Ont\i
S
oermg
achter
^sloten
deuren
Losgeld
Turbo Fransie
STIL
£eidóc 0ouAcmt1
Claims
Speculaties
Bewaking
Lesauto's
ZATERDAG 26 SEPTEMBER 198
Bloemendaal: de
Hoge Duin en
Daalseweg, waar
de Audi van Heijn
werd
teruggevonden.
FOTO: ANP
HAARLEM - Woensdagmorgen
negen eptember deed Gerrit Jan
Heijn om kwart over acht zijn
Bloemendaalse huisdeur achter
zich dicht. Zoals elke dag. Maar
drie kwartier later was hij spoor
loos verdwenen. Hij verscheen niet
bij zijn tandarts, waar hij om ne
gen uur een afspraak had en ook
daarna ontving niemand meer een
levensteken van hem.
Wat is er gebeurd met de 56-jarige
topman van Ahold? Is hij ont
voerd? Nu, achttien dagen later,
zegt iedereen daar ja" op. Toch is
het bewijs daarvoor nog steeds niet
geleverd. Dat wil zeggen: niet in
het openbaar. De enigen die het
weten kunnen - de familie Heijn
en de politie - houden hun kaken
stijf op elkaar. Wat overblijft is
angst, onzekerheid en vooral: spe
culatie. Een reconstructie.
DAG TWEE: Met man en macht zoekt
de politie donderdag in de omgeving
van de Hoge Duin en Daalseweg in
Bloemendaal naar de verdwenen Gerrit
Jan Heijn. Het laatste aanknopingspunt
is zijn auto, die de vorige dag leeg en on
beheerd op het zogeheten „Kopje van
Bloemendaal" is gevonden. De inwoners
van Bloemendaal beginnen zich zorgen
te maken, gealarmeerd door de zoekactie
(met helikopters en speurhonden) en het
buurtonderzoek. Desondanks lekt over
de vermissing van Heijn niets uit. De
vrouw van Gerrit Jan, die een paar da
gen buitenshuis was, is ingelicht en bij
zwager Albert in Aerdenhout onderge
bracht.
DAG DRIE TOT VIJF: Omdat het on
derzoek vooralsnog niets oplevert, be
sluit de politie vrijdagmiddag de ver
dwijning van Heijn wereldkundig te ma
ken. In de hoop dat publiciteit bruikbare
tips oplevert, worden Anne Geelof en
Ab Folgerts als woordvoerders ingescha
keld en gaat een alarmerend bencht de
wereld in. Onmiddellijk staat de telefoon
in Haarlem, waar een recherchebij
standsteam is gevormd van ongeveer
vijftig man, roodgloeiend. In de verwar
ring van het eerste moment meldt het
ANP dat het gaat om Gerard Jan Heijn
(moet zijn: Gerrit Jan), de voorzitter
van de Raad van Bestuur van Ahold
(moet zijn: vice-voorzitter).
Hoewel Geelof erkent dat een ontvoe
ring voor de hand ligt, houdt hij een
flinke slag om de arm. „We komen een
beetje terug van de gedachte aan een
ontvoering omdat er geen claim is bin
nengekomen. We hebben helemaal niets
gehoord van eventuele ontvoerders",
zegt hij. Maar wie de zaterdagkranten
openslaat, ziet dat de meeste journalis
ten hun eigen conclusie al getrokken
hebben; zij gaan er van uit dat het haast
niet anders dan een ontvoering kan zijn.
DAG ZES: Zou de politie de ontvoer
ders tot snelheid hebben willen prikke
len door te opperen dat Heijn niet ont
voerd is? Wie weet. In elk geval zijn na
het weekeinde 170 tips binnengekomen
en wat belangrijker is: een stuk of wat
claims („minder dan tien", zegt Geelof),
waaronder vier „serieuze". De rest zou
afkomstig zijn van grappenmakers met
een slechte smaak. Maar over het ver
schil tussen de „flauwe" en de „serieu
ze" claims wil de politie niets zeggen. De
openhartigheid neemt al af. In belang
van het onderzoek en met het oog op de
veiligheid van Gerrit Jan Heijn zeggen
de woordvoerders niet al te veel meer.
