Honderd jaar gastvrijheid in Huis ter Duin
Omwegen
„Den Haag denkt
niet regionaal"
LEIDEN OMGEVING
Caidaegotvuwi
EEN EEUW HISTORIE VAN EEN HOLLANDS
BADHOTEL IN EEN BOEK VASTGELEGD
Wereldvoedsel-
avond in
Hazerswoude
Vijf jubilarissen gehuldigd
BURGEMEESTER DE VREEZE VAN LEIDSCHENDAM:
DINSDAG 29 SEPTEMBER 1987 PAGINA 15
Buitenlander
Uit de naam van de ver
dachte, afgeroepen door de
bode, viel al op te maken
dat de man vermoedelijk
niet van Nederlandse af
komst was. Dat bleek te
kloppen. Het keurig gesoig
neerde heerschap (colbertje
van modieuze snit, panta
lon met voortreffelijke pas
vorm en schoenen die zelfs
Willem-Alexander niet zou
kunnen betalen) bleek ge
boortig van Trieste, de
Noord-Italiaanse kustplaats.
Tegenwoordig houdt hij
echter domicilie in Noord-
wijk. De man had op 22
september 1986 op de Beek
laan in Den Haag 72 kilo
meter per uur gereden,
waar hij maar 50 mocht rij
den, zo las kantonrechter
Wille de feiten uit het pro
ces verbaal voor.
„Excuse me, but I don't
speak Dutch. However, I
can understand Dutch if
you speak slowly", zo luid
de de eerste inbreng van de
verdachte, nadat hij voor
het hekje had plaats geno
men. Zijn Nederlands
mocht dan niet „je-dat"
zijn, zijn Engels kon in elk
geval het predikaat Queen's
English dragen.
Tsja, daar zat kantonrech
ter Wille met een pro
bleem. De wet schrijft voor
dat rechtszaken in ons land
in het Nederlands behan
deld moeten worden. Als
een verdachte of getuige
die taal niet machtig is, dan
moet er een beëdigde tolk
aan te pas komen.
„Mmmmmm, eens even
denken", mijmerde de
rechter. „Misschien moet
de zaak dan maar aange
houden worden". De ver
dachte boog zich met een
vriendelijke blik voorover,
en herhaalde vragend:
„Ankehouwe?". Het gezicht
van rechter Wille vertoon
de een glimlach van oor tot
oor. Voordat hij besloot om
de man een volgende keer
op te roepen en dan via een
tolk de zaak te laten behan
delen, wilde hij eerst eens
uitvinden of dat alle moeite
wel waard was. „U werd
staande gehouden door de
agent die de overtreding
constateerde, u gaf toe dat
u te hard gereden had en
zei: ik wist het niet", zo
vatte Wille de gebeurtenis
sen samen. Opnieuw boog
de verdachte zich voorover,
de blik op vragend. „I
didn't know", zo vertaalde
Wille het laatste deel van
zijn opsomming en schoot
net als het toehorend pu
bliek in de lach. „Nog goed
voor het Engels van die
schoolklas ook", zo fluister
de hij officier van justitie
toe, verwijzend naar de be
langstellende schooljeugd
achter in de rechtszaal.
Eigenlijk bleek het niet
zo'n moeilijk geval te zijn
en rechter Wille besloot
dan ook maar om de zaak
in een sterk op Engels gelij
kend Nederlands te behan
delen. De Italiaanse Noord-
wijker of de Noordwijk-
se Italiaan gaf zijn over
treding volmondig toe, al
was hij niet op de Beeklaan
in Den Haag maar op de
Beeklaan in Noordwijk be
trapt. Hij had de hem toe
gezonden acceptgiro ook
betaald, maar zijn geldelij
ke bijdrage aan het Neder
landse openbaar ministerie
was teruggestort omdat die
te laat was binnengekomen,
zo legde hij uit. Officier
van justitie Van Ek toonde
zich in zijn eis een mild
man. In feite was er sprake
van een foutieve tenlaste
legging, omdat de Noord-
wijkse Beeklaan naar Den
Haag was verplaatst. Nu de
verdachte daar voor het
uitspreken van de eis mee
op de proppen was geko
men, kon Van Ek het ten
laste gelegde nog even wij
zigen. Zo flauw wilde hij
echter niet zijn en hij vroeg
om vrijspraak. Deze uitleg
ging duidelijk te snel voor
de te hard rijdende Zuid-
Europeaan. Vragend keek
de buitenlandse verdachte
naar rechter Wille, zich
vastklampend aan dit En
gels sprekend baken in
deze met rare g-klanken
gevulde rechtszaal.
