„Amerikaanse economie is een rokende vulkaan Beurs van Amsterdai Henderson uit handel PANIEK EN CHAOS OP WALL STREET Emoties spelen belangrijke rol op beurs: in 1929 en in 1987 ECONOMIE EeidóeSomont DINSDAG 20 OKTOBER 1987 PAG! VAN DER MEER NAARMIJNDERS LISSE/NIEUWEGEIN Mijnders Meubelen in Lisse neemt per 1 november definitief Van der Meer Meubelen in Nieuwegein over. Van der Meer blijft als zelfstandige eenheid be staan met vier vestigingen, in Utrecht, Die- men. Beverwijk en Rotterdam. De vestiging in Den Haag is inmiddels gesloten en de twee Zithoek-filialen in Den Haag en Amsterdam gaan binnenkort dicht. In de nieuwe opzet biedt Van der Meer werk aan 52 mensen; een maand geleden waren het er nog 100. Van der Meer zet jaarljks 20 miljoewn om. Van 1980 tot en met 1986 heeft de jaarrekening zeer aanzienlijke verliezen te zien gegeven. Mijnders zet met 170 mensen jaarlijks onge veer 70 miljoen om. Mijnders wordt door de overneming een van de grootste meubelwin kelketens van Nederland. Nieuwe functie Van Dijke (NOS) bij NV SDU DEN HAAG Na de verzelfstandi ging van de Staatsdrukkerij/Uitge verij in NV SDU zal mr. P. van Dijke de Raad van Commissarissen gaan voorzitten. Tot die tijd zal hij met de nog aan te zoeken andere commissarissen het staatsbedrijf SDU van advies dienen op weg naar de verzelfstandiging. Van Dijke (67) was van 1980 tot 1985 commissaris van de koningin in Utrecht. Sinds 1985 is hij voorzitter van de NOS. De huidige hoofddirecteur van de SDU, drs. C.H.J. Peters (47), woTdt voorzitter van de Raad van Bestuur van de verzelfstandigde onderne ming NV SDU. EIM: Overheid moet meebetalen aan bijscholing ZOETERMEER De overheid zou een deel van de kosten van bijscholing moeten betalen. Dat kan in de vorm van een stimuleringsregeling. Dit is een van de conclusies uit een on derzoek van het Economisch Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf naar bijscholing in de metaalsector. In de collec tieve arbeidsovereenkomst voor het metaalbewerkingsbedrijf zijn werkgevers en werknemers overeengekomen een scho lingsverlofregeling in te voeren. Voor de kortlopende bijscho lingscursussen storten de bedrijven thans geld in een speciaal fonds. Het EIM schat dat de jaarlijkse behoefte aan bijscho ling ongeveer 21.000 cursusdagen bedraagt. SPECIALE BELENINGEN AMSTERDAM Ter verruiming van de geldmarkt heeft De Nederlandsche Bank voor de periode van 20 tot 26 oktober tegen de onveranderde renté van 5,1 procent speciale bele ningen van 2333,5 miljoen beschikbaar gesteld. Op inschrij vingen tot 25 miljoen werd 100 procent toegewezen. De toe wijzing op inschrijvingen voor hogere bedragen kwam uit op 30 procent. Men noemde de beleningen aan de krappe kant voor de behoeften van de markt. Oost en West in zee met kernfusie-project WENEN Oost en West hebben gisteren in Wenen besloten door te gaan met een ambitieus project voor kernfusie dat de mogelijkheid bezit om een onuitputtelijke energiebron te worden gelijk de zon en de sterren, waar kernfusiepro cessen plaatsvinden. Op een bijeenkomst van het Internationale Bureau voor Atoomenergie (IAEA) besloten afgevaardigden uit de Vere nigde Staten, de Sovjetunie, de Europese Ge meenschap en Japan plannen te ontwikkelen voor een revolutionaire thermonucleaire reac tor die energie produceert door lichte atoom kernen samen te smelten tot een zwaardere kern en niet zoals bij de huidige kernreactors door atoomsplijting. Het werk aan het studieproject begint volgend jaar bij het Instituut voor Plasma Fysica van de Max Planck Stichting in de Bondsrepubliek. Men hoopt