Over de inhoud van de claims en de ma
nier waarop ze zijn binnengekomen la
ten ze niets los.
Voor dagblad De Telegraaf is dat aanlei
ding zelf maar nieuws te „maken": „Po
litie zoekt ontvoerders in Amsterdamse
onderwereld". Daarmee is de toon gezet.
Suggesties, geruchten, speculaties en gis
singen vullen vanaf dat moment de ko
lommen. Berichten als: „De inlichtin
gendienst van de Amsterdamse recher
che onderschepte in april al plannen dat
topmannen van het Ahold-concern ont
voerd zouden worden" gaan de krant in.
Je weet niet of dergelijke informatie on
juist is. Maar het is ook niet duidelijk of
het wél juist is en dat is heel vervelend.
DAG ZEVEN: Op dinsdag vijftien sep
tember meldt Geelof dat de „gouden
tip" nog steeds niet is binnengekomen
en dat de ontvoerders, ondanks een
dringende oproep van de familie Heijn
en de politie, niets van zich hebben laten
horen. De tips die zijn binnengekomen
naar aanleiding van het Avro-program-
ma „Opsporing Verzocht" worden nage
trokken. En terwijl de politie daarmee
bezig is, wordt alle voorlichting plotse
ling gestaakt. „Op uitdrukkelijk verzoek
van de familie doet de politie geen me
dedelingen meer in de ontvoeringszaak
van Gerrit Jan Heijn", aldus Geelofs
laatste boodschap. Waarmee impliciet
wordt toegegeven dat Heijn inderdaad is
ontvoerd en niet „zomaar" verdwenen.
Uit het stopzetten van de publiciteit
concluderen nogal wat journalisten dat
er „dus" contact met de ontvoerders is.
Daar zijn ook wel de nodige aanwijzin-
Aan de lange rij speculaties die de ron
de doen, kan deze toegevoegd worden
over de keuze van het slachtoffer. De
ontvoerders hebben een kopstuk van
het Ahold-concern gekozen omdat het
de AH-keten - zo luidt de theorie -
relatief weinig moeite kost om met de
dagopbrengsten in korte tijd een groot
bedrag in kleine coupures (gebruikt
geld) op tafel te leggen.
Mocht het gevraagde losgeld inder
daad vijftig miljoen gulden bedragen
- alweer een speculatie - dan krijgen
de ontvoerders daar nog een aardige
klus aan. Heineken-ontvoerder Cor
van Hout wijst daar op in zijn dit jaar
gepubliceerde boek. Van Hout schrijft
over de problemen bij de voorbereiding
op het incasseren van het losgeld, in
„zijn" geval 35 miljoen gulden: „We
werden ons op pijnlijke wijze gewaar
hoe veel een miljoen gulden was. Laat
staan honderd miljoen gulden. Ik werd
er bijna flauw van". De Heineken-ont-
voerders moesten slepen met tweehon
derdduizend bankbiljetten, goed voor
vijf zakken van elk tachtig kilo. Daar
bij ging het om Nederlands, Duits,
Frans en US-geld in coupures van niet
kleiner dan 100.
Het niet geringe gewicht van al dit
geld was er de reden van dat Van Hout
en de zijnen geen vijftig miljoen gulden
eisten. „Nog vijftien miljoen gulden er
bij betekende concreet dat je het niet
over vierhonderd kilo papier had, maar
ruim vijfhonderddertig kilo. Dan moes
ten er bijna nog twee postzakken bij.
Dat kon niet, we zouden letterlijk on
der het geld bezwijken, hoe gek het
ook klinkt", aldus Van Hout.
Gerrit Jan Heijn in gelukkiger tijden.
FOTO: PERS UNIE
Frans M. voordat hij in Marseille (al
dus de geruchten) zijn gezicht heeft la-
ten „verbouwen". FOTO; ANP
Frans M. (33) is na de eerste keer dat
hij in het nieuws rond de zaak-Heijn
opdook niet meer uit de krantekolom
men weggeweest. De enige nog voort
vluchtige Heineken-ontvoerder wordt
in onbevestigde berichten met grote
hardnekkigheid genoemd als de grote
man achter de ontvoering van Gerrit
Jan Heijn. Hoe zit het ook alweer met
de man die vanwege zijn grote voorlief
de voor Saab Turbo's ook wel Turbo-
Fransie wordt genoemd?
