„Enfant terrible" jaagt economische schokgolven door Sovjet-maatschappij Marine YS volgde Wjnenleggers ^al twee maanden Suriname hekelt kritiek Amnesty Joegoslaven verbazen zich over felle partijtwisten Sovjetunie werkt aan plan voor Duitse hereniging UITENLAND £eid-M<2owicmt jathias rust jhaagt gratie Mitterrand wil Duits- Franse defensieraad ALLEEN SCHIETEN BU DESERTEURS Acties Greenpeace tegen Britse dumping in Noordzee britse regering: homoseksualiteit is niet normaal Jraaiende radertjes Kernproef doet Las Vegas trillen Tekort aan suiker ergert bevolking Molotov WESTDUITSE STAATSSECRETARIS: 81 Keer zonder rijbewijs VRIJDAG 25 SEPTEMBER 1987 PAGINA 5 1I0SKOU De Westduitse sportvlie- ir Mathias Rust, die in de Sovjetunie eroordeeld is tot vier jaar werk- imp. heeft een gratieverzoek inge- end bij de Sovjet-autoriteiten. Het ersbureau Tass meldde dat de 19-ja- ge Rust nog niet is overgebracht aar het werkkamp waar hij zijn von- is moet uizitten. Hij verblijft nog stij fjds in een gevangenis in Moskou. ;en ust, die eind mei zijn toestel aan de rdi ond zette op het Rode Plein in Mos- ocfc ju, werd op 4 september veroordeeld ;ens schending van het Sovjet- itruim, overtreding van interna- ,m anale luchtvaartregels en kwaadwil- 'jgt g vandalisme. vi i MÜNCHEN Frankrijk en de Duitse Bondsrepubliek zijn van plan een ge meenschappelijke defensieraad op te richten. „Over deze wens zijn wij het eens", aldus de Franse president, Fran cois Mitterrand, gisteren bij een bezoek aan grootscheepse Frans-Westduitse oe feningen in Beieren. In de komende maanden zullen concrete onderhande lingen worden gevoerd over de wijze waarop zo'n instituut kan worden gere aliseerd. De defensieraad zou in eerste instantie de defensiepolitiek van beide landen moeten coördineren. Maar Mit terrand liet doorschemeren wel degelijk ook aan de instelling van een gezamen lijk Frans-Duitse troepenmacht te den ken. BONN Het „schietbevel" voor de Oostduitse grenswachten aan de grens tussen de DDR en de Bondsrepubliek geldt alleen nog bij de vlucht van mi litaire deserteurs. Dat schrijft het Westduitse dagblad Die Welt. De krant beroept zich op verklaringen van twee Oostduitse militairen die on langs naar het Westen zijn gevlucht. Tijdens zijn bezoek aan de Bondsrepu bliek, liet de Oostduitse leider HoneC- ker weten dat er verbeteringen aan de Duits-Duitse grens op komst wa ren. Deze uitspraak werd uitgelegd als een toezegging dat het zogenoemde schietbevel zou worden ingetrokken, een zaak waar de Westduitse regering al jarenlang op aandringt. LONDEN Greenpeace gaat actie voeren tegen Groot-Brittannie, dat als enig EG-land besloten heeft nog drie jaar door te gaan met de dumping van af schepen van giftig en radioactief af val in de Noordzee. Volgens Greenpea ce zijn de Britten nu al de ernstigste vervuilers van de Noordzee. Pas eind 1989 wordt het storten van radioactief afval in Europees verband aan banden gelegd, maar vrijwel alle Noordzee-landen zijn al jaren geleden gestopt met het dumpen van radioac tief afval. Om Groot-Brittannië het vuur na aan de schenen te leggen, zal tot 24 november wanneer de EG- milieuministers in Londen bijeen ko men actie gevoerd worden, aldus Greenpeace. Jaarlijks komt meer dan 3,5 miljoen ton industrieel afval in de wateren van de Noordzee terecht. Daarenboven verdwijnt ieder jaar 70 miljoen ton „huishoudelijk" afval en chemicaliën naar de bodem. Volgens de woord voerder van Greenpeace is het voor de afvalstortende schepen „een kwestie van de kleppen van het schip open trekken en de boel laten vallen". De acties tegen de Britse dumpingen worden gecoördineerd vanaf het scnip de Sirius, dat momenteel voor de kust van Edinburgh in Schotland ligt. LONDEN Homoseksualiteit mag op scholen in Groot-Brittannië niet meer als een normaliteit worden afgeschilderd. Het ministerie van onder wijs heeft alle onderwijsinstellingen een brief ge stuurd, waarin wordt verboden