Lucht klaart op tussen
paus en joodse leiders
kerk
wereld
Latijnsamerikaanse „Exodus
op oecumenische kalender
Respectabele Amerikaanse r.k. kerk onder Romeinse druk
CeidóeSourant
)weer
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
V]
Kerken kunnen
vrij bestaan
Ambtsopvatting blijft
struikelblok in oecumene
Rambo en de gevolgen
j
CeicbcSoiruMtt
WOENSDAG 2 SEPTEMBER 1987 PAGINA 2
Pater Koopman demonstreert tegen gynaecoloog Operatie Mobilisatie verandert koers
WAGENINGEN t Pater Koopman en andere leden van de
Stichting Voor Recht Zonder Onderscheid demonstreren sinds
gisteren voor de woning van de Wageningse gynaecoloog dr.
E.W. Loendersloot. De demonstratie is gericht tegen de abor
tuspraktijk van de Wageningse gynaecoloog. Met hun actie lo
pen de demonstranten vooruit op een kort geding dat 8 sep
tember dient voor de rechtbank in Arnhem. Loendersloot en
zijn collega gynaecoloog dr. P. van Kempen hopen daarmee
een eind te maken aan het verbod om abortussen uit te voeren
in het Pieter Pauwziekenhuis in Wageningen dat sinds kort is
gefuseerd met twee protestants-christelijke ziekenhuizen in
Bennekom en Ede waar abortus niet is toegestaan.
DALFSEN De internationale evangelisatiebeweging Opera
tie Mobilisatie verandert na 30 jaar haar koers. OM zal zich in
de toekomst minder richten op traditionele activiteiten zoals
het verspreiding van geestelijke lectuur. Daarvoor in de plaats
wil de organisatie overal in Europa kerken stichten. Dit zei in
ternationaal directeur George Verwer aan het begin van de
door OM georganiseerde internationale zendingsconferentie te
Dalfsen. OM wil in juli 1989, in de Jaarbeurshallen in Utrecht,
een zendingsconferentie houden waar 3.000 tot 5.000 jongeren
worden verwacht. Deze evangelisatie-actie is genaamd „Love
Europe". Na afloop van de zendingsconferentie zullen de jon
geren uitzwermen over Europa.
Slechte herders zijn de
ondergang van de
kudde
(Vervolg van de voorpagina)
CASTEL GANDOLFO
Een delegatie van
joodse leiders heeft giste
ren ruim een uur gespro
ken met paus Johannes
Paulus II in diens zomer
verblijf Castel Gandolfo
ten zuiden van Rome. De
delegatie liet na afloop
weten zeer tevreden te
zijn over het onderhoud.
Het gesprek had plaats
op verzoek van leiders
van het jodendom die in
woede ontstaken over de
audiëntie die de paus op
25 juni verleende aan het
Oostenrijkse staatshoofd
Kurt Waldheim.
Door hun grieven hierover
hadden joodse leiders ge
dreigd het bezoek dat de paus
komende week aan de VS
brengt te zullen verstoren.
Een ander conflictpunt dat
aan de orde kwam is het feit
dat het Vaticaan nog altijd
geen diplomatieke betrekkin
gen onderhoudt met Israël.
Hoewel de paus op geen van
beide kwesties rechtstreeks
inging, werd het overleg door
een van de joodse deelnemers
aan het gesprek omschreven
als „zinvol, openhartig en
volledig". De voltallige dele-
Satie van negen joodse lei-
ers was het erover eens dat
sprake was van een „histori
sche ontmoeting".
De paus zou de delegatie zijn
voornemen hebben meege
deeld om „weer eens naar
Jeruzalem te komen". Toen
de katholieke primaat nog
bisschop in Polen was bracht
hij al eens een bezoek aan Is
raël.
