Nieuw wapen tegen paspoortvervalsers
ieuwe dieren bedreigen natuur
Hi TIP 1: HiT|P2: ïkTIP3:
dagjes
mens
In het
HANDBOEK PASPOORTEN:
De natte landbouw van Yerseke
EcidócSotnant
IUJ
spoor van de
ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1987 PAGINA S
UTRECHT - De douane
arresteert op Schiphol een
man die in het bezit is van
27 paspoorten. In de trein
op weg naar Italië wordt
een Joegoslaaf met 125
valse girokaarten en dito
reispapieren aangehou
den. Jaarlijks worden
35.000 Nederlandse pas
poorten als vermist of ge
stolen opgegeven.
De handel in reisdocu
menten tiert welig. Kort
om: het paspoort wordt
steeds vaker aangewend
voor duistere praktijken.
En de autoriteiten, bank-
employé's, hotelhouders
enzovoorts staan vrijwel
machteloos, vooral omdat
zij veelal geen mogelijk
heden hebben om de
echtheid van persoonsbe
wijzen te controleren.
Natte vingerwerk' is
troef. Maar vanaf eind
september kunnen zij een
hulpmiddel in handen
krijgen in de vorm van
het Handboek voor Pas
poorten, dat voorlopig in
twee talen (Nederlands en
Engels) verschijnt.
Op Schiphol en bij de grens
overgangen heeft men al sinds
jaar en dag de beschikking
over verschillende verificatie
systemen en -middelen als do
cumenttesters en specimen
van bestaande paspoorten.
Volgens luitenant Hiemstra,
brigadecommandant van de
Koninklijke Marechaussee in
Zevenaar (dicht bij de drukke
grenspost Bergh Autoweg) valt
er met de ter beschikking
staande middelen goed te wer
ken. Maar tegelijk zegt hij ook:
„Je hebt nooit te veel informa
tie. Want men gaat steeds ge
raffineerder te werk en het
aantal strafbare feiten waarbij
paspoorten in het geding zijn
neemt sterk toe". Lt. Hiemstra
wijst er verder op dat de ma
rechaussee slechts werkt met
door het ministerie van justitie
Geautoriseerde (hulp)middelen.
>verigens waren vertegen
woordigers van de overheid
zij het deels op persoonlijke ti
tel betrokken bij de voorbe
reiding van de uitgave en heb
ben drs. P. Uiterlinden, hoofd
van de Beleidsgroep Reisdocu
menten van het ministerie van
buitenlandse zaken, en D.
Schuurman, hoofd Falsificaten
van de Centrale Recherche In
formatiedienst/Interpol, zit
ting in de redactieraad.
Op dit moment is echter nog
onduidelijk of en in welke
mate Nederlandse overheids
instanties het Handboek voor
Paspoorten zullen gaan ge
bruiken. De Belgische over
heid daarentegen heeft al la
ten blijken zeer geïnteresseerd
te zijn.
Juweeltje
Luitenant P. Verdonk van de
Koninklijke Marechaussee op
Schiphol, die veel specifieke
kennis voor het boek heeft
aangedragen, noemt het Hand
boek voor Paspoorten 'een ju
weeltje'. Maar zijn' manschap
pen zullen er niet mee gaan
werken. „Wij hebben andere
mogelijkheden. Omdat wij da
gelijks met een enorme diver
siteit aan paspoorten worden
geconfronteerd, moeten we
een systeem hebben dat bran
dend actueel is. Als er morgen
ergens een regering besluit
alle paspoorten ongeldig te
verklaren, moeten wij dat we
ten, want er kan elk moment
een onderdaan van dat land op
Schiphol landen".
De marechaussee op de lucht
haven heeft verreweg het bes
te en meest actuele bestand
van vergelijkingsmateriaal en
weet (bijna) alles van verval
singen van documenten en
stempels. „Wij hebben een
uniek systeem'zegt luitenant
Verdonk. „Maar andere in
stanties die niet-Nederlanders
moeten identificeren, kunnen
niet over onze gegevens be
schikken en kunnen veel baat
hebben bij het boek, omdat er
nu eenmaal duizenden valse
paspoorten in omloop zijn".