er tegen 1990 klaar mee te zijn. Financiering EG-landbouw in 1987 rond LUXEMBURG De EG is voor wat de landbouw betreft voor dit jaar uit de financiële problemen. Gisteren is in Lu xemburg definitief besloten landbouwvoorschotten aan de lidstaten voor de rest van dit jaar om te zetten in betalingen achteraf. De EG-commissie be hoeft nu in november (voor welke maand inmiddels al voorschotten verstrekt zijn) geen vooruitbetalingen te doen voor december, en in decem ber niet voor januari. Deze boekhoudkundige „truc" be spaart haar een kleine 10 mil jard gulden. Daarmee is het geldtekort in de landbouwsec tor voor 1987 de wereld uit. Minister Gerrit Braks heeft tij dens dat overleg vast laten leggen dat dit besluit niet mag vooruitlopen op een definitie ve oplossing. De operatie kost hem namelijk 60 miljoen gul den; de rente op het bedrag dat Nederland moet lenen om dat het geen voorschotten uit Brussel krijgt. AMSTERDAM Op de Am sterdamse effectenbeurs kon vandaag niet worden gehan deld in de twee Henderson-be- leggingsmaatschappijen na verzoeken daartoe van twee banken. De commissaris van de notering heeft de betreffen de hoekman (beurshandelaar) gevraagd geen notering op te maken en die heeft dat toege zegd. De fondsen worden be heerd door een trustmaat schappij in Londen, die daar al een opschorting van de handel heeft afgekondigd. De introductie van Atag Hol ding op de Amsterdamse ef fectenbeurs is met twee weken uitgesteld na de dramatische dalingen van de aandelen koersen. LEIDEN Groente- en fruitveiling, maandag 19 oktober: aardappelen: 6- 20; andijvie: 37-100; snijbonen: 320- 650; stambonen: 340; boerenkool: 78-80; spitskool: 100-115; postelein: 95-115; prei: 77-97; spinazie: 60-180; stoofsla: 74; ijsbergsla: 60-92; sprui ten al: 90-93; b I: 119; c: 80; d: 40- 110; uien: 28-50; winterpeen: 39-42; witlof: 350-520; bloemkool 6 per bak: 370-410; 8 per bak: 335; knolselderij: 59-60; sla: 28-64; bleekselderij: 16- 54; bospeen: 71-102; raapstelen: 25- 46; radijs: 48; selderij: 22-43; paprika kg.: 105. St.: 40-42; komkommmer II 90/: 95. 76/: 96. 60/: 110, 50/: 105- 107. 40/: 97. 35/: 86. 30/: 76. 25/: 60. krom: 130; tomaten II a: 1310-1350; b: 1490; c: 900; cc: 650; ar: 1270- 1320; br: 1570; cr: 910-940; ccr: 660- 690. DE LIER Delft-Westerlee. maandag 19 oktober. Aardappelen bintjes 17- 26; aardappelen eigenh. 25-32; all- cante 370-420; aubergines 265-460; bloemkool 300-390; boerenkool 48- 57; broccoli 270-340; cherry tomaten 240-290; Chinese kool 50-55; cour gettes groen 129-250; knolselderij 40; komkommers 77-178. mini 48-77; koolrabi wit. paars 12-56; kroten 27; lollo rosso 85-150; paksoi 70-95; pa prika groen 70-290, rood 90-320. geel 100-600, wit 310-370. oranje 310-410, paars 490-940. bruin 360- 490; pepers rood 320-360, groen 640-650, peterselie 36-65; prei 69- 114; radijs 55-97; radijs Franse 47; rettich 19-120; rode kool 43-47; rood- lof 25-110; selderij 13-28; sla 14-70; §nijbonen 670-760; sperziebonen 310-380; spruiten 74-134; tomaten 880-1610; uien 24-27; venkel 200- 290; vleestomaten 346-404; witlof 290-535; ijsbergbollen 75-155; ijspe gels 70. POELDIJK Westland-Noord. maandag 19 oktober. Aubergines 295-485. Bleekselderij 30-52. Bloem kool groen 110. Broccoli 250-330. Cherry tomaten 230-285. Chinese kool 45-50. Courgettes groen 8-300, geel 265-335. Daikon 65-100. Druiven alicante 480-630, frankenthaler 370- 680, gros maroc 430, golden cham pion 610, muscaat 530-980. Kom kommers 79-177, krom 179-187, stek 70-100. Lollo rosso 40-49. Paksoi 20- 29. Paprika geel 325-580, groen 70- 290, oranje 330-560, bruin 330-700, paars 320-1100. rood 160-355, wit 320-390. Puntpaprika lila 1020, rood 300. Pepers groen 540-640, rood 330-450. Peterselie 24-35. Prei 71-84. Raapstelen 33-40. Rettich 61-87. Roodlof 26-75. Selderij 9-11. Sla 40- 68. Sperziebonen 430-440. Suiker- mals 36-38. Tomaten 820-1670. Ven kel 180-270. Vleestomaten 257-407. Ijspegels 127. 