Over de kwestie van de di
plomatieke betrekkingen met
Israël liet de paus zich even
min in directe bewoordingen
uit. „Hij (de paus) sprak het
woord Israël wel op gevoeli
ge toon uit," verklaarde rabbi
Tanenbaum, een leider van
het Amerikaans Joodse Con
gres. Maar de paus liet er
zich niet over uit of een di
plomatieke band met Israël
er binnenkort in zit.
De delegatie meent dat het
Vaticaan er niet om heen
kan een diplomatieke relatie
aan te gaan met Israël als de
rooms-katholieke kerk een
vredestichtende rol van bete
kenis, wil spelen in het Mid-
Paus Johannes Paulus li praat met joodse leiders in zijn zomerverblijf in Castelgandolfo.
FOTO: AP
den-Oosten. Het Vaticaan
heeft officieel nooit toege
licht waarom het geen diplo
maten met Israël wil uitwis
selen. Belangrijkste hinder
palen die worden genoemd
door Vaticaanse functionaris
sen, zijn de Israëlische bezet
ting van Arabisch gebied in
clusief Oost-Jeruzalem en het
gebrek aan vooruitgang bij
de wens van de Palestijnen
een eigen staat te stichten.
Een woordvoerder van het
Israëlische ministerie van
buitenlandse zaken betoogde
dinsdag dat zijn land de af
wezigheid van een diploma
tieke band met het Vaticaan
nog altijd beschouwt als „ab
normaal".
DEN HAAG De kerk San
Jacinto in Tocaima, Colom
bia, is een begrip voor veel
armen in Latijns-Amerika:
de Colombiaanse kunstenaar
Alfredo Garzón beeldde op
de muren van de kerk de
exodus (uittocht) uit van de
armen van zijn continent.
Veel armen herkennen zich
zelf en hun miserabele om
standigheden in de afbeeldin
gen. Daarom zijn de schilde
ringen beroemd bij vele ar
men in het continent, maar
tegelijkertijd berucht bij de
bezittende klasse, die maar
weinig te spreken is over
deze „opstandigheid" in een
katholiek kerkgebouw.
De Nederlandse Zendings
raad (NZR) en het Centraal
Missie Secretariaat (CMC)
hebben hun inmiddels tradi
tionele „oecumenische kalen
der" gewijd aan de afbeeldin
gen van Alfredo Garzón, in
het kerkje van Tocaima. Het
CMC en de NZR hebben het,
zoals eveneens al een aantal
jaren het geval is, niet willen
laten bij de platen alleen, ook
al zijn die veelzeggend. De
kunstenaar heeft een vorm
van catechese willen geven,
bijbelverklaring en -toepas
sing in de huidige tijd. Daar
in is hij goed geslaagd voor
zijn landgenoten. Voor de
„ontwikkelde wereld" heeft
zijn verhaal een uitleg nodig.
Daarom hebben de kalender
platen niet alleen aan de ach
terkant een verklarende en
informatieve tekst gekregen,
maar is ook een complete
„catechese-kalender" ont
wikkeld door een interker-
„Mensen vernederd tot slaaf, geketend als lastdieren", kalen
derplaat van de missie-zendingskalender.
kelijk team van jongerenpas
tores. Kalenderplaten, foto's
uit Colombia, tekeningen,
vragen en antwoorden, ma
ken er samen met een aantal
verwerkingssuggesties een
zeer werkbaar geheel van. Er
werden gespreksvragen ge
formuleerd, waar belangstel
lende groepen een winter
mee voort kunnen. Het zijn
vragen over de betekenis van
de begrippen vernedering,
hebzucht, eigenwaard, propa
ganda, misbruik van macht,
verzet en dialoog. Mensen
worden aangezet tot naden
ken en aktie en dat is meer
dan kijken naar een mooie
plaat.
