Het leef model van Franciscus £eidóc Paus zegent aidspatiënten Test-case voor het confessioneel MBO kerk wereld GEESTELIJK LEVEN/OPINIE ftucLjeSoutmtt Huysmans stelt vragen bij nieuw kerkelijk recht Theologische bloedarmoede in Hervormde Kerk VIJFENTWINTIG JAAR FRANCISKAANSE SAMENWERKING Schoolwijzer Wederzijdse tolerantie M Af en toe zon De stilte die écht pijn doet. VRIJDAG 18 SEPTEMBER 1987 PAGI Hotelbouw op plaats voormalige synagoge Bonn BONN Ondanks verschillende protesten zal op de funda menten van de voormalige synagoge in Bonn een hotel worden gebouwd. Een aantal dagen geleden bezette een joods echtpaar et bouwterrein omdat het een monument eiste op de plek van de in 1938 tijdens de „Reichskristallnacht" verwoeste synagoge. Volgens een woordvoerder van de stad Bonn is er een bouw vergunning verleend in de wetenschap dat op die plek de fun damenten liggen van de vernielde synagoge. Overwogen wordt nu of men de resten van de synagoge zal afbreken en elders zal neerzetten. De joodse gemeente heeft het stuk grond en de ruï ne van,de in 1879 gebouwde synagoge in de jaren '50 geruild voor eën nieuw stuk grond en een nieuwe synagoge. Vrijgelaten dissidenten richten perscomité op MOSKOU Enkele onlangs vrijgelaten christelijke dissiden ten in de Sovjet-Unie, onder wie Alexander Ogorodnikov en Gleb Jakoenin, hebben onlangs een 'perscomité' opgericht. „Glasnost" heet het onofficiële comité, naar een eveneens kort geleden verschenen tijdschrift van het comité. Dit najaar wil het comité een mensenrechtenconferentie houden, waarin de resultaten van de hervormingspolitiek van partijleider Michael Gorbatsjov en de situatie van de mensenrechen in de Sovjet- Unie worden besproken. Intussen circuleert in Moskou al het tweede nummer van Glasnost, waarin documenten over men- senrechtengroeperingen in Armenië en Georgië zijn gepubli ceerd. Knap is het als men kan verbergen hge knap men is. La Rochefoucauld Prof. Huysmans FOTO: CEES VERKERK MÜNCHEN Dr. RG.W Huysmans, hoogleraar in het kerkelijk recht van de Ka tholieke Theologische Uni versiteit Amsterdam, heeft in Mlinchen een reeks vragen gesteld bij de toepassing van de sedert 1983 in de RK-kerk ingevoerde nieuwe wetge ving. In Nederland zijn er nogal wat onduidelijkheden ten aanzien van de burgerlijke wetgeving zowel als de ker kelijke wetgeving. Enerzijds is volgens hem de Romeinse wetgeving soms strenger dan de burgerlijke wetgeving hier, anderzijds stellen de Nederlandse bisdommen soms zwaardere eisen dan de romeinse codex. De voor de hele RK Kerk geldende codex van 1983 er kent het recht van gelovigen om „verenigingen vrij te stichten en te leiden" (canon 215). Anderzijds geldt volgens canon 299, 3 dat geen enkele private vereniging van ka tholieken in de kerk wordt erkend, tenzij haar statuten door de bevoegde kerkelijke overheid beoordeeld zijn. Bo vendien is voor de naam „ka tholiek" de toestemming van de bisschoppen nodig (canons 300 en 216). Dit zwaar pre ventief toezicht laat volgens prof. Huysmans een andere rechtscultuur zien dan in de Nederlandse. Daarin is het overheidstoezicht afgeschaft om het recht van vrije vere niging beter te waarborgen. Een andere moeilijkheid ziet prof. Huysmans in het feit, dat niet helder is op welke criteria de bisschoppen hun erkenning of toestemming zullen geven of weigeren. Dit houdt het gevaar van wille keur in, die canon 215 van de codex onwerkzaam kan ma ken. Dit knelt des te meer, merkt prof. Huysmans op, daar er geen kerkelijke ad ministratieve rechtspraak op bisschoppelijke uitspraken mogelijk is. Dit geeft op het ogenblik al spanningen in de Nederlandse bisdommen rondom nieuwe katholieke bewegingen, zoals de Mariën- burgvereniging. LEIDSCHENDAM In de N ederlandse Hervormde Kerk dreigt een tekort aan theologen die