,Ze vinden mij een veel te gematigd mannetje
Nederland
is één
l *rote
liierentum
Geestelijk gehandicapten nu zelf aan zet
IS
Nederlanders pessimisistisch
over toekomst van het milieu
LQ NNENLAND
EeidLM
l&WiO'il'.
IANS PONT EN ZUN STRUD TEGEN DE ACHTERBAN
S CHRIJVER/BIOLOOG
ItlDAS DEKKERS
V
ENQUETE WERELDNATUURFONDS:
ZELF ACTIE ONDERNEMEN SLEUTELWOORD MANIFESTATIE
ZATERDAG 26 SEPTEMBER 1987 PAGINA 5
!24
ramt
jf HAAG Voor pre-
er Lubbers zijn het zor-
1 jjke dagen. Wat moet
terecht komen van de
a1firni rlaging van de werk-
r JJ sheid met 200.000 men-
in deze kabinetsperio-
IZ; Zal het er dan toch op
w draaien dat hij in 1990
°2 de politiek moet stap-
i jj i, zoals hij zelf gezegd
eft voor het geval het
i [toetsbeleid op dit punt
i falen? Dat de eerste
70-j uister daar weinig trek
heeft, bleek deze week
i er eens.
middelen van de eveneens
aanwezige Herman Hofstede
(CNV) en Steef van Eijkelen-
burg (NCW) liet de NOS ons
in het ongewisse.
Het gesprek op het landgoed
van Vader Cats duurde een
kleine twee uur en net als in
de eerste dagen van de televi
sie werden er uitsluitend non-
antwoorden gegeven. „Het
was een goed gesprek, ja. En
nu moeten we door, want an
ders komen we te laat op onze
volgende afspraak", verklaar-
stuurslid Karin Adelmund te
spreken, inderdaad „strontzat"
1'aar in jaar uit af te zien van
oonsverhoging, terwijl de
werkgevers daar volgens hem
weinig of niets tegenover stel
len.
Uitgespookt
de Lubbers, terwijl hij keek
zoals zijn voorgangers Beel en
Drees deden, wanneer een tv-
n de vrijwel complete mis-
its9! king van bet centraal over
ig, van de regering met de
vc rkgevers en werknemers,
Lubbers dinsdag alle
rolspelers voor een on-
mnsje naar het Catshuis.
^7&nk zij het Journaal weten
au dat VNO-voorzitter
jyer van Lede zich laat ver-
i.flj tren in een glanzende Mer-
les-met-chauffeur en dat
V-voorzitter Hans Pont zelf
ia™J d het stuur zit van een rode
J 49ï«i Kadett. Over de vervoer-
k.\
of radiomuskiet hen een mi
crofoon durfde voorhouden.
Hans Pont had het kennelijk
moeilijk met de hem opgeleg
de geheimhouding. Schichtig
wegkijkend stoof hij in zijn
Kadett door de poort, op weg
naar een spreekbeurt in het
Brabantse Goirle.
Daar werd hij ingehaald als
ware hij de coach van een
triomferend voetbalelftal. De
wijze waarop Pont en andere
FN V-bestuurders de dagen
daarvóór kabinet en werkge
vers de mantel hadden uitge
veegd bleken het modale vak
bondslid uit het hart gegrepen.
Hij is het, om met FNV-be-
Het is echter de vraag of al die
Goirlenaren ook zo hard had
den gejuicht als zij op dat mo
ment al geweten hadden wat
Hans Pont eerder in het Cats
huis had uitgespookt. Als zij
goed hadden geluisterd, had
den ze het overigens wel een
beetje kunnen raden. Want
Pont deed zo vaag over die bij
eenkomst dat er wel iets aan
de hand moest zijn. Hij had
„boter bij de vis" geëist, riep
de FNV-voorzitter bijvoor
beeld. Dat klonk flink, maar
betekende uiteraard niets, zo
lang men niet wist wat de bo
ter was en wat de vis.
Om 23.59 uur poogde de Rijks
voorlichtingsdienst enige op
heldering over het geheime
beraad te verschaffen door het
publiceren van een verklaring
die kabinet, werkgevers en
werknemers hadden onderte
kend. Van echte opheldering
was echter geen sprake. Het
kostte ons ongeveer een half
uur voordat we de strekking
van de typisch Lubberiaanse
volzinnen ontdekt hadden.
