s JE VOLKING WOENSDRECHT GEMATIGD ENTHOUSIAST 3ouw in Woensdrecht raat voorlopig door Oost en West spraken tien jaar over INF VS: Star Wars moet versneld Overmacht aan tanks is grootste Sovjet-dreiging jcsQÊ UITENLAND Cetdae Courant nstallatie roor vernietiging themische wapens VS en Sovjetunie wisten elkaar eerder te vinden embe ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1987 PAGINA 5 el aat Dtterd, OENSDRECHT Het l_y pipe-akkoord over de KE vijdering van middel- ge-afstandsraketten uit jopa is onder de bevol- ng in Woensdrecht over 4 algemeen met gema- metei denthousiasme ontvan- r i. „Dat daardoor de uisraketten niet naar tenvo [iensdrecht komen is uitstekende zaak. ar het is nu nog te jeg om te juichen. We :hting< jchten de verdere ont- kkelingen rustig af", zo onze zijn re vertolkt een inwoner van de gemeente het stand punt van vele dorpsbewo ners. „Ik moet nog zien dat het een definitief besluit wordt", zegt bijvoorbeeld Gerard van der Dassen, terwijl hij zijn hond aan het uitlaten is langs het dubbel omheinde en met ca mera's bewaakte terrein van de vliegbasis aan de Kooiweg. „Want we zijn wel eens meer met een kluitje in het riet ge stuurd. Ik ben wat dat betreft zeer pessimistisch geworden". „Voor mij hoeven die dingen niet, dus ik ben er wel blij mee", is de reactie van Cor Dierikx, op bezoek bij zijn ou ders, die pal naast de hoofdin gang van de vliegbasis wonen. ..Bovendien hoop ik dat straks ook de demonstraties zijn afge lopen. Vooral mijn ouders heb ben daar ontzettend veel hin der van. Die zijn zelfs wel eens hun huis uitgezet, omdat er een bommelding was". Hij heeft ook andere argumen ten om het principe-akkoord toe te juichen: „Die raketten moeten allemaal de wereld uit. 't Is allemaal weggegooid geld. Ik vind werkgelegenheid een goede zaak, maar niet op deze manier. Trouwens, het klopt toch van geen kanten dat daarvoor miljarden worden uitgegeven, terwijl er miljoe nen mensen omkomen van de honger?". De reacties op het besluit in een plaatselijk slagerij zijn eensgelijk. „Prima", zegt Ria Houting. „Missschien is dit de eerste zet voor wat meer vre delievendheid tussen de Rus sen en Amerikanen". Daar zet mevrouw L. Scheffer echter vraagtekens bij. Na het bestellen van vier slavinken zegt ze: „Ik denk dat het een leuke politieke zet van Reagan is. Een soort afscheidscadeaut je. Ik vraag me af wat ze met Woensdrecht gaan doen. Straks gaan ze er een straalja gerbasis van maken. En dan zijn we hier helemaal in de aap gelogeerd...". Burgemeester mr. J. de Leeuw van Woensdrecht reageert niet bijster enthousiast. „Het zal best een stap in de goede rich ting zijn", meent hij, „maar ik heb in deze zaak al zoveel doorbraken meegemaakt. We zijn er nog niet. Er kunnen nog zoveel voetangels en klemmen tevoorschijn". Principe-akkoord of niet, op de vliegbasis Woensdrecht gaat het bouwen voorlopig on verminderd door. Net als de dagelijkse tochten van de Franciscaanse Vredeswachters naar de poort van de vliegba sis. „Er is nog geen reden om hoera te roepen", zegt Piet Dies veld, één van de Vredes wachters. Dat er een flinke stap is gezet op weg naar een overeenkomst geeft hem wel een tevreden gevoel. „Van de andere kant ziin er nog allerlei details te regelen". Bij het groepje vredesactivis ten in het huis van A toom vrij staat te Woensdrecht wordt het nieuws over het principe- akkoord als „aardig" betiteld. „Het is in elk geval wat", zegt een woordvoerder. „Maar er zijn in de wereld nog zoveel andere, gevaarlijke wapens. We hebben in onze strijd daar tegen nog genoeg te doen". Het Komitee Kruisraketten