De kalender is bij alle werk
groepen voor missie en zen
ding te koop voor 7 gulden
50. Ook bij de uitgevers kan
hij besteld worden, dan ko
men echter de verzendkosten
er bij en bedraagt de prijs 13
gulden 50. Het Centraal Mis
sie Commissariaat zetelt op
de Rhijngeesterstraatweg 40
in Oegstgeest en de Neder
landse Zendingsraad aan de
Prins Hendriklaan 37 in Am
sterdam.
SOVJET-MINISTER:
WASHINGTON De Sovjet
minister van godsdienstzaken,
Konstantin Chartsjov, heeft ge
zegd dat in het verleden in de
Sovjet-Unie is afgeweken van
Lenin en de kerken grof zijn
behandeld, maar dat onder Gor-
batsjov voor een realistischer
benadering wordt gekozen.
Konstantin Chartsjov zei deze
week in een onderhoud met de
Amerikaanse senator Richard
Lugar dat de rol van de gods
dienst in de Sovjet-maatschappij
in het verleden wellicht niet
goed is begrepen, maar dat on
der Gorbatsjov het inzicht was
gegroeid dat godsdienst en de
kerken onder het communisme
vrijelijk kunnen bestaan.
Deze gewijzigde opstelling in de
Sovjet-Unie is al gebleken uit
het bezoek van twee vooraan
staande godsdienstige personen.
Vorige maand kwamen moeder
Teresa en de patriarch van de
Grieks-Orthodoxe kerk naar
Moskou.
Chartsjov beloofde dat alle ge
vangenen die om hun gods
dienst vast zitten voor novem
ber vrijgelaten zullen worden.
Volgens Lugar zei Chartsjov dat
in de Sovjet-Unie deze maand
twaalf nieuwe katholieke ker
ken geopend mogen worden en
dat dit jaar 100.000 bijbels ge
drukt mogen worden. Een gro
ter aantal is niet mogelijk omdat
er een tekort aan papier is.
Chartsjov zei voorts dat 5.000
Joden toestemming hebben ge
kregen om te emigreren en dat
dat cijfer „een goede vooruit
gang" betekende.
GENÈVE „Het gewijde
priesterschap vereist een sa
cramentele wijding door een
bisschop die in de apostoli
sche traditie staat." Pas wan
neer dit vraagstuk „afdoende
is opgelost", zijn stappen op
weg naar wederzijdse ambts
erkenning mogelijk. Deze op
vatting van het gewijde ambt
is „onlosmakelijk verbonden"
met het kerkelijk karakter
van de christelijke gemeen
schap.
Dit heeft de Rooms-Katholie-
ke Kerk aan de Wereldraad
van Kerken laten weten in
het officiële antwoord op de
zogenaamde Lima-teksten,
waarin de Wereldraadcom
missie voor geloof en kerkor
de in verregaande mate over
eenstemming over doop,
avondmaal (eucharistie) en
ambt bereikte.
Het antwoord van het Vati
caan is opgesteld door het se
cretariaat voor de eenheid
der christenen en de congre
gatie voor de geloofsleer.
De gedeelten over doop en
avondmaal bevatten „veel
dat in overeenstemming met
leer en praktijk van het apo
stolisch geloof is". Over het
onderdeel betreffende het
ambt zegt het Vaticaan dat
het „dankbaar" is voor wat
de Wereldcommissie hier bij
een heeft gebracht, waarna
bovengemelde kritische op
merkingen volgen.
Het Vaticaan noemt de
Lima-teksten een „belangrij
ke bijdrage" aan de oecume
nische beweging. Daaruit
blijkt dat er in net streven
naar een zichtbare eenheid
der kerken vooruitgang
wordt geboekt. „Wij voelen
ons zeer bij dit proces betrok
ken, samen met andere ker
ken en christelijke gemeen
schappen," aldus het ant
woord van het Vaticaan.
