José Happart
en het respect
voor democratie
linalë
Tehoog
Hoogverraad
Huurpenningen
Crimineel
Millimeterwerk
Ongezond
V AATWASMACHINE
Ceidoe Som-a/nt
I ZATERDAG 26 SEPTEMBER 1987
De jaarwedde, neveninkom- de simpele opmerking dat meiijk op tamelijk grote tatievergoedingen plus de
sten en representatievergoe- „die kosten ten laste worden voet. Ze zien naast de uitoe- nevenfuncties te wieden,
dingen voor de commissaris- gebracht van het provincie- fening van hun hoge ambt Hoe hoog en hoe verschil-
sen der koningin komen bin- fonds" gaat uiteraard de po- ook nog kans om interessan- lend per commissaris dat
nen niet al te lange tijd voor ging van het Rijk schuil om te, goed betaalde nevenfunc- „financiële struikgewas" er
rekening van de provincies, de provincies voor de inmid- ties te vervullen. Een enkele uitziet hebben we bij Bin-
Als over dat kabinetsvoor- dels uit de hand gelopen maanden geleden verschenen nenlandse Zaken opgete-
stel overlegd gaat worden, kosten te laten opdraaien, accountantsrapport dient kend. De commissarissen
mogen de gedeputeerden die De twaalf „CdK's", zoals de voor minister Van Dijk (bin- zwijgen er maar liever over.
voor de financiën verant- hoogste provinciale gezags- nenlands zaken) en de Twee-
woordelijk zijn wel op hun dragers kortheidshalve de Kamer als leidraad om
tellen passen. Want achter worden genoemd, leven na- het onkruid van de represen-
de commissaris der koningin in Friesland, Hans Wiegel, de leukste regeling te hebben getroffen. Op de foto's het huis in het Friese
FOTO: PERS UNIE
DEN HAAG - „De commissaris kan me
nog meer vertellen". Met dit antwoord
vertolkt een respectabel kamerlid ter lin
ker zijde de gevoelens van de gemiddel
de burger over de recente vergoelijkende
reactie van de ietwat aangeslagen Friese
commissaris van de koningin, Hans
Wiegel, op de aantijging dat zijn onkos
tenvergoeding „wat aan de hoge kant
zou zijn". Wiegel incasseert immers
voor het onderhoud van het ambtelijke
gedeelte van zijn privéwoning in het
Friese Giekerk een bedrag waaraan me
nig burger met heel hard werken niet
toekomt.
Toch blijkt alles (de aankoop in 1982
van een woning van negen ton waaraan
het Rijk voor een deel meebetaalde en
de afspraak dat Wiegel een respectabel
bedrag aan onderhoudskosten mocht de
clareren) strikt legaal te zijn geregeld. En
zonder het hier en daar gesuggereerde
„gesjoemel" met de toenmalige minis
ters Rood van binnenlandse zaken en
Nypels van volkshuisvesting (beiden
D66). Niettemin is er voor de huidige
minister van binnenlandse zaken, Van
is Dijk, reden genoeg eens licht te brengen
if in het oerwoud van onkostenvergoedin
gen voor de twaalf commissarissen.
Want er is nogal wat tumult ontstaan
n over die vergoedingen. Aanleiding daar
toe was een accountantsrapport waaruit
onder meer bleek dat de Utrechtse com-
r missaris Beelaerts van Blokland bijna
'i een jaar lang maandelijks maar liefst 23
mille te veel aan representatiekosten had
ontvangen. Nu pas is de commissaris
„driftig aan het terugbetalen". De kwes
tie werd nog verergerd doordat Binnen
landse Zaken en minister-president Lub-
bers ter bescherming van de privacy van
5 de „hoge heren" aanvankelijk niet wil-
1 den onthullen welke commissaris zich in
de almaar groeiende „nullen" van zijn
bankrekening had vergist.
Volgens het accountantsrapport zouden
echter ook vergoedingen die niet abusie
velijk aan de commissarissen worden
overgemaakt, aan de „te hoge kant" zijn.