homoseksueel ge drag op welke manier dan ook aan te moedigen. De regering reageerde daarmee op de onderwijspo litiek van verscheidene uiterst linkse gemeentebe sturen, die zich hebben ingezet voor een „positief beeld van de homoseksualiteit" als acceptabel al ternatief voor heteroseksuele relaties. Het ministe rie maakte verder bekend dat ouders gerechtigd zijn hun kinderen niet aan lessen over seksualiteit te laten deelnemen. n Amerikaanse president Reagan heeft een talent voor bijzon- ire poses. Zo richtte hij gisteren twee wijsvingers op zijn beide apen, en liet ze circelende bewegingen maken. „Kunt u niet an dat de radertjes in mijn hoofd volop draaien?", vroeg hij aan gn journalist. De verslaggever wilde weten hoe president dacht uer het terugbrengen van het begrotingstekort van de regering. FOTO ANP Vervolg van de voorpagina) Washington de erf 'erenigde Staten ontdek- nn en al twee maanden gele ien dat het afgelopen laandag aangevallen raanse marineschip Iran m Ajr en soortgelijke sche- •ti en in de Golf mijnen leg- 'Ojfcn. Dat is vernomen van bron bij de inlichtin- ïdiensten. Op de Iran zijn bovendien code ken aangetroffen met en voor het leggen mijnen. V Vee maanden geleden al eerden plannen opgezet voor en aanval op de mijnenleg- - ers. Maar maandag was de trste maal dat de VS „in de sitie waren aan te vallen". 'oor deze actie hebben de VS al nder meer de banen van spio- e-satellieten veranderd, zo- deze in staat waren de ironische signalen en tele- municatie op te vangen pussen de schepen en Iraanse [ensiecentra op het land. ii boord van de Iran Ajr zijn innen van de Iraanse mari en ten minste één codeboek [ii mtdekt. In het Pentagon en bij de inlichtingendiensten is men enthousiast over de buit, die in elk geval de Iraanse in- fenties duidelijk zal maken. Die vondst is extra welkom, aldus de Washington Post, om dat de video-opnames van het mijnenleggen door de Iran Ajr mislukt zijn. De video was ge maakt met een speciale infra rood camera, die aan het licht van sterren genoeg zou heb ben. Maar op de band bleek niets te staan. In Oman zal de gevangenge nomen bemanning van de Iran Ajr morgen worden over gedragen aan de Rode Halve Maan, de islamitische zusteror ganisatie van het Rode Kruis. Van den Broek Minister Van den Broek van buitenlandse zaken heeft van zijn bezoek aan de Verenigde Naties gebruik gemaakt om de eventuele levering van Neder landse mijnenjagers aan Ku- wayt te bespreken met zijn Kuwaytse collega sjeik Sabah al-Sabah. Beide ministers zijn in New York voor de Algeme ne Vergadering van de VN. Volgens Van den Broek verlo pen de onderhandelingen tus sen de werf Van der Giessen- De Noord en Kuwayt naar wens, maar hij wilde zich niet uitlaten over de kans dat er inderdaad een contract wordt getekend. Nederland heeft aangeboden tijdelijk mijnenja gers van de Koninklijke Mari ne ter beschikking te stellen als Kuwayt zulke schepen zou willen kopen. MERCURY In de woestijn van de Amerikaanse staat Nevada is gisteren opnieuw een ondergrondse kernproef gehouden. De proef, met de codenaam Lockney, had een kracht van 150 kilo- ton TNT, twaalf maal de kracht van de bom op Hiroshima. De g explosie veroorzaakte een aardschok met een kracht van 5,6 op de schaal van Richter, waardoor vele gebouwen in de staat Ne vada. waaronder ook de gok- en variétéstad Las Vegas, aan het Pi trillen werden gebracht. Tijdens de proef werd er gestaakt door i meer dan een derde van de 8.300 werknemers van het uitge- ii «rekte testcentrum. Maar volgens de autoriteiten liep de veilig heid geen enkel gevaar. PARAMARIBO „Am nesty International heeft zich door de contrarevolu tie laten misbruiken". Dit heeft een anonieme leger- woordvoerder gisteren verklaard in een eerste reactie op het onlangs verschenen rapport van de mensenrechtenorgani satie over Suriname. In het rapport, dat gebaseerd is op verklaringen van Suri naamse vluchtelingen, zou het leger meermalen onschuldige