„Vrijspraak", zo maakte de
rechter duidelijk en knikte
de buitenlander vriendelijk
toe. Dat woord was de Ita
liaan echter onbekend en
opnieuw boog hij zich vra
gend voorover. „You're
free", glimlachte rechter
Wille en realiseerde zich
dat een dergelijk vonnis in
het Engels toch wat ge
wichtiger klinkt dan in het
Nederlands. Begeleid door
het gelach van de school
jeugd liep de Italiaan de
zaal uit. Zijn gezicht was
nog steeds een groot vraag
teken. Veel zaken waren
hem nog steeds niet duide
lijk. Maar één ding was ze
ker: dat Nederlandse
rechtssysteem zat merk
waardig in elkaar.
PAUL VAN DER BIJL
Op mijn omwegen' door stad en land I
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubiiek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10. door Ton Piriers
Er is veel gebeurd sinds au
gustus 1887, toen de onver
zettelijke textielhandelaar
Heinrich Tappenbeck uit het
Duitse Oldenburg die al
eerder samen met vriend
Wilhelm Dreesmann naar
het lage land van beloften
was getrokken Huis ter
Duin met 6 ha. Noordwijkse
grond voor „vijftienduizend
gulden Nederlandsch courant
geld" kocht. Sedertdien is er
een eeuw verlopen. En er
werd een grote naam geves
tigd. De man die dit al een
beetje voorvoeld moet heb
ben was burgemeester Pické
van Noordwijk, die een gere
serveerde, sceptisch gestem
de, gemeenteraad van boe
ren, burgers, maar nog geen
buitenlui trotseerde (hij zou
„persoonlijk verantwoorde
lijk zijn voor de mogelijke
schade der gemeente"), en in
1883 eigenhandig voor het
nieuwe hotel de eerste spade
in het zand stak, op het hoog
ste punt van de duinen. In
elk geval heeft zijn steen ge
worden zandkasteel, destijds
per stoomtram bereikbaar,
elke storm weten te door
staan. De „century" is be
reikt, maar we zijn „not out",
zou men in golfkringen zeg
gen. Die kringen zijn rond
het aloude kuurhotel niet on
bekend. Geen wonder, dat
een en ander nu gevierd gaat
worden, zoals op 26 oktober
a.s. met een avond in de Huis
ter Duin-piste rond het We
reld Natuur Fonds, waarbij,
uiteraard, prinses Juliana en
prins Bernhard aanwezig zul
len zijn.
Het eerste feestgedruis echter
werd gisteren al vernomen.
Staatssecretaris A.J.Evenhuis
van de regering dus
nam het eerste exemplaar
van het gedenkboek „Grand
Hotel Huis ter Duin: honderd
jaar gastvrijheid" in ont
vangst. Behoorlijk betaalde
gastvrijheid, weliswaar, maar
toch. Het typografisch zeer
goed verzorgde, en van een
voorwoord van prins Bern
hard voorziene, gedenkboek
met een verrassende inhoud
aan geschiedschrijving en
volop gevuld met originele
foto's en reprodukties, werd
geschreven door Willem
H.Nanninga, terzijde gestaan
met adviezen en gegevens
door dr.Willem van Hilten en
dr.Willem van Wijk, oud-
hoofdredacteur van wijlen
het dagblad Het Vaderland.