Nee is blij met het principe- akkoord tussen de VS en de Sovjetunie. „Alle inspannin gen van vredesbeweging en vele anderen, zowel nationaal als internationaal, hebben hiertoe bijgedragen. Wij ne men aan dat de plaatsing in Woensdrecht van de kruisra ketten nu definitief van de baan is", aldus het KKN in een reactie. Ook een voorzichtige, gema tigd enthousiaste van de rijks politie in Woensdrecht. „Voor iedere rechtgeaarde Nederlan der is het principe-akkoord natuurlijk aanleiding tot ple zierige gevoelens. Maar het wachten is nog op het werke lijke akkoord," merkt groeps commandant adjudant G. Ke tellapper op. In verband met rellen rond de vliegbasis heeft de groep Woensdrecht de afge lopen jaren meer mensen ge kregen. Als de situatie door het uitblijven van de kruisra ketten verandert, zal door na tuurlijk verloop de sterkte verminderen. cefun van 'Olgen rijk da fervolg van de voorpagina) k&N HAAG Het kabi- ^K-Lubbers wil de bouw ^Hij de kruisraketbasis in "•ensdrecht voorlopig torpk woon laten doorgaan, pzetten komt pas aan nrHp als Haarnver in orde als daarover •gelij Ddgenootschappelijk erleg een beslissing issing is nomen. beide regeringspartijen, )A en VVD, ondersteunen ie visie, evenals D66 en de christelijke partijen P en GPV. De PvdA meent plaatsing nu van de baan is. PPR en PSP eisen dat de bouw in Woensdrecht onmid dellijk wordt stopgezet. Het principe-akkoord over de afschaffing van raketten voor de middellange afstand is jui chend ingehaald in politiek Den Haag. Van uiterst links tot uiterst rechts is men (ui terst) positief over het resul taat van de besprekingen tus sen de ministers Shultz en Sje- varnadze. Officieus zijn de re geringspartijen ervan over tuigd dat de plaatsing van kruisraketten in ons land, die voorzien was voor eind 1988, niet zal doorgaan. CDA-frac- tieleider De Vries. „Het ligt in de rede dat plaatsing van kruisvluchtwapens in Neder land overbodig wordt". VVD-fractieleider Voorhoeve stelde zich aanzienlijk terug houdender op. Hij wenste niet vooruit te lopen op de ge sprekken die er in NAVO-ver- band gevoerd gaan worden. Maar desgevraagd erkende ook Voorhoeve dat het nu „zo goed als zeker is dat de kruis vluchtwapens nooit naar Woensdrecht zullen worden gereden". Na de reacties vanuit de poli tiek op het akkoord tussen bei de supermachten volstond de premier met het volgende commentaar op het akkoord: „Heel fijn. Heel goed", en ook minister Van den Broek was heel blij: „Ja, wie zou dat niet zijn. Er is zo lang reikhalzend naar dit resultaat uitgezien dat dat men zowel in Oost als in West logischerwijze bijzonder opgelucht is" Mijlpaal Een tevreden premier Martens deelde zowel op de Vlaamse als op de Waalse televisie mee er geen twijfel over te laten bestaan dat de 32 kruisraket ten die nog niet op Florennes staan er ook niet komen, en dat in NAVO-verband slechts overleg nodig is over verwij dering van de zestien die er al wél staan. Bondskanselier Helmut Kohl heeft gisteren voor zijn land een deel van de eer opgeëist voor de totstandkoming van het INF-akkoord in Washing ton. „Wij hebben een beslis sende rol gespeeld bij het be reiken van deze eerste ontwa peningsmijlpaal," aldus Kohl, daarmee doelend op het be sluit de 72 omstreden Persings 1 A-raketten naar de schroot hoop te verwijzen. Overigens zijn uit alle delen van de we reld zeer positieve reacties ge komen: uit Zweden en Dene marken, de Filipijnen, Zuid- Korea en Australië, Japan en Israël. De Britse regering verwel komde de overeenkomst even eens, maar herhaalde dat Groot-Brittannië ook in de toekomst een eigen