Referendum Suriname
over onzekere toekomst
Arabische kinderen
blijken niet zo eng
Wapenbureau
Iran naar
Frankfurt
Bush op
toernee
in Polen
buitenland
QeidócSowiant
Reagan gaf CIA geen opdracht tot moorden
Dodental
modderramp
Colombia
loopt op
Britten houden
„beleefde" dag
zonder vlees
De sterren
schitteren
niet meer
Winters
noodweer
Zuid-Afrika
DINSDAG 29 SEPTEMBER 1987 PAGINA S
Russen kampen met
tandpasta - tekort
[MOSKOU De Sovjet-consument,
die wel gewend is aan tekorten van
'tal van consumptieartikelen, knarst
nu met zijn tanden over een acuut
gebrek aan tandpasta. Volgens pers
berichten is overwegend sprake van
slechte planning, maar volgens en
kele media kunnen veel Russen mo-
Itnenteel hun tanden niet poetsen
omdat alcoholici tandpasta zouden
hamsteren. De regeringskrant Izves-
tia citeerde een ambtenaar van het
ministerie van handel die zei dat „al
coholici tandpasta drinken nu ze
geen wodka meer kunnen krijgen".
Hoe het ook zij: het tekort zal dit
r volgens Izvestia 80 miljoen tubes
(dragen.
WASHINGTON Amerika's president
Reagan heeft de CIA geen toestemming
gegeven en zal dat in de toekomst ook
niet doen voor het plegen van „moor
den". Aldus de reactie van het Witte Huis
op het pas verschenen boek van Washing
ton Post-journalist Bob Woodward, „de
geheime operaties van de CIA".
In het boek beschrijft Woodward onder meer dat
op Amerikaanse regeringsniveau werd besloten
aanslagen uit te voeren op mogelijke terroristen.
Volgens Reagans woordvoerder Fitzwater heeft
de Amerikaanse president zich iuist expliciet te
gen dergelijke plannen gekeerd. Fitzwater wei
gerde verder commentaar te geven op het groot
ste deel van de onthullingen die Woodward in
zijn boek heeft gedaan.
In Iran is een naaste medewerker van ayatollah
Montazeri, de gedoodverfde opvolger van ayatol
lah Khomeini, door een vuurpeleton geëxecu
teerd. Hashemi zou de man zijn geweest die het
nieuws over de Amerikaanse wapenleveranties
aan Iran liet uitlekken. Een islamitisch tribunaal
had Hashemi ter dood veroordeeld wegens
moord, ontvoering, een ondergrondse activiteit.
Hashemi probeerde met zijn onthullingen de in
vloedrijke voorzitter van het parlement, Rafsan-
jani, in een kwaad daglicht te stellen. Rafsanjani
had zich echter vooraf verzekerd van de steun
en goedkeuring van Khomeini voor de wapen
transacties met de Amerikanen en hij zorgde er
voor dat Hashemi werd opgepakt en in de ge
vangenis gezet.
Pat Schroeder geen
kandidaat presidentschap
DENVER Patricia Schroeder heeft zich
teruggetrokken uit de race voor de demo
cratische presidentsnominatie in 1988.
Gisteren maakte ze bekend dat de organi
satorische eisen die een campagne stelde
overweldigend waren en dat net al te laat
was om alles nog voor elkaar te krijgen.
Hoewel Schroeder bij herhaling haa ge
zegd dat ze zich alleen kandidaat zou stel
len als ze vond dat ze een waarachtige
kans had, hadden velen gehoopt dat zij de
eerste vrouw zou worden die een gooi zou
doen naar het presidentschap van de VS.
Het huilen stond Pat Schroeder gisteren
nader dan het lachen. Haar man Jim was
er bil om een traantje weg te vegen.
FOTO: ANP
WARSCHAU Vice-presi
dent George Bush heeft giste
ren zijn vierdaagse bezoek aan
Polen afgesloten in de sfeer
van een ware verkiezingscam
pagne. Een uitgebreide Ameri
kaanse televisieploeg regis
treerde hoe Bush, republikeins
kandidaat voor het president
schap. werd toegejuicht door
duizenden enthousiaste Polen.
Eerder had hij een krans en
een vlag van de verboden
vakbond Solidariteit gelegd op
het graf van de priester Jerzy
Popieluszko.
Vakbondsleider Lech Walesa,
die naast Bush de menigte toe
sprak, liet blijken dat hij nieu
we hoop had geput uit het be
zoek van Bush. „Nu is de tijd
gekomen voor een economisch
en politiek pluralisme", aldus
een opgetogen Walesa. Schert
send: „Ik zou willen dat Bush
bij ons kon blijven om hier als
presidentskandidaat uit te ko
men".
