De nieuwe Mazda626.
Design gaat veider
dan aërodynamica.
mazoa
De Palma gaat gangsters
in grote stijl te lijf
Keihard en knap Amerikaans
debuut van Paul Verhoeven
FILM
Ccidae Qowuvnt
VRIJDAG 9 OKTOBER 1987 P AGIN
AVAVAV%
WAVAV
VééVffèT
V
met geweld kan bestrijden.
Zijn leermeester daarin is een
oudere Ierse wijkagent, een
kei van een rol van Sean Con-
nery. Vanaf het moment dat
hij in de film zit is het een ge
not om naar te kijken. Ness
pikt die onbetekende straata
gent op en maakt hem lid van
zijn team. Hij wordt de men
tor, krijgt naast zich een sullig
ogende boekhouder en een
nerveuze jonge Italiaanse poli
tieman. Een nauwelijks geloof
waardig team onkreukbaren
dat door schade en schande
wijs zal worden.
Amerikanen zijn meesters in
het creëren van mythes uit
hun eigen historie. De gang
sterfilms en de western zijn er
de grote voorbeelden van.
„The untouchables" is een
gansterfilms, maar heeft - met
z'n groepje Magnificent Four
on de hoofdrol - ook iets van
de klassieke western a la John
Ford. En heeft in een kleinere
rol natuurlijk de Al Capone-
creatie van Robert de Niro. De
Niro at zich (net als voor „Ra
ging Buil") weer een tiental
kilo's zwaarder en zet een Ca-
pone neer die nooit meer ver
beterd zal borden. Slim, han
dig, welbespraakt, met de
zucht naar Grand Seigneur-
schap, maar voortdurend ge
vaar uitstralend.
Die rol van Capone zou oor
spronkelijke gaan naar de
Britse acteur Bob Hoskira
Niro zei pas ,ja" in een
stadium van de produktia
toen mocht Hoskins thuis]
ven maar wel z'n 200.001)
lar salaris opstrijken.
Een spannende film opj
thrillermanier is „The u]
chables" niet. De spanning
tussen de karakters, verse
van situatie naar situatij
dat moet je voor een groofl
op rekening van scenarist
met schrijven. De Palma
een grote „shoot out"-j
om zijn „Untouchables" J
delijk te laten zegevierei
was geen geld meer vooij
oorspronkelijke idee, en d|
lossing die hij toen vond
geroemd worden. Ness e
zijnen wachten in Chic
Union Station een boekhd
van Capone op. Capone's I
nen zijn er ook. Tegelijk
wil een vrouw met een 1
wagen de stationstrappel
Ness kan haar gemodder
aanzien, wil helpen en t€j
kertijd barst het geweki
De Palma filmt het gil
deels in slow motion, mt
centraal beeld de losgé
kinderwagen die van de|
pen afdendert. Waar h«
we dat meer gezien? Jawi
de trappen van Odessa ij
senstein beroemde „Pm
kruiser Potemkin". De Pj
kent z'n klassiekers.
BERT JANSMA
Mazda laat met de nieuwe 626 zien dat
het ontwerpen van een auto niet
ophoudt wanneer de carrosserie zijn
definitieve vorm heeft gekregen.
Bij de 626 zijn de ontwerpers
verder gegaan dan alleen een fraaie,
vloeiende lijn die resulteerde in een
Cw-waarde van slechts''0.33.
Zij hebben gezorgd voor een bij
zonder trillingsarme carrosserie en een
vernieuwd ophangingssysteem, wat
resulteert in een zeer goede wegligging
en een uitstekend rijgedrag.
Maar design gaat verder dan de bui
tenkant. In de 626 is gezorgd voor een
comfortabel interieur met meer dan
voldoende ruimte v<x>r bestuurder en
passagiers.
Het overzichtelijke instrumenten
paneel en de in vele standen verstel
bare stoelen garanderen een com
fortabele rit. En het ventilatiesysteem is
uitstekend in staaf, ondanks het grote
glasoppervlak, het klimaat op een aan
genaam peil te houden. Ook achterin.
Aan bagageruimte geen gebrek:
606 liter. Eventueel nog in twee onge
lijke delen te vergroten door het neer
klappen van de achterbankleuning.
Verder is er keuze uit een zuinige
diesel- en drie milieuvriendelijke
benzinemotoren. Waaronder een 2.0
liter 12 klepper met opmerkelijke
acceleratie.