Na zijn ontsnapping twee en een half
jaar geleden hebben allerlei geruchten
de ronde gedaan over zijn verblijf
plaats. Kranten zeggen uit de mond
van ingewijden te hebben opgetekend
dat hij begin september nog gezien is
in de Spaanse badplaats Sitges. Hij
zou in de Franse havenplaats Marseil
le zijn gezicht hebben laten verbouwen
door een plastisch chirurg, waardoor
hij nauwelijks meer lijkt op de Frans
M. van vroeger. Na de operatie zou de
Franse onderwereld hem chanteren,
waarop hij zijn toevlucht zocht in
Spanje. Het zijn geruchten die in de
laatste twee en een half jaar nooit de
krant haalden. Maar bij een nieuwe
ontvoeringszaak, als elk gerucht
nieuwswaarde lijkt te hebben, gaan ze
meetellen. Heineken-ontvoerder Cor
van Hout schrijft in zijn boek „De ont
voering van Alfred Heineken" dat het
Turbo-Fransie was die indertijd al vijf
tig miljoen gulden losgeld had willen
eisen, maar dat zijn maten dat te ver
vonden gaan. Dat het geëiste losgeld
voor Heijn - volgens speculaties -
vijftig miljoen gulden bedraagt zou er
- opnieuw volgens veronderstellin
gen - op wijzen dat Frans M. achter
de jongste ontvoering zit.
M. ontsnapte aan de Nederlandse jus
titie via een verblijf in het Pieter-
Baancentrum, waar hij psychiatrisch
getest werd omdat hij zich tijdens de
politieverhoren als een krankzinnige
had gedragen. Collega Cor van Hout
laat er in zijn boek echter geen twijfel
over bestaan dat M. in werkelijkheid
super-intelligent is en tot veel in staat.
gen voor. Bijvoorbeeld dat het besluit
tot radiostilte direct valt nadat drs. Van
Dun, lid van de raad van bestuur van
Ahold, een bezoek aan het Haarlemse
politiekantoor heeft gebracht.
DAG ACHT: Hoewel noch de familie
Heijn, noch Ahold, noch de politie enige
mededeling doet over mogelijke onder
handelingen met de ontvoerders, weten
het Algemeen Dagblad en De Telegraaf
melding te maken van de eisen die ge
steld zijn. Volgens het AD worden de
onderhandelingen schriftelijk gevoerd en
is een losgeld van vijftig miljoen gulden
geëist. Bovendien, zo citeert de krant
„de Amsterdamse onderwereld", maakt
de vrijlating van de Heineken-ontvoer
ders Cor van Hout en Willem Holleeder
deel uit van het eisenpakket. De krant
concludeert hieruit vervolgens dat Frans
M., de laatste voortvluchtige Heineken-
ontvoerder, wel eens bij de kidnapping
van Heijn betrokken zou kunnen zijn.
Ja, M. heeft zelfs eigenhandig een briefje
aan de politie geschreven om te vertellen
dat hij verantwoordelijk is voor Heijns
verdwijning, aldus het AD.
De Telegraaf meldt, zonder bronvermel
ding: „Intussen heeft Albert Heijn een
voor Nederlandse begrippen recordbe
drag aan losgeld klaarliggen". Ook deze
krant tipt Frans M. als waarschijnlijke
dader. Zowel in de overeenkomsten als
in de verschillen met de Heineken-ont-
voering ziet de krant daarvoor een aan
wijzing: enerzijds signaleert men „paral
lellen", anderzijds veronderstelt men dat
het gaat om een „verbeterde versie" van
de ontvoering die in 1983 plaatsvond.
