oning Fahd zweert heilige
ilaatsen te beschermen
Henk Guitjens
verkoopt en
Nederland erbij
ijevardnadze
iptimistisch
„Marine zou
ibest in de Golf
iwillen oefenen
Achterdocht in
Nicaragua over
vredesplan Reagan
Martinair's eerste man in de VS
Nelson Mandela
25 jaar in cel
£iidae6ou/uwt
Trekpaarden
sterven uit
Eanes treedt af
na nederlaag
BUITENLAND
VS wapenen zich tegen
zelfmoordcommando's
WEER HITTEGOLF IN GRIEKENLAND
Zomertijd, vakantietijd. Dat geldt ook voor
onze correspondenten verspreid over
Europa en in de Verenigde Staten. Zij zijn
echter niet op vakantie, maar gingen op
zoek naar Nederlanders in den vreemde
die hun brood verdienen in de
toeristische en/ot recreatieve steer.
Vandaag deel vier in deze serie over
Hollands ondernemerschap buiten de
grenzen: de Nederlander, die ons land in
de VS aan het verkopen is.
(e) Standaard Uitgeverij, Antwerpen-Weesp
(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
WASHINGTON Henk
Guitjens (48) uit New
York verkoopt Amerika.
En Nederland. Als eerste
man van de Nederlandse
luchtvaartmaatchappij
Martinair in de VS ver
keert hij in de unieke po
sitie om dat te doen.
Martinair vliegt op elf
Amerikaanse steden en
vervoert jaarlijks 180.000
passagiers van en naar de
States. Hij is er zeker van
dat het aantal de komen
de vijf jaar nog met twin
tig tot dertig procent zal
toenemen. Aan zijn en
thousiasme voor Ameri
ka en trouwens ook voor
Nederland zal het niet
liggen.
Guitjens is met het reis- en
luchtvaartvak vergroeid, of
schoon hij er merkwaardig
genoeg niet voor is opge
leid. Omdat er met zijn studie
frans geen werk voor hem
was, rolde hij de reiswereld
binnen. Hij werkte onder
meer vijfenhalf jaar voor een
Nederlandse touroperator. In
1967 emigreerde hij naar de
VS. Hij kwam in Boston te
recht waar hij andermaal een
reisbureau runde. In 1968
werd hij benoemd tot agent
van Martinair in de VS. Nu
luidt zijn functie-omschrij
ving: „Vice President Pas
senger Sales North America".
„Toen ik voor Martinair be
gon had de maatschappij één
DC8 en voor het overige een
paar propellervliegtuigen in
dienst. Dat is nu natuurlijk
volkomen anders. We kregen
in 1966 rechten om op de VS
te vliegen. En dat is sinds
dien dan ook in toenemende
mate gebeurd". Martinair
vliegt in feite geen lijndien-
Henk Guitjens: 180.000 passagiers van en naar de States.
sten op de VS. Dat laat de
maatschappij aan de KLM
over. Maar dat neemt niet
weg dat Martinair met een
grote regelmaat op een aantal
vaste routes vliegt en steden
als Washington, New York,
Boston, Cleveland, Detroit,
Los Angeles, Miami, Minnea
polis, Newark, San Francisco
en Seattle aandoet. Dankzij
het nieuwe luchtvaartak
koord dat Nederlands en de
VS enkele weken geleden
sloten, komen er voor Guitjes
en Martinair nog wijdere
perspectieven in zicht.
Guitjes zegt: „Ik heb hier en
stukje luchtvaartgeschiedenis
meegemaakt. Eerst hebben
we tegen het strenge vergun
ningenstelsel in de VS moe
ten opboksen. Toen kwam de
de deregulering van de Ame
rikaanse luchtvaart. Nadien
hebben we ons in de VS een
sterke positie weten te vero
veren. We hebben nu vijf
kantoren aan deze kant van
de oceaan en we vliegen op
elf Amerikaanse steden en
voorts op Canada".
Over de passagiers die Mar
tinair in de loop van de twin
tig jaar van en naar de VS
vervoerde, zegt Guitjens:
„Aanvankelijk waren dat
mensen die om de een of an
dere reden hier moesten zijn.
Naar Canada vervoerden we
vooral familieleden van emi
granten. De laatste jaren is
dat beeld volkomen gewij
zigd. We hebben nu meest
toeristische passagiers aan
boord. Nog te weinig Neder
landers weten overigens dat
Amerika fantastische reis- en
vakantiemogelijkheden
heeft. En te weinig Amerika
nen zijn op de hoogte van de
mogelijkheden die ze in Ne
derland hebben. Juist in het
vervoer van toeristen zit
onze grote groei. Daar zullen
we het ook in de toekomst
van moeten hebben. Vergeet
FOTO: PERSUNIE
niet dat hier een enorme
markt ligt Jaarlijks vliegen
6.5 miljoen Amerikanen van
en naar Europa".
