruimen
voor andere filosofen en zijn
leerstoel aan de universiteit
van Freiburg verloor, nim
mer met het nazidom heeft
gebroken en dat hij doorging
te publiceren en voor nazi
instituten lezingen te houden.
De rijpe kennis hoort, de
onrijpe neemt het woord
HAAGSE PAROCHIEKERK KRIJGT NIEUWE SCHILDERINGEN
DEN HAAG - „Inge
bruikname van ikonen is
geen vrijblijvend gebeu
ren. De parochie heeft
hier een eigen verant
woordelijkheid. Er zal
dan ook een speciale wij
ding en intronisatie
plaats hebben".
Dat zegt pater Piet van 't
Walderveen. pastoor van de
ronduit schitterende kerk
van de parochie van de H.
Antonius en Lodewijk aan de
Haagse Leyweg. Deze is sinds
kort in het bezit van twee
speciaal voor deze kerk ge
schilderde manshoge ikonen.
Tijdens een plechtige eucha
ristieviering komende zondag
om half elf zullen die ikonen
officieel hun plaats krijgen in
deze parochie. De viering is
daar aan aangepast en ge
schiedt volgens de slavisch-
byzantijnse ritus, waarbij het
koor optreedt van de Rus-
sisch-katholieke kerk in Den
Haag onder leiding van Gri-
gory Sarolea.
De twee ikonen zijn in een
drachtige samenwerking tus
sen pastoor Van 't Walder
veen en Marcel De Man, res
taurateur aan het Prinsen
hofmuseum in Delft, tot
stand gekomen.
Beiden wijzen erop dat vaak
aan de oorspronkelijke bete
kenis van ikonen voorbij
wordt gegaan. „Ikonen zijn
nu meestal handel voor beter
gesitueerden. Maar wat is
hun oorspronkelijke bedoe
ling? Ikonen zijn geschilder
de gebeden, vensters die uit
zien op de hemel, openbaring
van Gods liefde voor de
mens en de verwijzing naar
zijn heerlijkheid".
Marcel de Man legt uit dat
wie een echte ikoon maakt,
zich nauwkeurig rekenschap
heeft te geven van de manier
waarop de religieuze gestal
ten worden uitgebeeld. Als
de uitbeelding Maria betreft,
gaat het niet zo maar om een
vrouw te laten zien waarbij
de schilder zijn fantasie de
vrije loop kan laten. nee. de
Mariafiguur dient de weerga
ve te zijn van hoe volgens de
(Byzantijnse) traditie God in
zijn herschepping de Moeder
en zijn Zoon beziet. Naar die
vorm moet men steeds terug
keren om aan de religieuze
betekenis van de ikoon recht
te doen. Wie een ikoon ver
vaardigt, doet dit in een reli
gieuze concentratie: de ma
ker treedt in gebed, want hij
realiseert zich dat hij niet zo
maar een afbeelding maakt,
maar een ideale, bovenper
soonlijke voorstelling geeft,
waartoe de gelovigen zich
zullen wenden.
Toch sluit dit eigen accenten
bij een nieuw te maken werk
niet uit. Van de twee ikonen
stelt de een de tronende Moe
der Gods voor in een streng
frontale houding: het is be
doeld om, zoals bij de keizer-
sportretten uit de Byzantijnse
tijd, de beschouwer eerbied
en ontzag in te boezemen.
De tweede ikoon is een voor
stelling van de Verrezen
Christus. Deze laat door zijn
houding zien dat hij zich aan
de mensheid geeft. Hij is zo
open dat hij de mensen naar
zich toetrekt.
Volgens pater Van 't Walder
veen en Marcel de Man is de
bedoeling van de ikonen niet
alleen maar de beschouwer
ervan in een religieuze ver
voering te brengen. Zij zien
in de ikonen ook een oproep
tot bevrijding uit de banden
van het kwaad, niet alleen
het persoonlijke kwaad, maar
ook het kwaad dat de wereld
collectief bedreigt, de milieu
vervuiling en de bewape
ning. Zij die in geloof bidden
tot de ikoon krijgen genezing
van de kwalen van ziel en li
chaam.
Dat deze twee ikonen uitge
rekend onderdak krijgen in
de kerk aan de Leyweg heeft
een aparte voorgeschiedenis.