bekwaam zijn om hoogleraar te worden. Zowel de hervormde com missie voor het Theologisch Wetenschappelijk Onderzoek (TWO) als het hervormd mo- deramen hebben de laatste tijd hierover hun bezorgd heid geuit. TWO stelt de voordracht op bij vacatures van kerkelijke hoogleraren. TWO heeft „met zorg" ge constateerd dat in enkele vakgebieden het al geruime tijd moeilijk is om „waarlijk professorabele personen" voor te dragen bij vacatures voor hervormd kerkelijk hoogleraar. Om die reden heeft TWO het bestuur van het Hervormd Studiefonds verzocht niet alleen boeken beurzen, maar ook promotie beurzen ter beschikking te stellen. Ter ondersteuning van dit verzoek schreef het moderamen eind vorig jaar dat „de zorg voor ,Nach- wuchs' in onze kerk, vooral op het gebied van de prakti sche theologie en de christe lijke ethiek, een prioriteit van de eerste orde vormt". Het bestuur van het Studie fonds heeft inmiddels hiertoe besloten, blijkens een brief die deze maand aan de ker keraden en colleges van kerkvoogden is verzonden. MEGEN In het piep kleine Brabantse stadje Megen (aan de Maas bij Oss) viert zaterdag de Franciskaanse Samen werking haar vijfen twintig jarig bestaan. Er is een bijzondere aanlei ding dat feest in Megen te vieren. Het is namelijk een van de zeer weinige plaatsen waar de Fran ciscanen sinds sinds hun vestiging in Nederland onafgebroken aanwezig zijn geweest In de Fran se tijd, toen de meeste kloosters hun poorten moesten sluiten, vormde Megen daarop een uit zondering. Momenteel telt Megen drie gemeenschappen die bij de Franciskaanse samenwer king zijn aangesloten. Zater dag worden er zo'n achthon derd deelnemers verwacht aan de festiviteiten in de door Franciscanen gebouwde Kloosterkerk. Ze zijn afkom stig uit de 45 gemeenschap pen die de Franciskaanse Sa menwerking vormen. Sinds Franciscus in de der tiende eeuw drie orderegels opstelde voor respectievelijk de minderbroeders, vrouwe lijke religieuzen en lekewer- kers, is het aantal groeperin gen dat zich op hem beroept, alleen maar toegenomen. De opvattingen van Francis cus en Clara liggen nog steeds goed in de markt en in de laatste tien van de Fran ciskaanse Samenwerking is dat opnieuw gebleken. Er zijn nu mensen die zich Ver eniging van Broeder Frans noemen en officieel onder geen enkele orderegel vallen. Zij hebben vooral onder de iongeren nogal wat aantrek kingskracht. Van de tiendui zend leden die de Francis kaanse samenwerking omvat, zijn globaal zo'n duizend jon geren. De spiritualiteit van de dierenvriend en natuur liefhebber Franciscus die uit zijn nagelaten werk kan worden opgediept, blijkt ve len aan te spreken. Broeder Eugéne Plouvier uit Megen zegt daarover: „Franciscus spreekt weer opnieuw aan in verband met zijn sterke be moeienis met vrede en wa penloosheid en zijn zorg voor de schepping. De Francis kaanse vredeswacht in Woensdrecht vormt het dui delijkste bewijs dat de opvat tingen van Franciscus zijn aangeslagen." Los geheel De Franciskaanse Samen werking is als vereniging een vrij los geheel: alle daarin op genomen congregaties (Min derbroeders, Capucijnen, Conventuelen, Clarissen, Franciscanessen) hebben hun zelfstandigheid behouden en niet over iedere orde of con gregatie is de opnieuw ont dekte geest van Franciscus vaardig geworden. Van nogal wat congregaties, vooral die van de Franciscanessen bij voorbeeld die van oudsher hebben gewerkt in onderwijs en gezondheidszorg, is het le denbestand sterk vergrijsd. Overschakelen op het nieuw ontdekte ideaal dat in de ia- ren zestig werd herontdekt, bleek lang niet altijd moge lijk. Maar bij alle gemeen schappen zijn afzonderlijke leden, tezamen een minder heid weliswaar, met nieuwe inspiratie aan het werk ge gaan. Dat uit zich op verschillende terreinen. Zo is er dit jaar een driejarig