VI o tie ven moordmachine van
ungerford nog een raadsel
Commercie neemt bezit van Hess
ërkgevers dreigen met
sluiting meerdere mijnen
I
lUITENLAND
£cicbcG<Mitantr
ÖELGISCH MINISTERIE
N SMEERGELDAFFAIRE
Straaljager stort
neer bij zwembad
Zuid-Afrika moest
Contra's helpen
Archieven Stalin
worden vernietigd
VS wijzen ruil met gijzelaars af
JICHAEL RYAN VOORAL „STIL EN VRIENDELIJK"
DUITSE PERS WAARSCHUWT
TEGEN LEGENDEVORMING
Ballon-kunst
Zwitsers bankgeheim geldt
niet voor Iran-schandaal
Zandstormen
hinderen
konvooi
in Golf
VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1967 PAGINA S
[USSEL Het Belgische ministerie van landsverdedi-
ig is in opspraak geraakt door de arrestatie van een
rte medewerker van minister Francois-Xavier de Don-
De 30-jarige Daniel Gillard zou zich hebben laten be
en voor vertrouwelijke informatie over legeraankopen.
lgens De Donnéa, die gisteren inderhaast van vakantie
ugkeerde, heeft de uitgelekte informatie naet veel om
t lijf. Maar hij zei wel dat t« veel meute* ép zijn kabinet
jelijk toegang hadden tot geheime of vertrouwelijk»
ikken.
documenten waar het óm gaat hebben betrekkiltg óp de
ischaf van computersoftware en vrachtwagens. Er ver
leen voorts een vertrouwelijke nota over de aankoop
n materieel in de komende tien jaar, die zou zijn doorge
lid naar de beleggingsadviseur Pierre Bauloys. Bauloys
j van de informatie gebruik hebben gemaakt om te „be-
ddelen" bij het binnenhalen van de opdrachten.
MARSEILLE Een jachtbommen
werper van de Franse luchtmacht
van het type „Jaguar" is gisteren in
Les-Baux-de-*Provence neergestort
en terechtgekomen naast het zwem
bad van een hotel. Van de 40 baden
de gasten werden er 15, mèt één van
4e twee inzittenden van het toestel,
wonder boven wtHtder slechte licht
gevKshd. öe straaljager was opgeste
gen op de basis Istres bij Marseille en
kreeg boven het uitgaansoord panne.
Eén van de inzittenden landde met
zijn parachute op het dak van hotel-
restaurant „La Cabro d'Or" en de 15
ton zware machine boorde zich op 20
meter van het bad in de grond.
WASHINGTON De regering-
Reagan heeft in 1984 een plan goedge
keurd, waarbij Zuid-Afrika hulp zou
geven aan de Nicaraguaanse Contra's.
Maar het plan werd nooit uitgevoerd,
uit angst dat het toch al omstreden
hulpprogramma voor de Contra's ver
der m diskrediet zou geraken. Dit
blijkt uit documenten die zijn gepubli
ceerd door de Irahgate-commissies
van het Amerikaanse Congres. Vol
gens de vrijgegeven stukken gingen
minister van buitenlandse zaken
George Shultz en CIA-directeur Wil
liam Casey begin 1984 akkoord met
het idee om de Contra's te laten oplei
den en uitrusten door Zuid-Afrika.
MOSKOU Gerechtelijke Soviet-ar-
chieven uit de jaren '30, '40 en '50 wor
den systematisch vernietigd onder het
voorwendsel van plaatsgebrek, zo
schrijft het blad Glasnost, dat door dis
sidenten wordt uitgegeven. Aanvanke
lijk werden de dossiers opgestookt in
de schoorsteen van het hooggerechts
hof. Maar het verbranden van 1.500
dossier» op een zaterdag veroorzaakte
zoveel rook dat het papier nu buiten
Moskou wordt verbrand. De stukken,
aldus Glasnost, geven een bijzonder
helder beeld van de terreur onder het
Stalin-bewind, toen miljoenen Sovjet
burgers naar strafkampen en psychia
trische inrichtingen verbannen wer
den.
WASHINGTON De Verenigde Staten hebben een door Iran ge
opperd idee voor een gijzelaarsruil categorisch verworpen.
De Iraanse parlementsvoorzitter Rafsanjani had in een gesprek met de
Amerikaanse televisie voorgesteld dat Israël en Koeweit gevangenzittende
sji'ieten vrij zouden laten. Hij zou dan proberen sji'itische groeperingen
Libanon over te halen de westerse gijzelaars te laten gaan.