Pater Van 't Walderveen: „In
de Paasnacht hebben wij een
aantal jaren terug op tastbare
wijze het Paasmysterie wil
len uitbeelden. Dat gebeurde
met een viqr meter hoge rots
vanwaar het water naar be
neden stroomde en met een
zuil van vuur. Dat is toen
fout gegaan. Door de hitte
schoot de bodem van de
schaal waar het vuur uit
kwam er plotseling onderuit.
Niemand is er door gewond
geraakt, maar we beseften
dat we dit een volgende keer
niet meer moesten doen. We
hebben toen gedacht aan het
gebruik van ikonen. Het Ma-
riajaar was daar een mooie
aanleiding voor".
PAUL VAN VELTHOVEN
Aidscampagne
van Rainbow:
„geen rubber,
maar trouw""
NIJKERK „Stop Aids,
blijf trouw'. Onder die
leuze houdt de evangeli
sche organisatie Rainbow
van voormalig EO-direc-
teur drs. L.P. Dorenbos
vanaf vrijdag een lande
lijke aidscampagne.
De preventie-en voorlich
tingsactie heeft tot doel het
Nederlandse volk te bewegen
tot trouw in huwelijksrelaties
en mensen met wisselende
seksuele contacten tot wijzi
ging van hun levensstijl. De
overheidscampagne tegen
aids is volgens Dorenbos „te
gek voor woorden. „Rainbow
zoekt de oplossing niet in
rubber, maar in trouw."
De campagne voorziet in ver
spreiding van posters en op
jongeren gerichte voorlich
tingsfolders alsmede „Blijf
trouw"-instructiebijeenkom-
sten voor jongeren en politici.
Binnenkort verschijnt ook
een handboek voor trouw-
blijvers, waarin jongeren
wordt voorgehouden trouw
te blijven aan hun partner.
De Rainbow-organisatie wil
voorts in overleg met de En
gelse organisatie „Hospice
Movement", die zich bezig
houdt met hulpverlening aan
terminale patiënten, een
hulpverleningsprogramma
voor aidspatiënten ontwikke
len.
Voor de actie is bij minister
Brinkman van wvc een mil
joen gulden subsidie aange
vraagd.
Nederlandse Hervormd® Kork
Beroepen le Nunspeet (deelge
meente De Ontmoeting), mevrouw
K.van Heijnis, kandidate aldaar; te
Hoenderloo W.F. van Kouwenhoven
kandidaat te Arnhem; te Loon op
Zand: D. Heemskerk te Maartens
dijk; te Dubbeldam: E. Westrik te
Beerzerveld. Bedankt voor Barne-
veld. toezegging, J.W.Goossen te
Waddinxveen. Aangenomen de be
noeming tot geestelijk verzorger
van het Talmahuis en het Menno
Lptterhuis te Gronlngen-zuid, parttU
me. G.de Ruiter, emeritus-predikant
te Roden. Toegelaten tot evangelie
bediening: mevr. A. H. Looman-
Graaskamp. Esdoornstraat 11 4191
KP Geldermatsen. Toegelaten tot
evangeliebediening en beroepbaar
gesteld: N. Noorlander. Beneden-
weg 42 2861 LG Bergambacht en
Dirk Woud, Stationsstraat 19 1541
LE Koog aan de Zaan
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Ooltgensplaat en Den
Bommel drs. W. Venema kandidaat
te Ooltgensplaat die dit beroep
heeft aangenomen.
Beroepbaar drs. W. Venema te
Ooltgensplaat. Beroepbaarstelling:
drs. H. Hoekstra. Hunenbaan 1,
7822 EC Emmen.
Veluwse ziekenhuizen blijven
bij verbod op abortus
ARNHEM Het be-
stuur van drie gefuseer
de ziekenhuizen in Wa-
geningen, Ede en Benne-
kom blijft bij zijn verbod
om na 1 januari van het
komend jaar abortus op
sociale grondslag toe te
staan. Dat bleek woens
dag tijdens het kort ge
ding dat twee Wagening-
se gynaecologen tegen
het ziekenhuisbestuur
hadden aangespannen.
Nadat de ziekenhuizen
op algemeen christelijke
grondslag waren gefu
seerd, besloot het be
stuur dat abortus op soci
ale grondslag niet meer
is toegestaan.
In september spanden de
twee gynaecologen een eerste
kort geding aan tegen het
ziekenhuisbestuur. De presi
dent van de Arnhemse recht
bank besloot toen dat abortus
in ieder geval tot 1 januari
van het komend jaar is toege
staan en dat het ziekenhuis
en de gynaecologen voor die
datum moeten proberen tot
overeenstemming te komen
over het toekomstige abor
tusbeleid.