Maar die moeite was niet voor
niets. Want wat bleek: de
FNV-voorzitter kwam terug
op zijn weigering van vrijdag
en beloofde dat zijn vakcentra
le alsnog de aangesloten bon
den zou proberen te bewegen
tot een „beheerste loonkoste-
nontwikeling".
Dat was dus „de vis". En wat
was de boter? De werkgevers
Van Lede en Van Eijkelen-
burg hadden hun voorwaarde
van tafel gehaald dat er alleen
onderhandeld zou worden
over zaken als scholingsplaat
sen en arbeidsherverdeling in
dien de vakbeweging tevóren
loonmatiging had beloofd. In
gewoon Nederlands: Pont had
bereikt dat de werkgêvers
weer wilden praten.
Dat klonk wel even anders
dan het „strontzat" van Karin
Adelmund. 's Anderendaags
gaf Pont dit ook ruiterlijk toe,
toen wij hem over het gesprek
ondervroegen. „Ik ben een
heel gematigd mannetje, hoor.
Ja, misschien voor velen wel
té gematigd". Hoezeer hij
daarmee de spijker op de kop
sloeg, zal hij zelf niet vermoed
hebben. Maar vijf uur later
wist hij het wel, na een optre
den van Dick Visser, voorzit
ter van de Industriebond
FNV, in het half-zes-Journaal.
„Met ons is niet te praten over
loonmatiging", sprak een bitse
Visser. „En hoe zit dat dan
met die in het Catshuis over
eengekomen verklaring?",
wilde Maartje van Weegen
weten. Visser: „Wij worden op
centraal niveau aan de praat
gehouden".
Onthullend
De tv-camera's hadden nog
meer in petto. In het achtuur
journaal betrapten zij Pont en
zijn vice-voorzitter Johan Ste
kelenburg op het moment dat
zij via een persbericht voor het
eerst van de uitspraken van
Visser kennis namen. Steke
lenburg kon zijn onthutsing
niet verbergen. Zijn adem
stokte zichtbaar, toen hij las
dat Visser de leiding van zijn
eigen vakcentrale had laten
vallen als een baksteen. Pont
had zich beter in de hand.
Zonder een spier te vertrek
ken verklaarde hij geen tegen
stelling te zien in zijn opstel
ling en die van Visser. Daar
mee doelde Pont op de bijzin,
waarin Visser niet heiemap]
had uitgesloten dat ook zijn
bond zich zou matigen als de
werkgevers daadwerkelijk bo
ter bij de vis zouden verschaf
fen.
Ook donderdag, bij de presen
tatie van het eisenpakket voor
1988, hield de Industriebond
FNV die mogelijkheid formeel
open. De loonruimte, die de
bond heeft vastgesteld op 3,5
Erocent, kan voor een deel ook
enut worden voor maatrege
len ter bevordering var. de
werkgelegenheid (extra ploe
gen in continubedrijven, vut
naar 60 jaar e.d.). Maar Jan
Schermer, coördinator ar
beidsvoorwaardenbeleid, voeg
de daar nadrukkelijk aan toe
dat de kaderleden van de bond
een grote mate van vrijheid
hebben gekregen. Zij kunnen
óók kiezen voor uitsluitend
loonsverhoging. De tijd dat de
Industriebond de barricaden
op wilde voor de 36-urige
werkweek is voorbij. „De le
den zijn daar niet echt warm
voor te krijgen".
Daarmee maakte Schermer
duidelijk wat er in feite in de
vakbeweging aan de hand is.
Nu nog maar heel weinig
werknemers met trillende vin-
fers de financiële pagina's op
oeven te slaan om te zien of
ook hun bedrijf aan de rand
van de afgrond staat, is de be
reidheid tot loonmatiging
voorbij. De mannen op de
vloer eisen nu ook een deel op
van de winsten die hun werk
gevers de laatste jaren weer
maken. Op diezelfde financië
le pagina s lezen zij immers
dagelijks hoe hoog de aandelen
staan ten opzichte van bijvoor
beeld vijf jaar geleden, toen
het eerste kabinet-Lubbers
aan zijn karwei begon.