De eerste (losbladige) editie
bevat natuurgetrouwe afbeel-
dingen-in-kleur en beschrij
vingen van 240 reisdocumen
ten uit 102 landen, aan de
hand waarvan de gebruik(st)er
kan vaststellen over hij of zij
te maken heeft met een 'echt
paspoort. Inmiddels hebben
nog méér landen, waaronder
Zuid-Afrika en Irak, hun me
dewerking toegezegd.
Uitgever D. Kok: „Naar schat
ting zijn er op dit moment
over de hele wereld zo'n 2000
verschillende reisdocumenten.
In principe streven we naar
volledigheid, maar of we ooit
helemaal compleet worden is
de vraag. Ornaat het copyright
van de reisdocumenten bij de
regeringen ligt, heb je hun me
dewerking nodig. Sommige
landen hebben nee gezegd,
waarschijnlijk omdat ze bang
zijn dat er aan de hand van de
afbeeldingen vervalsingen
kunnen worden vervaardigd.
Maar in de praktijk zal daar
geen sprake van zijn. Ten eer
ste zijn de afbeeldingen niet op
ware grootte afgedrukt en ten
tweede heeft een vervalser
een echt exemplaar nodig om
het te kunnen namaken. Ik
verwacht dan ook dat sommi
ge landen alsnog hun mede--
werking zullen verlenen".
Banken, hotels
De uitgever richt zich in eerste
instantie op de particuliere
sector die veel met de identifi
catie aan de hand van (reisdo
cumenten te maken heeft
Daarbij valt met name te den
ken aan banken, hotels, post
kantoren en luchtvaartmaat
schappijen, die steeds meer
verantwoordelijkheid moeten
dragen voor de echtheid van
de reisdocumenten der passa
giers en derhalve de controle
zullen intensiveren.
Het idee voor het boek is af
komstig van het DIC (Docu
ment Identification Centre) in
Voorburg, dat ook verant
woordelijk is voor de distribu
tie. Uitgever is Kluwerpers
BV in Utrecht.
HARRY BRINK
..ja Nederlandse dierenrijk is op merkwaardige wijze een be-
ehi aantal diersoorten rijker dan een tijd geleden. De
it van nieuwe rassen die hier oorspronkelijk nooit leef-
i'eeft twee oorzaken: import en grensoverschrijding. Een
naar de stand van de Oost-Europese muskusrat, de
tische wasbeer-hond, de Amerikaanse nerts en anders-
ige 'Veluwse' fauna.
ts
over het hele land. Langs de
Vecht bij Ommen heb je er bij
voorbeeld een heleboel. Ze
redden zich hier best, want het
zijn alles-eters: vruchten, tor
ren, kadavers".
Schattig
1
ZH I51
,TEN De recente
it van een Ameri-
fagjise roodwangschild-
in de Loenense Mo-
n i eek is een typisch
00 beeld van import. De
c d l wordt in Nederland
voerd, is verkrijgbaar
betere dierenhandel
•ordt aangeschaft om
eiijtvijvers luister bij te
Een exemplaar
'centert uit de import-
>ett, een ander exemplaar
^etsnapt uit de tuin, een
de ontvangt van zijn
hebbende eigenaar de
1 >e,d.
Ailurkenner Kees Bos van
?it« Dierenwereld in Holten,
ian geenszins vreemd op van
h ondst van een Amerikaan
se, wdwangschildpad. „Het is
qai vakantietijd?", luidt zijn
fri|ele wedervraag. „Ontzet-
mj veel mensen laten die
aa«en los als ze op vakantie
Schildpadden vooral. Ik
trouwens al gehoord dat
I sommige plaatsen cavia's
v0 et wild zijn gesignaleerd.
ivorden kennelijk ook los-
m ten
roodwangschildpad kan
weliswaar overleven in ons
land, maar de soort is niet in
staat zich in ons zee-klimaat
voort te planten. Daarom is
het niet waarschijnlijk dat de
schildpad ooit tot de categorie
der inheemse diersoorten zal
promoveren.