Huis ter Duin is met deze ge
documenteerde publikatie
prima uit de drukinkt geko
men. Het boek kwam van de
pers van drukkerij Vlasveld
in 2500 exemplaren, maar nu
al wordt gedacht aan een
herdruk, gezien de eerste en
thousiaste reacties van rela
ties en vrienden van Huis ter
Duin. Aldus vertelde mij
Staatssecretaris A.J.Evenhuis (rechts) nam het eerste exemplaar van het gedenkboek
„Grand Hotel Huis ter Duin: honderd jaar gastvrijheid" in ontvangst. Eigenaar Noorlander
overhandigde het boek. foto: henk van oen ende
Willeke Meijer, P.R.-mana-
ger van het Huis. Wie zo'n
boek zou willen bemachtigen
kan terecht aan de hotel-re
ceptie. De prijs, die nog niet
bekend is, mag geen bezwaar
wezen.
Lachende toekomst
Vanzelfsprekend ging de in
formele plechtigheid van gis
teren gepaard met het uit
spreken van een visie door
eigenaar Gé Noorlander. Nu,
het Grand Hotel is nog lang
niet aan 't eind van z'n La
tijn: na renovaties van de
ruim 90 luxueuze hotelappar
tementen en, in het eerste
kwartaal 1988, de 90 hotelka
mers, zal Huis ter Duin kun
nen beschikken over „ultra
moderne kamers en apparte
menten met 550 bedden", al
dus de heer Noorlander, die
ook een „mooie toekomst"
zag gloren voor het Grand
Hotel als exponent van de
badplaats als congrescen
trum. In dit verband zag hij
ook de afschaffing van de
eerder dit jaar ingevoerde
toeristenbelasting als meer
dan gewenst. Steeds meer on
dernemingen zoeken voor
hun vergaderingen de rust
van het mooie Noordwijk als
badplaats. Aldus Gé Noorlan
der, die weet wat bouwen is;
vooral bouwen aan een toe
komst.
Directeur Alois Eberharter
hield bij deze gelegenheid
een korte inleiding die de la
ding van het gedenkboek he
lemaal dekte. Ik kan me
daarom 't best aan zijn refe
raat houden zonder zelf spit-
werk in de inhoud te ver
richten. Zo weten we nu, dat
honderd jaar geleden de gas
ten van Huis ter Duin ver
kwikt werden met een glas
Noordzeewater, uitgeschon
ken met een schuimkraag als
ware het bier. Huis ter Duin
had, daarbij, baden boordevol
zout zeewater, waarin de gas
ten „liefdevol werden onder
gedompeld", vanwege het
kuren. Tappenbeck dit ter
zijde adverteerde als eer
ste Nederlandse hotelhouder
in buitenlandse (lees Duitse)
kranten en legde, eveneens
als eerste, een parkeerplaats
voor automobielen bij een
Nederlands hotel aan. Trou
wens, de Bad-Courant, ver
schijnend in de maanden juli,
augustus en september, zo
rond 1900, had gemengde ko
lommen: Nederlandse en
Duitse. Tappenbeck wist
drommels goed, dat de voor
spoedige wind vanuit het
oosten waaide. Dat was
„klipp und klar", in die da
gen van het „steinreiche Hol
land" met z'n luchtzuivere
N oorzeestranden.
Ik kan het nu wel hebben
over het Belgische kroon-
prinsje Boudewijn, dat rond
1935 een paar vakanties in
Noordwijk doorbracht (Bou
dewijn moest het beschaafd
Nederlands onder de knie
zien te krijgen), samen met
z'n koninklijke verre familie
lid prinses Juliana, onder het
toeziend oog van „de Wille-
mien", maar het is slechts
een detail uit de annalen van
Huis ter Duin. Het was overi
gens wel de tijd, dat het jonge
prinsje (naar zijn veronge
lukte en betreurde jonge
moeder koningin Astrid
werd in Noordwijk een bou
levard vernoemd) bekende,
dat z'n lievelingsliedje was:
„Leb' wohl, du kleines Gar-
denoffizier, leb' wohl, leb'
wohl, und vergiss mich nicht,
und vergiss mich nicht". Dat
had misschien te maken met
de Belgische Oostkantons, die
ook dierbaar waren voor zijn
vader Leopold. Ik kan het
daar nu wel over hebben,
maar laat ik me bepalen tot
de waarnemingen van Alois
Eberharter.
Noordzeewa ter
Over dat Noordzeewater dan.