Daardoor is het voor de be
stuurders van de vakbonden,
die wel degelijk beseffen hoe
belangrijk lage arbeidskosten
zijn voor een gezonde econo
mie, steeds moeilijker gewor
den de geest in de fles te hou
den. Temeer omdat de werk
gevers, steeds minder bereid
zijn afspraken te maken over
specifieke maatregelen om
meer werkgelegenheid te
creëren. Enerzijds vinden zij
zaken als arbeidstijdverkorting
lastig en remmend voor de
produktiviteit en anderzijds
vrezen zij dat ze daarnaast ook
nog eens forse looneisen voor
geschoteld krijgen: geen of-of
maar èn-èn dus.
Ook zij hebben immers deksels
goed in de gaten dat hun
werknemers momenteel enkel
nog in extra poen geïnteres
seerd zijn, zeker nu zij voort
durend voorgerekend krijgen
dat de beloofde belastingverla-
§ing lang niet opweegt tegen
e gevolgen van andere maat
regelen van het kabinet, met
name de bezuinigingen op de
gezondheidszorg en de huur
subsidie. De kans dat de Twee
de Kamer, zoals de FNV ge
vraagd heeft, daar iets aan wil
doen, is uiterst klein. CDA en
VVD zullen alleen op onder
geschikte punten veranderin
gen eisen. Met die wetenschap
is het niet zo moeilijk te voor
spellen dat Pont en Stekelen
burg de door Dick Visser los
gelaten geest niet meer in de
fles terugkrijgen.
RIK IN 'T HOUT
CAREL GOSELING
v
211 ~t
Midas Dekkers: „Als we nu maar zouden toegeven dat grote groepen dieren In feite huisdieren zijn
en dat ze afhankelijk zijn van de menselijke maatschappij, dan kunnen we het ze naar de zin maken
en hoeven we tiet niet steeds „natuurlijk" voor ze te maken".
FOTO: PERS UNIE
UREN Is er in Neder-
nd nog plaats voor wilde
- .eren? „Dót maken de
ieren zelf wel uit", vindt
it e schrijver/bioloog Midas
DN lekkers. „Wij denken dat
het steeds maar voor
zeggen hebben. Dat
ffid
JJ wgmoed".
een vorm van
idas Dekkers is één van de
rékers die vandaag een stu-
in Amersfoort aan het
komen. Ter gelegen-
lid van haar 35-jarige be
rt heeft de Vereniging voor
gdierkunde en Zoogdierbe-
irming (VZZ) een symposi-
iaÏ "i georganiseerd over zoog-
inj ieren en ruimtelijke orde-
ing, onder het motto „Is hier
eg plaats voor wilde dieren?"
i zijn woning in het landelij-
e Buren voert Midas Dekkers
woord. Temidden van een
ieling typemachines,
tte dieren en vele boe-
Twee mensenschedels
A aan aan weerszijden van de
boorsteen. „Wilde dieren
jn er sowieso al niet meer in
as land", vertelt hij. „Sommi-
e dieren, zoals de vleermuis,
illen e dolgraag hier heb-
en. Want dét zijn pas wilde
lieren! Die moeten we be-
hermen want ze sterven uit
Is er meer mensen zijn, denkt
Maar dat klopt niet.
want als er geen mensen zijn,
zijn er ook geen vleermuizen".
„Zoogdieren als de muskusrat
willen we juist kwijt, en dat
lukt weer niet", vervolgt hij.
„Natuurlijk moeten we wel in
vloed uitoefenen, maar daar
zit 'm juist de kneep: als na
tuurbeschermers eenmaal be
zig zijn, dan weten ze niet van
ophouden. Nederland is eerder
een gigantische dierentuin dan
de werkelijke natuur. Als we
nu maar zouden toegeven dat
grote groepen dieren in feite
huisdieren zijn en dat ze af
hankelijk zijn van de menselij
ke maatschappij, dan kunnen
we het ze naar de zin maken
en hoeven we het niet steeds
„natuurlijk" voor ze te ma
ken".
Dieren passen zich volgens
Midas aan hun veranderende
omgeving aan. Als voorbeeld
noemt hij de merel, die vroe-
fer alleen in het bos voor-
wam en nu in achtertuintjes
tsjilpt. „Er zijn een hoop bees
ten die ook liever in de tuin
zitten dan in het bos. We zou
den wat meer waardering
moeten hebben voor dieren
die vrijwillig in onze buurt le
ven. Als iemand een arend
ziet... 'aah.. dat is pas fantas
tisch'. Maar het gewone dage
lijkse plezier van een mus of
een merel, dat is pas echt
leuk".