Met onverholen verbazing constateerde
W. Schellekens, chef interne accoun
tantsdienst van het ministerie van bin
nenlandse zaken, bovendien dat de „ver
antwoordelijkheden voor de inhoudelij
ke toetsing van de uitgaven niet duide
lijk zijn afgebakend. Dit leidt tot zeer
uiteenlopende vormen van vergoedingen'
die zich niet goed lenen voor een ade
quate verificatie", aldus Schellekens in
een van 10 april 1987 daterend en in fei
te vernietigend rapport. Ambtenaren
van het ministerie hebben het er nu
druk mee de zaken op een rijtje te zetten
en de bewindsman te adviseren hoe hij
al die riante vergoedingen tot aanvaard
bare proporties zou kunnen terugbren
gen. En vooral ook hoe hij het onder
scheid kan wegwerken dat er thans is in
de represtatievergoedingen van de com
missarissen.
Want om maar eens een voorbeeld te
noemen: de huidige CdK in Friesland
heeft een betere vergoeding voor het zo
geheten officiële en semi-officiele gedeel
te van zijn privéwoning kunnen treffen
dan bijvoorbeeld zijn collega in Noord-
Holland. Drs. Roel J. de Wit zat al op
zijn „hoge Haarlemse zetel" toen Hans
Wiegel er nog van droomde ooit tot het
selecte gezelschap te worden toegelaten.
Maar wat De Wit niet voor elkaar kreeg,
een fraaie privéwoning met onkosten
vergoeding, bleek voor Hans Wiegel wel
STRAATSBURG - Een paar weken ge
leden liet premier Martens vanuit zijn
vakantieverblijf in het Zuidfranse Cap
Bénat er geen twijfel over bestaan: Hap
part was geen waarnemend burgemeester
meer, en als hij zich daar niet naar ge
droeg, zou daar onmiddellijk tegen
worden opgetreden.
De premier, die verslaggevers van De
Standaard en La Libre Belgique vrijmoe
dig te woord stond, zag in de affaire-
Happart geen enkel probleem meer,
want de man was feitelijk al weg - „dat
is zo klaar als pompwater" - en in de
regering waren duidelijke afspraken ge
maakt over de verdere aanpak van het
Voerense probleem. Kort daarvoor had
de Raad van State inderdaad bepaald
dat Happart geen waarnemend burge
meester meer was. Op grond daarvan
had de gouverneur van Limburg een se
rie door Happart ondertekende raadsbe
sluiten vernietigd. Maar intussen heeft
de civiele rechtbank in Luik Happart er
toe „veroordeeld" zijn waarnemend bur
gemeesterschap weer voort te zetten. Dat
gebeurde nadat Happart demonstratief
een plaatselijk aannemer een bewijs van
goed gedrag had geweigerd, nodig voor
een restauratieklus in de hoofdstad. De
Luikse rechter haalde daarmee, op uit
nodiging van de volgens vriend en vij
and meer dan boerenslimme Happart,
een streep door de besluiten van de
Raad van State, de Limburgse gouver
neur en door de afspraken in het kabi
net, die volgens de premier zo duidelijk
waren. Sindsdien heeft Martens zich dan
ook over de kwaliteit van het Belgische
pompwater niet meer uitgelaten, even
min als over de verdere afhandeling van
de affaire-Happart.
Straatsburg. In de grote vergaderzaal van
het Palais d'Europe windt een handvol
Europarlementariërs zich op over het
hoogverraad dat Belgiè aan de Europese
Akte pleegt, door eenzijdig de invoering
af te kondigen van een autowegenvignet.
Autorijdende afgevaardigden van links
tot rechts vinden elkaar in een protest
dat van een ontroerende eensgezindheid
is, zodat het maar weinig scheelt of ook
op Belgiè wordt een oorlogsvloot afge
stuurd. José Happart (40) is in dit ge
bouw als sociaal-democratisch afgevaar-
digde. Hij heeft het debat geamuseerd
I gevolgd, voordat hij aan de bar in het
gebouw iets meer komt vertellen over
zijn huidige positie. Want hoe zit dat? Is
hij nu waarnemend burgemeester van
Voeren of niet?