In een voorlopige reactie op
de veertig bladzijden tellende
verklaring zei dr. Günther
Gassmann, directeur van
Wereldraadafdeling geloof en
kerkorde, dat hiermee de
Rooms-Katholieke Kerk
voor de eerste keer in de ge
schiedenis van de oecumeni
sche beweging officieel op
een oecumenisch document
heeft gereageerd. Daarbij
heeft het Vaticaan op ondub
belzinnige wijze duidelijk ge
maakt dat het aan die oecu
menische beweging wil mee
doen.
Verder heeft het Vaticaan
zijn instemming betuigd met
grote delen van de Limatek
sten, aldus Gassmann. Ten
slotte onderstreept het ant
woord van de RK Kerk heel
duidelijk het belang van de
multilaterale dialoog (van
vele kerkfamilies) naast de
bilaterale dilaloog (tussen
twee kerkfamilies), zo zei de
Westduitse theoloog.
Nederland* Hervormde Kerk
Beroepen te 's Gravenhagen-Loos-
duinen, part-time, predikant voor
bijzondere werkzaamheden (geeste
lijk verzorger Haagsche bejaarden
zorg), K.A. Bakker kandidaat te 's
Gravenhage die dit beroep heeft
aangenomen. Beroepen te Olemen,
J. de Korte te Oude- en Nieuwe We
tering. Beroepen te Hoogeveen, W.
Dekker te Delfshaven.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken
Beroepen te 's Gravenhage-Scheve-
ningen, P. Beekhuis te Rotterdam-
Kralingen.
HILVERSUM Het be
gint met stilaan bekende
beelden: haveloze, sla
pende mannen voor het
Witte Huis in Washing
ton en in de metro in
New York. Armoede in
zo'n rijk land als de Ver
enigde Staten is terecht
een schandaal. KRO-pro-
grammamaker And ré
Truyman opent er zijn
documentaire mee over
over de Amerikaanse ka
tholieke kerk die vol
gende week bezoek
krijgt van de paus. Wat
hebben verarmde Ame
rikanen te maken met de
katholieke kerk? Nogal
wat, want de Ameri
kaanse bisschoppen heb
ben het sociale beleid
van de regering-Reagan
flink op de korrel geno
men.
Hun pastorale brief (in feite
is het een lijvig boekwerk)
over de economie die na een
groot aantal hoorzittingen
met allerlei groepen tot stand
is gekomen, is niet slechst
een vroom vermaan, maar
een uiterst degelijk en genu
anceerd werkstuk. Juist om
dat het geen slag in de lucht
is, heeft het flinke beroering
veroorzaakt.
Met de brief over de kernbe
wapening van een soortge
lijke omvang heeft het
Amerikaanse episcopaat
mede richting gegeven aan
de freeze-beweging. Binnen
kort komt een nieuwe brief
uit, ditmaal over de positie
van de vrouw.
Minderheid
De Amerikaanse katholieken
zijn de laatste jaren uit hun
getto te voorschijn gekomen.
Zoals alle*minderheden die
geaccepteerd willen worden,
hebben zij zich in verregaan
de mate aangepast. Nu zij
hun plaats in de samenleving
hebben, willen zij ook hun
mond open doen. Zij voelen
zich katholiek én Ameri
kaans. Dat laatste komt tot
uiting in een sterk ontwik
keld democratisch bewust
zijn. Als katholieken zijn zij
niet dogmatisch maar vooral
pastoraal ingesteld: bij elkaar
opgeteld levert dat een
prachtige combinatie op.
De Amerikaanse kerk is
daardoor een respectabele
kerk geworden. Zoals de
Franse katholieke kerk in de
jaren vijftig met zjn prieste
rarbeiders en nouvelle theo
logie aanzien verwierf en de
Nederlandse met zijn hervor
mingsgezindheid in de jaren
zestig, zo is de Amerikaanse
rooms-katholieke kerk nu
voor velen een lichtend voor
beeld.