„Ons antwoord aan de heer Rafsanjani is: geen handjeklap, geen vrijfleol»
van militaire onderdelen, geen druk op Israël om gevangenen vrij teatm,
geen druk op Koeweit. De VS zullen geen concessies aan terrbristef» dodb.
noch andere landen daartoe oproepen", verklaarde een Amerikaanse
woordvoerster.
Rafsanjani's uitspraken bewijzen volgens haar wel dat Iran „aanzienlijke
invloed" heeft op de Libanese groepen die westerlingen gijzelen.
In Israël weigerden de ministeries van buitenlandse zaken en defensie
commentaar te leveren op het voorstel van Rafsanjani.
iNDEN Hoe is het
igelijk dat een „intro-
en rustige" jonge-
zich plotseling ont-
als een van het film-
>k gestapte Rambo, op
doordeweekse dag
bloedbad aanricht on
onschuldige burgers
vervolgens de hand
n zichzelf slaat? De
assamoord van woens-
g in het Britse slaap-
idje Hungerford heeft
t gehele land met ver-
jstering en afgrijzen ver-
ild. Terwijl de inwoners
ji Hungerford opgelucht
de straten opgingen en
schreeuwden „de rotzak is
dood", braken de pers, po
litiefunctionarissen en
psychiaters zich het hoofd
over de 27-jarige „gewa-
gende maniak" Michael
yan.
Voor de inwoners van Hun
gerford gold Michael Ryan
over het algemeen als een
„stille, vriendelijke" jonge
man, die sinds de dood van
zijn vader twee jaar geleden
alleen met zijn moeder woon
de. Erg spraakzaam was hij
niet. Hij was het liefst op zich
zelf, maakte moeilijk vrienden
en leek weinig succes te heb
ben bij het vrouwelijk ge
slacht, zo wordt gezegd. Zijn
enige grote liefde waren wa
pens.
Ryan schijnt thuis een indruk
wekkend wapenarsenaal te
hebben opgebouwd. Hij zou
ook een tijdje wapenhandelaar
zijn geweest, maar dat bleek
geen succes. Buurtbewoners
herinneren zich dat Ryan wel
eens in de tuin schietoefenin
gen hield. Een beetje vreemd
was hij wel, zo erkennen zij.
Een drinkmaatje van Ryan zei
dat hij altijd bijzonder rustig
was, nooit iets over zichzelf
vertelde en onder alle weers
omstandigheden een zonnebril
droeg.
Niemand in Hungerford had
echter ooit gedacht dat Ryan
op een goede dag de stad on
der vuur zou nemen, na eerst
zijn moeder te hebben doodge
schoten en haar huis in brand
te hebben gestoken. De
schuchtere man werd onver
wacht een „moordmachine",
toen hij in militair gevechts-
pak, een band om het hoofd en
met een automatisch geweer
in de ene en een pistool in de
andere hand 14 mensen dood
schoot en 12 ernstig verwond
de.
Psychiaters en andere deskun
digen weten nauwelijks een
bevredigend antwoord te vin
den op de vraag wat Ryan be
zielde. De arts Jim Higgings,
psychiatrisch adviseur bij Mer
sey Regional Health Authori
ty, lijkt het een duidelijk geval
van „Dr Jekyll en Mr. Hyde"
te vinden. „De moedermoord
is de schizofrene misdaad bij
uitstek", aldus Higgings. Een
door de BBC geïnterviewde
psycholoog verklaarde dat
„het doden van het eerste
slachtoffer het moeilijkst is".
Voor de dader kan aan het
hek van de dam zijn.
De politie houdt het op een
daaa "van een „maniakOp
een persconferentie verklaar
de zij dat Ryan voordat hij
zichzelf doodde had gezegd het
„vreemd" te vinden dat hij
zijn moeder en tientallen an
deren kon doodschieten, maar
Een vriend van de m Hungerford omgekomen politieman Roger Breerton bidt met zijn gezin in de
kerk van St. Lawrence voor de 14 slachtoffers van de schietpartij.
FOTO: AP
te stoppen met televisieseries
als „Miami Vice". Het feit dat
Ryan zich als Rambo had uit
gedost bewijst volgens hen de
invloed van geweldfilms.
moeite had de hand aan zich
zelf te slaan. Na het bloedbad
had Ryan zich verschanst in
een schoolgebouw dat door de
politie werd omsingeld.