„Voor mij ligt de zaak duidelijk. Op 30
I september vorig jaar heeft de Vlaamse
Kamer van de Raad van State mijn be-
I noeming tot burgemeester (februari '83)
vernietigd. Sindsdien ben ik geen burge
meester van Voeren meer. Vervolgens
heeft de gemeenteraad mij tot eerste
schepen en daarmee tot plaatsvervan
gend burgemeester benoemd, conform
de regels van de gemeentewet. En als zo
Wat de woonkostenvergoeding betreft lijkt
Giekerk.
tot de mogelijkheden te behoren. Voor
het alleszins acceptabele huis van bijna
een miljoen in Giekerk krijgt de oud-
VVD-leider nog steeds een jaarlijks ver
goeding van 74.596,40 gulden, terwijl er
voor representatieve bouwkosten en
bouwkundige voorzieningen een bedrag
van 82.705 gulden werd uitbetaald. Bo
vendien heeft de provincie Friesland be-'
paald dat Wiegel volgend jaar daar bo
venop nog ongeveer 19.800 gulden huis
vestingsvergoeding zal ontvangen. Geen
wonder dus dat de materiële rijksuitga
ven voor de CdK in Friesland vorig jaar
ruim anderhalve ton (150.004,60 gulden)
bedroegen, terwijl commissaris Han
Lammers van Flevoland die extra uitga
ven wist te beperken tot 27.226,50 gul
den. Voor Noord-Holland boekte de ac-
danig blijf ik in functie zolang er geen
echte burgemeester is. Dat is de wet, en
die moet door iedereen worden gerespec
teerd".
Over de vernietiging van een reeks door
hem ondertekende raadsbesluiten, op
grond van een uitspraak van de Raad
van State, stelt Happart: „De Raad heeft
in feite alleen maar vastgesteld dat naar
zijn mening iemand die geen burgemees
ter kan zijn, ook geen waarnemend bur
gemeester mag zijn. Dat is een mening,
een oordeel zonder juridische betekenis.
Alleen heeft de regering daaraan een be
tekenis toegekend, welke die van de wet
nog te boven gaat. En daar is de rechter
in Luik terecht tegen in opstand geko
men".
En nu schijnt er in de regering onenig
heid te zijn tussen minister Michel van
binnenlandse zaken, die het eens is met
de Raad van State, en minister Gol van
justitie, die de mening deelt van de rech
ter in LuikMaar zo simpel ligt de
zaak niet, volgens Happart. „Gol en Mi
chel zouden allebei het liefst zien dat ik
vertrek als waarnemend burgemeester,
allebei om geen problemen te hebben
met hun Vlaamse collega's in de rege
ring. Het was Jean Gol die ervoor heeft
countant een bedrag van 33.523,87,
waarin de woonlastentoeslag ook zou
zijn verwerkt.
Dit alles staat los van de jaarwedde van
172.488 gulden (ofwel 14.374 gulden per
maand) en de maandelijkse ambtstoela
ge van 2620 gulden. Uiteraard moeten
commissarissen die een ambtswoning
hebben, zoals bijvoorbeeld dr. ir. Ad
Oele van Drenthe en Henk VonhofF van
Groningen, een deel van de jaarwedde
aan huurpenningen afstaan en dat is
13,7 procent of bijna 24.000 gulden per
jaar. Deze regeling is nog tamelijk over-
gezorgd er hoger beroep wordt aangete
kend tegen de uitspraak van de recht
bank in Luik. Niet door de regering ove
rigens, want Gol is voorzichtig, maar
door het parket".
Op 13 oktober komt het Belgische parle
ment weer bijeen. De Vlaamse christen
democraten hebben al laten weten dat
zij als allereerste het vel van Happart
willen. „Daar ben ik helemaal niet bang
voor. Ik ben altijd binnen het kader van
de wet gebleven. Geen enkele Voerenaar
kan volhbuden dat hij niet goed wordt
bediend door de gemeentelijke overheid.
