„Bouterse is ongeloofwaardig als
hij de verkiezingsuitslag negeert"
Han Hollander, man van het
krankzinnige kwartiertje
De miljonair en de minima
VERGEER (CDA), EUROPEES WAARNEMER:
BINNENLAND
CckbcOotvtont
ZATERDAG 10 OKTOBER 1987 PAGlj
Vergeer: „In Suriname heerst na zeven jaar Bouter-
se een enorme economische malaise. Het land is In
feite bankroet en Bouterse ziet dat terdege in".
FOTO: ANP
STRAATSBURG „Legerleider Bouterse
zou zich absoluut internationaal ongeloof
waardig maken als hij de uitslag van de op
25 november te houden verkiezingen in Su
riname niet zou respecteren. Persoonlijk ge
loof ik dat Bouterse een grote nederlaag zal
lijden en dat de traditionele partijen in Su
riname als winnaars uit de strijd komen.
Bouterse heeft tegenover mij beloofd dat hij
dan weer gewoon naar de kazerne zal te
rugkeren".
Volgens de Nederlandse Europarlementariër Wil
lem Vergeer (CDA) vergaat het Bouterse eigenliik
precies als de Argentijnse generaals. „Die beschik
ten weliswaar over de geweren, maar bleken ten
slotte slechte economen. Daarom kon daar de de
mocratie worden hersteld. In Suriname heerst na
zeven jaar Bouterse een enorme economische ma
laise. Het land is in feite bankroet en Bouterse ziet
dat terdege in. Hij zal volgens mij min of meer eie
ren voor zijn geld kiezen".
Vergeer zal vrijwel zeker deel uitmaken van de
groep Europese politici die te zamen met andere
internationale vertegenwoordigers als waarnemers
naar de verkiezingen in Paramaribo gaan. Hij be
strijdt de stelling dat hij, zoals in politiek Den Haag
wordt beweerd, zich in feite medeplichtig zou ma
ken aan de legalisering van de dictatoriale macht
van Bouterse. Over deze vooral door de socialist
Henk Knol geventileerde opvatting zegt hij: „Dit is
onzin".
Hij herinnert eraan dat de huidige gebeurtenissen,
zoals het vorige week gehouden referendum en de
straks te houden verkiezingen, de resultaten zijn
van het in 1983 gesloten politiek akkoord, waaraan
ook de vakbeweging en de werkgeversorganisatie
in Suriname meewerkten. Dat resulteerde in een
ontwerp-grondwet. De visie van Knol dat het nu
gehouden referendum, waarbij de grondwet is aan
vaard, in feite de door Bouterse uitgeoefende
macht een wettig karakter geeft, is volgens Ver
geer volkomen onjuist.
Dat betekent overigens niet dat Vergeer geen ern
stige kritiek zou hebben op de legerleider en de
huidige politieke situatie in Suriname. Hij hekelt
o.m. het ontbreken van persvrijheid en vindt ook
dat de mensenrechten in Paramaribo niet worden
geëerbiedigd, getuige de erbarmelijke omstandig
heden waaronder nog steeds politieke gevangenen
in het Fort Zeelandia worden vastgehouden. Ook
gruwt Vergeer van de decembermoorden en de re
cente berichten over andere slachtpartijen. Maar
er is volgens Vergeer in Suriname toch ook sprake
van een hoopvolle ontwikkeling. „De verkiezingen
vormen daar het sluitstuk van", aldus de Europese
CDA-afgevaardigde.
Als in Argentinië
Vergeer merkt op dat de hele helft van de Suri
naamse bevolking in Nederland woont. „Ik houd
me als Europees parlementslid vooral bezig met
ontwikkelingssamenwerking, en in die functie heb
ik vooral te maken met de vijftig procent van de
Surinaamse bevolking die in het land bleef. De be
volking put kracht uit het democratiseringsproces
dat nu aan de gang is". Naar analogie van Argenti
nië zal men volgens Vergeer de huidige machtheb
bers afzweren.