Volgens de raadsman van de
gynaecologen, mr. T.J. van
Veen, is het overleg op niets
uitgelopen. Het ziekenhuisbe
stuur heeft alle voorstellen
van de gynaecologen naast
zich neergelegd. „Er is spra
ke van reformatorische arro
gantie en intolerantie. Het
beleid van het ziekenhuis
wordt slechts gesteund door
mensen uit streng reformato
rische kring, zoals SGP en
RPF. Maar het ziekenhuis
behoort er voor iedereen te
zijn", aldus mr. Van Veen.
Mr. Grosheide benadrukte
namens het ziekenhuis dat in
het gebied van de Gelderse
Vallei geen noodsituatie op
het gebied van abortus ont
staat. Volgens de raadsman
worden jaarlijks slechts 45
abortussen uitgevoerd bij
vrouwen uit de regio, terwijl
in de Arnhemse abortuskli
niek 2.500 abortussen per jaar
worden uitgevoerd. „De af
stand tot Arnhem is te ver
waarlozen, dus abortus blijft
gewoon mogelijk", aldus mr.
rrosheide.
De president van de recht
bank mr. J. van Julsingha
doet woensdag 28 oktober
uitspraak in het kort geding.
A. van Santvoord nieuwe voorzitter
samenwerkende priesterreligieuzen
HEESWIJK Tot nieuwe
voorzitter van de Samenwer
king Nederlandse Priesterre
ligieuzen (SNPR) is woens
dag pater A. van Santvoord
msc gekozen. In de SNPR
werken 44 orden en congre
gaties van paters en monni
ken samen. De 56-jarige Van
Santvoord, provinciaal over
ste van de Missionarissen van
het Heilig Hart en afkomstig
uit Tilburg, volgt pater R.
Vaanhold osc op die zes jaar
voorzitter is geweest.
Pater Van Santvoord ging in
1961 naar de Filipijnen om er
tot 1968 parochiewerk te ver
richten. Van 1968 tot 1973
was hij provinciaal van zijn
congregatie op de Filipijnen
en gedurende twee jaar voor
zitter van de Organisatie van
Hogere Oversten in dat land.
Hij doceerde van 1973 tot
1981 kerkelijk recht en mo
raal in Australië en op de Fi
lipijnen. In 1981 keerde hij
pater Van Santvoord terug
naar Nederland.
Slag in de lucht
Sport ontspant de geest. Dat vindt zuster Immaculata Marie,
lerares op een college in Watervliet, in de staat Ndw York,
ook. Daarom heeft ze tennisles genomen. Gemakkelijk is de
sport niet, zo blijkt op de foto: de zuster maakt een slag in de
lucht...
Levensbeschouwing
is steeds belangrijker
voor verpleegkundigen
UTRECHT Er is een
groeiende behoefte aan
invulling van het vak le
vensbeschouwelijke ori
ëntatie binnen het les
pakket van de opleidin
gen tot verpleegkundi
gen.
Steeds meer wordt ontdekt
dat de zorg voor de zieken
ook levensbeschouwelijke as
pecten bevat. Ook gezien de
grote pluriformiteit op dit
vlak is een gedegen opleiding
in het hanteren van levens
beschouwelijke vragen nood
zakelijk.
Dit heeft een delegatie van
de Katholieke Vereniging
van Ziekeninrichtingen
(KVZ) gezegd in een overleg
met vertegenwoordigers van
de rk bisschoppenconferen
tie. Tot die laatsten behoor
den kardinaal A.J. Simonis,
hulpbisschop De Kok van
Utrecht en studie-secretaris
dr. M. Steemers-van Win
koop.
De delegaties spraken tijdens
hun jaarlijkse ontmoeting
over de rol van de religie en
de ethiek in opleiding tot
verpleegkundige, het omgaan
met ethische vraagstukken
en de behartiging van de
concrete pastorale zorg aan
patiënten. Beiden onder
streepten het belang van de
oprichting van medisch-ethi-
sche of toetsingscommissies
in gezondheidszorgsinstellin
gen voor de algemene be
leidslijnen inzaken morele
kwesties. Wel moeten ook
verpleegkundigen zich be
wust worden of blijven van
hun morele verantwoorde
lijkheid tegenover patiënten.