Nederlandse katholieken zul
len veel herkennen van wat
daar in Amerika gaande is,
maar ook wel enige scepsis
kijken naar de toekomst er
van. Echt origineel of revolu
tionair is het niet wat daar
De St.-Patrick-kathedraal in New York, de voornaamste ka
tholieke kerk van deze stad.
gebeurt. Wel beantwoordt
het aan het beeld dat veel
mensen vandaag de dag van
een kerk koesteren. Zij is
pastoraal bewogen, aidspa-
tiënten worden er in opgeno
men (denk ook aan het met
aids geïnfecteerde gezin uit
het Amerikaanse stadje Ar
cadia dié door de katholieke
kerkgemeenschap daar werd
opgevangen), overeenkom
sten en niet de verschillen
met andere christelijke ker
ken worden beklemtoond,
zwarten zijn er welkom (de
Amerikaanse katholieke
kerk is de grootste zwart-ge-
mengde kerk die er bestaat).
Hecht
Gids van Truyman is de
Amerikaanse jezuïet en
hoogleraar John Coleman,
die heel behoorlijk Neder
lands spreekt en een bewon
derend boek schreef over het
Nederlandse katholicisme
van de jaren zestig. De Ame
rikaanse kerk lijkt een beetje
op de onze uit ae jaren zestig
en zeventig. Ze is nóg een be
trekkelijk hecht geheel. Van
diepe verdeeldheid is nog
geen sprake. Twee derde van
het gematigd vooruitstreven
de episcopaat is benoemd on
der de pausen Johannes
XXIII en Paulus VI.
Onder de huidige paus wordt
een ander (benoemingen)be-
leid gevoerd. De orthodoxie
van Rome eist zijn rechten
en dat gaat met de nodige
conflicten gepaard. Het meest
dramatische was tot nu toe
misschien wel de afzetting
van de progressieve aartsbis
schop van Seattle, mgr.
Hunthausen, nadat hij vol
gens het gebruikelijke stra
mien door behoudende ka
tholieken met de nodige con
tacten in het Vaticaan be
schuldigd wa"s van gebrek
aan rechtzinnigheid, in dit
geval vooral ten aanzien van
homofielen. Dit jaar is hij
weer in zijn ambt hersteld.
Een opmerkelijk feit.
Truyman zegt ter toelichting
op zijn film dat vele katholie
ken in de VS daaruit hoop
hebben geput. Een zwaluw
maakt echter nog geen lente.
Bovendien zou Hunthausen
naar verluidt ernstig ziek
zijn. Uit het Vaticaan waait
een heel andere wind. Zoals
de schrobbering door kardi
naal Ratzinger met betrek
king tot de homofilie, vooral
bedoeld voor Amerikaanse
oren. De acceptatie van ho
mofielen is het verst voortge
schreden in de Amerikaanse
katholieke kerk.
Vandaar ook dat de sympa
thie voor paus Johannes Pau
lus II is bekoeld. Een geïn
terviewde spreekt van apa
thie voor het bezoek, terwijl
er voor dat van 1979 groot
enthousiasme was. Rome is
bezig de teugels aan te halen.
De documentaire van André
Truyman wekt echter soms
de indruk alsof de Ameri
kaanse katholieken wat dat
betreft op een eiland wonen.
PAUL VAN VELTHOVEN
De KRO-documentaire wordt
zaterdag 5 september uitge
zonden op Ned. I, 23.00 -
23.50 uur.