Natuurbeschermers richten
zich nu vaak op „zeldzaamhe
den". „Het edelhert en de
zwijn moeten zogenaamd be
schermd worden, maar in feite
zou het muisje moeten worden
beschermd want voor hem
staat meestal een muizenval
klaar". Een typerende uit
spraak. Midas: „We zouden
eerst moeten kijken hoe de za
ken zich van nature voltrek
ken en pas ingrijpen als het
nodig is. Nu gebeurt vaak het
omgekeerde".
Bevers
De schrijver/bioloog noemt
een aantal voorbeelden van
hoe het volgens hem ook zou
kunnen. „De bever is bijvoor
beeld uitgestorven in Neder
land. Wanneer we echt serieus
aan natuurbescherming willen
doen, moeten we bevers in de
Biesbosch plompen. Nederland
is ideaal voor bevers. Maar ze
worden hier niet uitgezet".
Een ander voorbeeld: de wolf.
„Als we van de Veluwe een
écht natuurgebied willen ma
ken, zouden we er wolven
moeten loslaten. Maar nee, dat
doen we niet, want 'die eten
immers onze kindertjes op'. Er
leven echter nog duizenden
wolven op de wereld in de
buurt van mensen en er ge
beuren bijna geen ongelukken.
Het is dus een smoes. Nu lopen
er van die bezopen Schotse
Hooglanders en Oosteuropese
„wilde paarden" waarop na
tuurbeschermers zo gek zijn".
Het zou volgens Midas een
goede zaak zijn als de natuur
beschermers eerst een tijdje
zouden toekijken hoe de na
tuur zich zelf ontwikkelt. „Als
je ziet hoe dieren zich aanpas
sen aan mensen, dan blijkt dat
veel dieren helemaal geen
problemen hebben in dorpen
of steden en er zelfs van profi
teren. Iedereen treurt nu om
de das, het is ook doodzonde
dat die verdwijnt Maar voor
iedere das krijgen we honderd
vossen terug".
„We moeten de werkelijkheid
onder ogen zien: de zoogdie
renstand wordt vóór, dóór en
ten behoeve van de jagers ge
regeld. Herten en reeën in net
bos zijn echt jagersspeelgoed.
Veel mensen weten niet dat de
herten en zwijnen die nu in
Nederland rondlopen, hier
niet thuis horen en geïmpor
teerd zijn door het jagersvolk
je. Bij de keuze van de herten
werd gelet op de grootte van
het gewei, dat een mooi trofee
moest zijn. Wat er nu rond
loopt, is een kits-beest".
Eigenlijk moet het begrip „na
tuur" worden herzien, vindt
Midas. „Dat de mens in de stad
en het dier in het bos hoort,
klopt niet meer. Er verdwijnt
steeds meer bos en de steden
breiden zich uit. Eigenlijk zou
je de steden een halt moeten
toeroepen en een hekje om het
bos moeten zetten, maar dat
kan niet".
Nu worden vaak stukjes land
op een oude manier bewerkt
om een natuurlijke situatie te
krijgen, vertelt hij. „Dat is een
doodlopende weg want zo
kweek je bijvoorbeeld muizen.
Bij vroegere landbouwmetho
des kwamen de muizen af op
het graan dat overbleef. Op
hun beurt kramen de uilen
weer af op de muizen. Nu
blijft er geen graan meer over
en zijn er minder muizen en
dus minder uilen. Daar schrik
ken we van. Maar wat blijkt?
Terwijl het aantal muizen af
nam, steeg het aantal mussen.
En?...Nu zie je dat de eerste ui
len overstappen op mussen.
Vaak wordt gedacht dat de
moderne wereld ongeschikt is
voor zoogdieren, maar ze pas
sen zich aan".
„Natuurlijk is het werk van de
onderzoekers van buitenge
woon belang. Maar je kunt je
toch niet voorstellen dat we in
het jaar 2300 nog houtwalle
tjes, heggetjes en heideveldjes
in stand houden? Dan leven
we straks in een groot Anton
Pieck-landschap. Bij het in
richten van het landschap
moeten we naar de toekomst
kijken en daarbij letten op de
dieren van de toekomst. En als
ik zo eens om me heen kijk,
hebben dieren eigenlijk min
der moeite om zich daaraan
aan te passen dan veel men
sen".