Het bezoek aan het graf van
Popieluszko, de priester die
door leden van de geheime po
litie werd vermoord, was het
duidelijkste gebaar ten gunste
van Solidariteit dat Bush tij-
George Bush (r) en Walesa verschenen samen op het balkon van
de St. Stanislav Kostka kerk, na een kranslegging bij het graf
van de priester Popieluzko.
dens zijn bezoek maakte. „La
ten wij hier beloven zijn strijd
voort te zetten om het goede te
laten zegevieren over het
kwaad", zei Bush. Hij heeft
echter ook getracht de banden
met de Poolse regering aan te
halen. De Poolse dagbladen
negeerden het onderhoud tus
sen Bush en Walesa en noem
den het gesprek met de leider
Jaruzelski „opbouwend".
SCHOOLUITWISSELING TEL AVIV:
(Van onze correspondent
Ad Bloemendaal)
TEL AVIV „Volgende
week komen de Arabie
ren", kondigde onze Tom
(5) aan bij thuiskomst uit
de kleuterschool. Een
briefje van juffrouw Esty
verschafte opheldering:
als onderdeel van een uit
wisselingsprogramma zou
een kleuterklas uit een Is-
raëlisch-Arabisch dorp
naar Toms schooltje ko
men. Later zouden de kin
deren uit Tel Aviv een te
genbezoek brengen.
En daar zat ik dus een week
later op een ministoeltje toe te
kijken hoe Esty en haar Ara
bische collega vijftig kleuters
opwekten tot gezamenlijke
zang en dans. Waar kinderen
hardnekkig aan de kant ble
ven zitten of zich vastklamp
ten aan vriendjes en vriendin
netjes grepen ouders en onder
wijzend personeel in met zach
te drang. Een geschutter van
beschaafde mensen, die niet
precies weten hoe ze hun goe
de bedoelingen gestalte
moeten geven. Maar na een
uur geduw en getrek was de
grootste spanning geweken.
Een vrouw uit de Zionistische
jeugdbeweging speelde op de
trekharmonika „Shalom Alei-
chem" en aan het eind van de
ochtend trad een van de va
ders op als goochelaar. Een
maand later zag ik de gooche
laar terug. Het was de ochtend
waarop we ons in de school
verzamelden voor het tegen
bezoek en hij droeg open en
bloot een pistool in zijn
broeksband. „Op alles voorbe
reid?", veronderstelde ik.
Maar er was meer dat op angst
duidde: bijna de helft van
Toms klasgenootjes was niet
komen opdagen. Juffrouw
Esty veronderstelde dat het te
maken had met de paniek als
gevolg van een recente toena
me van het aantal incidenten
op de Westelijke Jordaanoever
en in de Gazastrook. We zou
den weliswaar geen stap op
bezet gebied zetten, maar waar
vrees neerst verdwijnt het oog
voor details.
Scheidslijnen
Taibe, het Arabische dorp
waar we na een busrit van een
half uur arriveerden, ligt in
een welvarend tuinbouwge
bied en op de dag van ons be
zoek was niemand in de stem
ming voor klachten. De kinde
ren zongen en dansten vrijer
dan in Tel Aviv. En terwijl
een oudere dame in de school
aan een poppenspel begon,
wandelden de ouders naar het
huis van de familie Masrawa,
in de uitgebreide villawijk van
Taibe. Hoewel het pas elf uur
was stond daar een maaltijd
gereed van zeker twintig ge
rechten. Gelukkig maar, want
er viel weinig te praten. „Je
kunt hier nu eenmaal niet
over politiek beginnen", fluis
terde een collega-vader me
toe.
Toen we terugliepen naar de
school trad menige Arabische
huisvrouw aan het raam om
ons vriendelijk toe te zwaaien.
Terug in Tel Aviv vernam ik
dat de Likoed-fractie in de ge
meenteraad had gewaar
schuwd tegen contacten tussen
de joodse en Arabische jeugd.
Geheel in het spoor van de re
ligieuze fracties, die zich in de
Knesset al jaren beijveren
voor stopzetting van de uitwis
selingsprogramma's, die im
mers kunnen leiden tot ge
mengde huwelijken en erger.
Kinderen blijken echter zo
hun eigen ideeën over scheids
lijnen te hebben.