HaD Veronica de vertoning van de Rambo-film First Blood r
voor vanavond moeten afgelasten, nadat onlangs in Enge-
land een overspannen jongeman zich zo in de rol van déze
u
filmfiguur had ingeleefd, dat dit tal van onschuldige burgers"- g
en hem zelf het leven heeft gekost? Dat gewelddadig drama r
heeft de discussie over de invloed van beeldbuisgeweld op de I
samenleving weer doen oplaaien. Nemen sommige kijkers de 1
tv-helden als voorbeeld en is de toeneming van criminaliteit: r
en vandalisme een gevolg van door „het boze oog" opgewek- c
te agressie?
ai-
Onderzoekers die een antwoord proberen te vinden op
deze vragen zijn het niet met elkaar eens. Voortdurende con
frontatie met films waarin de zich van grof geweld bedie-' I
nende hoofdrolspelers als niet slechte en zelfs te waarderen
figuren worden afgeschilderd, moet volgens de ene groep tot
navolging leiden. Andere wetenschappers hebben hun twij
fels: het directe verband tussen geweld op de tv en de toene
ming van geweldsdelicten is volgens hen nooit aangetoond.
Echt onderbouwd hebben zij hun uitspraken evenwel niet. J
NiEMAND zal echter ontkennen dat de komst van de tele^
visie de samenleving grondig heeft veranderd. Via de
nieuwsrubrieken en actualiteitenprogramma's dringt de kei
harde werkelijkheid onbarmhartig door tot in de huiskamer:
stervende mensen, hongerende kinderen en nog veel meer
menselijk leed. Ook dat lokt kritiek uit, bijvoorbeeld omdat
de gewenning afstompend werkt. In die gevallen gaat het
echter nog altijd om de weergave van de werkelijkheid. Dé
kritiek richt zich terecht veel sterker op de fictie, de speel
films, waarin geweld een steeds belangrijker rol gaat spelen.
Het meest gruwelijke „realisme" wordt telkens weer over
troffen. Als verklaring daarvoor wordt aangevoerd, dat de
tv-makers slechts beantwoorden aan de vraag van de kijker,
die kennelijk geweld op prijs stelt; een aanvechtbaar argu
ment.
Het gaat trouwens niet alleen om fysiek geweld. De psy
chologische benadering van de problematiek is ten minste zo
belangrijk. Vroeger overwon in de fictie het goede en werd
het kwade afgestraft. In die tijd werd ook nog wel getracht
leerzame en opvoedende films te maken. Nu echter heeft de
dwarsligger vrijwel altijd het recht aan zijn of haar kant.
Daar kan een kwalijk identificatie-effect van uitgaan: de
zich te kort gedaan voelende neemt eenvoudig het recht in
eigen hand omdat dat op de beeldbuis immers ook gebeurt.
NOG slechts weinig tv-makers beschouwen hun medium als
een middel dat kennis kan vergroten, de moraal kan verster
ken, zin voor het goede en het mooie bij kan brengen, of opr
een verantwoorde manier verstrooiing kan bieden. Televisie-
maken is al lang een keiharde business, waarbij louter com
mercieel wordt ingespeeld op de al dan niet aangekweekte.,
behoefte uit de samenleving. Commercie en behoefte beïn
vloeden en versterken op die manier elkaar.
DAAROM is het onzin te beweren dat geweld op tv onscha
delijk is. Die bewering wordt gehanteerd als een alibi voor»
degenen die de kijkers willen bedienen zonder zich daarbij af
te vragen of dat wellicht kwalijke gevolgen kan hebben. Bij
de beslissing over het al of niet uitzenden van Rambo had op
zijn minst het voordeel van de twijfel gegeven kunnen \yor-
den aan de groep deskundigen die ervan overtuigd is dat ge-
weid op de tv kwalijke gevolgen heeft. Maar van alle omroe
pen was een dergelijke beslissing het minst te verwachten
van het zo driftig naar commercieel gewin hakende Veroni- i
Zonnig
DE BILT (KNMI) Voor
morgen wacht ons een fraaie
zonnige dag. Doordat de lucht
aan de grond tamelijk vochtig
is, komen er in de nacht en
ochtend mistbanken tot ont
wikkeling. De temperatuur
ligt dan rond de 15 graden. In
de loop van de dag doet de zon
de temperatuur stijgen tot de
zomerse waarde van circa 24
graden. Het fraaie weer wordt
veroorzaakt door de samen
werking van twee druksyste-
men: een hogedrukgebied, dat
vandaag tot ontwikkeling
kwam boven de Noordzee en
morgen boven zuid-Scandina-
vië ligt en een lagedrukgebied,
dat tüssen Ierland en IJsland
komt te liggen. Hierdoor gaat
er bij ons een matige zuidoos
tenwind waaien die warme
lucht uit midden- en zuid-Eu
ropa aanvoert.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor morgen en vrijdag:
Zuid-Scandinavië, Denemar
ken: Zonnige perioden en
droog. Middagtemperatuur
rond 18 graden
Benelux-. Morgen perioden met
zon, vrijdag mogelijk een bui.