Dat werd 100 jaar geleden
voor een paar centen gekocht
door Tappenbeck van schel
penvissers. „Die hadden een
bak onder hun wagen han
gen, waarin ze het druipende
water opvingen; door „schel
pen wier" gezeefd. Heilzame
werking voor gasten met li
chamelijke kwalen". In die
tijden had je nog de befaam
de badkoets. „De heren gin
gen, de broekspijpen opge
rold, pootjebaden; de dames
in hun tot de enkels reikende
japon hielden er zelfs de
schoentjes of laarsjes bij aan.
Voor Isadora Duncan, de
danseres die in Parijs een
schandaal verwekte door in
een (kort) knielang rokje met
blote voeten op te treden,
hadden wij pantoffeltjes.
Daarmee zat ze braaf op ons
terras chocolademelk te drin
ken". Alsof Alois er zelf bij
gezeten had.
Maar Huis ter Duin, zo blijkt
uit het herdenkingsboek, was
goed voor nog veel meer: de
eerste auto's deden er aan,
veel later gevolgd door de
tulpenrally's. Je zag er ook
de nummerplaat van prins
Hendriks voiture, en dan
wist je weer wat, of net niet.
Verder waren er lieden die
van hamburger-aalsoep hiel
den (recept staat in het boek),
of kinderen die op een ka
meel konden zitten. Maar dat
was geen succes, volgens de
huidige directeur, „het beest
spuwde naar de gasten".
Maar de gasten bleven deson
danks niet weg.
Kolommen vol vooraanstaan
de namen vulden de gasten
boeken. Vermaarde kunste
naars: schilder Max Lieber-
mann, schrijver Thomas
Mann, daar was Jan Toorop
die artistiek aanwezig was,
tenor Rudolf Schock. De
filmwereld ook heeft veel
aan Huis ter Duin te danken
gehad. Er werden opnamen
gemaakt met Richard Bur
ton, toen al heibelend en
drinkend met z'n gade Liz
Taylor. „Soldaat van Oranje"
was niet denkbaar zonder de
outillage van het Grand Ho
tel. Renée Soutendijk en
kompane Monique van der
Ven waren er en „schitteren
nu in de film „Een maand la
ter". Een maand eerder had
den ze er ook kunnen zitten,
moet je maar denken. Net zo
als de feestviering rond Huis
ter Duin. Dat boek kwam
ook een maand eerder uit.
De samenstellers zijn niet
over één nacht ijs gegaan, zo
als het heet. Ook het „oor
logsverleden" van het Grand
Hotel (dat in '41 moest slui
ten) ontbreekt niet. Het zou
zelfs kost voor Lou de Jong
kunnen zijn. „Honderd jaar
gastvrijheid" heeft niets uit
de herinnering overgeslagen.
Daarmee raakt dit tot lezing
en bekijken aanbevolen
boekwerk tot ver over
Noordwijks grenzen. De au
teur heeft zich er sterk voor
gemaakt. Het is maar een
zinsnede uit het geheel:
„Huis ter Duin verenigt de
vertedering voor de Beau
Monde en de trendgevoelig
heid van de Jetset". In zo
mer- en wintertijd. Honi soit
qui mal-y-pense'
Badman Pieter Bedijn met één van de badvrouwen (door sommige, toen nog spaarzame, Brit
se badgasten de „bad women" genoemd) die hem assisteerden. De badvrouw kreeg er in
1898 een taak bij: op een schoolbord de temperatuur van het zeewater schrijven. Bedijn deed
het groot op; hij bezat bijna 100 badkoetsen en kreeg een koninklijke onderscheiding toen hij
in 1912 ophield met werken. foto:PR
Huis ter Duin was nog vrij pril rond 1900, toen deze kiek genomen werd.
HAZERSWOUDE De
Werkgroep Ontwikkelingssa
menwerking Rijnstreek houdt
op donderdag 15 oktober vanaf
19.45 uur een wereldvoedsela-
vond in de grote zaal van Ho
tel Restaurant Groenendijk
aan de Rijndijk 96 in Hazers
woude. Thema is het leven in
Burkina Faso. Medewerking
aan de organisatie verlenen
drie Hollandse landbouwin
stellingen, twee organisaties
voor plattelandsjongeren en
drie van plattelandsvrouwen.