milieuproject gestart onder de titel De aar de Eren. Onderzocht wordt onder meer door de Wage- ningse professor Van Assel- donk of er Franciscaanse landbouwmethoden kunnen worden ingevoerd. Verder werkt men aan een nieuwe uitgave van de geschriften van St. Franciscus, er vinden op gezette tijden cursussen plaats in Franciskaanse spiri tualiteit en er worden bezin ningsweekenden georgani seerd. Gerard Pieter Freeman, staf medewerker aan het bureau van de Franciskaanse samen werking in Utrecht, schreef een korte utopie van het Franciskaanse ideaal voor het eind van deze eeuw: „De Franciskaanse samenwer king wil het leefmodel van Franciscus verspreiden onder alle mensen die zich daartoe voelen aangesproken. Zowel groepen als mensen persoon lijk in de beweging zijn er zich bewust van dat ze deel uitmaken van een netwerk. Daarin kunnen ervaringen worden uitgewisseld om van elkaar te leren, om zich met elkaar te bezinnen, om met elkaar te eten en het feest van het leven te vieren. Het is geen roomse, maar wel een christelijke beweging, met plaats voor ieder die de Franciskaanse inspiratie wil delen. Daarop zijn allen aan spreekbaar." SAN FRANCISCO Paus Johannes Paulus II heeft gisteren in San Francisco een ontmoeting gehad met een groep slacht offers van de immuunziekte aids. In een toespraak tot een groep van zo'n 60 aidspatiënten en hun familie zei de paus dat „Gods liefde" zich ook tot hen uitstrekte. De paus ontmoette de aidspatiënten, onder wie een meisje van vijf jaar en een priester, in de Mission Dolores basiliek, het oudste gebouw van San Francisco. De stad heeft een grote homoseksuele gemeenschap die zwaar getroffen is door de immuunziekte. Het was de eerste ontmoeting van de paus met aidspatiënten. Tijdens de dienst nam de paus een aantal aidspatiënten bij hun handen en zegende hij hen door een kruis te maken op hun voorhoofd. In zijn toespraak noemde de paus de im muunziekte één keer, maar verwees hij geen enkele keer naar het onderwerp homoseksualiteit. Wel sprak hij uitvoerig over „zonde" en „vergeving". De ontmoeting van de paus met de aidspatiënten vormde één van de delicaatste onderdelen van zijn bezoek aan de Vere nigde Staten. Onder rooms-katholieke homoseksuelen leeft veel verbittering over uitspraken van het Vaticaan. Buiten de basiliek hielden bijna 3.000 mensen een protestde monstratie. Sommige betogers hadden zich in pausgewaden uitgedost. Andere betogers hielden spandoeken omhoog met teksten als „de paus is een huichelaar". Voorschriften De Amerikaanse bisschoppen zijn na de scherpe kritiek van paus Johannes Paulus II niet van plan de sacramenten te weigeren aan alle rooms-katholieken die zich niet aan de ker kelijke voorschriften houden. De paus noemde het woensdag een „ernstige dwaling" als mensen die de voorschriften over treden, denken goede rooms-katholieken te zijn en ook de sa cramenten ontvangen. Deze veroordeling houdt niet automatisch in dat zulke katho lieken geen sacramenten meer ontvangen, zei aartsbisschop Daniel Pilarczyk van Cincinnati op een persconferentie na afloop van de besloten ontmoeting tussen de ruim 300 bis schoppen en de paus. De kerk is volgens hem altijd tamelijk tolerant geweest tegenover degenen die fouten maken. „Ik denk niet dat het de bedoeling van de paus is dat iedereen die aan geboortenbeperking doet, nu de kerk maar moet verla ten." Paus Johannes Paulus II omhelst in de Mission Dolores-basiliek in San Francisco een vijfjarige jongen die aids heeft opgelopen door bloedtransfusie. Er is momenteel heel wat aan de hand in het middelbaar be roepsonderwijs. Van over heidswege is bepaald dat hier een grootscheepse vernieu wing zal plaatsvinden, de zo geheten S.V.M.