DAG NEGEN TOT ELF: De laatste
stuiptrekkingen van het nieuws. Terwijl
de meeste media niets meer kunnen
melden dan dat Heijn nog steeds niet
boven water is, zegt De Telegraaf te we
ten dat de politie op zoek is naar een
goudkleurige Fiat 127 en een blauwe
Volvo 240. Deze auto's zouden door de
ontvoerders zijn gebruikt. Daarnaast zou
de politie geïnteresseerd zijn in een beige
Peugeot 504, waarin twee „Zuid-euro
pees uitziende mannen, in de maanden
december 1986, en de daaropvolgende
maanden januari, februari en maart
1987 zich regelmatig hebben opgehou
den bij villa De Elshof van de ontvoerde
AH-topman".
DAG TWAALF TOT VEERTIEN: De
tweede week van de verdwijning van
Gerrit Jan Heijn begint geruisloos. Ver
lopen de onderhandelingen, als die ten
minste gaande zijn, misschien moei
zaam? Ja, misschien wel. Misschien ook
niet.
De Telegraaf publiceert op de voorpagi
na een „exclusieve eigen foto" van de fa
milie Heijn op het terras van het land
huis van Albert Heijn in Aerdenhout.
En de krant analyseert de sfeer als volgt:
„Mede door de ontspannen manier
waarop de familie Heijn de tijd geza
menlijk rond het avondeten in de tuin
van villa De Wiltzangk doorbracht, leek
er nog niets op te wijzen dat een snelle
ontknoping van het gijzelingsdrama
voor de deur staat". Er valt kortom niets
zinnigs te melden.
DAG VIJFTIEN EN ZESTIEN: Wat
hadden we dan verwacht? Het Wilde
Fotografen en
verslaggevers
voelen zich na al
die dagen wachten
al aardig thuis op
de vierkante
kilometer rond de
woning van Albert
Heijn in
Aerdenhout. Met
de bewakers
hebben zij een
goede
verstandhouding.
FOTO:
GER DIJKSTRA
Westen? Nee, maar tochde rust in
de omgeving van de villa van Gerrit Jan
Heijn lijkt onnatuurlijk. Bedrieglijke
schijn. De kinderen van de school vlak
achter de Saxenburgerlaan in Bloemen
daal worden door hun moeders opge
haald, net als altijd. Er fietst een postbo
de rond, doodgewoon. Maar anders dan
anders stuit hij nu bij nummer 6 op een
hek met een bord: verboden voor alle
verkeer. Een auto van de Nederlandse
Veiligheids Dienst rijdt erlangs. Wij vol
gen te voet. De particuliere veiligheids
agenten parkeren hun auto bij de villa,
kijken even rond en legen dan de brie
venbus. Ze kijken ons onderzoekend aan
als we langslopen, maar daar blijft het
bij. Tot meer zijn ze ook niet bevoegd.
Dat geldt ook voor hun collega's die, een
paar kilometer zuidelijker, het landhuis
De Wiltzangk van Albert Heijn bewa
ken. Gekleed in een vaag soort gevecht
stenue staan ze in de omgeving, onder
bomen, honden aan de lijn. „Die kun je
gewoon aaien", zegt een postende foto
graaf. Hij voelt zich na vijftien dagen al
aardig thuis op deze vierkante kilometer
in Aerdenhout. Met de bewakers heeft
hij een goede verstandhouding, net als
met de buurtbewoners. Een passerende
vrouw draait haar raampje omlaag en
informeert vriendelijk of er nog wat te
melden valt. Nee, helaas. Maar wel wil
de fotograaf graag een afspraak maken
voor een barbecue. De Heijns zullen
daar wel niet aan mee willen doen. Ove
rigens stoort de familie zich in het geheel
niet aan de verzamelde pers. „Nee
hoor", zegt een fotograaf. „De eerste da
gen waren ze natuurlijk een beetje arg
wanend, maar ze hebben ons nu wel ge
accepteerd. Ze zwaaien altijd even als ze
binnen komen rijden".
Niet alleen Frans M., maar ook de eind
vorig jaar uit de Scheveningse strafge
vangenis ontsnapte Italiaanse crimineel
Franco C. zou achter de ontvoering zit
ten. Dat zou blijken uit een schriftelijke,
in het Frans gestelde anonieme brief aan
de politie van Haarlem. Franco C. en
Frans M. zouden nog niet zo lang gele
den ergens in het buitenland in eikaars
gezelschap zijn gesignaleerd, zo meldt
De Telegraaf daar nog bij. Overigens zit
C. nu vast in Frankrijk, in afwachting
van zijn uitlevering aan Nederland of
Italië. In dat laatste land wacht hem nog
een gevangenisstraf van zevenentwintig
jaar.