burgers geëxecuteerd en ge marteld hebben, onder wie ook vrouwen en kinderen. Maar volgens de legerwoord- voerder verwart Amnesty on schuldige burgers met terroris ten. Minister Van den Broek noemde het Amnesty-rapport gisteren in New York „zeer verontrustend". „Het toont nogmaals aan hoe nodig het is dat de Surinaamse bevolking zich kan uitspreken over de vraag door wie zij wil worden geregeerd", aldus de minister. Hij voegde er aan toe dat het verloop van de algemene ver kiezingen op 25 november zal moeten uitwijzen of het Ne derlandse beleid tegenover Su riname aangepast moet worden. MOSKOU Het ziet er naar uit de Sovjet-bevol king de komende twee, drie jaar de economische realiteit onder ogen zal moeten zien en de ijzige stormen die daarmee ge paard gaan moet accepte ren. Dit is de mening van Abel Aganbegjan, de be langrijkste economische raadsman van Sovjet-lei der Gorbatsjov. Aganbeg jan is een van de mensen die Gorbatsjovs droom moeten verwezenlijken: van de Sovjetunie een moderne economische su permacht maken die is opgewassen tegen de uit dagingen van de 21e eeuw. Aganbegjan is een 54-jarige econoom, die door Gorbatsjov uit de ideologische wildernis van Siberië is gehaald om het herstelbeleid vorm te geven. Na twee jaar hard werken kreeg Aganbegjans program ma z'n uiteindelijke vorm. Hindernissen waren er vol doende. Weerspannige bu reaucraten die zich verzetten tegen elke verandering op elk niveau. Managers van onder nemingen die volkomen de draad kwijt zijn en niet weten hoe ze zelf initiatieven moeten ontplooien, na vele tientallen jaren blindelings aanwijzingen van bovenaf te hebben opgevolgd. Aganbegjan en zijn kleine groep „beeldenstormers" heb ben hun krachten ook moeten meten met zeventig jaar Sov iet-propaganda, waardoor de bevolking in het land niet an ders verwacht dan hetzelfde salaris, of ze nu goed of slecht werk leveren. Ook rekent men op gratis gezondheids zorg en aanzienlijke rege ringssubsidies voor voedsel, transport, gas, elektriciteit, water, lokaal telefoneren en vooral huisvesting. De Sovjet bevolking is altijd voorgehou den dat hoe dichter het land bij het communistische utopia zou komen, hoe goedkoper al les zou worden. Aanpakken Gorbatsjov en zijn adviseurs geloven dat alvorens de droom over de 21e eeuw be waarheid kan worden, met name die subsidies moeten worden aangepakt. Aan zo'n programma zijn echter risico's verbonden. Het voorbeeld van Polen, waar verhogingen van de voedselprijzen steeds weer leiden tot rellen en grote onrust, staat de leiders in het Kremlin helder voor de geest. In essentie komen de plannen van Aganbegjan er op neer, dat de Sovjetunie in de rich ting wordt gestuurd van het vrije-marktsocialisme. Dat proces heeft zich al in bewe ging gezet. Sinds mei wordt het particulier ondernemer schap in beperkte mate toege staan en gestimuleerd. In juni stemde het Centrale Comité in met een serie wetten, die de rol van centrale plan ma kers verkleinen. Onderne mingen kunnen met elkaar onderhandelen en hun eigen prijzen vaststellen. Maar als ze niet winstgevend genoeg zijn, moeten er ontslagen val len, moet bezuinigd worden of zal het bedrijf, in het uiterste geval, failliet gaan. Partijleider Gorbatsjov ziet het vijf-jarenplan liever als een leidraad aan een instruc tie. De staat zal gewoon een „klant" zijn, die, weliswaar met voorrang, betaalt voor goederen. Voor het verkrijgen van grondstoffen en voorra den zal de staat echter moeten concurreren met andere on dernemingen en handelsorga- Partijielder Gorbatsjov heeft er een gewoonte van gemaakt zijn economische beleid zelf uit te leg gen, onder meer In de fabrieken, zoals op deze archieffoto te zien Is. Sinds begin augustus heeft Gorbatsjov zich echter niet meer in het openbaar vertoond. Volgens onbevestigde berichten zou hij ziek zijn geweest als gevolg van voedselvergiftiging. Maar volgens het persbureau Tass heeft de Sovjet-leider genoten van een