Middagtemperatuur ongeveer
22 graden.
Britse Eilanden: Van tijd tot
tijd regen, het eerst in Ierland.
Middagtemperatuur van 16
graden in Schotland tot 23 gra
den in het zuidoosten van En
geland.
Frankrijk. Morgen perioden
met zon, vrijdag kans op een
bui. Middagtemperatuur van
20 graden in het noordwesten
tot 29 graden aan de Franse
Riviera.
Spanje, Portugal: Voorname
lijk in het noorden kans op
een bui, elders zonnige perio
den. Middagtemperatuur van
20 graden in het noordwesten
tot 30 graden langs de Middel
landse Zeekust. In het binnen
land plaatselijk 35 graden.
Alpengebieden: Morgen perio
den met zon, vrijdag in het
westelijk deel van de Alpen
kans op een bui. Middagtem
peratuur ongeveer 25 graden.
Italië, Joegoslavische kust,-
Griekenland: In Italië en
noord-Joegoslavië kans op een
bui. Overigens zonnig en mid-
dagtemperaturen van 28 gra-
den in het noorden tot 30 gra
den elders.
Duitsland: Zonnige perioden,'
maar vrijdag in het westen.;
kans op een bui. Middagtem
peratuur rond 23 graden.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
II
ih
Weer
Max
Min
Regen
Amsterdam
23
11
0
De Bilt
zw.bew.
24
14
0
Eelde
zw.bew.
23
12
0
Eindhoven
mist
25
12
6
Den Helder
21
13
0
Rotterdam
23
13
0
Twente
24
13
0
Vllssingen
23
17
0 -
Zd. Limburg zw.bew.
26
14
0
Aberdeen
hbew.
19
6
5
Athene
onbew.
32
21
0
Barcelona
zw.bew.
28
21
0
Berlijn
h.bew.
21
12
0
Bordeaux
24
17
35
Brussel
26
15
0
Dublin
lvbew.
19
10
0
Frankfort
26
17
11
Genève
27
16
0
Helsinki
11
6
0 -
Innsbruck
zw.bew.
26
15
0.3
Klagenfurt
zw.bew.
26
14
o -
Kopenhagen
zw.bew.
18
13
0
Lissabon
26
18
0
l.bew.
27
15
33
Londen
24
17
6
Luxemburg
mist
23
16
3
Madrid
onbew.
29
15
0
Malaga
onbew.
31
0
0
Mallorca
onbew.
31
21
0
Malta
onbew.
31
22
0
Moskou
zw.bew.
14
8
3
MUnchen
26
15
0
Nice
27
20
0
Oslo
17
11
0 -
26
17
2
28
23
0
Split
l.bew.
30
18
0
Stockholm
zw.bew.
16
6
0
Warschau
onbew.
18
5
0
Wenen
l.bew.
21
12
0
Zurich
27
14
5
Casablanca
h.bew.
26
21
0
Cyprus
31
22
0
Istanbul
30
20
0
Las Palmas
l.bew.
27
21
0
Beiroet
niet ontv.
Tel-Aviv
onbew.
29
23
0
NATIONAAL
REVALIDATIE
FONDS
Postbus 323
3500 AH UTRECHT
Tel. 030 331165