PARAMARIBO „Land
genoten, in onze nieuwe
grondwet zijn mooie en
goede democratische
structuren opgenomen",
zei legerleider Desi Bou-
terse trots, toen hij op 31
maart van dit jaar de data
voor een referendum en
verkiezingen bekend
maakte. De „oude" politi
cus Jaggernath Lacnmon,
die met de militaire
machthebbers had onder
handeld over de inhoud
van de ontwerp-grondwet,
liet zich iets voorzichtiger
uit.
„Het beste dat wij onder de ge
geven omstandigheden kon
den overeenkomen", zo be
stempelde hij de nieuwe
staatsregeling. Van de Suri
naamse kerken kwam forse
kritiek. „De ontwerp-grond
wet gaat voorbij aan de essen
tie van een democratische
rechtsstaat", concludeerden de
kerken na grondige bestude
ring van de 186 grondwetsarti
kelen. Het Surinaams verzet
in Nederland had er geen goed
woord voor over. „De nieuwe
grondwet zal de militaire dic
tatuur legitimeren. Een grote
re ramp kan Suriname niet
treffen", oordeelde de Raad
voor de Bevrijding van Suri
name resoluut.
De tweede grondwet van de
Republiek Suriname, die de
afgelopen maanden zulke ver
deelde reacties opriep, wordt
morgen in een referendum
voorgelegd aan de Surinaamse
bevolking. De nieuwe consti
tutie vervangt de grondwet
van 1975, die na de staatsgreep
van 1980 door de militairen
buiten werking werd gesteld.
Het referendum vormt de aan
loop voor de algemene verkie
zingen van 25 november, die
de democratie na zeven jaar
militair bewind in Suriname
dienen terug te brengen. Als
de Surinamers woensdag voor
het eerst in tien jaar naar de
stembus gaan moet blijken, of
zij vertrouwen hebben in dit
democratiseringsproces.
„Voorhoede"
Vooral de kritiek van het Co
mité Christelijke Kerken
(CCK), waarbij zeven kerkge
nootschappen zijn aangesloten,
laat niets aan duidelijkheid te
wensen over. In een door bis
schop A. Zichem en dominee
Th. Darnoud ondertekende
verklaring schrijft het CCK
dat sommige grondwetsartike
len „volledig in strijd zijn met
het karakter van een demo
cratische rechtsstaat". Zo wijst
het comité erop dat de ont
werp-grondwet het leger poli
tieke en juridische macht
geeft. De kerken maken er be
zwaar tegen dat de grondwet
het leger verheft tot de „mili
taire voorhoede van het Suri
naamse volk". „Een leger kan
en mag in een democratische
rechtsstaat niet meer zijn dan
een instrument ten dienste
van het volk en van de staat
ter verdediging van de soeve
reiniteit en het grondgebied.
Maar het militair gezag be
houdt zijn totalitaire macht.
Bovendien wordt die macht
gelegitimeerd en uitgebreid",
aldus het CCK. Vertegenwoor
digers van het leger zullen im
mers de eerste vijf jaar na de
verkiezingen zitting hebben in
de Staatsraad, een orgaan dat
het staatsbestuur „begeleidt"
en toezicht houdt op het werk
van de regering. De Staatsraad
krijgt de bevoegdheid beslui
ten van de ministerraad te
schorsen als die in strijd met
de grondwet zouden zijn.
Niet feilloos
Ook de „onverantwoord grote
de president"
valt slecht bij de kerken. In de
bevoegdheid van c
grondwet staat verder dat de
regering verantwoording ver
schuldigd is aan de assemblee,
maar onduidelijk blijft of de
assemblee het vertrouwen in
de regering kan opzeggen. Bis
schop Zichem en dominee
Darnoud ontkennen dat zij de
Surinamers een stemadvies
voor het referendum geven.
„Als zij onze verklaring goed
lezen moeten zij zelf maar hun
conclusies trekken", aldus
Darnoud.
Lachmon, leider van de
„oude" politieke partij VHP
(Vooruitstrevende Hervor
mingspartij), zegt dat met de
kritiek van het CCK rekening
zal worden gehouden. „Maar
op dit ogenblik is dat niet mo
gelijk Dat zou herschrijving
van de grondwet en vertra
ging van net democratiserings
proces betekenen", voegt hij
eraan toe. „Wij willen met
deze grondwet de verkiezin
gen ingaan en na de verkie
zingen zal worden bezien of
het nodig is de grondwet aan
te passen aan de omstandighe
den die er dan ziin", aldus de
VHP-leider Ook Lachmon
zelf geeft toe dat de nieuwe
grondwet niet feilloos is.