„Bouterse heeft tegenover mij gezegd dat hij niet
zal toestaan dat dezelfde corrupte lieden van vroe
ger weer hun gang kunnen gaan. Volgens mij zal
dat ook niet gebeuren. In Argentinië kreeg de de
mocratie een kans en kwam economisch herstel op
gang. Niet zodra was dat het geval, of de militairen
wilden de macht weer overnemen. Maar de Ar
gentijnse bevolking bleek er tegenop gewassen. We
hopen dat de Surinaamse bevolking straks ook in
staat is om nieuwe aanslagen op de democratie het
hoofd te bieden".
Niet meteen open
Vergeer is ervan overtuigd dat de stopzetting van
de ontwikkelingshulp aan Suriname na de decem
bermoorden ertoe heeft bijgedragen dat de Surina-
mers straks weer naar de stembus mogen. „Daar
om", zegt hij waarschuwend, „moeten de regering
en het parlement in Nederland niet meteen de
kraan weer opendraaien. Maar", voegt hij eraan
toe, „het kabinet moet wel uit zijn starheid treden
en bijvoorbeeld op ambassadeursniveau de diplo
matieke betrekkingen met Suriname herstell
Vergeer vindt dat „politiek Den Haag" tot j
geen alternatief heeft geboden en ziet dat al)
tief nu wel aan de horizon verschijnen. Ovei
is Vergeer het eens met de onlangs aanvaan
solutie in het Europese Parlement dat herste
de democratie in Suriname pas kan slagen a
gepaard gaat met een verbetering van de so
economische ontwikkelingen in dat land. „2
brood geen democratie", aldus Vergeers vei
van de situatie. „Dat betekent dus dat er o
duur toch wel weer geld naar Paramaribo
worden gesluisd, maar alleen dan als er wer
vrije verkiezingen zijn gehouden en niet de
bestaat dat de militairen opnieuw de mach
pen".
Schandpaal
Vergeer zegt niet te zullen aarzelen Bouters
de schandpaal te nagelen als blijkt dat die v
zingen toch niet het vrije karakter zullen h
als de legerleiding bijvoorbeeld de Verenigd
ties heeft willen doen geloven.
Als waarnemer namens de Europese Gemeen
wil Vergeer in Suriname volkomen vrijheii
handelen. „Ik zal me zeker niet laten voon
ven dat ik naar een bepaald stembureau ia d
of in het oerwoud moet gaan", zegt hij. „We
zelf de plaatsen uitkiezen en zien hoe het
gaat".
ALEX SNELLfl
HONDERDSTE GEBOORTEDAG POPULAIRSTE RADIOREPORTER
DEVENTER „Daar
gaat ons binnen'trio er
vandoor. Weer is het
Pienter, die hem patent
terugkopt. Pienter speelt
niet als spilstopper, luiste
raars, maar er tussenin, en
fungeert als opdrijver van
den aanval. Van Heel be
moeit zich nu ook met het
geval. Daar is weer een
Hollands doelpunt, bijna
tenminste".
Zo voerde de stem van Han
Hollander in de jaren dertig de
spanning in menig Hollands
huishouden tot ongekende
hoogte op. Vijf oktober was
het precies honderd jaar gele
den dat deze legendarische,
immens populaire radiorepor
ter in Deventer werd geboren.
Han Hollander aanschouwde
een eeuw geleden zijn eerste
levenslicht op een markante
plek van de Koekstad, in de
kromming van de Walstraat.
Op die centrale plek in de
schaduw van de Bergkerk
groeide rond de eeuwwisseling
een groepje jongens op dat de
basis legde voor het ontstaan
van de voetbalclubs Go Ahead
en Daventria. Hier woonden
de orthodox-joodse uitdrager
Simon Hollander en bakker
Steenbergen naast elkaar. De
zoon van bakker Steenbergen
maakte Daventria. Karei Hol
lander, de oudste broer van
Han, richtte samen met Leo
Zur Klein Smiede Go-a-head
op, maar Han, die toen offi
cieel nog Hartog heette, was
het creatieve en sportieve
brein van Go-a-head. Hij was
ook de naamgever van de
club.
In eerste instantie noemde het
groepje jongens rond de vier
zonen van uitdrager Hollander
zich „Be-Quick". Maar toen ze
zich officieel wilden inschrij
ven bij de bond kregen ze
geen toestemming, er waren al
te véél Be-Quicks. Hartog Hol
lander bedacht vervolgens de
naam Go-a-head en dan niet
in de zin van de scheepsvaart
term „ga voorwaarts" maar in
de betekenis „ga aan het
hoofd"'. Rechtgeaarde Go-a-
headers zetten dan ook steeds
streepjes in hun clubnaam.