kernwape narsenaal nodig zal hebben. In Parijs werd vooralsnog een af wachtende houding aangeno men. Het Franse ministerie van buitenlandse zaken liet weten dat een officiële reactie pas kan worden verwacht, wanneer de details van een definitief akkoord zijn bestu deerd. Minister Shultz krabt onver stoorbaar aan zijn neus, terwijl president Reagan het tot stand komen van het historische ak koord bekendmaakt. FOTO: AP 10SKOU De Pravda leeft gisteren een reportage jebracht over de bouw van *n, militaire installatie be- i „voor de vernietiging in een nabije toekomst van •al 5 de chemische wapens van de Sovjetunie." Het complex herrijst in de buurt van Tsja- öjevsk in het zuidwesten van de Oeral. De Pravda au schreef dat de omtrek van de nstallatie zich al aftekent. Jp twee kilometer afstand igt een dorp en alles is ge daan om vervuilingsproble men te voorkomen. De uit voering van het project is vo rig jaar begonnen en valt on der het departement van de chemische bewapening. gratis elke woensdag de bijlage bij uw krant met informatie over films.muziek theater, recreatie, exposities en een complete agenda DEN HAAG Het pro bleem van de INF, in de wandeling Euroraketten genoemd, domineerde de afgelopen tien jaar de Oost-Westbetrekkingen. De onderhandelingen over deze middellange-af- standswapens droegen ook, als geen ander onder handelingsforum, het stempel van dit tijdsge wricht. Het is het verhaal van de meest bevlogen anti-commu nistische en ideologische presi dent van de Verenigde Staten, die uiteindelijk de helpende hand van het „duivelse rijk" nodig heeft om zich een plaatsje in de geschiedenis te verwerven. Tegelijkertijd maakt in de Sovjetunie een be jaarde en onbuigzame leiders- generatie plaats voor een jonge partijleider, die de tegenpartij verbaast met een onorthodoxe bereidheid tot concessies. Het begint allemaal in 1976 wanneer in de Verenigde Sta ten voor het eerst wordt gewe zen op de dreiging van een nieuwe Sovjetraket, de SS-20, die gericht staat op doelen in West-Europa. Na overleg tus sen de VS en de Europese bondgenoten valt in december 1979 het NAVO-dubbelbesluit. Dit houdt in dat, om een ant woord te geven op de SS-20 en om de nucleaire koppeling tus sen Amerika en Europa te waarborgen, in 1983 een begin zal worden gemaakt met de plaatsing van 108 Pershings-II in de Bondsrepubliek en 464 kruisraketten in Groot-Brit tannië (160), Italië (112), West- Duitsland (96), België (48) en Nederland (48). De tweede poot van het dubbelbesluit voorziet in een aanbod aan Moskou onderhandelingen te beginnen over het afschaffen van alle euroraketten. De Amerikaanse openingszet in 1981 is de nul-nul-optie: de NAVO ziet af van plaatsing als alle SS-20's (ook in Azië) worden ontmanteld. Het voor stel is niet aanvaardbaar voor Moskou. De VS lanceren in maart 1983 een tussenvoorstel: NAVO beperkt plaatsing als Moskou zijn SS-20's tot een zelfde niveau terugbrengt (plus-plus-oplossing). Sovjet leider Joeri Andropov wil net aantal SS-20's in Europa redu ceren tot 162, wat volgens hem overeenkomt met de omvang van de Frans-Britse kern macht. Stroomversnelling Het Westen gaat niet akkoord en de raketten worden dus overal redelijk volgens schema opgesteld. Alleen Nederland blijft een onzekere factor, doordat het een plaatsingsbe- sluit afhankelijk gemaakt heeft van het verloop van de onderhandelingen. In juni 1984 besluit de regering-Lub- bers te zullen plaatsen als op 1 november 1985 in de hele Sov jetunie meer SS-20's staan dan de 378 van dat moment. On danks massale demonstraties in Amsterdam en Den Haag wordt het