Voor de wasbeer, een andere
geïmporteerde diersoort, geldt
een heel ander verhaal. De
wasbeer stamt oorspronkelijk
uit Amerika. Ongeveer acht
jaar geleden importeerde
Duitsland er een flink aantal
en bracht ze onder in parken,
dierentuinen en andere afge
sloten gebieden. Die gebieden
waren kennelijk niet zo afge
sloten als men dacht, want
binnen de kortste keren ont
snapte een meute wasberen.
Noordwest-Europa bleek hen
te bevallen: inmiddels hebben
ze zich verspreid over grote
delen van Duitsland en zijn ze
ook ons land binnengetrok
ken.
„Er zijn geen officiële schat
tingen, maar ik denk dat je in
Nederland toch wel van enige
honderden wasberen kunt
spreken", zegt Kees Bos. De
Veluwe is niet hun favoriete
terrein; wasberen geven de
voorkeur aan waterrijke ge
bieden. Bos: „Ze zijn verspreid
Gevraagd naar de positieve ef
fecten van de komst van de
wasbeer, hoeft Bos niet lang
na te denken. „Er is er niet
één. Ja, 't ligt er natuurlijk aan
hoe je 't ziet; veel mensen zeg
gen: Wat leuk om zo'n schattig
wasbeertje te zien, maar voor
onze natuur is 't enkel ellen
de". Volgens Bos zijn vooral de
bodembroeders, zoals patrijs
en korhoen, het haasje als de
wasbeer de jachtlaarzen aan
trekt. Hoewel er bij zijn weten
nog geen wasbeernesten gesig
naleerd zijn, is hij er vrij zeker
van dat het dier zich hier best
in stand kan houden. „In de
nabije toekomst zou dat wel
eens ernstige gevolgen kunnen
hebben als het er te veel wor
den".
Minstens zo ernstig zullen de
gevolgen zijn als de wasbeer
hond het gastvrije land aan de
Noordzee ontdekt. De kans dat
dat gebeurt is vrij groot, vol
gens Bos. „Binnen vijfen
twintig jaar is die hier", zegt
hij. De wasbeer-hond heeft
zijn origine in Oost-Rusland
en Azië. De schitterende pels
nodigde de mens er omstreeks
de eeuwwisseling toe uit om
het dier ook in Polen uit te
zetten. De laatste jaren zijn tot
in West-Duitsland wasbeer
honden gesignaleerd. De was
beer-hond heeft dezelfde kleur
als een wasbeer, maar leeft
meer in het bos en is ook gro
ter.
Verwilderd
Vreemd genoeg, zijn de dieren
die door import of grensover
schrijding in ons land opdui
ken veelal van het vraatzuch
tige type, de schildpad daarge
laten. Wasberen, maar ook
nertsen en muskusratten be
horen tot die groep. De Euro
pese nerts die vroeger delen
van ons land bevolkte, bestaat
niet meer, zo vertelt Kees Bos,
maar de laatste jaren heeft
zich een plaatsvervanger aan
gediend: de Amerikaans nerts.
Dit is het dier dat wordt geïm
porteerd voor fokkerijen en
nerts-farms. Ondanks strenge
voorschriften ontsnappen en
verwilderen er bij tijd en wijle
wel eens een of twee. „Dat
i nerts ontsnapt zou hij het prima doen in onze natuurge-
foto: sp
loopt tegenwoordig ook wel in
de honderden, denk ik", aldus
Bos. De nerts maakt het de vo
gels net zo moeilijk als de was
beer.
Een typisch voorbeeld van
grensoverschrijding is de mus
kusrat. Vanuit Tsjechoslowa-
kije rukten de ratten jaren ge
leden op in noordwestelijke
richting. In Nederland is de
mukusrat al een gearriveerde
diersoort, ook al mag iedereen
SKE EN WISKE DE WOESTE WESPEN
(c) Standaard UltgoverlJ/Wavery Productions
er de jacht op openen. De mus
kusrat heeft een nieuwe be
dreiging met zich mee ge
bracht, die vooral in ons land
serieus moet worden genomen,
zegt Bos. De rat is namelijk
niet alleen een veelvraat,
maar ook een verwoed graver.