Gezien de vier kampioen
schappen van Nederland en de
zestien oostelijke titels deed de
club de door Hollander be
dachte naam alle eer aan.
Welbespraakt
Hartog was al jong een welbe
spraakt en veel pratend mens.
Zijn inventiviteit en originali
teit werden befaamd. De Go-a-
headvergaderingen werden in
die tijd gehouden in de Volks
bond, een gebouw in de Pol
straat. Hier kon de jeugd ver
toeven zonder een verplichte
consumptie te nemen. Om on
derbrekingen te voorkomen
golden er strenge vergaderre-
gels. Zo werd iedereen die
voor zijn beurt sprak beboet
met één cent. De bedenker
van deze regel was Hartog
Hollander, maar de meeste
strafcenten werden door Har
tog zelf betaald.
Go-a-head, spelend op de ui
terwaarden van de Ossen-
weerd, had net als Daventria
en de U.D. een kleedtent, een
soort clubhuis. De Go-a-head
keet was minder stevig en
stond niet op palen. Tijdens
hoogwater dreef de tent dan
ook de IJssel af, om in de
buurt van Wijhe, tien kilome
ter verder, weer aan land te
spoelen. De Go-a-head Boys
leenden een paard en in op
tocht trokken ze naar Wijhe
om het clubhuis terug te ha
len. Go-a-head is dank zij Har
tog Hollander als enige club
van Nederland opgezadeld met
een erepaard, want de brave
knol die de klus klaarde, werd
op slag benoemd tot „ere
paard" van de prille club.
Jubileumboek
Ook op het veld maakte Har
tog, die veelal een rode fez op
zijn hoofd droeg, furore. Als
midvoor speelde hij vanaf de
oprichting in 1902 in het eer
ste. Hartog was watervlug en
historisch zijn de duels met
zijn buurman bakker Steen
bergen, de spil van Daventria.
In het Daventria-jubileum-
boek staat over deze legenda
rische confrontaties te lezen:
„De duels tussen beiden op de
Ossenweerd, de één als mid
voor, de ander als spil, waren
voor het kijklustige publiek in
die dagen een kostje om van te
smullen. Beide spelers, onze
spil altijd met zijn X-vormige
onderdanen, Han Hollander
als scherp contrast met zijn
meer hoepelvormige benen,
waaraan hij de bijnaam van
„de krommen" ontleende,
werden als het ware door een
magneet tot elkaar aangetrok
ken en het ging dan niet altijd
even zachtzinnig, doch spor
tief, toe. En onze taaie, pezige,
nooit aflatende „bakker" zou
de „bakker" niet zijn geweest
als hij meestentijds niet als
overwinnaar uit de strijd was
gekomen....".
Hoe anders luidt uiteraard de
Go-a-head overlevering. De
bekende Go-a-head historicus
Jo Duhne vertelt over de
„Bakhuys-goal" die Hartog
maakte nog voordat Bakhuys
dat ooit probeerde. „Tijdens
Daventria - Go-a-head geeft
de rechtsbuiten van Go-a-head
een voorzet, die door Bakker
Steenbergen wordt gemist.
Han Hollander zag dit op het
laatste moment, liet zich ge
strekt voorover vallen en kop
te de bal in het doel. Deze goal
was jarenlang in Deventer het
gesprek van de dag". Of Har
tog tijdens deze unieke actie
zijn rode petje ophield weet
Duhne helaas niet.
De orthodox-joodse naam Har
tog was voor velen moeilijk
uitspreekbaar. Daarom liet de
Go-a-head midvoor zich veelal
Hertog noemen. Het Engelse
woord voor hertog is Duke en
de vindingrijke Hollander ging
een tijdlang als Duke door het
leven. De oudere Deventena-
ren gaven hem de erenaam
„Good old Duke".
Duke werd Han toen hij als
sportverslaggever bij De Tele
graaf ging werken. Maar in
Deventer heeft men hem nooit
als Han gekend en ziin enige
nog levende familielid, zijn
zwager Jan Groothoff, spreekt
nog steeds over Hartog.