's-GRAVENZANDE Westland-Zuid. maandag 19 oktober. Alicanten 410- 460; aubergines 360-510; bleekselde rij 35; bloemkool groen 110-235; boe renkool 44; bosradijs 19-82; broccoli 300-350; courgettes 150-380; eike- bladsla 62-111; frise-andijvle 25-31; knolvenkel 205-250; komkommers 52-146; koolrabi 17-82; lollo rosso 34-130; paksoi 55-90; paprika groen 80-220. rood 155-285; pepers groen 560-700, rood 440; prinsessebonen 210-310; radijs zakjes 18-30; rettich 15-85; savoyekool 56; sla 15-72; snij bonen 630-740; tomaten 660-1580; vleestomaten 331-400 (Van onze correspondent Jo Wijnen) WASHINGTON Op Wall Street in New York zijn gisteren op de meest chaotische dag die ooit op de Newyorkse beurs is gezien, de aandelen koersen met 576 punten gekelderd. De belang rijkste industriële aande len vielen in een schijn baar bodemloze put. Ter wijl ontgoochelde beur- handelaren hun wonden 's avonds likten, zochten beursanalysten naarstig naar een verklaring voor wat steeds meer op een volkomen ineenstorting van de aandelen- en ef fectenbeurs begint te lij ken. Optimisten zeiden dat na een periode van vijf jaar een ein de is gekomen aan wat in de VS de „Buil Market" wordt genoemd, de torenhoge vlucht van aandelen en ef fecten die zichtbaar wordt in het Dow-Jones-indexcijfer. Sedert 1982 is deze index stormachtig gestegen van 800 naar liefst 2800 punten in au gustus dit jaar. Daar ging gis teren en eind vorige week in één klap meer dan duizend punten vanaf; de winst van jaren. Eén van de grootste slachtof fers van de beurskrach is de Amerikaanse multimiljardair Sam Walton, die onlangs door Forbes Magazine werd geïdentificeerd als de rijkste man van de wereld. Gisteren leed hij een verlies van meer dan een half miljard dollar, maar toch reageerde Walton laconiek. „Het is toch maar papier", aldus Walton die niettemin nog 5,8 miljard dollar te verteren heeft. „Mijn bedrijf is gezond, de koersen trekken wel weer aan". Walton staat niet alleen met zijn optimisme. Diverse beur sanalisten hielden gisteren ondanks de traumatische toe- Koortsachtig handelen in Wall Street. standen op de beurs, dat de koersdaling slechts een aan passing is naar een accepta beler koersniveau. In hun vi sie kunnen de koersen nog- 1000 punten dalen zonder dat er van een echte financiële ramp sprake is. De pessimisten zeggen even wel dat de spectaculaire val van de koersen het begin is een heuse beurs-krach die door velen is voorspeld en die het geschokt vertrouwen in de Amerikaanse economie genadeloos aan het licht brengt. Een beurshandelaar: „In feite is de Amerikaanse economie een vervaarlijke rokende vulkaan van gigan tische begrotingstekorten en dus buitenlandse schul den en even gigantische handelstekorten. We leven hier in een paradijs van dwa zen". De Amerikaanse minister van financiën James Baker probeerde vorige week de paniek die zich toen al afte kende te bezweren met de opmerking dat de Ameri-, kaanse economie al geduren de een periode van vijf jaar is gegroeid, dat de inflatie laag is en dat de werkloosheid tot een absoluut minimum is ge daald. Maar gisteren moest hij niettemin onverhoopt van zijn staatsbezoek aan Zweden terugkeren naar de VS in een nieuwe poging het ver trouwen in de situatie