Bos: „De hele waterloop in ons
land loopt gevaar. Die mus
kusratten graven als gekken
in de dijken en wallen. Dat
dier heeft nog nooit zo'n mooi
gebied gezien als Nederland,
wat dat oetreft".
Aap-aehtig
Een uitheems diersoort waaro
ver de laatste tijd veel herrie
is gemaakt niet in de laatste
plaats omdat het dier zelf zo
veel herrie maakt is de
bruikikker. Van oorsprong
Noord-Amerikaans, wordt de
bruikikker nu zo'n drie vier
jaar verhandeld in Nederland,
althans zijn larven, want kik
kers zijn in Nederland be
schermd. „Ze worden niet zo
veel meer verkocht, omdat het
geluid dat ze produceren nogal
eens irritatie opwekt", zegt di-
renhandelaar H. W. Klomp.
Heel begrijpelijk, als je weet
dat een volwassen bruikikker
in staat is zo hard te loeien dat
zijn stem op achthonderd tot
duizend meter afstand hoor
baar is. Klomp: „Het is een
aap-achtig geluid, maar dan
veel rollender".
De bruikikker komt tegen
woordig ook in het wild voor.
Ontsnapte beesten hebben vol
gens Klomp een „vrij grote
overlevingskans" in Neder
land. „Onze biotoop is heel
gschikt voor die dieren,
's Winters kruipen ze onder de
modder en 's zomers blijven ze
altijd bij het water in de
buurt". Het is niet bekend of
bruikikkers zich kunnen
voortplanten in ons klimaat,
maar Klomp ziet niet waarom
ze dat niet zouden kunnen.
„Het moet nog gebeuren, bij
mijn weten, want bruikikkers
zijn pas na een jaar of drie-
vier geslachtsrijp", zegt hij,
„maar het zal zeker kunnen".
De bruikikker dankt zijn twij
felachtige reputatie behalve
aan zijn stem ook aan zijn eet
lust. Klomp: „Als ze klein zijn
eten ze algen en daarna insek-
ten, net als onze bruine en
groene kikkers. Maar als ze
volwassen worden dan zijn
ze vijftien tot vijfentwintig
centimeter groot gaan ze
kleine visjes en vogeltjes ook
niet uit de weg". Zelfs muizen
gaan in kringen van bruikik
kers voor een lekker hapje
door.
Toch kan de aanwezigheid
van deze diersoort in ons land
volgens Klomp voorlopig nog
geen kwaad. „Zolang je ze in
een vijver houdt en goed
voert, blijven ze daar ook wel
in de buurt. Dan zijn 't heus
geen vlees-verscheurende
eesten. En als er af en toe een
paar ontsnappen, dan kan het
denk ik nog niet zoveel
kwaad. Maar ja, ik kan niet in
de toekomst kijken, 't Zou best
kunnen dat ze later wel een
bedreiging gaan vormen voor
bepaalde inheemse diersoor
ten".
De wasbeer: al
met honder
den in Neder
land
foto: sp
Het menselijk ras wordt
deze weken weer
uitgebreid met een
tijdelijke variant. Her en
der duikt hij op, altijd
nieuwsgierig, maar ook
altijd een beetje gehaast.
De dagjesmens. In zijn
voetspoor trekken ook
onze verslaggevers het
land in om hun indruk te
geven van zomerse
gebeurtenissen. Arjen van
der Sar aanschouwde het
wonder van natte
landbouw.
Het zit de kwekers van Yer-
seke verschrikkelijk dwars.
De patatten die ooit alleen in
België werden gegeten, wor
den nu nergens méér gecon
sumeerd dan in Nederland.
Maar waarom lukt die in
haalmanoeuvre met de mos
selen niet? Eten negen mil
joen Belgen per jaar dertig
miljoen kilo mosselen, wij
met ons veertien miljoenen
schuiven het nationale mos
selbord al weg bij veertien
miljoen kilo. De mossel is een
puur Nederlands produkt,
waarvan tachtig procent de
grens over gaat.