Voorstanders van de afschaf
fing van het „gratuite geweld"
op de televisie hebben de mas
samoord aangegrepen om er
bij de BBC op aan te dringen
i inboedel droog houden. Dat is een moeilijke opdracht bij een verhuizing in een straat waar het
eter tot aan je middel staat. Dit gezin in de hoofdstad Dakka van Bangla Desh tracht te redden
U1 er te redden valt, nadat de rivier Buriganga opnieuw buiten zijn oevers was getreden.
IHANNESBURG Het
idafrikaanse mijncon-
irn Anglo American, de
itste goudproducent
het land, heeft aange-
indigd meerdere mijn
ichten te sluiten als de
;ende mijnwerkers
idaag het werk niet
atten. De bekendma-
ig kwam nadat gisteren
en mijnschacht van de
aal Reefs mijn werd ge-
oten, omdat de zwarte
werknemers hun staking
oortzetten. Ook andere
Jiijnwerkgevers hebben
angekondigd dat zij mij-
en zullen sluiten als de
leaking voortduurt.
e dreigementen van de mijn-
erkgevers tonen aan dat het
erkgeversfront zich ver-
tfdt. De nu elf dagen oude
iijnstaking is weliswaar le-
aal, maar werkgevers zijn
ettemin gerechtigd arbeiders
te ontslaan wegens het niet
nakomen van hun arbeidscon
tract. In totaal worden tiendui
zenden mensen met ontslag
bedreigd.
De mijnwerkers van Vaal
Reefs besloten woensdag bij
stemming het ultimatum van
Anglo af te wijzen. Gisteren
werden ze per bus van de
mijnpensions naar een voet
balveld gebracht, waar ze hun
loon kregen uitbetaald over de
dagen vóór de staking en ver
trokken vervolgens met hun
bundeltjes bezittingen voor de
verre thuisreis, meestal naar
de thuislanden of de buurlan
den van Zuid-Afrika. De
werkwilligen moesten een pa
pier tekenen dat ze het loon-
aanbod van Anglo accepteer
den.
„Ik heb hier tien jaar ge
werkt", zei Francis Moyo. „Ik
wil mijn baan niet verliezen,
maar de bond is een familie.
Als het hoofd van de familie
zegt dat we het werk moeten
neerleggen, moeten we dat
doen". Leider van de mijnwer-
kersbond NUM, Cyril Ramap-
hosa, verklaarde het collectie
ve ontslag niet te accepteren,
omdat de werknemers aan een
wettige staking bezig zijn.
President-directeur Gavin
Relly van Anglo American zei
gisteren dat zijn bedrijf met de
NUM wil praten over de se
condaire arbeidsvoorwaarden
zoals vakantiedagen, veilig
heidsvoorzieningen en uitke
ringen bij overlijden. Over
loononderhandelingen zei hij
niets.
Het weekblad New Nation, dat
nauwe banden onderhoudt
met de zwarte arbeidersbewe
ging, berichtte gisteren dat
Zuid-Afrika „op de rand staat
van een landelijke staking uit
solidariteit met de mijnwer
kers". Volgens New Nation
heeft de Cosatu, de grootse
landelijke vakvereniging
waarbij ook de NUM is aange
sloten, deze week voortdurend
vergaderd over de wenselijk
heid van een solidariteitssta-
king. Een dergelijke staking is
in Zuid-Afrika overigens niet
wettelijk toegestaan.
[OSKOU EN TOKIO WIJZEN VERTEGENWOORDIGERS UIT
I OSKOU Japan heeft een officiële handels-
5, rtegenwoordiger op de Russische ambassade
Tok i opdracht gegeven het land te verlaten.
j wordt verdacht van industriële spionage.
cjtrder dit jaar moesten vier Russen Japan al
Tlaten. Ofschoon Japan het ontkent, lijkt de
uitwijzing van gisteren een reactie op de uitwij
zing door de Russische autoriteiten van de ma
rine-attaché aan de ambassade in Moskou èn
het gedwongen vertrek van een Japanse zaken
man. De marine-attaché werd van spionage be
schuldigd.
(Van onze correspondent
Rink Drost)
WUNSIEDEL Op de
landkaart staat de naam
Wunsiedel in een groen
veldje, ten teken dat het
stadje toeristisch zeer be
zienswaardig is. Wunsie
del ligt inderdaad idyl
lisch, midden in het Fich-
telgebergte, in het Fran
kenland dicht bij de grens
met de DDR en pakweg
twintig kilometer van de
grens met Tsjechoslowa-
kije. De bossen daar heb
ben er overigens wel eens
fraaier voorgestaan. Ze
zijn sterk aangetast door
de zure regen.