„Moet je opletten hoeveel lesauto's hier
opeens langs komen", zegt een verslag
gever bij Albert Heijns villa, die evenals
zijn collega's door de buurtbewoners ge
regeld van hapjes en drankjes wordt
voorzien. „Kijk, daar komt er weer
een". Inderdaad, tergend langzaam glijdt
een lesauto voorbij. De instructeur laat
zijn leerling maar even aanmodderen en
heeft alleen aandacht voor de villa De
Wiltzangk, waar overigens niets aan valt
te zien. De verslaggever spreekt zichzelf
moed in door te wijzen op het verloop
van vorige gijzelingen. „Zowel de ont
voering van mevrouw Van der Valk als
van bierbrouwer Heineken en zijn
chauffeur Doderer duurden een week of
drie. Dat betekent dat het de komende
dagen spannend kan gaan worden, en
dan is het belangrijk om hier te zitten".
De gewaagde speculaties, gebaseerd op
hele en halve waarheden die de kranten
de afgelopen weken hebben gevuld,
worden voor De Wiltzangk kritisch be
sproken. „Eigenlijk weten we niets", zegt
een journalist. „Dat sommige kranten de
hoogte van het losgeld zeggen te ken
nen belachelijk. Pure speculatie.
Daar doe ik niet aan mee".
Politiewoordvoerder Anne Geelof en Ab
Folgerts doen al helemaal niet meer
mee. Ze zitten voor het politiebureau
van Haarlem op een bankje in de zon.
„Wij doen geen mededelingen, hoor",
waarschuwt Geelof ten overvloede. „Dat
is zo en dat blijft zo. Op dit moment is
er windstilte". De twee zwijgzame voor
lichters zijn toch nog steeds bij het re
cherchebijstandsteam in Haarlem onder
gebracht, om op de hoogte te blijven en
onmiddellijk in actie te komen als er
weer iets te melden valt. De ontknoping
bijvoorbeeld. Maar voorlopig nemen
Geelof en Folgerts hun gewone, doorde
weekse werk .uit hun eigenlijke stand
plaats Voorburg mee naar Haarlem, om
dat de zaak Heijn achter gesloten deuren
afgewikkeld wordt. „Is er nog nieuws?".
„Geen nieuws".
STEVO AKKERMAN
ARJEN VAN DER SAR
door Piet Snoeren
Stilte is de remedie tegen alle kwalen,
leert de talmoed. Zo bezien werken de
paters trappisten waarover het de
vorige keer op deze plaats ging,
voornamelijk aan hun gezondheid
door de gelofte van eeuwig stilzwijgen
te volgen. Een fitness-centre is hun
abdij. Tegenover de praatgroep als
therapie stellen zij ae zwijggroep. In
ppn nnrirht prhfpr 7/7 dp tnhnnpd
ernaast. Stilte is niet een remedie tegen
de veel voorkomende criminaliteit. Sla
er de adviezen maar op na die overal
in het land worden uitgebracht door
commissies wier opdracht luidt dat ze
moeten uitvlooien wat onveilig is een
wat veilig. Onveranderlijk gaan ze bij
het opstellen van hun lijsten met
veiligheidscriteria uit van een leidend
principe dat zich aldus laat
samenvatten: waar het stil is, daar
loert gevaar. Citaat uit zo'n advies:
„Elk idee dat zorgt voor stilte op enig
tijdstip van de dag en vooral van de
nacht, dient te worden afgewezen. Een
concentratie van voorzieningen zoals
winkels, scholen, een postkantoor,
betekent een stiltegebied. Afwijzen dus.
Fietspaden door parken,
parkeerterreinen, sportcomplexen, veel
te stil. Afwijzen. Geen einde komt er
aan de lijsten van wat er volgi
veiligheidsadviseurs allemaal
afgewezen dient te worden omdat hel
te stil is. Niet langer ledigheid, lijkt hei
wel, maar stilte is des duivels
oorkussen.