Fenomeen
Han Hollander werd een lan
delijk fenomeen toen hij voor
de AVRO het eerste radiover
slag van een voetbalwedstrijd
verzorgde. Op 11 maart 1928
was het zover, Nederland-Bel-
gië in Amsterdam. De Oprech-
SUSKE EN WISKE DE WOESTE WESPEN
te Haarlemsche Courant plaat
ste die dag een luidspreker
voor zijn tijdingzaal en riep
haar lezers op „naar de nauw
keurige gebeurtenissen van de
grote strijd per radio te komen
luisteren. Deze uitzending zal
ongetwijfeld zeer interessant
worden, het gebulder van de
dertigduizend toeschouwers in
de arena als er wordt gescoord
en zelfs als er wordt aange
moedigd".
Tijdens de eerste uitzending
deed zich een incident voor.
Han Hollander zat boven op
het dak van de overdekte tri
bune in een houten huisje. De
zitplaats kon volgens ooggetui;
gen het best omschreven
worden als een tweepersoons
schildershok waarin men niet
rechtop kon staan. Toen hij
zich vooroverboog om het spel
door de opening van dertig
centimeter aan de voorkant
goed te volgen stootte hij zijn
horloge van de richel. „Hemel,
daar valt mijn horloge", liét hij
zich ontvallen en de radioluis
teraars hoorden zowel de kor
te tik van het gevallen uur
werk op de vloer als Hans uit
roep.
Hoe groot het succes van de
eerste uitzending was bleek de
volgende dag toen een horlo
gefabrikant prompt aldus ad
verteerde: „Het horloge van
Han Hollander (rechts) boven op het dak van de overdekte tribune van het Olympisch Stadion.
AVRO-voorzitter Willem Vogt komt uit het houten huisje van waaruit Hollander commentaar gaf op-
voetbalwedstrijden.
FOTO: PERS UNIE
Han Hollander viel uit de ra
diocabine en was stuk, als hij
ons horloge had gehad, zou dat
ertegen hebben gekund". Zo
was Han Hollander niet alleen
Bep Bakhuys maar ook Wim
van Est een slag voor, al bleef
de Pontiac van Van Est wél
doortikken.
Enkele interlands later kende'
de populariteit van Hollander
al geen grenzen meer. Hollan
der werkte zonder rugnum
mers maar kende iedereen. Hij
viel op door een uitstekende
woordkeus. Van alle „radios
temmen" was die van Han
Ondergang
De populariteit van de levende
legende Han Hollander bete
kende ten slotte zijn onder
gang. Hij beschikte als jood
over een oorkonde uit 1936,
door Hitier zelf ondertekend,
als herinnering aan de Olym
pische Spelen waar hij als ra
dioverslaggever had gewerkt.
Als hij deze in de oorlog aan
de Duitsers liet zien was hij
onaantastbaar, dacht hij. Of
schoon hij overal had kunnen
onderduiken, zag Han Hollan
der er de noodzaak niet van
in. Hij werd tijdens een razzia
opgepakt en zat een maand of
tien in Westerbork. Daar ver
vulde hij nog een tijdlang een
rol bij het organiseren van
ontspanningsavonden. Later
werd hij op transport gesteld
naar Theresiënstadt in
Tsjechoslowakije.
Toen in Deventer het bericht
over de dood van Han Hollan
der via de BBC bekend werd,
sloeg dit in als een bom. Waar
schijnlijk is hij al in 1:943 in
Sobibor overleden. Zo onzeker
Gedenkteki
onthuld
inDeventer
Ter herdenking van de
derdste geboortedag van
Hollander is vanmorgen I
gevel van zijn geboortehï
de Walstraat te Deventê
plaquette onthuld. De oi|
ling werd verricht
A VRO-reporter Dick van
in het illustere gezelschal
enkele oud-internationai
de „periode-Hollander" a
rijke andere bekende gei
den. Journalist-columnia
Scheepmaker hield een j
over leven en werken
Han Hollander. Scheepi
is schrijver van „Het K
zinnige Kwartiertje",
de eerste radioreportage
Han Hollander uitvoerj,
bod komt. i
als de plaats is waar Hait
lander het leven liet, zo!