ROBIN UITHAM
UTRECHT Het Neder
landse volk is zeer pessi
mistisch over de kansen
om de achteruitgang van
de kwaliteit van het mi
lieu op aarde tegen te
gaan. De helft van de Ne
derlanders bespeurt op
het gebied van milieuver
ontreiniging de laatste ja
ren geen vooruitgang en
verwacht daarvan ook
weinig in de nabije toe
komst.
Dat is een van de uitkomsten
van een in opdracht van het
Wereld Natuur Fonds (WNF)
door het NIPO uitgevoerd on
derzoek. De resultaten zijn
vandaag in de Jaarbeurs in
Utrecht bekend gemaakt op
een symposium ter gelegen
heid van het 25-jarig bestaan
van het WNF.
Milieuverontreiniging en zure
regen vormen, zo vindt een
groot percentage van de on
dervraagden, de grootste be
dreigingen van onze leefomge
ving. Een kwart tot een derde
van de ondervraagden noemt
die zaken spontaan als grootste
gevaren voor de natuur. Veel
mensen maken zich tevens on
gerust over de gevaren van
kernenergie, de watervervui
ling, de luchtvervuiling, de
vernietiging van de regenwou
den en het uitsterven van
plant- en diersoorten op aarde.
Op de vraag welke organisa
ties zich in Nederland en er
buiten het meest inspannen op
dit gebied laat 48 procent van
de ondervraagden het afwe
ten. WNF, Greenpeace, Die
renbescherming en Wadden
zeevereniging genieten welis
waar een uitzonderlijk hoge
naamsbekendheid, maar para
te kennis over de aard van
hun activiteiten ontbreekt. De
activiteiten van Greenpeace
vallen bij het publiek in elk
geval het meest in de smaak.
Weinig verwonderlijk is dat
negentig procent van alle on
dervraagden prins Bernhard
noemt als de persoon aan wie
het WNF doet denken. Negen
van de tien Nederlanders blij
ken de werkwijze van het
WNF vooral te waarderen om
dat die wetenschappelijk en
niet-agressief is. De NIPO-on-
derzoekers concluderen dat
sterk publiciteitsgerichte na
tuur- en milieubeschermings
organisaties volgens het pu
bliek veel meer doen en berei
ken dan minder actie-gerichte
organisaties, hoewel dat in
werkelijkheid misschien niet
helemaal klopt.
Op het symposium is vandaag
ook het eerste exemplaar van
een nieuw WNF-boek over
handigd aan minister Braks
van landbouw, die de jubi-
leumdag opende. Het boek
(224 pagina s dik, met 200 il
lustraties) is getiteld „Natuur
bescherming in actie, een mo
derne ark van Noach". Het is
een atlas van de toestand van
de aarde met haar systemen,
waarin door schrijver Lee Du-
rell de stand van zaken wordt
aangegeven op het gebied van
het natuurbehoud. Het boek
komt niet in de winkel te lig-
C, maar is slechts verkrijg-
r na een donatie van mini
maal 60 gulden op WNF-giro-
rekening 44466 in Zeist.
De voorzitter van het fonds,
mevrouw dr. J. van Noord-
wijk-van Veen, zei op het
symposium in de toekomst op
meer samenspel te hopen tus
sen overheid en particuliere
natuurbeschermingsorganisa
ties. „Daarbij heeft de over
heid een eigen rol, in feite een
hoofdrol, die moet steunen op
aangevertes van de bijrolspe
lers. Aan die show wil het
WNF graag bijdragen in de
bijrol van internationaal geo
riënteerde wijsneus, die met
zijn geld en inzichten probeert
mee te sturen in de gang van
de show".
Volgens prof. dr. H.A. Udo de
Haes, bijzonder hoogleraar mi
lieukunde, is één van de taken
van het WNF en soortgelijke
organisaties het voeren van
acties om de besluitvorming
van de overheid te beïnvloe
den. „Coalities tussen natuur
beschermers en allerlei gebrui
kers van het milieu zijn daar
bij haast onmisbaar, denk aan
acties rond de Oosterschelde
en de Markerwaard".
