Langs
Omwegen
„Wij willen die troep niet op de muur"
JZarel van Drongelen (80) snijdt
in hout dat het een lust is
QeidóC-Qounnnt
DE SCHONE LEDIGE UURTJES VANEEN
OUD-GOUVERNEMENTSAMBTENAAR IN
$ASSENHEIMS „ST.BERNARDUS"
ilDEN OMGEVING
VRIJDAG 9 OKTOBER 1987 PAGINA 13
Op mijn omwegen door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10. door Ton Pii-lrrs
met een verminderd ge
zichtsvermogen. Het laatste
schilderij dat hij maakte was
van de Matterhorn, na een
Zwitserse reis".
Karei van Drongelen weet
het niet meer zo precies: „De
Matterhorn is verdwenen.
Ik lag toen in het zieken
huis; ik weet niet meer wat
er van de Matterhorn ge
worden is, wat er gebeurd is.
Maar houtsnijwerk, daar
kan ik nog mee overweg".
De informatie zegt: „Dat is
zijn lust en z'n leven. Zo
maakte hij vele dierfiguren,
waaronder olifanten en
neushoorns, herten e.d.,
maar ook van de mens in z'n
vele gedragspatronen. Zo
maakte hij een devote Maria
en kind afbeelding; een os-
senkar met twee bestuurders
in de dessa". De informatie
is onverbiddelijk: „Daar wa
ren ook dansfiguren, en de
zer dagen kwam een fraaie
jaren blijft Van Drongelen
doorgaan, waarbij hij thans
in ^wachting is van een
kunstzinnige inspiratie om
een nieuw stuk houtsnij
werk te vervaardigen". Tot
zover de informatie, in taal
en klank.
Ik zie zowat alles, bij de Van
Drongelens boven op de vijf
de verdieping van „de Ber-
nardus". Daar zijn de danse
ressen „Och meneer toch,
Anna Pavlova, ik zal haar
nooit vergeten" tot en
met de gespierde bodybuil
der, de dieren ook. Karei
had en heeft kijk op de ana
tomie. Vingers, o zo fijn ge
sneden met een gewone,
oude „gut" die hij zelf ge
maakt heeft Die ossekar,
bijvoorbeeld, gemaakt uit de
zitting van een oude afge
dankte Sassemse school
bank. „Och meneer toch, dat
is het produkt van een In
disch landschap. Tot in Po
len hebben zij briefkaarten
met zo'n tafereel. Ik gebruik
verschillende soorten hout:
teakhout, eiken, ahornhout
ook, en het Hollandse iepen
hout, dat mooi egaal is en
gaaf blijft".
Jawel, Karei, bejaard maar
elastisch van geest, levert
nog steeds knap werk van
goede stukken uit afvalhout.
„Alles uit één stuk, niets ge
lijmd of wat ook. Afschuren
en polijsten. Kijk naar de
plooien van de huid van de
rhinoceros; pantserplaten,
alsof het echt is. De olifant
staat er netjes bij. Het zijn
twee goede vrindjes van het
oerwoud, hij en de neus
hoorn". Karei van Dronge
len is op het moment bezig
met twee dames cowboys
met grote hoeden op, en ze
zitten op twee muilezels, ook
nog. Het schaafsel doet hij in
de asbak, a doe, „Die ledig ik
geregeld".
M'n Nachtwacht
Daar komt Karei ook aan
zetten met de ^armhartige
Samaritaan van een soort
teak. „Kijk, zie die bladeren
van de vijgeboom, en de ste
nen op de grond. Allemaal
uitgesneden ja. Ik heb ze ge
teld: meer dan 350 bladeren.
Ik maak eerst een tekening
op het hout, maar ook een
tekening van het onder
werp, echt een werkteke
ning op papier. Die bewaar
ik, zodat ik kan zien hoe het
worden moet. U valt nog
niet uitgekeken hier. Kijk,
dit is m'n Nachtwacht in ei
kenhout; die staat op wacht,
met hellebaard, in de vernis
gezet voor de bescherming
van het hout. Engelenge
duld, ja, dat moet je hebben;
dat is 't voornaamste". Karei
toont Juliana in haar jongere
jaren en met bril op, en
vraagt me wie dat is. „Hum
wat; nietwaar"? „Dat is na
tuurlijk prinses Juliana", zie
ik meteen, 't Kon ook niet
missen: Juliana, fijn gesne
den in teak.