- operatie. De vernieuwing brengt tevens mee, dat heel wat mts'en, meao-scholen, scholen voor mdgo, kmbo ook in een „her schikkingsproces" terecht dreigen te komen en na moeten denken over een fu sie. Met wie?' Het is ondoenlijk om in het korte bestek van dit artikel ook maar enigzins uitputtend over die S.V.M.-operatie te schrijven. Ik pik er hier slechts een paar punten uit die van belang zijn voor het confessioneel onderwijs. Cen traal staat daarbij dit punt: in ons land zijn tientallen scho len voor confessioneel m.b.o. die opgericht zijn vanuit de noodzaak die gevoeld werd om confessioneel onderwijs te geven (p.c. of r.k.) Hoe zal het die scholen vergaan: zullen ze hun oorspronkelijke doelstel ling kunnen handhaven, zul len ze confessioneel blijven bij alle fusiegeweld? De overheid is van plan een aantal regels te stellen, die knap lastig zullen gaan worden voor confessionele scholen. De eerste betreft de school grootte. In de nieuwe wet komt te staan, dat de mini mumschoolgrootte 600 moet zijn. Dat geheel berust in feite nergens op (waarschijnlijk al leen op het feit, dat men het getal van 500 toch te laag vond maar laat ik niet te cynisch zijn!), is niet onder wijskundig onderbouwd. Vele scholen voor mbo halen dit aantal niet en zullen daarom moeten fuseren. Maar vooruit - laten we dat aantal billijken, al te klein kan om allerlei re denen ook niet. Nu schijnt één van de ambte naren, die het nieuwe bekosti gingssysteem voor het gereor ganiseerde mbo heeft ontwor pen, enige tijd geleden in een speech te hebben beweerd dat een school voor mbo, wil ze financieel goed kunnen draai en, minstens 2000 leerlingen zou moeten hebben. Dit ver haal raakt zo langzamerhand bekend en zo dreigt er een zelfde, bijna paniekachtige re actie te ontstaan als enige tijd geleden in het hbo: zorg dat je voldoende fusiepartners krijgt, want anders ga je er aan. Mijn vraag is dan: waar haalt het ministerie het recht van daan? Je kunt toch niet in een wet zetten: met 600 leerlingen kun je, mag je bestaan, terwijl daarnaast bepaald wordt: maar je hebt toch eigenlijk 2000 leerlingen nodig, om het hoofd goed boven wat er te kunnen houden? Ik vind het én juridisch zeer bedenkelijk én onderwijskundig volstrek te willekeur. Beseft minister Deetman, de ervaringen van de hbo-opera- tie kennende, wel wat hij hiermee het confessioneel on derwijs aandoet, althans in wat voor moeilijke positie hij het brengt? Er is nog een tweede punt dat hier de aan dacht vraagt. Bij een fusie kan men kiezen voor een sec torale dan wel voor een mul- ti-sectorale school. Het eerste is bv. een mts met een andere mts, het tweede bijvoorbeeld een mts met een meao. Waar in vele mbo-scholen sterk sec toraal wordt gedacht, kan ook dit een moeilijk punt worden. Kiezen Als een confessionele mbo- school nu voor een fusiepro ces staat, moet men wel eerst z'n prioriteiten, criteria op een rijtje zetten. Kiest men als door drs. K. de Jong Ozn. protestants-christelijke mts voor samenwerking met een algemeen bijzondere mts (een keuze voor een sectorschool) of voor samenwerking met en eveens protestants-christelijke meao? (of een r.k. meao, om interconfessioneel te worden), 't Is duidelijk: kiezen voor een andere confessionele school zal meestal een keuze voor een multi-sectorale samen werking betekenen. En dan wat betreft het aantal: samenwerking met één of twee eveneens confessionele scholen zal meestal wel een leerlingenaantal opleveren, dat redelijk boven de 600 ligt maar als dat verhaal van die 2000 klopt (en ik hoop van niet) wat voor capriolen moet een schoolbestuur dan gaan uithalen? Mijn advies aan confessionele scholen: kies voor een multi sectorale samenwerking, pro testeer hevig tegen die on rechtmatige eis van 2000 leer lingen, en reken er maar op dat dat „big is beautiful" bin nenkort zijn tijd gehad heeft. Het bedrijfsleven geeft ons nota bene al