ARJEN VAN DER SAR
IUSKE EN WISKE DE WOESTE WESPEN
(c) standaard UltgvvertJ/Wavery Product ton»
AMERSFOORT Bij ac
ties ten behoeve van de
gehandicaptenzorg gaat
het in negen van de tien
gevallen om geld. Het be
leid van bezuinigen in
Den Haag wordt door
gaans fel aangevallen.
Ook de Vereniging Lan
delijke Organisatie Mo
derne Zwakzinnigenzorg
(LOMZ) is niet bepaald
blij met het regeringsbe
leid, maar vandaag over
heerst in Amersfoort op
de landelijke manifestie
„Zelf aan zet" een ander
element: het eigen initia
tief.
Veel ouders van geestelijk ge
handicapte kinderen zien niet
graag dat hun kinderen hun
hele leven in een inrichting
zitten. Er zijn verschillende
mogelijkheden van hulp denk
baar: begeleid wonen, thuis
hulp of opvang in een dagver
blijf. Voor de minder zwaar
gehandicapten is plaatsing op
een sociale werkplaats een
mogelijkheid. Met andere
woorden, de heel zwaar en de
licht gehandicapten vallen al
tijd wel onder een regeling.
Het probleem ligt bij de grote
groep gehandicapten die hier
tussenin zit
In de afgelopen 10 jaar is ove
rigens wel het nodige initiatief
ontplooid. In Utrecht draait al
10 jaar de thuishulpcentrale,
een activiteit die is overgeno
men in andere steden. Sinds
een aantal jaren is de Vereni-
fing Integratie Mongoloïde
inderen (VIM) actief. De ou
ders van deze gehandicapten
willen niet dat hun kinderen
permanent in een uitzonde
ringspositie zitten en bepleiten
integratie op gewonen scholen,
iets waarvoor trouwens ook de
LOMZ zich inzet. Het pro
bleem is dat veel scholen gees
telijk gehandicapte kinderen
niet kunnen helpen omdat dit
te veel druk legt of zou leggen
op de „normale" klasgenoten.
De secretaris van de LOMZ,
Peter van Duren, is verbonden
aan de Amsterdamse stichting
Begeleid Wonen die zich be
halve op jongeren tussen de 17
en 30 jaar richt op licht gehan
dicapten vanaf 18 jaar. Hij zegt
dat, alle goede bedoelingen in
de gehandicaptenzorg ten spijt,
vaak voorbij wordt gegaan aan
de specifieke wensen van de
betrokkenen zelf.
Beknot
Uit een eerdere manifestatie
bleek dat het beperkte zakgeld
voor de gehandicapte (250 tot
300 gulden per maand) een
grote grief is. De gehandicap
ten voelen zich financieel be
knot in hun mogelijkheden en
menen dat in veel gevallen de
tehuizen en inrichtingen te
veel inhouden op de bijzonde
re (AWBZ)-uitkeringen die ze
ontvangen. Ook dat aspect
komt vandaag in de Amers-
foortse De Flint aan de orde.
thopedagoog prof. Ad van
Gennep meent dat er momen
teel op wereldschaal in het
verborgene pogingen worden
gedaan de gehandicapten ge
netisch te elimineren. De
Bij het eventuele nakomeling
schap van gehandicapten
overheerst vaak de angst van
de opvoeding door de (vaak)
sociaal zwakkere ouders. Een
goede relatie tussen leden van
verschillende seksen wordt om
die reden niet zelden tegenge
werkt. Ziedaar een andere fru
stratie van de gehandicapten.
Er is nog een ander element
dat vandaag ter sprake komt:
de genenmanipulatie. De or
LOMZ en Van Duren vragen
zich af of al dat onderzoek
naar aangeboren afwijkingen
wel ergens goed voor is. „In
elk geval heeft politiek Den
Haag geen enkele antwoord op
dit soort problemen, bij voor
baat loopt men daar achter de
feiten aan", constateert Van
Duren.
Het CDA-kamerlid Ton de
Kok neemt vandaag 15.000
handtekeningen in ontvangst
van het landelijk Actiecomité
Bezuinigen Zwakzinnigenzorg
(ABZ) waarbij unaniem stel
ling is genomen tegen de be
zuinigingen van het kabinet
Lubbers.
JOCHEM GREVEN