Er is ook teak gebruikt voor
de „lenige dame, die kan
staan op handen, of desge
wenst op één been. Het is
maar hoe of u het werk
keert". Ik maak voorts ken
nis met twee worstelaars, die
nog bijgeschuurd en gepolijst
moeten worden. Het kunnen
ook best wel een balletdan
ser en danseres zijn. Karei
weet het niet exact: „Ik heb
ze uit een krant gehaald.
Maar ik maak ook blanken
houten kruisjes. Een nog
jonge ouderling van de kerk
vroeg me er om. Ze kosten
niks hoor, die kruizen. Ik
moet ze toch kwijt".
Karei heeft, tenslotte, nog
een gericht onderwerp van
zijn belangstelling voor mij
in petto, uit duurzaam hout
gesneden, zeg maar gebei
teld: een liggende, droge
zonnebaadster, met brede
heuppartij, op het strand.
Karei heeft daar, avonden
lang, met veel overgave drie
taferelen aan besteed. „Er
voer, in de tropen weet u,
een oorlogsschip voorbij en
de commandant richtte zijn
verrekijker op het strand en
hij begluurde en fotografeer
de zijn object. Kijk!, en dat
zag hij dan". Het resultaat
van Kareis werkzame geest
en vaardig vermogen was,
wederom, een blote dame
aan de voorkant; en aan de
achterkant, als de kapitein
vindingrijk in de spiegel
keek! Karei heeft daar heel
wat uurtjes snijwerk voor
over gehad. Zoiets kan al
leen maar ontstaan aan war
me kusten, of iets dat daarop
lijkt. Karei Van Drongelen
wordt daarbij geholpen door
de luchtverversing in zijn
appartement die je moet af
zetten als de storm huis
houdt. Dan loeit het door de
verversingstunnel. Hou
maar op, in dit jaargetijde,
als de elementen van een
bijna oud jaar tomeloos ra
zen. Mevrouw Van Dronge
len, geboren Da Cra?a, gaat
even verzitten, maar blijft
glimlachen. Ze kent haar ei
gen Pappenheimer, en is er
gelukkig mee.
Polderproject
te kijk
op open dag
LEIDERDORP/ALKE
MADE De Polderwerk
groep van het Instituut
voor Natuurbeschermings
educatie houdt zondag van
11.00 tot 16.00 uur een
open dag in het Milieu-
educatief Centrum in Lei
derdorp. Het centrum is
gevestigd aan de Van Die-
peningenlaan in Leider
dorp. De open dag wordt
gehouden ter gelegenheid
van de plaatsing van vier
exemplaren van de Les
kist Polder voor het basis
onderwijs die ontwikkeld
zijn in het kader van het
polderproiect Oude Vee-
nen. De leskist bevat edu
catie- en voorlichtingsma
teriaal over het polderge
bied ten noordoosten van
Leiden.
Op de open dag is een ten
toonstelling ingericht uit
materiaal van de leskist en
er zijn dialezingen over
onder meer molens, pol
derplan ten, vogels en de
waterbeheersing. Om half
twaalf en om half twee is
er een fietstocht door het
gebied met een bezoek aan
een molen en een kaas
boerderij. Verder kunnen
bezoekers een aantal pol-
derspelen doen.
'olk
^jedereen die volksmuziek
\aakt kan vanavond maxi
maal drie nummers ten geho-
brengen. Dan houdt de
Qleidse folkclub Horus een
üjjpen podium in café De Brui-
-Ae Boon op de hoek van de
Stationsweg en de Rijnsbur-
lefrsingel. De toegang is gra-
en de bijeenkomst begint
aab 21.00 uur.
t jeugdorkest van muziek-
reniging De Burcht bestaat
ijf jaar. Dit eerste lustrum
'órdt gevierd met verschil-
mde activiteiten. Zo wordt
Gmavond een disco gehou-
m in het gebouw aan de
almarkt. Zondag vertrekt
Jen bus vol jeugdleden naar
.Je Efteling, als afsluiting
Wordt 's avonds gezamenlijk
uéegeten in Leiden. De mu
ziekvereniging heeft van de
J itichting Zomerpostzegels
000 gulden gekregen, be-
,v%emd voor de aanschaf van
aéieuwe instrumenten.
0 Uroen- Wit
v gymnastiekvereniging
l°$roen-Wit houdt zondag 11
ffltober haar jaarlijkse On
derlinge Wedstrijd. De wed
strijden hebben van 10.00 tot
1 Jf7,00 uur plaats in de Vijf
"sSeihal aan de Boshuizerlaan.