ROERMOND Het is
na 1 september volgend
jaar niet meer „verant
woord" mensen die wil
len scheiden te verwijzen
naar de kerkelijke recht
bank. Dat schrijft de
Vereniging van Pastoraal
Werkenden in het bis
dom Roermond in een
reactie op het opstappen
van alle priesterleden
van de kerkelijke recht
bank in het bisdom. De
pastores zijn bang dat ge
scheiden mensen geen
„klankbord voor hun
problemen" meer wacht
in de rechtbank in nieu
we samenstelling' maar
„een opgeheven vinger
tje".
Aanleiding voor het besluit
van de priesterleden was de
benoeming van dr. H. van
der Meer, voormalig rector
van het priesterseminarium
Rolduc, tot officiaal (voorzit
ter) van de kerkelijke recht
bank. Ze menen niet zinvol
te kunnen samenwerken met
Van der Meer omdat hij een
andere visie heeft op kerke
lijk recht en de rechtspraak.
Bovendien achten ze de
voormalige rector en docent
moraal-theologie niet des
kundig op het gebied van
kerkelijk recht.
den van de kerkelijke recht
bank door de „harde en een
zijdige koers" van bisschop
Gijsen onmogelijk is gewor
den. Formeel nemen de rech
ters zelf ontslag, maar eigen
lijk zijn ze „aan de kant ge
zet".
De in de VPW verenigde
pastores baseren hun vrees
voor een weinig pastorale be
nadering van gescheidenen
van de nieuwe rechtbank
ook op de in het bisdomblad
omschreven opdracht van
Van der Meer: „De heiligheid
en de onontbindbaarheid van
het huwelijk veiligstellen".
De pastores verwachten dan
ook dat het aantal nietigver
klaringen van huwelijken zal
dalen tot nul.
BlNNEN enkele dagen zal het kabinet over steunverleq£
aan de vliegtuigfabriek Fokker een besluit nemen, dat
volgens zal worden besproken met de Tweede Kamer. H
wel snelle financiële hulp geboden is, onder meer omdat 3
blijven ervan ten koste gaat van dringend noodzakelai
nieuwe orders, gaat het kabinet bepaald niet over één n ïi
ijs. Achter gesloten deuren heeft minister De Korte van
nomische zaken uitgebreid overleg gepleegd met kameft
den, terwijl hoge ambtenaren van zijn ministerie bespre
gen voeren met de huisbankiers van Fokker, ABN t
AMRO e
De banken stellen zich zeer terughoudend op tegenovef*
verstrekking van een lening van 200 miljoen gulden, v
Fokker-topman Frans Swarttouw al weken om loopt te
delen. Alles wijst erop dat de banken niet met dat geld
de brug willen komen als het kabinet zich niet op de eej,
andere manier garant stelt. En kabinet en Kamer zullen!
slechts willen doen indien er een redelijke kans bestaat e
Fokker de huidige inzinking te boven kan komen. a
n
NEDERLANDS enige vliegtuigbouwer de kleinste ut
tevens een van de oudste ter wereld zal slechts oi t
strikte voorwaarden steun krijgen om de spectaculaire op^
tie te voltooien, die jaren geleden werd gelanceerd. De ge1
tijdige ontwikkeling van twee nieuwe vliegtuigtypen
Fokker 50 en de Fokker 100, was een gewaagd avonti,
maar Frans Swarttouw wist iedereen ervan te overtuiger 1
het zou lukken. Dat was in de tijd dat hij nog persoo
model stond voor het nieuwe industriële elan van de jE
tachtig. E
De super-manager had grootse plannen met zijn hi-tecl!I
drijf. De Nederlandse vliegtuigbouwers zouden wat hem
trof deel gaan uitmaken van onze nationale trots, op deziy
manier als zeeslepers, inpolderaars en scheepsbouwersr
menige Nederlander voelt ook wel iets van trots bij het 1
van een Friendship of een Fellowship. Maar wij gaan'
prat op onze scheepsbouw en hoe slecht het met de sch< f
bouwers is afgelopen is voldoende bekend. Een achterho,
gevecht op de internationale markt werd uiteindelijk v
ren ten koste van een miljardenstrop voor de schatkist.