Op dit moment zijn het echter
niet de toeristen die in Wun
siedel grote drukte veroorza
ken. Aan het eind van een
slecht verlopen vakantiesei
zoen wrijven de hoteliers en
particuliere kamerverhuur
ders zich in de handen met de
komst van het internationale
perscircus, dat tot taak heeft
de begrafenis van Rudolf Hess
te verslaan. Voor grote bedra
gen huren camerateams en fo
tografen de tuintjes af van
huizen die aan het kerkhof
grenzen. Op sommige plaatsen
zijn complete stellages neerge
zet.
Oorspronkelijk hadden de
overwinnaars van 1945 het
plan Hess na diens overlijden
op een onbekende plaats te
BONN De manier waarop de Geallieerden mededelingen
hebben gedaan over de dood van Rudolf Hess dreigt te leiden tot
legendevorming rond het overlijden van de vroegere plaatsver
vanger van Adolf Hitler. Deze waarschuwing werd gisteren ge
uit door Westduitse kranten. Pas 24 uur na het overlijden van
Hess, afgelopen maandag op 93-iarige leeftijd, werd bekend dat
hij waarschijnlijk zelfmoord had gepleegd. Het duurde vervol
gens nog eens 24 uur eer zijn afscheidsbrief bekend werd, waar
van de inhoud overigens niet openbaar is gemaakt. De Geal
lieerden zouden volkomen open kaart moeten spelen, aldus de
Duitse media, om verdere mythevorming tegen te gaan. Kritiek
valt ook te beluisteren aan het adres van de zoon van Hess en
diens advocaat, die hardop hebben gefilosofeerd over de moge
lijkheid dat een bewaker Hess de helpende hand heeft geboden.
Een saillant detail: de geruchtenmachine rond Hess doet sterk
denken aan het vele gespeculeer over de zelfmoord van een
aantal leden van de Rote Armee Fraktion, begin jaren zeventig
in de Stammheim-gevangenis in Stuttgart. De Sovjet-Unie heeft
het dispuut over de wijze waarop Hess aan zijn einde kwam gis
teren afgedaan door te zeggen dat hij zijn verdiende loon kreeg
door zijn levenslange gevangenisstraf ook metterdaad tot de
dood uit te zitten.
cremeren en de as boven zee
uit te strooien. De piëteit heeft
na 42 jaar kennelijk toch
zwaarder gewogen, maar het is
de vraag of de bewoners van
Wunsiedel daar erg mee zijn
ingenomen. Het risico is groot
dat het graf van Hess een
plaats wordt waar oude en jon
ge „Ewig-Gestrigen" komen
treuren over de teloorgang
van het Derde Rijk.
Inmiddels heeft de commercie
bezit genomen van Hess.
Rechtse krantjes publiceren
pagina's met verhalen over de
„onbegrepen vredespiloot".
Obscure uitgeverijen hebben
zich weten te verzekeren van
informatiebronnen die vertel
len hoe Hess in de gevangenis
leefde, hoe de bewakers met
hem omgingen, wat hij at en
dronk, wat hij las, en waarom
hij in zijn lange leven nooit af
stand heeft genomen van de
filosofie van het Derde Rijk.
Weinigen zullen verbaasd zijn
wanneer straks de „dagboe
ken" van Hess opduiken. En
om de toon nader aan te geven
heeft de bibliotheek van Wun
siedel in de etalage twee actue
le boeken uitgesteld: „De zaak
Rudolf Hess" van Fall Ru
dolphs en „Mein Kampf" van
Adolf Hitler.
De zoon van Hess pikt ook een
stevige graan mee van alle pu
bliciteit. Hij is gezwicht voor
het grote geld van het sensa
tieblad Bild-Zeitung, dat als
enige wél met de familie bij
het graf zal worden toegelaten.
Tegenover alle journalisten
zwijgt Hess junior als het graf,
behalve tegen die van Bild.