wat op te vijzelen. Het financieel optimisme en de drang tot beleggen is ja renlang overeind gehouden met het mooie verhaal dat de Amerikaanse begrotingste korten (dit jaar ongeveer 150 miljard dollar) snel zouden worden teruggedrongen. In tussen zou het handelstekort (dit jaar ongeveer 188 tot 200 miljard dollar) door de eind 1985 verlaagde dollar even eens aanzienlijk worden ver laagd. Met die illusie hielden de beleggers zich op de been. De bekendmaking vorige week dat de Amerikaanse handelstekorten in augustus hoegenaamd niet zijn afgeno men, vormde de opmaat tot de koersval die zich gisteren in versneld tempo voortzette en zich als een epidemie over de beurzen in de wereld ver spreidde. Na het bekendworden van de tegenvallende Amerikaanse handelscijfers, ontstond er een kettingreactie: de dollar kwam onder zware druk te staan, hetgeen de centrale banken van zowel de VS als andere landen dwong grote hoeveelheden dollars op te kopen om verdere waarde verminderingen tegen te gaan. Dat joeg de rente ver der omhoog. De ene na de andere Amerikaanse bank kondigde discontoverhogin gen aan. Beleggers en aande lenhandelaren zijn nergens banger voor dan voor rente verhogingen. Die betekenen immers minder investerin gen en afnemende handel in kapitaal- en verbruiksgoede- ren. Hogere rente maakt het voor de VS moeilijker de be grotingstekorten terug te dringen en de schuldenpro blemen van de derde-wereld landen op te lossen. De ge schokte beleggers wierpen al dus tientallen miljoenen aan delen (gisteren alleen al bijna 500 miljoen) op de markt, wat de neergang nog ver sterkte. Bovendien traden vele computerprogramma's in werking waardoor in kor te tijd gigantische hoeveelhe den aandelen op de markt kwamen. Deskundigen zeggen nu dat de Reagan-regering eindelijk een koekje van eigen deeg heeft gekregen. Die regering heeft de begrotingstekorten altijd als een bijkomend, maar niet echt belangrijk probleem gezien dat zich min of meer vanzelf zou oplossen. De Amerikaanse regering was tot dusverre niet bereid en in staat het begrotingste kort snel terug te dringen omdat president Reagan cate gorisch weigert de belastin gen te verhogen en de volko men uit de hand gelopen de fensie-uitgaven te verlagen. „De Reaganomics zijn fail liet", zo concludeerde een beurshandelaar dan ook. NEW YORK De 'Krach' van 1929 was de grootste fi nanciële ramp uit de geschie denis. Door het instorten van de New Yorkse effectenbeurs van Wall Street gingen mil joenen mensen failliet. Hon derden banken (met name in de Verenigde Staten) moesten hun deuren voorgoed sluiten. De beurskrach luidde de grote crisis van de jaren dertig in met een tot die tijd ongekende hoge werkloosheid. Hoe de 'Krach' kon ontstaan, is eigenlijk nog steeds niet echt duidelijk. Maar dat het handelen van aandelenbezit- ters niet altijd logisch en ra tioneel is, staat buiten kijf. Dat was in 1929 het geval en gisteren ook. Emoties (angst, onzekerheid, hebzucht) zijn op de beurs zeker zo belang rijk als handelsbalanscijfers en financieringstekorten. Maar de 'Krach' was niet al leen een financiële ramp. Het was ook een menselijk dra ma. Veel beurshandelaren, speculanten, bankiers, kleine en grote beleggers waren zo wanhopig dat ze zelfmoord pleegden. Over de dagen na die beruchte dinsdag 29 okto ber 1929 deden vele verhalen de ronde. Hele macabere soms. Zoals deze: receptionis ten in New Yorkse hotels vroegen aan hun binnenko mende gasten: „Wilt u een kamer om t^ slapen of om te springen?" De enorme koersval van gis teren was veel groter dan die van 'Zwarte dinsdag' 