Is Guitjens, in de twintig jaar
dat hij in Amerika woont,
meer Amerikaan dan Neder
landers geworden? „Ik ben
Nederlander. Mijn vrouw is
Nederlandse. En onze drie
kinderen zijn misschien ook
nog een beetje Nederlander.
Ik werk voor een Nederlands
bedrijf. Je mag mij dus nog
steeds Nederlander noemen.
Maar ik ben ook Amerikaan.
Hier is mijjn werk. Hier wil
blijven. Je mag me eigenlijk
een Nederlander noemen die
heeft ontdekt dat hij zich in
de VS toch wat beter heeft
kunnen ontplooien" En hoe
zit het met ziin Frans? Guit
jens lacht uitbundig. „Nu ja,
ik heb er toch mijn voordeel
mee gedaan. Het komt me
nog steeds goed van pas. En
het is natuurlijk een prachti
ge taal".
DEN HAAG ANC-leider
Nelson Mandela zit deze week
25 jaar achter de tralies. Voor
uitzichten dat hij in de nabije
toekomst op vrije voeten komt,
zijn er niet, aldus zijn advocaat
Ismail Ayob. De nu 69-jarige
Mandela werd in 1962 gearres
teerd en veroordeeld tot vijf
jaar gevangenisstraf wegens
opruiing en het illegaal verla
ten van Zuid-Afrika. Twee
jaar later werd hij op beschul
diging van terrorisme tot le
venslang veroordeeld. Mande
la is officieel nog steeds voor
zitter van het ANC, maar die
functie wordt waargenomen
door Oliver Tambo.
Nelson Mandela
Reden hartproblemen
kosmonaut onbekend
MOSKOU De Russische kosmo
naut Alexandr Lavejkin, die ver
vroegd werd teruggehaald uit het
ruimtestation Mir in verband met
hartproblemen, heeft alle medische
tests glansrijk doorstaan.
Dat heeft zijn cardioloog gisteren
gezegd. De artsen begrijpen nog
niet wat de oorzaak was van de
wijzigingen in het hartritme van de
kosmonaut, maar dokter Mukhar-
lyamov verklaarde dat „niets ab
normaals" was aangetroffen. De
arts zei dat het nog wel twee maan
den zal duren voor de oorzaak van
de afwijking die in de ruimte op
trad, is opgespoord.
BRUSSEL Het bekende „Belgi
sche trekpaard" loopt gevaar tegen
het eind van deze eeuw een „dieren
tuinfenomeen" te worden. Die nood
kreet komt van de Belgische land
bouwingenieur Paul Flore uit Dam
me. Er zijn in België op dit moment
nog maar vijf hengsten en zo'n vijf
tig merries van dit ras, aldus Flore.
Hij is van mening dat de overheid
van zijn land snel moet ingrijpen om
te voorkomen dat dit bekende Belgi
sche paarderas uitsterft. Veel trek
paarden zijn naar het buitenland
verdwenen, onder meer naar Neder
land. In België verdween de belang
stelling voor het paard sinds de in
trede van de tractor.
DONDERDAG 6 AUGUSTUS 1987 PAGINA 5
LISSABON Ex-president
Antonio Ramalho Eanes van
Portugal is afgetreden als lei
der van de Democratische
Vernieuwingspartij PRD, na
dat deze partij een verplette
rende nederlaag had geleden
in de parlementsverkiezin
gen van vorige maand. De
partij zag haar zeteltal in het
parlement slinken van 45
naar 7 zetels. Eanes zei dat
hij de partij wel nog op ande
re wijze van dienst wil zijn.
De aftredende partijleider
Eanes, een beroepsmilitair, is
tien jaar president van Por
tugal geweest.
Angolees vredesplan
voor zuidelijk Afrika
LUANDA Angola heeft de Vere
nigde Staten gisteren voorstellen ge
daan voor een akkoord over de
kwestie Namibië, zo heeft het Ango
lese persbureau ANGOP bericht. De
voorstellen zijn bedoeld om Namibië
zo snel mogelijk onafhankelijk van
Zuid-Afrika te maken. Angola wil
een bijdrage leveren door zich flexi
bel op te stellen ten aanzien van de
onderhandelingen over de onafhan
kelijkheid van Namibië en ten aan
zien van de terugtrekking van de Cu
baanse troepen uit Angola. De VS
hebben onderhandelingen met Ango
la eerder „tijdverspilling" genoemd,
zolang Cubaanse troepen in dat land
zijn gelegerd.