maand vakantie en gaat hij binnenkort weer aan de s,a^- nisaties. Hierdoor krijgen de diverse marktkrachten de vrije hand, waardoor prijzen van schaarse goederen opge schroefd worden. Beroering De meest delicate kwestie van het hele hervormingsplan is dat de prijzen van een aantal goederen en diensten, die nu nog gesubsideerd worden, rond 1990 verhoogd zullen worden. De grote vraag is dan ook hoe het basis-prijssysteem veranderd kan worden zon der ernstige beroering te ver oorzaken. Vorige week be reikten verontrustende be richten het Kremlin over sta kende buschauffeurs in de stad Tsjechov, omdat hun lo nen waren gedaald als gevolg van de nieuwe wet op het ei gen financieel beheer. Ook elders zijn de arbeids- en MOSKOU De bevolking van twee dorpjes in de Ukraine weigerde op 21 juni naar de stembus te gaan bij de verkie zing van de Opperste Sovjet, waarvoor een stemplicht geldt. De weigering was een protest tegen het gebrek aan suiker. Dat produkt is steeds moeilijker in winkels te krij gen, omdat net op grote schaal wordt gehamsterd. Aanlei ding daarvoor is het aan banden leggen van de alcoholcon sumptie door partijleider Michail Gorbatsjov. Daardoor wordt nu op grote schaal illegaal alcohol gedistilleerd. Met als gevolg schaarste aan suiker. Het nieuws over de kie zersstaking heeft het Westen onlangs bereikt als „samiz- dat"-bericht, via de ondergrondse pers. De plaatselijke au toriteiten kwamen onmiddellijk in actie. Ze probeerden de bevolking over te halen toch naar het stemlokaal te gaan en, wat meer zegt, ze hadden suiker bij zich. Iedere inwo ner kon een kilo krijgen, mits gestemd zou worden. De mensen lieten zich overreden en voldeden aan hun burger plicht. „Waarschijnlijk zien ze pas weer suiker als er op nieuw verkiezingen zijn", stelt het document ironisch vast. leefomstandigheden zo slecht, de vraag is hoe de mensen geeft Aganbegjan toe, dat het zullen reageren op prijsstijgin gen. Zo zitten ongeveer vijftig miljoen Sovjetrussen zonder eigen woning, als gevolg van het enorme huizentekort. De meesten worden onderge bracht in pensions, maar moeten gescheiden van hun partner leven omdat er voor mannen en voor vrouwen aparte pensions zijn. De vlees- en melkproduktie zijn de af gelopen jaren weliswaar met zes procent toegenomen. Maar in een land waar de mensen uren in de rij staan om aan eten te komen, wordt zo'n ge ringe stijging nauwelijks op gemerkt. Volgens Aganbegjan zal de Sovjetleiding daarom zeer omzichtig te werk gaan bij het verhogen van de prij zen. Weggestopt Aganbegjan is op het moment de toonaangevende optimist in de Sovjetunie. Vijf jaar ge leden nog zou ook hij zelf in zijn stoutste dromen niet heb ben geloofd, dat hij ooit de be langrijkste economische raadsman van de Sovjetleider zou worden. Vijfentwintig jaar lang, op een korte op waardering onder Nikita Chroesjtsjov na, werd hij ge zien als een politiek „enfant terrible" dat veilig zat wegge stopt in de academische ge meenschap in Siberië. Aganbegjan reisde echter stil letjes door het land en zag met eigen ogen onder meer dat de goederen die de Russi sche fabrieken uit kwamen rollen van een schrikbarend slechte kwaliteit waren. Maar tot voor kort werden zijn ob servaties en ideeën nooit erg op prijs gesteld. „Vorige lei ders hadden geen oog voor de economen; nooit en te nim mer werd een economisch ex pert geraadpleegd", aldus de huidige topeconoom in de Sovjetunie. LOUISE BRANSON Copyright The Times, Londen De Molotov-cocktail is nog steeds een vertrouwd wapen In handen van relschoppers en demonstranten. Deze Zu'dko- reaanse studenten gebruikten de werpbommen gisteren bij hernieuwde confrontaties met de politie in Seoul. FOTO: ANP FLIP W. ..SEOHOOa K ÏENDUS 1XWXÖK WET «ET JWStë-TfFE BELGRADO Joegosla vië, dat geplaagd wordt door een omvangrijk eco nomisch schandaal, ethni- sche spanningen en groei ende arbeidsonrust, wordt nu ook nog geconfron teerd met felle onenigheid in de