1929. Toen daalde de Dow-Jone- sindex met 12,82 procent. Gisteren was de daling bijna twee keer zo groot: 22,62 pro cent. De Dow Jones zakte met 508,32 punten naar 1.738,42. In 1929 werd alleen al in New York op die ene dag door de 16.383.700 ver- kooptransacties tien miljard dollar verloren. Dat was twee keer zoveel als het totale be drag dat op dat moment in de Verenigde Staten in omloop was. Hoe hoog het verlies gis teren precies was, weet nog niemand. Maar dat de 604 miljoen verhandelde aande len voor honderden miljar den dollars koersverlies heb ben gezorgd, staat wel vast. Professor Kenneth Gal- braith, schrijver van een standaardwerk over de beurskrach en een van de be langrijkste economen van deze tijd, beweert dat 1929 zich kan herhalen. De lessen uit het verleden worden na verloop van tijd vergeten, zegt Galbraith. „Iedere nieu we generatie gelooft dat zij een unieke greep op de toe komst heeft". Kleine beleggers Hoewel er grote verschillen bestaan tussen de aandelen handel in 1929 en 1987, zijn er ook flink wat overeen komsten. Een van de belang rijkste heeft te maken met mensen die op de beurs spe culeren. Net als in '29 bevin den zich nu ook veel mensen op de beurs die voor het eerst in aandelen 'doen'. Gewone burgers, die hun spaarcentjes niet op de bank zetten, maar een gokje wagen op de beurs. In Nederland bezit vijftien procent van de gezinnen aan delen. Kleine beleggers worden ze genoemd en hun investering loopt uiteen van enkele duizenden guldens tot meer dan een ton. De kleine beleggers zijn in het nadeel ten opzichte van de 'grote jongens', bijvoor beeld pensioenfondsen, die soms miljarden aan pensioen gelden uit hebben staan en de beschikking hebben over specialisten die de koersont wikkelingen vierentwintig uur per nauwkeurig bestude ren. Met behulp van verfijn de computers volgen ze Zwarte dinsdag, 29 oktober 1929 op Wall Street. Aangetrok ken door het slechte nieuws stromen velen naar het gebouw van de effectenbeurs. De paniek zou de gevolgen verergeren. FOTO: ANP dereen, dat was puur theorie. Het ging allemaal prima en het schip met geld zou bin nen de kortste keren binnen lopen. De toeloop van de kleine be leggers deed in eerste instan tie de koers verder oplopen: meer mensen wilden aande len en meer vraag deed de prijs van die aandelen (de koers) stijgen. Maar toen het onwaarschijnlijke gebeurde en de koersen in september en oktober iets daalden, kre gen de eersten (de minst draagkrachtigen) te maken met de gevolgen van de 'stop-loss-order'. Zij stonden voor de keus: verkopen of bijstorten. Dat laatste ging niet, omdat de bank niet meer wilde lenen, dus het werd verkopen. Die verko pen vergrootten het aanbod en de koersen zakten verder. Daardoor kwam de tweede groep in de moeilijkheden. Ook zij hadden 'stop-loss-or- ders' en moesten ook verko pen. Het aanbod steeg weer met als gevolg dat de prijs (de koers) verder zakte. Toen die kettingreactie een maal goed op gang was, raak- beurshandel over de hele we reld. Hun informatievoor sprong op de kleine belegger is groot. Eër deze laatste zijn bank heeft gebeld, hebben de grote beleggers hun aan- of verkopen allang gedaan en hun winst opgestreken. Die voorsprong is er nu en was er ook al in 1929. Ook toen stortten miljoenen zich op de beurs. Aangelokt door de stijgende koersen en de wens om in korte tijd rijk te worden. De tragiek van de twintiger jaren was echter, dat de meeste kleine beleg gers speculeerden met ge leend geld, omdat het ver trouwen in de beurs onbe grensd was. Niet alleen het spaargeld werd geïnvesteerd, ook het eigen