is de plaats waar hij het t
Nog steeds staat in de f
ming van de Walstraat
deel van de gevel van zit
boortehuis overeind. Vat
gen is dan ter herdenkiti
zijn honderdste geboot
een gedenksteen gepl
Even was zijn stem wj
horen. De laatste keer c
na de oor i
dens de Go-a-head Re\ i
het horen van de m
stem van hun erelid
vele voetballiefhebber^
nieuw een brok in hun I
BAREND BREU
(c) Standaard UltfpveriJ/Wavary Productions
DEN HAAG De PvdA
heeft deze week opnieuw
geprobeerd minister-pre
sident Lubbers neer te
zetten als iemand die het
niet zo nauw neemt met
de belastingen. De socia
list Kombrink was er deze
week als de kippen bij om
een verhaal in het - toch
doorgaans niet echt se
rieus genomen - geïllus
treerde weekblad Nieuwe
Revu officieel in de Twee
de Kamer aan de orde te
stellen.
Dat was vreemd omdat Kom
brink op dat moment, zoals hij
zelf later erkende, al heel goed
wist dat het verhaal in feite
niets anders deed dan signale
ren dat Lubbers gebruik had
gemaakt van het zogeheten
anti-cumulatie-artikel in de
wet op de vermogensbelasting.
Iets waartoe de premier het
volste recht had.
Waarom de financieel specia
list van de PvdA toch zo nodig
woensdagmiddag onder 'het
oog van de tv-camera's de ka
theder moest beklimmen?
Waarschijnlijk omdat hij de
publieke opinie er eens goed
van wilde doordringen dat het
een multimiljonair is die als
leider van net kabinet de
koopkracht wil aantasten van
bijna een half miljoen mensen
die moeten rondkomen van
nog geen veertienhonderd gul
den netto in de maand, de zo
geheten echte minima.
In die opzet lijkt Kombrink en
dus de PvdA voortreffelijk ge
slaagd. In heel veel gezinnen
zal premier Lubbers dezer da
gen betiteld zijn als „de man
van dertig miljoen". En na
tuurlijk zijn de meningen van
de mensen over het algemene
begrotingsdebat van deze
week daardoor in verregaande
mate beïnvloed. De PvdA had
daarbij ook nog eens het geluk
dat het door haar opgeroepen
beeld door Lubbers zelf werd
bevestigd. Zoals gebruikelijk
bij algemene beschouwingen
wilde Lubbers pas op het laat
ste moment akkoord gaan met
de verlangens van de rege
ringsfracties, om te voorko
men dat hem (het kabinet) nog
meer geld uit de z&k geklopt
zou worden.
Taboe overtreden
Maar Lubbers had zich wél
moeten realiseren dat hij door
zijn verzet tegen de „reparatie-
voorstellen" van CDA en
VVD één van de nog weinige
echte taboes overtrad. Hii zon
digde tegen de gulden stelregel
dat de regering met haar vin
gers moet afblijven van de
portemonnee der armen, en
zeker die van de bejaarden on
der hen. Vooral die laatsten
vormen een categorie aan wie
men niet ongestraft kan ra
ken. Ed Nijpels voelde dat als
VVD-leider altijd goed aan.
„De aow'ers zijn het die onze
na-oorlogse welvaart hebben
opgebouwd. Ze verdienen dan
ook onze bescherming", was
één van zijn leuzen op verkie-
zingstoernees.
Juist daarom was het zo'n
„faux pas" van het kabinet dat
het bij monde van minister De
Koning (sociale zaken) weken
lang hardnekkig verkeerde
voorlichting had gegeven over
de gevolgen van de kabinets
plannen. Pas op het allerlaat
ste moment erkende De Ko
ning dat bij ongewijzigde uit
voering van een aantal bezui
nigingen meer dan de helft
van de echte minima volgend
jaar door „alle plagen van
Egypte tegelijk" zou worden
getroffen en dus koopkracht
verlies zou lijden. Niet veel
(één of twee tientjes in de
maand) maar daarbij dient wel
bedacht dat de mensen met al
leen een „aow-tje" als gevolg
van het kabinetsbeleid tussen
1981 en 1987 al tien procent
ingeleverd hebben.
Een partij als het CDA, die
zich laat voorstaan op haar
„sociale gezicht", kon dat na
tuurlijk niet laten passeren.