signalen dat we in dezen in het onderwijs op moeten passen. Om maar te zwijgen van de idealen van een confessionele school, waarin een school nog wel iets meer of iets anders is dan een goed lopend bedrijf. Identiteit Bij dit alles zal het er bovenal op aan komen welke waarde een p.c. of een r.k. mbo school hecht aan haar confessionele identiteit. Zij zou deze (want daarvoor is ze toch gesticht!) bovenaan de lijst moeten plaatsen. Dat vraagt intensieve bezin- nig, durf en moed en mis schien wel offers. En daar voor is het nodig, dat men zich opnieuw realiseert welk een grote waarde christelijk beroepsonderwijs heeft. Die is veel groter dan menigeen be seft. Er zijn bovendien op dit terrein nog vele mogelijkhe den onbenut gelaten. De Unie „School en Evange lie" organiseert daarom op za terdag 26 september a.s. een werkvergadering gewijd aan „De waarde van het christe lijk beroepsonderwijs". (Tijd 10.00-13.00 uur. Plaats: Farel College Amersfoort. Aanmeldingen: 020-261401). Op diezelfde dag komt een themanummer van het Bulle tin van de Unie uit, ook ge heel gewijd aan dat onder werp. Ik houd niet van grote woorden, maar hier kan niet anders gesproken worden dan van een testcase voor het con fessioneel mbo. Nu zal het er op aan komen of wij temid den van al het geweld van vernieuwingen en fusie wer kelijk het zwaarst laten we gen wat dat waard is: de con- fessionaliteit van hun school. De schoolbesturen zij veel sterkte toegewenst bij de gro te verantwoordelijkheid die zij hier bij dragen. m Na jaren van politieke touwtrekkerij is in het kabinj[ eindelijk overeenstemming bereikt over de ontwerpteks een Wet Gelijke Behandeling. Doel van deze wet is disc natie op grond van geslacht, ras, geloof, politieke ovemdi ging, burgerlijke staat en seksuele geaardheid te voork'o Daarbij moet gedacht worden aan een bedrijf dat om een die redenen een werknemer ontslaat, een woningbout 1 eniging die een huurder afwijst of een school die een weigert of een leraar ontslaat. DISCRIMINATIE is in de grondwet verboden en dustL,, baar. Diezelfde grondwet garandeert echter ook de vn van onderwijs. Ouders hebben het recht om gezamenlij] -r school op te richten waar hun kinderen die waarden en men krijgen bijgebracht die zij wenselijk achten. Het is zelfsprekend dat bijzondere scholen het recht hebben' sen dat een leerkracht de levensbeschouwelijke grom van een school onderschrijft. Het is een moeilijker vraag of een school het recht iemand vanwege zijn seksuele geaardheid te ontslaan Protestants Christelijke Onderwijsvakorganisatie PCO dat het bijzonder onderwijs zowel bij benoeming als on het recht heeft onderscheid te maken op grond van we en levensbeschouwing. Homoseksualiteit kan volgens PCO echter nooit als argument meespelen bij benoemii ontslag. De praktijk is anders. Zo wordt op sommige bij dere scholen grote waarde toegekend aan de christelijk vatting over huwelijk en gezin en menen de schoolbes dat deze waarden niet door een homofiel of iemand die huwd samenwoont kan worden overgedragen. EeN gedetailleerde Wet Gelijke Behandeling zou ertoe I nen leiden dat een protestantse, katholieke of joodse ïa die een sollicitant vanwege zijn seksuele geaardheid of gi afwijst door de rechter veroordeeld wordt. Terecht heeft kabinet niet voor deze weg gekozen. Het zou een te ve gaande inperking van de vrijheid van onderwijs geweest Maar er zijn meer argumenten tegen een uitgebreid a vulling van een anti-discriminatiewet. In feite is het m beeld nauwelijks mogelijk de acceptatie van homoseksui T door wetgeving af te dwingen. Een homofiele leerkracli zich op een school waar zijn levenswijze veroordeeld nauwelijks op zijn plaats voelen. Uiteindelijk komt het op wederzijdse tolerantie tegenover eikaars opvattingen TOCH is het goed dat er nu