In Wunsiedel is de politie ook
voorbereid op de komst van
treurende oude nazi's, op rel
len beluste jongere leden van
nazistische „Sportwehrgrup-
pen" en in bespijkerd leer ge
hulde skinheads. Enkele jaren
geleden is al eens een „genera
le repetitie" van de begrafenis
gehouden. Burgemeester Karl
Walter van Wunsiedel is op
zich niet ongelukkig met de
plotselinge belangstelling van
de wereldpers voor zijn ge
meente maar vreest, evenals
veel inwoners, de komst van
mensen met ongezonde ideeën,
op zoek naar sporen uit het
Derde Rijk. Dergelijke perso
nen hebben ook Hitiers vroe
gere woonplaats Berchtesga-
den en de aangrenzende Ober-
Begrafenis niet
voor dinsdag
(Van onze correspondent
Rink Drost)
WUNSIEDEL Het stof
felijk overschot van Ru-
dolf Hess wordt op zijn
vroegst pas volgende week
dinsdag bijgezet in het fa
miliegraf op de begraaf
plaats in Wunsiedel.
Maandagmiddag zal bur-
gemester Walter het tijd
stip van de begrafenis be
kendmaken. Overigens is
niet uitgesloten dat Hess
toch eerder begraven
wordt, en dat de bekend
making is bedoeld om de
pers en de verwachtte
neo-nazi's op een dwaal
spoor te brengen. Het lijk
van Hess is gistermiddag
aan de familie overgedra
gen en wordt tot aan de
teraardebestelling op een
geheime plaats gehouden.
salzberg ontdekt, met als ge
volg dat hun reputatie als toe
ristenoord steeds weer in het
gedrang komt. Burgemeester
Walter dan ook allerminst be
hoefte aan een Hess-cultus
Weliswaar is er in Wunsiedel
een Hess-Strasse, maar die is
genoemd naar een ver familie
lid van Rudolf; naar een medi
cus die zich voor de plaatselij
ke gemeenschap zeer verdien
stelijk had gemaakt.
Gewoon ballon
varen is tegen
woordig geen
kunst meer: een
zak vullen met
warme lucht,
een mandje
eronder en
gaan. Anders is
dat met deze ar
tistieke ballon
nen, die gisteren
boven de Niaga-
ra-watervallen
vlogen. Veertig
meter hoog en
met een waarde
van 200.000 tot
300.000 gulden
per stuk zijn
deze gevaartes
toch wel iets an
ders dan een
zak met lucht.
FOTO: AP
IIP
LAUSANNE Het Zwitser
se hooggerechtshof heeft be
paald dat Zwitserse bank-
stukken die betrekking heb
ben op het Iran-Contra-
schandaal overgedragen
moeten worden aan de Ame
rikaanse onderzoekers. Het
hooggerechtshof verwierp
een beroep van generaal-ma-
joor-b.d. Richard Secord, de
in Iran geboren Amerikaan
se zakenman Albert Hakim
en de Iraanse ondernemer
Manucher Ghorbanifar, te
gen een uitspraak van een
rechtbank in Genève dat de
documenten vrijgegeven
moesten worden. De betrok
ken stukken slaan op de mil
joenen dollars die via Zwit
serse bankrekeningen door
gesluisd werden in het kader
van de geheime Amerikaan
se wapenleveranties aan Iran
en het doorsturen van de op
brengst naar de Contra's in
Nicaragua.
(Vervolg van de voorpagina)
KOEWEIT Ernstige zand
en stofstormen hebben het
Amerikaanse konvooi van
vier tankers en drie oorlogsbo
dems gisteren behoorlijk par
ten gespeeld. Het konvooi
bleef enkele uren voor de kust
van Saoedi-Arabië stilliggen,
omdat de barre weersomstan
digheden het vegen van mii-
nen zo goed als onmogelijk
maakten. De acht mijnenve-
gende Sea Stallion-helikopters
bleven naar verluidt aan
boord van het schip Guadaca-
nal. Of de reis vanmorgen
werd voorgezet is niet bekend.
Gisteren werd bekend dat een
fregat van de Iraanse marine
enkele waarschuwingsschoten
loste in de richting van een
Joegoslavisch vrachtschip,
waarna aan boord een inspec
tie werd uitgevoerd. Het schip,
de 6000 ton metende Bribir,
bevond zich op dat moment
voor de haven van Dubai en
werd niet geraakt.
Radio Teheran kwam intussen
met een verklaring over de
Britse en Franse mijnenjagers
die onderweg zijn naar de
Golf. Volgens de verklaring
gebruikt Groot-Brittannië de
mijnopruimingsoperatie als
een voorwendsel om de West-
ueuropese bondgenoten mee te
slepen in het „kruitvat" van
de Golf.