Wijkouderenraad
rJ)e Wijkouderenraad Leiden-
iyluid-West houdt deze winter
ipto. elke tweede zondag van
ie maand een activiteit voor
"iuderen boven de 55 jaar. De
ste bijeenkomst wordt
\dag gehouden van 14.30
11 16.30 uur in buurt- en
lubhuis Vogelvlucht, Bos
huizerlaan 5. De zaal is vanaf
.gjlLöO uur geopend.
Volksdansen
Volksdansgroep Tarantella
r' nt zondag het nieuwe
sseizoen. Het folklore or-
I kest Sultan uit Amsterdam is
I daarvoor uitgenodigd. De
openingsbijeenkomst begint
om 19.00 uur in bet LVC,
Breestraat 66.
Mexico
Hélène Hoeben houdt zondag
om 10.30 uur een dialezing
over „mens en samenleving
in Mexico" in de grote zaal
van het Volkshuis aan de
Apothekersdijk 33.
Fancy-fair
De Stichting Paardrijden
voor Gehandicapten houdt
zondag 11 van 10.00 tot 16.00
uur een fancy-fair in manege
Moedig Voorwaarts (Wasse-
naarseweg 525). De opbrengst
.is bestemd voor het ruiter
kamp dat elk jaar wordt ge
houden.
BOA
De BOA-beweging Leiden
(Boycot Outspan Actie) houdt
maandag in het kantoor aan
de Oude Vest 79 een overleg
vergadering. De vergadering
is ter voorbereiding van een
anti-racismeweek rond 21
maart en begint om 20.00
uur.
Ruilen
In Restaurant De Posthof aan
de Wassenaarsweg 1 wordt
maandag de maandelijkse
ruilbeurs gehouden door der
Postzegelvrienden. De bij
eenkomst begint om 19.30
uur.
Forum
De afdeling Leiden en om
streken van de ENFB (Echte
Nederlandse Fietsersbond)
houdt op maandag om 20.15
uur een forum over het sta
tion en omgeving. Het forum
wordt gehouden in buurthuis
't Spoortje aan de Bernahard-
kade 40. De ENFB wil ingaan
op de plannen van de NS
over een nieuw station. Het
zal onder andere gaan over
de functie van stations en
hun omgeving en de beteke
nis hiervan voor de Leidse
situatie.
BEWONERS WAARDGRACHT EN OOSTERKERKSTRAAT WIJZEN VOCHTWERENDE
BEHANDELING RESOLUUT AF
)f hij nu de tachtig is ge-
jasseerd, het maakt
Waarachtig niets uit: Ka
il is en blijft een geolie-
olijkerd, met aan-
icht voor de mooiste
tllingen die aan zijn
mwkeurige observatie
iet zijn ontsnapt. Noch
jen hij nog jong was en
ip Java woonde, maar
ok nu nog niet; hoewel
ijn gezichtsvermogen
iet maken van boeiende
ichilderijen belet. „Nu
noet u dit nog even zien,
naar vertel het niet aan
le fotograaf, anders wil
lie er een plaatje van
naken! En dat mag echt
liet." Karei van Dronge-
en (80) loopt naar het
aatste schilderij dat hij
ïog in huis heeft. Vak-
j verk hoor: een bijna
ïoorbaar klaterende wa-
erval, gevat in de exoti-
iche tinten van een In-
«lisch sinds Indone-
iisch landschap van
^maragd. Een schepping
n waterverf.
pnder het geslaagde schil
lerstukje ik zie pas op 't
aatst dat het een kastje is
jengelt een snoer, en Karei
kt het stekkertje in een
jabij stopcontact. De water-
owal wordt opeens elektrisch
erlicht en is blauwer en
■ansparanter dan daarnet,
laar 't mooist van al is die
irschijning, die plotseling
dit aquarellen aards para-
lijs voor het verbaasde oog
KDseert een doorzichtige,
'oluptueuze, blote dame met
latuurlijk toebehoren, als
opntsnapt uit een striptease
{show. Karei doet het lichtje
Tjweer uit en vraagt met
schalkse blik: „Hoe vindt u
ilit wel, nietwaar? Het is een
grapje, dat niet verder ver
steld mag worden". In haar
-stoel zit, onbeweeglijk, me-
Vrouw Van Drongelen, ge
boren Da Craga. Een glim
lach verraadt, dat zij achter
de roerselen van haar man
staat. Zij is een toegewijde
fan van Karei, met z'n
kunstnijverheidserupties.