een wetsontwerp ligt dat minatie in arbeidsverhoudingen en dienstverlening vi omdat daardoor effectiever tegen discriminatie kan opgetreden. Een woningbouwvereniging heeft nu niet het recht bij de toewijzing van woningen rekel houden met huidskleur of seksuele geaardheid van del der. Tevens kan wetgeving meer duidelijkheid geven i positie van leerkrachten in het bijzonder onderwijs.1 ondanks de vrijheid van onderwijs heeft een leerki een christelijke school ook een rechtspositie. Hij kan maar ontslagen worden wegens een leefwijze die schoolbestuur als strijdig met de christelijke leer wordt. Het kabinet heeft terecht voor een regeling gekt ruimte laat aan de bijzondere scholen. Maar ook v< geldt dat zij zich in het maatschappelijk verkeer zorgvi dienen te gedragen. Als een werkgever de werkverhott gen verstoort, is het voor een werknemer mogelijk om rechterlijk oordeel te vragen. Een uniforme regeling discriminatie is in onze pluriforme samenleving nu eei niet te geven. Daarvoor zijn de verschillen in de bek van waarden en normen te groot. Wie meent op zijn worden gediscrimineerd, kan echter altijd de gang nas rechter maken. DE BILT (KNMI) Boven zuid Europa bevindt zich nog steeds warme vochtige lucht. Deze lucht drong gisteren op tot boven het zuiden van ons land. Boven noord Europa be gint in dit jaargetijde de lucht alweer flink af te koelen. De scheiding tussen beide lucht soorten ligt vrij dicht bij ons land en is er de oorzaak van dat er af en toe regen of een bui valt. Morgen bevindt ons land zich tijdelijk in de koude lucht. Er is vrij veel bewolking waarbij wel af en toe de zon schijnt. Het blijft echter vrij wel overal droog. De middag- temperatuur komt nauwelijks tot de twintig graden. Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, mede gedeeld door het KNMI, geldig voor zaterdag en zondag: Zuid-Scandinavië en Dene marken: Half tot zwaar be wolkt en buien. Middagtempe- ratuur omstreeks 14 graden. Britse Eilanden: Morgen in Schotland kans op een bui, el ders zonnige perioden. Mid- dagtemperatuur van 15 graden in Schotland tot 19 graden in zuidoost-Engeland. Benelux: Peroden met zon, zondag vanuit het westen mo gelijk regen. Middagtempera- tuur rond 17 graden. Duitsland: Vooral in het noor den kans op een bui, elders zonnige perioden. Middagtem- peratuur van 16 graden in het noorden tot 22 in het zuiden. Frankrijk: In het noorden wolkenvelden, elders overwe gend zonnig. Middagtempera- tuur van 18 graden in de Ka naalzone tot 30 graden in het zuiden. Spanje en Portugal: Zonnig. Middagtemperatuur van- 24 raden in het noordwesten tot 5 graden plaatselijk in het binnenland. Aan de Middel landse zeekust omstreeks 30 graden. Italië, Joegoslavische Griekse kust: Zonnig en dagtemperaturen rond 25 ,r den. Alpengebieden: Zonnige p den. Middagtemperatuur 24 graden. WEERRAPPORT HEDENMORGJJ Weer Mu Min Amsterdam regen 23 1' De Bilt regen 25 17 Eelde regen 22 15' Eindhoven regen Den Helder regen Rotterdam regen 23 17 Twente regen 24 Vlissingen regen 23 27 16 Berlijn l.ba Bordeaux onbew 37 Brussel regenbui 27 18 Dublin zwbew. 18 Frankfurt h.bew. 24 Genève mist 30 13 Helsinki zw.bew. 13 -2 Innsbruck zwbew. 29 11 Klagenlurt l.bew 28 12 Kopenhagen niet ontv Lissabon onbew. 35 23, Locamo onbew. 27 1!, Londen regen 25 K' Luxemburg h bew. 28 Madrid onbew. 33 Malaga onbew. 29 Mallorea onbew. 36 15 Malta l.bew. 34 Moskou zw.bew. 13 Mlinchen zw.bew 30 Nice h.bew. 27 Oslo zw.bew. 10 Parijs zw.bew. 29 Rome lbew. 31 17 Split onbew. 33 18 Stockholm h.bew. 13 Warschau zw bew. 17 Wenen h.bew. 26 15 Zurich mist 29 13 Casablanca 1 bew 39 23 Cyprus onbew. 34 22 Istanbul onbew 28 15 Las Palmas onbew. 30 23 Bayrut niet ontv. Tel-Aviv onbew 30 23 REUMABESTRIJDING MOET Di

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 2