Alle handelingen die ik in het Neder
lands moet doen, doe ik in het Neder
lands. Daarom is er ook geen wettelijke
basis om mij te verbieden waarnemend
burgemeester te blijven. Wel zijn er poli
tieke redenen. Er zijn zekere personen,
met name bij de Vlaamse christen-de
mocraten. die niet toelaten dat Walen
worden gekozen als burgemeester van
een gemeente die zij als Vlaams be
schouwen. Terwijl de bevolking sinds
vijfentwintig jaar weigert tot de Vlaamse
zichtelijk en bezorgt de rijksaccountants
weinig hoofdbrekens. Maar de wildgroei
aan vergoedingen voor het gebruik van
semi-officiële woninggedeelten, tuinon
derhoud en autokosten doet de deur
dicht.
Zo bestaat er een vergoedingsregeling
voor de onkosten per kubieke meter in
houd ambtswoning, waaronder de kos
ten voor verwarming, stroomverbruik,
huishoudelijke hulp en het onderhoud
vallen. De eerste vijfhonderd kubieke
meters „wooninhoud" worden niet ver
goed, omdat die als pnvégedeelte
worden beschouwd. Daarna hanteert
men voor elke twaalf vierkante meters
extra een indexcijfer.
Bovendien ontvangt de commissaris een
vergoeding voor de inrichting van de
bevolking te behoren. Ik ben hier burge
meester omdat twee derde van de Voe-
renaars weigert te behoren tot het Ne
derlandstalige deel van het land. Dat is
het wérkelijke probleem, en de enige op
lossing daarvoor is dat men ,de bevol
king vraagt wat ze wil, bij wijze van re
ferendum".
Dat moge dan de situatie in Voeren zijn,
maar in de rest van Vlaanderen zijn er
heel wat mensen die weinig bewondering
voor Happart hebben. Premier Martens
heeft hem al herhaaldelijk gekritiseerd,
en De Standaard heeft het steeds over de
zaak-H.. alsof hij een crimineel is. Maar
dat stoort Happart geenszins. „De Vla
mingen hebben mij daarmee enorm ge
holpen, want door mij zo hard aan te
vallen hebben ze van mij de bekende
politicus gemaakt die ik nu in Wallonië
ben. Dank zij hen heeft de bevolking
van Wallonië mij met een recordaantal
stemmen in het Europarlement gekozen.
De aanvallen van de Vlamingen storen
mij dus niet. Sterker: als premier Mar
tens en de meerderheid van de Vlamin
gen plotseling zouden zeggen: die Hap
part is een toffe peer. hij heeft gelijk.
Voeren moet naar Luik terug zoals de
Voerenaars willen, dan zou ik denken
woning, ook weer verdeeld in officiële,
semi-officiële en privévertrekken. De
aankleding van het ambtelijke gedeelte
wordt voor honderd procent vergoed,
terwijl er voor de semi-officiële vertrek
ken een verdeelsleutel van vijfentwintig
procent rijkskosten en vijfenzeventig
procent eigen rekening wordt gehan
teerd.
De tuin biedt niet alleen fraaie gazons en
beplanting, maar ook de mogelijkheid
tot een ingewikkeld millimeterwerk.
Daar gaan we weer. Voor een tuin tot
vierhonderd vierkante meter betaalt het
dat ik iets hartstikke verkeerd heb ge
daan. Zolang ze doorgaan met mij te kri
tiseren, doe ik het goed".
In dat geval kan Happart gerust zijn.
Want in een Nederlandse krant had mi
nister Eyskens van financien het kort ge
leden nog over „die kwelduivel, die de
hele reputatie van het land naar de blik
sem helpt".
Happart reageert daar verstoord op:
..Dat doe ik niet. Wat ik doe is wijzen
op het gebrek aan respect voor de demo
cratie van de politieke leiders die nu in
de regering zitten. Zij maken zich bela
chelijk. ik niet. Men kan mij niet vragen
te zwijgen. Ik ben alleen maar de woord
voerder van de meerderheid van mijn
gemeente. Niet ik ben het probleem,
maar de Vlaamse meerderheid in de re
gering, die weigert een democratisch ge
kozene te respecteren en de werkelijke
verlangens van de Voerenaars onder
ogen te zien. Mijn rol is het in elk geval
niet om hen in bescherming te nemen,
als ze zelf zo nodig voor paal willen
staan".