Het echtpaar Van Drongelen
woont sedert begin van dit
jaar in het verzorgingstehuis
„de Bemardus" in de dun
uitlopende Sassenheimse
lintbebouwing. In '56 kwa
men de echtelieden met kin
deren naar Nederland
(„Omdat er voor ons in In
donesië niets meer te doen
was") en vestigden zich in
de Antoniuslaan. Op Java, ja
op Java vóór de oorlog, was
Karei van Drongelen een
ambitieus opzichter bij de
Ned.Indische Spoorweg
maatschappij. „Onder dfe
Jappen kregeh we dagelijks
maar een kleine portie rijst
te eten, en na de soevereini
teitsoverdracht was het al
niet veel beter". In '50 ver
trok het gezin naar Nieuw
Guinea, nu Irian Barat, waar
meneer Van Drongelen
ambtenaar bij het gouverne
ment werd. Op een scheeps
werf. Het „gouvernement":
zowat het laatste dat nog
restte van het Nederlandse
imperium in de Oost.
Nu wordt er nog slechts ge
rust, in Sassem; met af en
toe nog wat tijd voor een uit
nemend staaltje houtsnij
werk. 's Morgens om 7 uur
zijn de Van Drongelens al
klaar met het ontbijt en te
gen tienen gaan ze naar be
neden voor de koffie. „Dan
komen we weer boven, ge
bruiken rond 12 uur het
middagmaal, daarna een
paar uurtjes rusten, of naar
het winkeltje beneden om
wat vruchten en fruit in te
kopen". Ah, dat is Tempo
Doeloe. „Dan is 't inmiddels
5 uur geworden, tijd voor
het avondmaal. Om 7 uur
zijn we meestal weer bene
den voor 't bingospel of an
dere spelletjes, of een ope
rette van al die vrindeliike
mensen die zich voor de be
jaarden inzetten. Zo blijft er
niet veel tijd meer over om
te werken. Ik doe af en toe
wat; en vele kleintjes maken
altijd weer een grote hè?"
Begaafde amateur
Volgens de overlevering is
Karei van Drongelen, tanig
en redelijk gezond, in z'n
vrije tijd „steeds actief op ar
tistiek terrein, voornamelijk
in het schilder- en houtsnij
werk, waarvoor hij geen op
leiding genoot. Hij kan dus
een autodidact genoemd
worden". „Self made, wat je
noemt", zegt Karei zelf. Mijn
informatie gaat inmiddels
verder: „In de loop der jaren
werden vele schilderwer
ken" het lijkt wel een
aannemer „door hem ge
maakt, waarbij hii geïnspi
reerd werd door de natuur.
Van die schilderwerken is er
nog maar één in z'n bezit".
Dat is dus die waterval met
de ondeugende nimf. De in
formatie weer: „Schilderen
doet hij echter de laatste ja
ren niet meer. in verband
LEIDEN „Ik zal blij
zijn als die container met
dat vieze spul van de par
keerplaats wordt gehaald.
De Woningbouwvereni
ging Leiden zegt nu wel
dat er een ander middel
wordt gebruikt dan de vo
rige keer, maar laat ze dat
maar eens bewijzen. Wij
willen die troep niet op de
muur. De vorige keer ben
ik er ziek van geweest
Mijn planten gingen dood
en ik kon geen groente
meer in huis bewaren. Bo
vendien héb ik helemaal
geen last van vocht in
huis", vertelt een bewoon
ster van de Oosterkerk
straat. De bewoners kla
gen over overlast die
wordt veroorzaakt door
een middel dat op de bui
tenkant van de voor- en
achtergevel wordt gespo
ten om het vochtprobleem
in de huizen tegen te
gaan. „Het spul stinkt en
veroorzaakt hoofdpijn en
misselijkheid", zo klagen
de bewoners. Zij willen
weten of hun gezondheid
gevaar loopt.