huis werd als onder pand voor een lening aan de bank gegeven. Bij aankoop van de aandelen gold de zo genaamde 'stop-loss-order'. Die hield in dat zogauw de aandelen onder een bepaalde koers zakten, de kleine be legger twee dingen kon doen: óf de aandelen verkopen (te gen die lagere koers), óf geld bijstorten. Maar, zo wist ie- ten velen in paniek. Ze wil den of ze moesten hun aan delen kwijt waardoor de koersen nog verder daalden. Op dinsdag 29 oktober 1929 ontplofte de zaak. Opeens stroomden de verkooporders binnen en toen was er geen houden meer aan. In vijf uur tijd werd er net zoveel kapi taal verloren als de VS had den besteed aan de Eerste Wereldoorlog. Niet alleen kleine beleggers zagen hun droom in rook opgaan, ook een miljonair als John D. Rockefeller en de Britse poli ticus Winston Churchill (toe vallig net op bezoek in de VS) verloren kapitalen. Voorspelling Nadien hebben tallozen zich het hoofd gebroken over de vraag: kan dit nog een keer gebeuren? Met name in de VS zijn de laatste tijd veel publicaties verschenen die de vraag bevestigend beant woorden. Professor Kenneth Galbraith schreef in januari van dit jaar een artikel onder de titel 'De overeenkomst met 1929'. Hij voorspelde dat Wall Street zou instorten. Want, aldus Galbraith, op een gegeven moment verlaat iemand op de een of andere reden de beurs, waarop ande ren de conclusie trekken dat het ook hun tijd is om te ver trekken. Die kuddementaliteit heeft volgens beursinsiders zowel gisteren als in 1929 een niet te verwaarlozen rol gespeeld. Naarmate meer mensen den ken dat het einde van de beurshausse in zicht is en daar meer over gepraat en geschreven wordt, komt het einde naderbij. De reactie versterkt zichzelf. Emotione le factoren winnen het dan van rationale argumenten. De handel bij een dalende koers is iets voor mensen met stalen zenuwen. KOERT BOUWMAN dordtse pr dorp groep 394.00 econosto 134 00 emba 1020.00 enraf-nonc 41.00 eriks c 226 00 (urness 36.00 gamma hold 68.00 gamma h pr 5.90 geveke etec 121.30 GOUD Nieuw Vorige ZILVER onbewerkl 30840 - 31540 30100 - 30600 onbewerkt bewerkt 33140 32200 bewerkt Opgave: Drijfhout A'dim utd brands utd lechnd westingh el wootworth 361/2 60 1/2 37 3/8 48 3/4 60 1/2 42 3/8 Stuurloze beurs AMSTERDAM - In het eerste uur van de handel wist nie mand waar hij aan toe was. De prijzen fluctueerden zo hevig dat neergezette koersen vrij wel meteen door andere wer den vervangen, die soms vele guldens hoger of lager waren. Zo werd de openingskoers van 115 voor Heineken gevolgd door een laatprijs van 124 en schommelde Akzo tussen 130 en 119. Om kwart vóór elf waren Bols, Van Ommeren en Stork nog niet tot handel gekomen en moesten Ahold, Borsumij, Heineken, Nijverdal en VNU het doen met laatprijzen. Bied- koersen lagen er voor AMEV en Fokker. Opvallend was een sterk her stel voor de obligaties. Onder zeer drukke handel werden sommige staatsleningen vlak na opening een vol punt hoger neergezet. Obligaties verder omhoog Later gingen de koerse de obligaties verder on Bij onveranderd drukke del liepen sommige st ningen 1,5 a 2 punten was sprake van dek vraag, maar men twijfeli de kwaliteit van dit her Voor de hoeklieden in fondsen was het heel m adviesprijzen op te maar de beursleiding ve hun dit vóór 11.30 te rt De adviesprijzen die er' dat tijdstip lagen, j_ caties voor verliezen - 20 en 40, met nog uitschieters naar boven. GRATIS ELKE WOENSDAG DE BIJLAGE Bil UW KRANT MEfl INFORMATIE OVER FILMS. MUf THEATER. RECREATIE.EXPC EN EEN COMPLETE AGENDAl

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 6