Het zijn echter niet alleen de Vlamin
rijk geen cent. Maar daarboven, tot acht
honderd vierkante meter, geldt een on-
derhoudsvergoeding van 6,45 gulden per
vierkante meter. Tot dertienhonderd
vierkante meter, zijn de tuinen goed
voor een jaarlijkse post van 2580 gulden
plus 3,21 gulden per vierkante meter.
Voor een tuin tot tweeduizend vierkante
meter heeft de commissaris recht op
4185 gulden plus 1,64 gulden per vier
kante meter. Voor een weids lustoord
tot vierduizend vierkante meter geldt
een vergoeding van 5333 gulden plus 79
cent per vierkante meter, terwijl er voor
een oppervlakte van achtduizend vier
kante meter een bedrag van 6913 gulden
plus 28 cent per vierkante meter wordt
overgemaakt. Voor nog grotere tuinen
tenslotte betaalt het Rijk 8073 gulden
plus 11 cent per vierkante meter. Dit al
les geindexeerd volgens de loonontwik
keling in het hoveniersbedrijf, thans be
paald op 111,7 procent.
De telefoon is niet helemaal gratis, maar
in principe wordt de helft van de ge
sprekken vergoed, terwijl er volledige
vergoeding is geregeld voor internationa
le gesprekken. Dan is er natuurlijk de
auto, waarvoor een vergoeding van 30
gulden per maand geldt. Als de commis
saris in een auto met chauffeur dienstrei
zen maakt kan hij een vergoeding van
59 cent per kilometer declareren. Ook is
er nog een aparte regeling voor het rij
den van de woning naar het provincie
huis. Als de commissaris moet verhui
zen is er uiteraard weer een regeling,
waarbij de werkelijke verhuiskosten
worden vergoed, terwijl twaalf procent
van de herinrichtingkosten met een
maximum van 12.467,59 gulden wordt
betaald. Deze regelingen bieden de mo
gelijkheid tot totaal verschillende inter
pretatie.
Zo was er een commissaris die rustig de
kosten van een vaatwasmachine decla
reerde, omdat het apparaat tenslotte ook
na officiële ontvangsten de vuile vaat
weer schoon spoelde en de taak van de
huishoudelijke hulp verlichtte. Minister
Van Dijk zal natuurlijk ook naar recht
vaardigheid streven bij het snoeien van
de onkostenvergoedingen.
De commissarissen der koningin in Gro
ningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland
en Limburg beschikken over een ambts
woning. De Friese commissaris heeft een
privéwoning met vergoeding, terwijl zijn
collega's van Flevoland, Utrecht, Noord-
Holland, Zuid-Holland, Zeeland en
Noord-Brabant ook een eigen woning
bezitten, maar daarvoor geen vergoeding
ontvangen.
Bij Binnenlandse Zaken zegt men dat de
zaken na 1982 anders zijn geworden,
maar hoe het verschil in behandeling
tussen Roel de Wit en Hans Wiegel kon
ontstaan, wordt niet duidelijk. Zeker is
dat de oud-VVD-leider het aloude libe
rale motto „voor wat hoort wat" in de
praktijk bracht. Hij hielp Friesland en
natuurlijk ook het Rijk aan een statige,
zeer representatieve ambtswoning en in
ruil voor die „gouden aankoop" bedong
hij een volgens de toenmalige minister
van binnenlandse zaken redelijke onkos
tenvergoeding. Maar ondanks de ver
schillen hebben ook Wiegels collega's
geen reden tot klagen. Kortom, een com
missaris der koningin leeft met een vari
ant op een bekend gezegde als „God in
Friesland"
ALEX SNELLEMAN
gen. In zijn toespraak op 21 juli heeft
zelfs koning Boudewijn Happart in be
dekte termen gekritiseerd. Na eerst fel te
hebben gereageerd dat zijn naam niet is
genoemd, zegt Happart met tegenzin:
„De koning is de koning, het komt mij
niet toe hem te kritiseren. Maar u weet
ook dat hij adviseurs heeft, en dat veel
kritiek daar vandaan komt. En dan nog
vooral van zijn kabinetschef, die voor
malig kabinetschef van Martens is. Ik
vind het hoogst onjuist en ongezond dat
in een constitutionele monarchie de
kabinetschef van een nog steeds rege
rend eerste minister kabinetschef van de
koning wordt".