plaatsingsbesluit ge nomen. In 1986 het INF-overleg in een stroomversnelling. In januari toont Gorbatsjov zich bereid tot een volledige vernietiging van de SS-20's in Europa in het kader van zijn plan de we reld voor het jaar 2000 stapsge wijs kernwapenvrii te maken. Moskou laat vervolgens de eis vallen dat de Franse en Britse kernmacht wordt bevroren. De hoge verwachtingen van de top in Reykjavik gaan te niet, omdat Reagan vasthoudt aan zijn SDI-programma. De Bondsrepubliek blijft lange tijd bij haar eis, dat zij „haar" 72 Pershings-1A mag behou den. Maar onder het motto dat nul ook nul moet zijn, gaat Bonn overstag. Gevolg: nog dit jaar vindt in de VS een derde topbijeenkomst plaats tussen Reagan en Gorbatsjov om het uiteindelijke INF-akkoord te ondertekenen. Voormalig veiligheidsadviseur Zbigniew Brzezinski: „Het com munisme heeft afgedaan". FOTO: AP Nu een akkoord is be reikt over de raketten voor de middellange af stand in Europa, zou het Westen zich moeten rich ten op pogingen om het Sovjet-overwicht aan tanks teniet te doen. Dat stelde in Zbigniew Brze zinski, de voormalige veiligheidsadviseur van ex-president Jimmy Car ter deze week op een conferentie over de Eu ropese defensie. Hieron der een samenvatting van de speech van Brze- zinksi. BERLIJN De bezems van verandering vegen door Europa. In beide delen van het continent, gescheiden door het IJ zeren Gordijn, groeit de politieke onrust. In hot hart van Europa kunnen we een herleving van het concept „Mitteleuro- pa" waarnemen. Van daag de dag verklaart de gemiddelde Tsjech, Hon gaar of Pool openlijk dat hij zich meer verbonden voelt met de Oostenrij ker, Duitser of Frans man, dan met zijn Oos terburen. Tegelijkertijd hebben de lei ders van.de twee supermach ten hun aandacht in toene mende mate gericht op ge beurtenissen buiten Europa. Dat betekent dat Europa niet langer het toneel voor de Oost-West spanning is. Gor batsjov zal zich bovendien de komende jaren voornamelijk bezighouden met het hervor men van de Sovjet-economie, terwijl de oorlog in Afghanis tan ook steeds gecompliceer der wordt. De Amerikanen op hun beurt zullen Midden- Amerika nauwlettend in de gaten moeten houden. Als de aanwezigheid van de Sovjet unie en Cuba daar aanleiding toe geeft, zullen de VS zich genoodzaakt voelen in te grij pen. Een Europa dat langzamer hand steeds onafhankelijker wordt, loopt de kans een plu ralistisch Europa te worden. In Oost-Europa heeft het communisme ideologisch al afgedaan. Niemand denkt nog serieus dat de communis tische ideeën op de lange ter mijn toekomst hebben. Het communisme kan niet meer tot leven gewekt worden. Ook de leiders, in Oöst-Euro- pa weten dat ze in bijna elk opzicht achterop zijn geraakt bij het Westen: Het gemid delde inkomen per hoofd van de bevolking in de Oostblok landen is ongeveer de helft van dat in de Westeuropese landen. Simpel gezegd: het Oostblok maakt dezelfde stagnatie door als de Sovjetu nie. Vandaar dan ook, dat steeds meer burgers in deze landen trachten het systeem en de ideologie die ze na de Tweede Wereldoorlog kregen opgelegd, van zich af te schudden Onderschatting Dat systeem is gebaseerd op een model, dat weer is afge leid van de Russische revolu tie. Maar aangezien dat sy steem totaal niet aansluit bij de cultuur en geschiedenis van de Oosteuropese volken, heeft het uiteindelijk geen' kans tot overleven. Minstens zo belangrijk is dat zich in de Sovjetunie een soortgelijke ontwikkeling voordoet. Het Russische ver leden gaat het Sovjet-heden steeds meer verdringen. Wacht maar tot volgend jaar! Sovjet-Rusland zal dan