Een weldadig contrast hiermee vormt
een herinnering, door tv-presentator
Bart Peeters in een recent interview
opgerakeld. Nerveus baasje, die
Peeters. Kwik in de broek. Maar aan
zijn opvoeding kan dat niet gelegen
hebben. Over zijn jeugd in het
Vlaamse Boechout althans: „Ze
leerden ons thuis altijd om het idee
te wennen dat kinderen van inbrekers
hebben. U moet weten dat de deuren in
Boechout nooit op slot gaan. Dat is
men daar gewoon. Ha! Mijn moeder
vertelde me, dat als ik alleen thuis was
en er kwam iemand in huis, dan moest
ik vragen of ie een kopje koffie wilde.
Wanneer dit het geval was, kon het
geen inbreker zijn". Bart zit dus op dt
zolder van het ouderlijk huis te
overpeinzen hoe hij de nieuwe Willem
Ruis kan worden. Er piept een deur, et
kraakt een tree. Bart kan dat horen
omdat het stil is, sluipt de trap af,
ontwaart een gebivakmutst type aat,
pistoolmitrailleur onder de arm
geklemd, juist de thermische lans in de
^zilverkast zet en informeert of het type
een kopie koffie wil. Stilte. Een geval
van veel voorkomende criminaliteit,
stelt Bart, de les van zijn moeder
indachtig, vast. Niets is
overzichtelijker, valt uit zijn
herinnering te leren, dan een stille
wereld. Voorbij echter. Elk idee dat
zorgt voor stilte op enig moment van
de dag en vooral van de nacht, dient te
worden afgewezen, dicteren de
veiligheidsadviseurs ter invulling van
de wens, door koningin Beatrix in
haar troonrede uitgesproken, „dat de
beteugeling van de veel voorkomende
criminaliteit in het komende jaar
merkbare resultaten moet gaan
opleveren". Laat de radio maar bieren
van koffie, koffie, lekker bakkie koffie,
totdat ae veilige dageraad eindelijk wii
krieken. Schaf papegaaien aan aie in
vijf talen - multiculturele
samenleving, nietwaar? - voor het
geopende raam zitten te krijsen van:
wilt u kopje koffie van Bart Peeters?
Keil bij echtelijke meningsverschillen
vooral het hele kojfieservies door de
dubbele beglazing. Alles mag, mits hel
een dusdanige heibel geeft dat de veel
voorkomende crimineel vertwijfeld zijn
echtgenote belt met de verzuchting:
„Schat, staat de Bokma koud, het is
me te lawaaierig vannacht".
Maar of het zal werken? Enig inzicht
in het antwoord verschaft Japan. Daar
spoelen de vrouwen, zo heeft onderzoek
uitgewezen, per dag honderd liter
water door het toilet tegen de mannen
slechts vijfentwintig. Waarom? Omdat
Japanse vrouwen erg verlegen ziin.
Bijgevolg proberen ze de natuurlijke
geluiden aie ze achter de deur van hei
toilet produceren, met het lawaai van
de stortbak te overstemmen. De firma
Orihara Seisakujo heeft nu een
apparaatje ontwikkeld dat na een druk
op de knop louter de herrie van de bak
ten gevolge heeft, niet de stort. Spaart
water. Het Nieuwe Drukken, zou de
Haagse Post zoiets onmiddellijk
noemen. De verkoop van het aing dal
Etiquettone heet, schijnt te lopen als
een stortbak. „Ze laat er eentje
vliegen", zegt de Japanse echtgenoot
ondertussen vergoelijkend tegen de
bezoekende huisvriend wanneer er
elektronisch wordt doorgetrokken. Een
halve minuut later: „Nu ontglipt haar
er weer eentje". Drie doortrekkingen
verder: „Sorry, de uiensoep zeker'Hel
inzicht dat Japan verschaft, is dit:
herrie trekt eerder de aandacht dan dal
het die afleidt. Hoe meer drukte, hoe
sneller de veel voorkomende crimineel
zal denken: hier moet iets te halen
vallen. Veel voorkomende criminelen
lezen weinig in eigen hart, mag men
aannemen. Het zijn zulke types die
- zegt de dichter Adama van
Scheltema - juist de stilte vrezen.