Het Voerense probleem zou opgelost
zijn. als Happart bereid zou zijn Neder
lands te spreken. Maar dat doet hij ook,
zo benadrukt hij, alleen niet meer dan
nodig is! „Ik spreek Nederlands, elke
keer als dat moet. Maar ik hoef ook niet
zo aardig te zijn dat men kan zeggen: er
zijn geen problemen meer in de Voer.
Want er is een probleem en dat is dat de
Voer in Limburg ligt, terwijl de Voere
naars dat niet willen. Ik zou dus de Voe
rense zaak verraden als ik om de rege
ring te plezieren, verklaringen in het Ne
derlands zou gaan afleggen".
Happart ontkent overigens dat hij „zeer
goed" Nederlands spreekt, zoals van
hem wordt beweerd. „Ik spreek het,
maar niet zeer goed. Maar dat doet er
ook niet toe. Al was ik analfabeet. De
kieswet zegt dat gekozenen geen proef
hoeven af te leggen van hun bekwaam
heden, zodat in principe iederéén kan
worden gekozen. Als men van mij als
klein plattelandsburgemeester dan eist
dat ik goed of zelfs zeer goed Nederlands
spreek omdat er in mijn gemeente Ne-
derlandstaligen wonen, dan moet men
dat van de ministers zéker verlangen,
want zij regeren een volk dat voor zestig
procent Nederlandssprekend is. Maar
dat doet men niet! Meneer Gol spreekt
geen woord Nederlands. Met welk recht
werpt hij zich dan op als moraalprediker
aan mij, burgemeester van een kleine ge
meenschap die voor vijfennegentig pro
cent Franstalig is?".
Het schijnt dat Happart vroeger raads
vergaderingen in het Nederlands heeft
geleid. Dat blijkt waar te zijn. Maar
waarom kon dit interview dan niet in
het Nederlands? „Dat doe ik niet, want
ik wil niet in een spel geraken waarbij ik
een proeve van bekwaamheid moet af
leggen. De wet zegt dat ik soms Neder
lands moet gebruiken, dus gebruik ik
het, in mijn administratieve werk".
En als de verslaggever nou geen woord
Frans had gesproken?
„Dan hadden we een tolk gehaald. Want
.doe ik het in het Nederlands, dan kan de
regering zeggen: „Ha zie, hij heeft een
demonstratie gegeven, hij spreekt Neder
lands!". Zij zouden daarvan profiteren
om het probleem van de Voer verder
niet meer aan te pakken".
FRANS BOOGAARD
Het Belgische parlement is nog op vakantie, maar in de pers wordt
al druk gespeculeerd over de volgende kabinetscrisis. Inzet, als zo
vaak: de affaire-Happart. Zijn waarnemend burgemeesterschap van
het wettelijk tweetalige Voeren mag geen dag langer meer duren,
dreigen de Vlaamse christen-democraten, en de voltallige regering
zal dat nu ook met onmiddellijke ingang moeten vastleggen. Terwijl
in het kabinet de Happart-aanhangers de mouwen weer opstropen en
premier Martens een voorgenomen reis naar Zaïre heeft uitgesteld,
iaat Happart vanuit Straatsburg weten dat de regering mag vallen,
maar dat hij blijft zitten.
José Happart nadat hij was gekozen tot waarnemend burgemeester, temidden van zijn
Franstalige schepenen.
FOTO: ANP