De woningen in het Heren
gracht/Zijlsingelgebied zijn in
1978 opgeleverd. Sinds die tijd
zijn er neel wat klachten ge
weest van de bewoners. „Wij
hebben al zoveel narigheid ge
had. Dat begon al met de ver
warming. Daar is inmiddels
aan gewerkt Maar toch is die
verwarming nog niet helemaal
in orde. Aan het zogenaamde
vochtprobleem is ook al twee
keer iets gedaan", aldus een
bewoonster. In de afgelopen
vier jaar zijn de gevels van de
huizen al twee maal ingespo
ten met een chemisch middel
dat bij veel bewoners allerlei
klachten opleverde. Volgens
SP-raadslid C. Vergeer
worden de muren met een
vloeistof behandeld waar een
soort terpentinélucht vanaf
kwam die bij de bewoners
is toch al een week geleden
dat het op de achtergevel werd
aangebracht. De bewoonster
vertelt dat ze niet graag zou
willen dat de voorgevel ook
gedaan wordt. „Vooral de eer
ste dag dat er gespoten was,
heb ik hoofpijn gehad. Ik
woon hier nu al tien jaar. In
een nieuwbouwwoning mag je
'toch verwachten dat er niet
zoveel aan gedaan hoeft te
worden. Wat er nu gebeurt
gaat echt te ver. Het lijkt op
een soort achterstallig onder
houd. Het is al de derde keer
dat ik in die stank zit. Dit
moet toch echt de laatste keer
zijn".
JULIA VAN BOHEMEN
hoofdpijn, tranende ogen en
duizeligheid veroorzaakte.
Onder de bewoners bestond
tijdens de eerste behandeling
al grote onzekerheid over de
effecten van het middel op
langere termijn. Volgens Ver
geer moesten in 1986 enkele
bewoners door de GG en GD
behandeld worden omdat zij
ernstige ademhalingsklachten
hadden door de sterke lucht
die in en rond de woningen
hing. Het raadslid heeft de ei
genaar van de woningen, de
Woningbouwvereniging Lei
den, gevraagd met een onscha
delijk middel te komen. Bo
vendien moeten de bewoners
volgens hem beter ingelicht
worden over de werkzaamhe
den.
Vier jaar
A. Beljaars, hoofd onderhoud
van de woningbouwvereni
ging: „We zijn nu al zo'n vier
jaar bezig met het aanbrengen
van een vochtwerend middel
op de muren van de 220 wo
ningen aan de Oosterkerk
straat en de Waardgracht. We
moeten nu nog één blok onder
handen nemen: vier woningen
aan de Waardgracht en elf wo
ningen aan de Oosterkerk
straat. Pas de laatste twee we
ken is er weer beroering ont
staan. We geven toe dat het
middel stinkt, maar het is on
terecht dat de mensen zich on
gerust maken over hun ge
zondheid. De bewoners zijn
bang dat het hetzelfde middel
is als de vorige keer is ge
bruikt. Dat is echter niet waar.
We zijn vorig jaar de werk
zaamheden direct gestopt toen
bleek dat het oude middel
schade toebracht aan de ge
zondheid van de mensen", al
dus Beljaars. TNO en de direc
tie milieu van de gemeente
hebben destijds het middel on
derzocht en volgens de wo
ningbouwvereniging wordt nu
een ander middel gebruikt om
het karwei af te maken.
A. van den Berg van de direc
tie milieu van de gemeente is
echter van mening dat dit
keer opnieuw hetzelfde middel
wordt gebruikt. Het bestaat uit
siliconen opgelost in terpenti
ne. Dit wordt in de poreuze
steen gespoten. Er vormt zich
dan een „filmlaag" in de ste
nen die het vocht moet tegen
houden. Volgens Beljaars hou
den de bewoners van het laat
ste blok de werkzaamheden
tegen.
Nerveus
Deze bewoners zijn inmiddels
een handtekeningenactie be
gonnen. „We willen heleméél
niet meer dat de muren hier
worden ingespoten. Wie ga
randeert ons dat het onschade
lijk spul is. Wij leken hebben
daar geen verstand van. Vorig
jaar werden we gewaarschuwd
om het spul niet te veel in te
ademen. We mochten er abso
luut niet met onze handen
aankomen. Maar wat moet je
met kleine kinderen die bui
ten spelen en met hun handen
langs de muur gaan. Ik word
er nerveus van en heb slapelo
ze nachten", vertelt een ver
ontruste bewoonster. Volgens
haar zijn er veel mensen die
hun mond niet durven open
doen. Het laatste huis waar het
middel op de muren is gespo
ten, is aan de Waardgracht. In
en rond de woning is het mid
del nog goed te ruiken en het
De zorgvuldig afgedekte container met het veel besproken middel op de parkeerplaats bij de woningen aan
de Waardgracht/Oosterkerkstraat.