na melijk de duizendste verjaar dag vieren van de Russisch Orthodoxe Kerk. Met een Sovjet-communisme dat in wezen ten dode is opgeschre ven, kan men rekenen op uitbarstingen van Russisch patriottisme en zelfs een her leving van het Russisch or thodoxe geloof. In dit licht bezien, moet het Westen trachten manieren te vinden om het militaire as pect van het Oost-West con flict terug te dringen. Daarbij moeten we één ding goed be grijpen: de Sovjet-dreiging mag niet onderschat worden! Het Warschaupact vormt een offensieve dreiging veor West-Europa. Het is dan ook geen toeval, dat alle oefenin gen van het Warschaupact een aanvallend karakter heb ben. Daarom moeten we wer ken aan een strategie, die zo wel een militair tegenwicht vormt voor het Warschau pact, maar die ook de huidige politieke ontwikkeling in de Oosteuropese landen aan moedigt. Die ontwikkelingen zijn immers gunstig voor ons. Tanks Zo'n strategie vereist een aantal concrete stappen. Zo is het onvermijdelijk dat de Verenigde Staten gaan bezui nigen op hun defensie. Maar dan moet Europa er meer aan doen. Het is nergens voor nodig dat de 374 miljoen Eu ropeanen met een gezamen lijke economie van zeven bil joen gulden zo afhankelijk zijn van de Amerikanen. Die hebben met z'n 241 miljoenen een inkomen van acht biljoen gulden. De tegenstander komt met 275 miljoen inwo ners tot een gezamenlijk in komen van slechts 3,8 biljoen gulden. Op het gebied van de wapen beheersing zullen, na het ak koord over de Euroraketten, alle voorstellen moeten worden gericht op het terug dringen van het aantal tacti sche kernwapens, gekoppeld aan een vermindering van de conventionele strijdkrachten. Het is algemeen bekend dat de grootste aanvallende drei ging uitgaat van de over macht van de Sovjets op het gebied van gevechtstanks. De tank is nog steeds het meest geschikte wapen voor grote offensieven. Daarom zou het Westen kunnen voor stellen het aantal gevecht stanks met vijftig procent te rug te brengen. Of. nog beter, dit voorstel zou deel uit kun nen maken van een plan om een „tank-vrije zóne" in te stellen in Midden-Europa. Deze zóne zou aan NAVO- kant West-Duitsland en de Benelux kunnen omvatten en Oost-Duitsland, Polen, Tsjechoslowakije en Honga rije aan de zijde van het Warschaupact. Stabiliteit Het lijkt vooralsnog onwaar schijnlijk dat Moskou ooit ak koord gaat met zo'n plan. Maar drie dingen moeten goed begrepen worden. Ten eerste; een tank-vrije zóne in Midden-Europa zou een prij zenswaardig politiek initia tief zijn, ook als Moskou ne gatief reageert. De pogingen van de Sovjetunie om de kernwapens uit West-Europa te verwijderen en een kern- wapenvrije zóne in te stellen, zouden aardig overtroefd worden. Ten tweede gingen er in het Westen geluiden op dat de Sovjets nooit op de dubbele nul-optie zouden ingaan. Maar uiteindelijk gebeurde dat toch. En ten derde: re cente uitlatingen van de Poolse leider Jaruzelski ge ven aan, dat de tanks ook in Oost-Europa als bijzonder destabiliserende wapens worden gezien. Kortom, als dit idee enige waarde heeft, zou het zeker naar voren ge bracht moeten worden. En we moeten ons niet laten af schrikken door een aanvan kelijke afwijzing van het voorstel, want de uiteindelij ke voordelen zijn groot. De landen van het War schaupact, met name de Sov jetunie, zouden dan meer tanks moeten verwijderen dan de NAVO. Verder wordt de te overbruggen afstand voor de Sovjet-tanks groter dan die voor de NAVÖ-lan- den. Een tankvrije zóne in Midden-Europa zou zodoende resulteren in een verhoging van de stabiliteit en veilig heid. Daarbij komt nog dat een terugtrekking van de Sovjet-tanks uit Oost-Europa waarschijnlijk bijdraagt tot een vredig verloop van de zo gewenste politieke verschui vingen in de Oostbloklanden. Copyright: The Times, London WASHINGTON/MOS KOU Het akkoord, dat de Verenigde Staten en de Sovjetunie gisteren heb ben bereikt, wordt terecht „historisch" genoemd. Dat neemt niet weg dat de beide supermachten de af gelopen 25 jaar vaker tot wapenovereenkomsten wisten te komen. 