anders zo hechte communistische partij. Kranten en televisie in Bel grado gaven een uitgebreid verslag van een marathonzit ting van het Centraal Comité, waar partijleden elkaar het le ven zuur maakten. Inwoners van de stad zeiden niet eerder zo'n openlijk gekrakeel te heb ben meegemaakt sinds de communisten na de Tweede Wereldoorlog aan de macht kwamen. Tijdens de vergadering van het Comité werd ronduit ruzie gemaakt over het aftreden van Pavlovic, leider van de Liga van Communisten in Belgra do. De felle politieke twist versterkte de mening dat de partiik haar greep op het land steeds meer verliest. De Joegoslavische minister van defensie, admiraal Branko Mamula, zei in een televisie interview dat de problemen in Joegoslavië een zodanige om vang hebben aangenomen dat ze door de partij niet langer kunnen worden beheerst. „De crisis nadert het punt waarbij de integriteit van het land en het bestaande sociale systeem in gevaar komen", aldus de admiraal. Er zijn al langer aanwijzingen dat er in het leger grote onvre de heerst over de manier waarop de partijpolitici het land besturen. In een nauwe lijks verhulde waarschuwing dat het leger koppen wil zien rollen, riep Mamula op tot „kritische analyse van de indi viduele leiders Een vakbondsleider waar schuwde woensdag dat de ar beidsconflicten, die zijn ont staan naar aanleiding van de pogingen om de lonen laag te houden terwijl de prijzen sterk zijn gestegen, kunnen ontaar den in openbare onrust. Dit jaar hebben in totaal 150.000 arbeiders deelgenomen aan duizend stakingen, terwijl de inflatie steeg tot 120 procent bij een buitenlandse schuld van 20 miljard. Woensdag ging tevens voor het eerst sedert de Tweede Wereldoorlog in Joegoslavië een bank failliet De Bihac bank sloot zijn deuren, omdat het de uitgifte van ongedekte waardepapieren in het Agro- komerc-schandaal had goedge keurd. Totaal is bijna een mil jard gulden gemoeid met het schandaal, dat zich als een olievlek uitspreidt over hon derden bedrijven en instellin gen in het land. Door de affai re kraakt het financiële stelsel in haar voegen. FRANKFURT De Sov jetunie werkt naar ver luidt aan voorstellen voor een Duitse hereniging en stelt daarbij de voorwaar de dat de Bondsrepubliek uit de NAVO stapt. De Westduitse staatssecretaris van interduitse betrekkin gen, Ottfried Hennig, zei dit gisteren van zegslieden in Moskou vernomen te hebben. De Russen zouden ook plan nen hebben om hun troepen terug te trekken uit de DDR als de NAVO zijn troepen weghaalt uit de Bondsrepu bliek, aldus Henig. Volgens de zgeslieden heeft Sovjet-leider Michail Gorbats iov vier hoge functionarissen belast met een onderzoek, waarin deze elementen verder uitgewerkt worden. Henig wil de niet zeggen wie zijn bron nen waren. De Westduitse bewindsman verklaarde het echter niet waarschijnlijk te achten dat de Russen ooit concrete stappen zullen nemen naar een hereni ging van de twee Duitslanden. Het onderzoek zou uitsluitend bedoeld zijn om duidelijk te maken dat het Kremlin zijn standpunt over de Duitse kwestie gewijzigd heeft Maar, zo zei Henig: „Als er een der gelijk politiek offensief komt, dan zullen wij de kansen en risico's zorgvuldig afwegen. Onze vrijheid en veiligheid kunnen niet weggepraat worden. Zij kunnen nooit de prijs voor iets anders vormen". Henig bestempelde het initia tief van Gorbatsjov als „een klein, tactisch drama". TIERP Een Zweed, die op weg was naar de recht bank omdat hij voor de tachtigste keer was betrapt op autorijden zonder rijbe wijs, werd onderweg voor de eenentachtigste keer aangehouden, omdat hij opnieuw zonder rijbewijs een auto bestuurde. „Ik rijd sinds mijn zestiende maar een rijbewijs heb ik nooit gehad", aldus zei de 30-jarige man korte tijd Ja- ter tegen de rechter. „Ik heb ooit eens een rijbewijs aangevraagd. Maar ik zag ervan af, toen ik te horen kreeg dat ik drie jaar moest wachten".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 5