Vandaar dat fractieleider Bert
de Vries het aantal „Egyptena-
ren" in ons land drastisch
wenste te reduceren. Vooral
daartoe strekten de zes voor
stellen die hii dinsdag aan het
begin van de algemene be
schouwingen enigszins plech
tig indiende. De scherpste
kanten van een aantal bezuini
gingen moesten worden weg-
De CDA-voorman hoopte 'te
vens dat de vakbeweging
daardoor overgehaald kon
worden toch maar genoegen te
nemen met bescheiden salaris
verhogingen (het liefst hele
maal niets extra) en de rest
van de loonruimte in het be
lang van de werkloosheidsbe
strijding aan te wenden voor
scholing en arbeidsherverde
ling. En voor dat alles behoef
de minister Ruding niet meer
dan een paar honderd miljoen
uit de schatkist te halen, want
dat was de prijs van het zesde
lige „CDA-feestpakket" voor
de minima. „Peanuts" dus op
een totaal aan rijksuitgaven
van 160 miljard!
Toch vond premier Lubbers
het nodig zich tot het laatst toe
fel te verzetten tegen met
name het voorstel van zijn
partijgenoot De Vries om de
individuele huursubsidie (IHS)
voor dure woningen minder
drastisch te beperken. Lubbers
bleef twee dagen lang door
gaan over al die minima die
„in veel te dure huizen kun
nen blijven zitten dank zij de
IHS". Helemaal verkeerd,
vond Lubbers. Deze mensen
moeten - vooral in hun eigen
belang - zo snel mogelijk naar
een andere behuizing omzien.
En zelfs toen hij door een mo
tie van CDA en VVD gedwon-
ten werd overstag te gaan,
on Lubbers het niet laten te
mompelen dat dit alleen uitstel
maar geen afstel betekende.
Onmiddellijk na een publicatie
over zijn eigen miljoenenbezit
doet zo'n stijfkoppige houding
al gauw hardvochtig aan. En
daardoor creëerde de premier
zelf ook kansen voor de oppo
sitie om de aandacht af te lei
den van de rest van het kabi
netsbeleid. Vooral PvdA-lei-
der Wim Kok, wiens blazoen
de laatste maanden wat geha
vend was, maakte daar gretig
gebruik van. Met een moker
hamer ramde hij drie dagen
lang op het aambeeld van
handhaving van de koop
kracht. Tegelijk stelde hij
daarmee het kabinet verant
woordelijk voor de (relatief)
hoge looneisen die er volgens
hem in veel bedrijfstakkken
gesteld zullen worden. Want
wat moeten de werknemers
anders nu het kabinet het wo
nen, de tandarts, de gezinszorg
enz. duurder maakt?
Knap gedaan, en premier Lub»
bers was de eerste om dat na
het debat toe te geven. Maar
enigszins demagogisch t
natuurlijk wel, want Kolt
bliksems goed hoe de
werkelijk aan de steel
werknemers in goed I
rende bedrijven willen n
delijk ook wel eens een
tje meepikken van de
vloedige oogst. Dat hou*
mand tegen, de regerinj
de Tweede Kamer nj
zelfs de eigen vakce
FNV niet, zo bleek na
uit een gesprek met vice
zitter Johan Stekelenbul
Alle dramatische en emi
le oproepen van de polit
de vakbonden om zich t«j
gen, waren dan ook vent
lijk tevergeefs. Leverei
kamerdebat dan hek
niets op? Dat zou een te£
mistische voorstelling vt
ken zijn. Ten eerste i
CDA en VVD een koop»
verbetering voor de mini
te dwingen van bijna éét
cent. Ten tweede vondefc
grote fracties èn de refi
elkaar op een plan vang
leider Voorhoeve om 1%
rig werklozen „uit hunh
ment te halen", door
verplichten tot een bej,
keuze-onderzoek en heto
vaarden (daarna) van et
roepsopleiding of een pak
baan. Weigeren zij da£
wordt er gekort op hunk
ring, althans zo stelt Vofe
ve dit zich voor. »j
En o wonder, ook de Fijt
het nut van zo'n stok ac!k
deur niet ontkennen, al<ft
han Stekelenburg, al kW
het woord strafkorting a
met de grootste moeite
keel krijgen. h
RIK IN T f