5 augustus 1963: „het ver drag van Moskou" tussen de VS, de Sovjetunie en Groot- Brittannië over een gedeelte lijk verbod op kernproeven binnen de dampkring, buiten de dampkring en onder wa ter. 1 juli 1968: ondertekening door de VS, de Sovjetunie en Groot-Brittannië van het verdrag tegen de verdere verspreiding (proliferatie) van kernwapens. 10 april 1972: akkoord over een verbod voor het ge bruik, de produktie en de op slag van bacteriologische wa pens. 26 mei 1972: „SALT-l", verdrag over de beperking - tot 1977 - van het aantal stra tegische (intercontinentale) raketsystemen. 3 juli 1974: „drempelver drag" voor het verbod op on dergrondse kernproeven met een kracht van meer dan 150 kiloton. 1 augustus 1975: onderte kening van de slotakte van Helsinki - door alle Europese landen behalve Albanië en door de VS en Canada - waarin de beginselen zijn vastgelegd voor veiligheid en samenwerking in Europa (CVSE). 18 juni 1979: „SALT-2", ondertekening in Wenen van het tweede Sovjet-Ameri kaanse akkoord over de be perking - tot eind 1985 - van intercontinentale raketsyste men. Het Amerikaanse Con gres heeft SALT-2 nooit ge ratificeerd, maar beide rege ringen besloten het verdrag stilzwijgend na te leven tot dat de regering-Reagan eind vorig jaar met het verdrag brak. 23 november 1981: begin van de INF-besprekingen. 29 juni 1982: begin van de Sovjet-Amerikaanse bespre kingen over de beperking van het aantal strategische wapens (START, voorheen SALT). Overleg ministers over Afghanistan WASHINGTON De minis- ters Shultz en Sjevardnadz hebben de afgelopen dagen tij dens hun urenlange gesprek ken meer onderwerpen aange boord dan dat van de kruisra ketten. Minister Shultz liet gis teren merken dat vooruitgang was geboekt op het gebied van mensenrechten en de bezetting van Afghanistan door de Sov jetunie. Hij zei dat „een pro ces" was gevonden voor het bespreken van emigratiepro blemen met Moskou. Ten aan zien van Afghanistan had Sje- vardnadze geen nieuwe voor stellen gedaan over de terug trekking van de 115.000 Russi sche troepen uit dat land, maar hij zei dat hij dat onder werp nog nooit zo diepgaand met Sjevardnadze had bespro ken. FLIP NOU.-HSA. Aft k tom suwbw GEN flVGSV-tyffls TE \AE2EN ccce IM3VI Kcp CNOÖZ. 4fër Kuesat K EEN) GEES flwG-sr WASHINGTON Twee uur nadat de Amerikaanse presi dent Ronald Reagan het akkoord over de INF-raketten be kendmaakte, heeft het Amerikaanse ministerie van defensie aangekondigd dat het het onderzoek naar het „Star. Was programma voor ruimtewapens wil versnellen. De Ameri kaanse regering wilde vasthouden aan een „brede interpreta tie" van het ABM-verdrag, waardoor anti-raketwapens in de ruimte zouden kunnen worden beproefd. De Sovjetunie heeft zich steeds fel tegen de SDI-plannen van het Witte Huis gekant. Minister Weinberger van defensie heeft ver klaard dat een „voorlopig" SDI-systeem al ergens in het mid den van de jaren '90 operationeel kan zijn. Zijn collega Shultz zei dat de Amerikaanse regering nooit akkoord zal gaan met beperkingen die de voortgang van het SDI-pro gramma in gevaar brengen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 5