Vertoond wordt de film „Voor
een bordje pap" met beelden
over de verbouw van gierst op
droge door erosie aangetaste
grond. Daarna volgt een toe
lichting op de film door Hans
van der Vlak en Maya Bouw
die aan de hand van dia's ver
tellen over hun persoonlijke
ervaringen in Burkina Faso.
Na een pauze waarin verschil
lende stands te bekijken zijn,
vertelt het echtpaar Jos en
Marleen Karssemeijer over het
streekontwikkelingsproject in
Burkina Faso. Doel van dit
project is contact tot stand te
brengen tussen de boerenbe
volking daar en hier. Een op
treden van de Afrikaanse mu
ziekgroep Tam Toos sluit de
wereldvoedselavond af.
De CFO (CNV-bond voor Overheid, Gezondheid, Welzijn en Sociale Werkvoorziening) zette gister
avond vijf leden in het zonnetje die al veertig jaar lid zijn van de bond. De jubilarissen kregen een
gouden insigne en een bos bloemen aangeboden. Zes jubilarissen konden niet aanwezig zijn, maar
krijgen hun gouden insigne nog toegezonden. De feestelijke bijeenkomst had plaats in het kerkelijk
centrum De Regenboog in de Merenwijk in Leiden. Na de huldiging sprak Jan Anneveld van het
CFO over de onderhandelingen met minister Van Dijk over de arbeidsvoorwaarden van de ambte
naren.
foto: wim van noort
LEIDSCHENDAM
„Den Haag dat altijd pro
pageert dat er gewestelijk
moet worden gedacht, dat
zegt dat het de regioge
meenten nodig heeft, doet
op dit ogenblik zelf niet
anders dan duidelijk eng
binnen die eigen grenzen
blijven door te zeggen:
daar zijn de verkeers
knooppunten die moeten
worden opgelost, en voor
de rest zal het ons een
zorg zijn. Dat is niet regio
naal denken". Dat zegt
burgemeester W.F. de
Vreeze van Leidschendam
over de nota „Den Haag
in beweging".
In deze nota geeft dé gemeente
Den Haag er volgens Leid
schendam blijk van totaal geen
belangstelling te hebben voor
hetgeen zich er op het gebied
van het verkeer vlak buiten
de gemeente afspeelt. Onlangs
was er een blokkade op de
Nieuws traat/Damhouders-
straat waarmee bewoners wil
den protesteren tegen het
sluipverkeer door het oude
Leidschendam Sluipverkeer
door het uitblijven van een
derde, eigentijdse oeververbin
ding over de Vliet. Zolang die
er met is, blijft Leidschendam
worden overspoeld met foren
senverkeer tussen Zoetermeer
en Den Haag, dat zich over de
veel te enge sluisbruggetjes
moet persen. En blijven de be
woners protesteren. Burge
meester De Vreeze: „Ik denk
dat ik me er als hoofd van de
politie op moet voorbereiden,
dat dit soort prikacties vaker
gaan plaatsvinden, naarmate
dat de Verlengde Landschei-
dingsweg verder uitblijft De
Leidschendamse burger pikt
dat gewoon niet meer
De aanleg van het nieuwe be-
goede aanleiding om de Land-
scheidingsweg aan te leggen.
Het industrieterrein is dan ge
lijk goed bereikbaar, en Leid
schendam verlost van het
overmatige verkeer. Burge
meester De Vreeze verwacht
dat als Den Haag niet door de
bocht gaat, het niet lang meer
zal duren voordat de gemeente
wordt gedwongen tot meewer
king aan de weg. De burge
meester herinnert in dat kader
aan de krachtige taal, die zo
wel Commissaris van de Ko
ningin mr. S. Patijn, als de mi
nister lieten horen bij de offi
ciële ingebruikstelling van het
Prins Clausplein, vorig jaar
maart. De provincie kan een
gemeente een aanwijzing ge
ven, of de minister kan het be
stemmingsplan buiten wer
king stellen volgens artikel 65
van de Wet op de Ruimtelijke
Ordening. Een harde aanpak,
waarmee de gemeente Den
Haag wellicht wordt gecon
fronteerd. aldus De Vreeze.