Het zal vermoedelijk wel
nooit helemaal duidelijk wor
den wat die Belgen precies
met Yerseke hebben. In het
weekeinde worden ze door
tientallen bussen „gedropt"
in het dorp van krap zesdui
zend inwoners, om de mos
sel-lekkernij met kilo's tege
lijk in de meegebrachte em
mers en teilen te laten stor
ten. Daarentegen is mosselen
halen in Yerseke iets waar
Ollanders weinig brood, laat
staan een bezigheid voor een
dagjesmens in zien. Ja, op
één dag in het jaar doen ze
het met 40.000 mensen tege
lijk, op het mosselfeest van
Yerseke op 22 augustus. Bel
gen weten wel waarom wij
dan opeens zo massaal naar
het plaatsje op Zuid-Beve
land trekken. Op die dag kan
iedereen gratis mosselen ko
men eten.
Toch hebben die Belgen het
met hun dagtoerisme naar
ons mosselmekka niet zo
slecht bekeken, al was het al
leen al omdat ze er de lek
kernij goedkoper kunnen
krijgen dan in de winkel:
voor zeven gulden per kilo.
In Yerseke kunnen ze met
eigen ogen aanschouwen dat
er met de mosselen, waar
voor gelukkig geen vangst
quota's gelden, volstrekt niets
meer mis is. De liefhebbers
werden in het afgelopen sei
zoen opgeschrikt door het
nieuws over een giftige alg,
die de mosseleter tracteerde
op buikkrampen en diarree.
De aanvoer vanuit de wad-
Het mosselfeest van Yerseke
(vorig jaar bezocht door
40.000 mensen) wordt op 22
augustus gehouden. Behalve
meedoen aan een braderie en
gratis mosselen eten kan
iedereen meevaren op een
versierde mosselkotter tijdens
de vlootschouw.
Wie van de hoed en de rand
wil weten over de produkten
van Yerseke, kan zich bij de
WV (01131-1864) opgeven
voor een rondleiding langs
oesterputten, een
mosselbedrijf, de
mosselveiling, de haven en het
schelpenmuseum. De
rondleiding is alleen op
woensdag en kost 2,50. In
sommige gevallen is er zelfs
nog een bezichtiging per boot
te regelen van de
verwaterplaatsen in de
Oosterschelde.
Tot 12 september zijn in de
Zeeuwse Bibliotheek in
Middelburg drie uitgebreide
exposities te zien over de
Verenigde Oostindische
Compagnie. Ze zijn
samengesteld met veel
historisch materiaal in
samenwerking met onder
meer het Amsterdams
Historisch Museum en het
Rijksarchief van Zeeland.
Open maandag 17.30 tot 22
uur, dinsdag tot vrijdag van 10
tot 22 uur, zaterdag 10 tot 13
uur.
Het blijft voor een leek wat vreemd om te zien hoe de kweker nog dezelfde middag de Ooster
schelde opvaart om de mosselen die hij eerder In de Waddenzee had gevangen, zonder pardon
weer overboord te zetten. foto: arjen van der sar
den, waar paradoxaal genoeg
bijna 95 procent van alle
mosselen vandaan komt,
heeft op last van de visserij-
autoriteiten zelfs een tijd stil
gelegen. De mossel heeft zich
inmiddels weer geheel her
steld van de algenmalaise en
niets lijkt op een gewone
doordeweekse dag als deze
nog te herinneren aan die
nare tijd.
Wie bij voorbeeld aan de Ha-
vendijk bij een mosselkwe
ker binnenstapt en een praat
je aanknoopt, hoort vrijwel
alleen maar optimistische ge
luiden. De ondernemers zijn
zelfs de zware stormen van
twee jaar geleden alweer te
boven, toen jonge mosselban-
ken geheel werden wegge
vaagd. Nu is de aanvoer ter
veiling weer geheel op het
oude niveau en omdat de
vraag niets te lijden heeft ge
had van welke alg dan ©ok,
zijn de prijzen voor de kwe
kers goed.