Deze compleet uitgevoerde Mazda
626 staat voor u klaar vanaf f27.995.
De 626 Sedan en de 626 Coupé zijn
verkrijgbaar vanaf respectievelijk
f25.995,-en f28.995.-. Prijzen inel. BTW
Wi jzigi ngen v< x >rlx'h< >udenAfleverings-
kosten f,595.-. Importeur: Auto Palace De
Binckhorst IXn Haag. Tel.: 070 -4894 00.
MAZDA MAAKT DE TOP BEREIKBAAR.
„The untouchables" met Kevin Costner, Sean Connery,
Robert de Niro. Scenario: David Mamet. Regie: Brian de
Palma.
Ness contra Al Capone. Dat is
op z'n allersimpelst het ver
haal van „The untouchables",
de nieuwste film van Brian de
Palma. Bij de naam van Ness
gaan er belletjes rinkelen,
want aan het eind van de vijf
tiger jaren werd er een succes
volle Amerikaanse tv-serie ge
maakt over deze historische
opponent van de gangsters van
Chicago.
Robert Stack speelde hem,
stijlvol, nors en onkreukbaar
in zwart-wit. De commentaar
stem van de journalist Walter
Winchell gaf extra authentici
teit aan het verhaal.
Eliott Ness had inderdaad be
staan en leverde inderdaad
een kleine directe bijdrage aan
de arrestatie van gangsterbaas
Al Capone. Zijn grootste werk
was indirect: het oprollen van
de „bootlegging operations"
(illegale dranksmokkel), de
grootste inkomstenbron van
Capone c.s. in de tijd van de
drooglegging van Amerika.
Ness stierf in 1957. Een onbe
kende die negenduizend dollar
schuld naliet. Hij had al zijn
geld gestoken in een geflopte
firma die speciale watermer
ken vervaardigde om de ver
valsing van cheques tegen te
gaan.
Vlak voor zijn dood had hij
journalist Oscar Fraley het
verhaal van zijn werk voor de
financiële politie in Chicago
vertelt. Toen hij stierf waren
de drukproeven nog niet
klaar. Pas na zijn dood kreeg
zijn naam bekendheid.
Ness was niet omkoopbaar in
een tijd dat iedereen corrupt
was. Dat was zijn grootste
kwaliteit. Het leverde hem
persoonlijk niet bar veel op.
Na zijn werk in Chicago ging
hij de gangtsters en gokkers
van Cleveland te lijf en tijdens
de twetede wereldoorlog leidde
hij voor de Amerikaanse ge
zondheidszorg een campagne
om geslachtsziektes in het le
ger te voorkomen. De mythe
Eliott Ness onstond met de tv-
serie.
De tv-serie werd razend popu
lair. Te populair volgens de
Maf ia-bazen. Er werden teveel
ware - Italiaanse namen - ge
noemd in de serie. Gangster
baas Sam Giancana was in de
dagen van Ness chauffeur van
Al Capone en zag nu tot zijn
verdriet zijn illustere voorgan
gers naam „bezoedeld"
worden op tv. In Kitty Kel-
ley's befaamde boek over Si
natra valt te lezen hoe Gianca
na de zanger wilde gebruiken
om de producer van de tv-se
rie The Untouchables (Desi
Arnaz jr.) uit te weg te rui
men. Dat is weliswaar niet ge
beurd, maar via geheime steun
aan de organisatie van Itali
aanse Amerikanen oefenden
de gangsters andere druk uit.
O.a. op de sponsor van de
show, Chesterfield Cigarettes.
Chesterfield trok zich inder
daad in '61 als adverteerder te
rug. Bovendien werden de sce
nario's aangepast en kwamen
er ook Italianen aan de goede
kant van de misdaadbestrij
ding te werken. Met de au
thenticiteit liep het dus zo'n
vaart niet.
Brian de Palma's film „The
untouchables" staat helemaal
los van de serie én de werke
lijkheid van die dagen. De
Amerikaanse toneelschrijver
David Mamet werd gevraagd
het script te schrijven. Een ge
lukkige keus want Mamet
schrijft dialogen waarin de
grauwe werkelijkheid van de
dertigerjaren meeknarst en
bedacht een goede verhaal
structuur. Brian de Palma
overtreft zichzelf als regisseur.