„Maar het is onder de gegeven
omstandigheden het beste wat
wij konden bereiken".
Herschrijven
Binnen de „oude" politieke
partijen is de hoop gevestigd
op grondwetsartikel 83, dat het
mogelijk maakt de constitutie
te wijzigen als een meerder
heid van twee derde in de as
semblee dat wil. Bouterse
heeft echter al gewaarschuwd
tegen het aanbrengen van ver
anderingen na de verkiezin
gen. „Sommige politici willen
het bootje stiekum achteruit
roeien, maar wij moeten voor
uit en niet terug", zei de leger
leider in mei op een openbare
bijeenkomst.
De bevolking van Suriname
staat voor een onmogelijk
keus, meent het Surinaams
verzet in Nederland. Stemt
een meerderheid tegen de
grondwet dan blijven de mili
taire machthebbers in het za
del, wordt de grondwet aange
nomen dan is de „militaire
dictatuur" gelegitimeerd, zo
redeneert de Surinaamse Be-
vrijdingsraad. „Wat de uit
komst ook mag zijn, het Suri
naamse volk wordt de verlie
zer". aldus de raad.
MEDELLIN Bij de aardver
schuiving in de Colombiaanse
industriestad Medellin zijn
zondag tenminste 183 mensen
om het leven gekomen, onder
wie een groot aantal kinderen.
Er vielen zeker 200 gewonden.
Dit is meegedeeld door Colom
biaanse autoriteiten. Bewoners
van de getroffen sloppenwijk
hebben echter gezegd dat nog
zeker 500 mensen worden ver
mist. De sloppenwijk van Me
dellin, de op een na grootste
stad van het land, raakte bij de
aardverschuiving bedolven
onder een dikke laag modder
en puin. Burgemeester Jara-
millo Gomez verklaarde dat
een volkstelling gehouden
moet worden om het exacte
dodental te kunnen vaststel
len. Om het uitbreken van
ziekten te voorkomen, zijn de
gestorvenen onmiddellijk be
graven.
Verslagen zitten twee bewoners in het rampgebied in Medellin: het grootste deel van f
gen raakte onder de modder bedolven.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De 56,6 mil
joen Britten moeten aan
staande vrijdag op hun
tellen passen. Want de 2e
oktober is in hun land te
gelijk „National Courtesy
Day", wat betekent dat
die dag van alle Britten
de grootst mogelijke hof
felijkheid wordt ver
wacht, en „Meat-Out
Day", een dagje om wel
bewust geen vlees te eten.
De Landelijke Dag van de
Vriendelijkheid is een uitvin
ding van dominee Ian Grego
ry, uit Newcastle-under-Lyme
in het Engelse Staffordshire.
Hij is voorzitter van de „Polite
Society", een nieuwe soos voor
aardige mensen. Dominee
Gregory verlangt heel erg te
rug naar de goede oude tijd,
waarin hoffelijkheid de regel
was. Hij probeert van zijn
landgenoten weer charmante
lieden te maken.
Daarom werd 2 oktober door
zijn vereniging uitgeroepen tot
nationale „Dag van de Vrien
delijkheid." Die datum zal het
in Groot-Brittannië van alle
heren worden verwacht dat zij
in overvolle treinen hun zit
plaats afstaan aan rechtop
staande dames, zelfs wanneer
dergelijke lady's jonger zijn
dan zij. Vrijdag dienen Britse
heren ook altijd ervoor te zor
gen dat zij netjes de deur ope
nen en dames laten voorgaan.
Dominee Gregory en ziin be
leefde soos stellen veiligheids
halve hun verwachtingen niet
de hoog, want de echte Britst
gentleman van weleer zal wel
dra behoren tot de uitgestor
ven diersoorten. Zelfs heren
van de City staan op de druk
ke ondergrondse van Londen
zelden hun plaats af aan da
mes.
De „Meat-Out Day" zal moge
lijk grotere bijval genieten dan
de „National Courtesy Day".
Dit dagje zonder vlees is een
idee van de Britse Vegetari
sche Vereniging, die zegt dat
tegenwoordig dagelijks zo'n 1,5
miljoen Britten welbewust
weigeren de tanden te zetten
in porties dood dier. Daarnaast
wonen in Groot-Brittannië
nog anderhalf miljoen halve
vegetariërs die alleen af en toe
wat vlees eten. De Britse „Ve
getarian Society" rekent vrij
dag op een forse groei van
haar aanhang.