En dus ziet het dorp, dat vrij
wel geheel van mosselen,
oesters en kreeften afhanke
lijk is, de toekomst weer zon
nig in. Graag vertellen de
Zeeuwen hoe hun mossel zo
lekker wordt en dat het dier
voor een gezond bestaan per
dag zo'n zestig liter water
langs zich moet voelen gaan.
En dat het daarom zo belang
rijk was dat het water in de
Oosterschelde in beweging
bleef en deze watermassa per
se niet permanent mocht
worden afgesloten.
Als we als dagjesmens kans
zien met kweker Steketee
het water op te gaan, wordt
al gauw duidelijk waarom
deze unieke broodwinning
ook wel „natte landbouw"
wordt genoemd. Terwijl de
kotter door het water ploegt,
zien we links en rechts ielige
boompjes rechtop in het wa
ter staan. Die groeien hier ui
teraard niet vanzelf, die zijn
op bepaalde plaatsen neerge
zet om de percelen (vaak 200
bij 200 meter) af te bakenen.
In deze uitgestrekte maar
wat kale boomgaard zien we
tientallen kwekers hun
„land" bewerken. Het is hier
letterlijk een kwestie van
zaaien en oogsten, wat dat
betreft gaat de vergelijking
met een „land-landbouwer"
wel op. De mosselen die in de
Waddenzee volwassen zijn
geworden, gaan - na op de
veiling in Yerseke aan de
hoogste bieder te zijn ver
kocht - opnieuw het water
in. De kwekers brengen hun
lading naar de verwater
plaatsen in de Oosterschelde
om de mosselen daar door
het heldere water hun zand
kwijt te raken en nog wat
aan te sterken voordat ze
naar de consument gaan.
Tussen het zaaien en het oog
sten zit gemiddeld twee we
ken.
Zoals de slaprijs onder tuin
ders een belangrijk gespreks
onderwerp is, zo is de kwali
teit van de kweek- en verwa-
terpercelen dat onder de
mosselkwekers. De dagjes
mens hoort met enige verba
zing waarom voor het ene
perceel jaarlijks ƒ300 pacht
aan de staat moet worden be
taald en voor de andere wel
3000. Steketee: „Da's de na
tuur hè. Er zijn percelen die
jaar na jaar de beste, grootste
en smakelijkste mosselen op
leveren. De ligging, de diepte
en de stroming hebben er
veel mee te maken".
Een kweker die het oog op
een „mals" perceeltje van
een ander heeft laten vallen,
hoeft echter niet te denken
dat hij dat stukje „grond" in
de volgende driejarige pacht-
periode zelf mag bewerken.
De werkterreinen op het wa
ter gaan sinds de oorlog vrij
wel nooit meer over in ande
re handen, de pacht wordt
meestal zonder veel heisa
verlengd.
Als we met een VVV-gids de
veiling bezoeken waar de
prijs wordt gemaakt, blijkt
hoeveel verschil er in de
aanvoer kan zitten. Aan de
hand van een monster van
2,5 kilo mosselen wordt be
paald dat de YE 55 vandaag
29.300 kilo aan boord heeft,
waarvan gemiddeld 21 pro
cent als tarra (alles dat niet
mossel is) moet worden gere
kend. Ook is voor het veilen
bepaald hoe groot de mosse
len in het ruim van de YE 55
gemiddeld zijn en wat de ge
wichtsverhouding is tussen
schelp en visvlees.
De handelaar die de lading
koopt blijkt op de veiling
ƒ73,39 per mosselton (100
kilo) over te hebben. De
kweker van de YE 55 kan te
vreden zijn. Z'n kostje is voor
deze week weer gekocht, zo
gaat dat in een mosselplaats
als Yerseke. Alleen blijft het
voor een leek wat vreemd
om te zien hoe de kweker
nog dezelfde middag de Oos
terschelde opvaart om de
mosselen die hij eerder in de
Waddenzee had gevangen,
zonder pardon weer over
boord te zetten, 't Is toch een
apart soort landbouw.
ARJEN VAN DER SAR