De vergelijking van de huidige gang van zaken bij Fofe
met het „RSV-schandaal" dringt zich op. Zover is het g<
kig nog niet en de omzichtige manier waarop kabinet,!
mer en banken samen met Fokker opereren moet ons be
den voor een volgend fiasco dat opnieuw een nationaa'
rakter zou hebben. Want Fokker is een nationale zaak;
over kan geen misverstand bestaan. Met de ontwikkelir
produktie van vliegtuigen zijn zulke grote bedragen en
dere inspanningen gemoeid, dat een bedrijf als Fokker
krediet niet simpelweg naar de banken mag worden ve
zen. Niet alleen de omvang, maar vooral de kwaliteit vi
werkgelegenheid in de vliegtuigbranche, de kennis d
wordt opgebouwd en de uitstraling daarvan naar andere
toren van onze nationale economie, vraagt om een posi
opstelling van de overheid binnen redelijke grenzen.
I
De overheid kan het karwei echter alleen niet klaren
Fokker zal orde op zaken moeten worden gesteld. Kami
kabinet hebben zich de laatste weken, evenals de bai
verdiept in alle feiten die tot het huidige getob hebbe
leid: de falende planning, de miscalculaties, de aanscha
ondeugdelijk materiaal, een onvoldoende functionerendj
koopapparaat en een management, dat een dalende
van de dollar niet incalculeert, maar voor de produktii
dure buitenlandse krachten inhuurt, waardoor de loonk
de pan uit rijzen. Met indianenverhalen over een redelij
vulde orderportefeuille los je al die problemen niet op
reorganisatieplan van Fokker zal reële kansen in het
uitzicht moeten stellen om nieuwe, verantwoorde overh
steun mogelijk te maken. Voor Fokker, kabinet en Kan
dat geen sinecure.
Mist
DE BILT (KNMI) De baro
meters zijn behoorlijk aan het
stijgen en morgen ligt Neder
land in een zwak hogedrukge-
bied. Daardoor valt vannacht
in het binnenland de wind
vrijwel helemaal weg en kun
nen er flinke opklaringen
voorkomen. De temperatuur
kan dan dalen tot een mini
mum van circa 6 graden;
plaatselijk wordt het nog een
paar graden kouder. Vorst aan
de grond is niet helemaal uit
gesloten. Weinig wincf en op
klaringen zorgen er samen
voor dat op veel plaatsen mist
kan ontstaan. Morgen in de
loop van de ochtend trekt de
mist op en gaat dan over in
wolkenvelden. Hier en daar
zal ook de zon zich laten zien.
Waarschijnlijk blijft het droog.
De middagtemperatuur wordt
ongeveer 11 graden. Er staat
overdag een zwakke tot mati
ge noordoostelijke wind. In
het weekeinde houden we on
geveer hetzelfde weertype.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor morgen en zaterdag:
Zuid-Scandinavië: Af en toe
zon, morgen nog hier en daar
een bui, maar daarna droog.
Middagtemperatuur rond 8
graden.
Groot-Brittannië en Ierland:
Perioden met zon en vrijwel
overal droog. In de nacht en
ochtend plaatselijk mist en
vorst aan de grond. Middag
temperatuur van 7 graden in
het noorden tot 12 plaatselijk
in het zuidoosten.
Benelux-. Droog en af en toe
zon. In de nacht en ochtend
plaatselijk mist. Landinwaarts
kans op vorst aan de grond.
Middagtemperatuur rond 11
graden.
Duitsland: Wolkenvelden, en
plaatselijk mist. Ook af en toe
zon en vrijwel overal droog.
Middagtemperatuur rond 11
graden.
Noord-FrankrijkMist- en
wolkenvelden, ook af en toe
zon en droog. Middagten-
tuur van 7 graden in m
bieden tot 12 graden elde
de nacht en ochtend hi
daar vorst aan de grond.
Midden-Frankrijk-. Droc
perioden met zon. Midda
peratuur rond 12 graden
Zuid-Frankrijk: Wisseler
wolkt en regen- of om
buien. Middagtempe:
rond 17 graden.
Spanje en Portugal: H<
zwaar bewolkt en van t
tijd buien, waarvan soi
met onweer. Middagter
tuur van 13 graden i
noorden tot 22 in het zu
Italië, Joegoslavische k
het noorden en midden
lend bewolkt en enkele
of onweersbuien. In het
flinke zonnige perioden
dagtemperatuur van 15
in het noorden tot 25
zuiden.
WEERRAPPORT HEDENMORG
Athene
Barcelona
Berlijn
Budapest
20 1
24 1
26 I
ar.,.