De Palma had de naam een
Hitchcock-imitator te zijn die
met dikke effecten öf griezel
films maakte öf (zoals in
„Scarface") het geweld als
Grand Opera uitsmeerde over
het doek. „The untouchables"
is wat geweld betreft bepaald
geen lieve film. Maar er staat
veel tegenover. Een aantal ij-
zersterke karakters bijvoor
beeld: Kevin Costner speelt
Ness, een keurige ambtenaar
eigenlijk die in de misdaad
verzeild raakt en er met vuile
handen uitkomt. Hij is welis
waar onkreukbaar gebleven,
maar heeft moeten ondervin
den dat hij de misdaad alleen
„Robocop" met Peter
Weller en Nancy Allen. Re
gie: Paul Verhoeven.
Het verhaal rond het succes
van Paul Verhoevens Ameri
kaanse regie-debuut was de
film al vooruitgereisd, nu is
„Robocop" dan in Nederland
(Europese première) te zien.
Een keiharde film in de Ame
rikaanse traditie van „Mad
Max" en „First blood". Een
film die je met geweld om de
oren slaat, maar toch een bij
zondere film.
„Robocop" is het verhaal van
een mechanische politieman,
half mens, half computer, die
als een soort metalen cowboy
(z'n pistolen ronddraaiend om
z'n vinger als John Wayne)
door de straten van de stad
Detroit (in een nabije toe
komst) paradeert om het boe-
ventuig af te straffen. Het zou
een doorsnee-verhaaltje a la
Schwarzeneggers „Extermina
tor" kunnen zijn, als er niets
iets bij kwam. Het geweld van
„Robocop" is het geweld van
de maatschapppij, maar dan
gezien via de ogen van een
flamboyant en met effect fil
mende regisseur. Een cynische
film: de misdaadbestrijding is
in de tijd van privatisering af
gestoten naar een commercieel
bedrijf dat, om mankracht uit
te sparen, een robot ontwor
pen heeft. Bij de eerste de bes
te demonstratie schiet dat ding
een onschuldige employee
neer. „Zonde van het geld"
zucht de directie en gaat over
naar een andere oplossing. Te
gelijkertijd wordt er ergens in
Detroit een politieman neerge
schoten. De man is zo goed als
dood, maar net levend genoeg
om gebruikt te worden in ma
chine nummer twee: de Robo
cop. Op zijn menselijke basis
wordt een machine gebouwd,
geheel voorgeprogrammeerd
om de misdaad te lijf te gaan.
Maar de Robocop blijft iets
menselijks houden: in zijn
leeggeblazen geheugen zitten
nog flarden van zijn verleden
en die worden uiteindelijk zijn
drijfveer om alsnog als robot
wraak te nemen op de misda
digers die hem als mens bijna
omgebracht hadden. De mens
wint het van de machine.
Nogmaals, wat er aan geweld,
afgeschoten ledematen, bloed
stollende scènes over het doek
gaat, is niet mis. De Neder
landse filmkeuring adviseert
dan ook dat je op z'n minst 16
moet zijn om de film te bekij
ken. Terecht. Er zit meer aan
Verhoevens film dan alleen
dat geweld, maar dan moet je
goed kunnen en willen kijken.
„Robocop" geeft een uiterst
cynisch maatschappijbeeld.
Vooral in details van een bijna
grijnzend sarcastische humor:
Journaalscènes waarin vrolijk
verteld wordt dat Zuid-Afrika
een atoombom heeft en die wil
gebruiken, dat twee voormali
ge presidenten omgekomen
zijn bij een Star Wars-onge-
lukje (een „missile" is op Santa
Barbara terechtgekomen). Het
populairste gezelschapsspelle
tje van de tv heet „Nuke 'm"
(nucleair landhappertje als fa-
milievermaak), je ziet tv-spots
voor fiscaal aftrekbare kunst
harten, enzovoort. Het is een
bar en boos maatschappijbeeld
waarin de lijnen van vandaag
tot in het absurde zijn doorge
trokken. Een gecorrumpeerde,
keiharde wereld, waarin een
mensenleven nauwelijks meer
iets waard is. Dat binnenin het
mechanisme van de Robocop
de menselijke resten sterker
blijken dan de machine is een
troost. Al is-ie schraal.
Verhoeven zet dat neer zoals
een Amerikaans regisseur het
neergezet zou hebben. Je voelt
geen moment iets van voor
zichtigheid of onzekerheid. In
tegendeel, „Robocop" staat als
een huis. En je krijgt hartklop
pingen van Verhoevens
krachtdadige verteltrant.