Gorbatsjov toch
weer aan het werk
MOSKOU Na een afwezig
heid van zeven weken heeft
Sovjet-leider Michail Gorbats
jov vandaag een ontmoeting
met een Franse delegatie on
der leiding van de voormalige
socialistische premier Pierre
Mauroy. In Moskou gonsde het
de afgelopen weken van ge
ruchten over Gorbatsjovs ver
meende raadselachtige afwe
zigheid. De 56-jarige energieke
leider zou volgens woordvoer
ders slechts met vakantie zijn
geweest, maar volgens andere
bronnen zwaar ziek door le
ververgiftiging zijn.
BOMMENWERPER IN
VS NEERGESTORT
LA JUNTA Boven Colora
do in de Verenigde Staten is
een vrijwel nieuwe bommen
werper van het type B-1B tij
dens een oefenvlucht neerge
stort. Daarbij kwamen drie
van de zes bemanningsleden
om het leven. Volgens een
woordvoerder van de lucht
macht vlogen twee van de vier
motoren in brand nadat de B-
1B vogels had „ingezogen".
Eind vorig jaar werden de eer
ste 100 bommenwerpers van
het type B-1B in gebruik geno-
URBAN A Wetenschappers
van de Universiteit van Illi
nois in de VS zijn er in ge
slaagd de schittering van ster
ren op te heffen. Dat wil zeg
gen: de hemellichamen komen
voortaan dank zij hun vinding
haarscherp en zonder vals
licht" in de telescoop. Dit re
sultaat wordt bereikt door een
lasertelescoop te koppelen aan
een computergestuurde flexi
bele spiegel, die de schittering
corrigeert. De schittering van
sterren wordt veroorzaakt
door storingen in de atmos
feer. Maar met het nieuwe sy
steem kunnen nu foto's ge
maakt worden met de kwali
teit van ruimtetelescopen.
Inwoners van de
zwarte krottenwijk
Dobsonville, nabij
Johannesburg heb
ben hun bezittingen
vergaard, nadat he
vige regenval een
deel van de wijk
blank had gezet.
Geschat wordt dat
in Zuld-Afrika, on
der meer in Natal
zo'n vijftig mensen
om het leven zijn
gekomen bij over
stromingen na re
genval, hagel en
sneeuw.
FOTO: AP
FLIP
«u UOOftftT
WH MWfc WKZ Coi
•W VbUE&_-!t
«SnS 2o
LONDEN Amerikaanse inlichtingenbronnen beweren dat het
Iraanse wapenbemiddelingsbureau, dat afgelopen week de
werkzaamheden in Londen moest staken, zich gaat vestigen in
Frankfurt.
Er zou al enige tijd een Iraanse groepering actief zijn in de
Westduitse stad en binnenkort krijgen zij gezelschap van de mi
litairen en revolutionaire gardisten vanuit Londen. In de Bonds
republiek is een embargo op wapenhandel met Iran, maar het is
mogelijk dat Bonn sommige leden van de groep het land inlaat
op grond van hun diplomatieke status. Het is bekend dat de
Duitsers koste wat kost een vriendschappelijke relatie met Iran
willen onderhouden. Na het sluiten van een aantal Westerse
ambassades in Teheran vormt de Duitse ambassade op het mo
ment de grootste Westeuropese diplomatieke afvaardiging in
Iran.
Inmiddels is de vaargeul langs Dubayy in de Perzische Golf ge
sloten voor de internationale scheepvaart nadat er vijf mijnen
waren aangetroffen. Volgens de Amerikaanse marine legt Iran
momenteel ook mijnen in het noordelijk gebied van de Golf. De
VS zijn van plan preventieve aanvallen te ondernemen tegen
Iraanse schepen waartegen de verdenking bestaat dat zij mijnen
willen leggen in de Golf. Dat althans heeft de Amerikaanse tele
visiemaatschappij NBC bericht. De Washington Post schreef gis
teren dat de Iraanse vastberadenheid olie per schip te exporte
ren door de Golf niet is aangetast door de bijna dagelijkse Iraak-
se luchtaanvallen. Iran is de op een na grootste olieleverancier
van de VS en voorzien daarmee in een derde van de Iraanse
olie-inkomsten.
Mars voor
vooruitgang
Zo'n vijfhon
derd Taiwa
nese dissi
denten mar
cheerden gis
teren door
de straten
van Taipeh.
De demon
stranten vier
den de eer
ste verjaar
dag van de
Democrati
sche Pro
gressieve
Partij, die
oppositie
voert tegen
de huidige
regering en
de staat van
beleg In Tal-
wan.
FOTO: AP