"JENEVE Nog enkele problemen moeten
korden opgelost tussen de VS en de Sovjet-
[Jnie voordat een verdrag over korte- en mid-
illange afstandsraketten kan worden gete
md, maar het akkoord is dichtbij.
)at zei gisteren Sovjet-minister van buiten-
indse zaken Sjevardnadze bij zijn aankomst in
lenève. Hij komt onderhandelen met delega-
s van de beide supermachten en over een
«spraak voor de ontwapeningsconferentie
n de Verenigde Naties. Tijdens die conferen
ce zal de Sovjet-Unie „een aantal nieuwe voor
tellen" doen.
SUSKE EN WISKE DE WOESTE WESPEN
Qtt U UW V0UUIMAP Of HIKL Tl BISNUPEP If BI Of
MTnoifiu itu omm zm mu umotn zeem
OBlEim 71 Mil MUF 700 PHO/IETEP H0067E Of Et'tl
Hootn zoo x mi nnuMwnn, mu, nm nu noot
Anti-Amerikaanse en anti-Saoedische leuzen schreeuwend, dra
gen Iraniërs een doodskist over het vliegveld van Teheran. Giste
ren kwamen de eerste vliegtuigen aan met gewonden en doden
van de rellen in Mekka.
(Vervolg van de voorpagina)
WASHINGTON De Vere
nigde Staten zijn begonnen
zich te wapenen tegen even
tuele aanslagen van Iraanse
zelfmoordcommando's in de
Perzische Golf. Behalve speed
boten worden ook speciale ge
vechtshelikopters van het le
ger naar de Golf gestuurd, om
daar acties van Iraanse Revo-
lutinaire Gardisten af te kun
nen slaan. Dit hebben anonie
me zegslieden van het Penta
gon gezegd.
De Washington Post schreef
gisteren, dat de gevechtsheli
kopters per vrachtvliegtuig
naar de Golf zullen worden
overgebracht. De tot de tanden
bewapende helikopters ver
moedelijk vier zouden op de
Amerikaanse marine-schepen
gestationeerd worden. De snel
le schepen zouden in een
vrachtschip naar de Golf geva
ren worden. De berichten zijn
nog niet officieel bevestigd.
Het besluit extra materieel te
sturen volgt op het dreigemen
ten ayatollah Khomeiny dat
duizenden met expiosieven
volgeladen bootjes klaarliggen
voor acties tegen de Ameri
kaanse vloot. De meeste in de
Golf gestationeerde Ameri
kaanse marine-schepen zijn
momenteel al met marine-he
likopters uitgerust, maar die
zijn niet bewapend met raket
ten of kanonnen omdat zij
meestal worden ingezet voor
verkenningsvluchten en de
bestrijding van onderzeeërs.
Inmiddels zijn drie Koeweitse
tankers bij de Golf van Oman
aangekomen, waar zij onder
Amerikaanse geplaatst worden
en vervolgens onder bescher
ming van de Amerikaanse ma
rine de Golf zullen binnenva
ren. Volgens zegslieden zal dit
konvooi de reis pas begin vol
gende week aanvaarden.
BREDA „Ik ben ervan
'39i* overtuigd dat de Nederlandse
125jf marine en vul de naam
ttuhnaar in van elke andere
tvt NAVO-bondgenoot graag
issS naar Perzische Golf zou
JjjJ, gaan om er de Amerikanen
J bij te staan. Elk krijgsmacht-
33.» onderdeel heeft er immers
25» baat bij om de gevechts-
kracht te optimaliseren tegen
i2jj| zo gering mogelijke risico's.
55.» Dat kan, door deel te nemen
!44» aan zo'n „oorlogje". Maar de
OW politiek voelt er niet voor.
Men vreest onder meer dat
49# deelname radicale reacties
00» van Iran uitlokt. Dat kun je
lafheid noemen, ja".
||A Luitenant-kolonel drs. Maar-
H ten C. Hoff, docent intema-
Hl tionale staatkunde aan de
B Koninklijke Militaire Acade
mie (KMA) in Breda, ligt be
at' paald niet wakker van de in-
ternationale commotie over
S de recente ontwikkelingen in
ttj de Golfoorlog tussen Iran en
U Irak. „Ik geloof dat het alle
partijen wel goed uitkwam
j dat de Bridgeton op een mijn
jj| liep. Voor de Verenigde Sta
ten, omdat door de explosie
aan de bondgenoten duidelijk
kon worden gemaakt dat de
Situatie wel degelijk riskant
was. En voor Iran, omdat dat
land werd gespaard voor ge
zichtsverlies. Het had immers
3 I gedreigd met maatregelen als
de Koeweitse tankers onder
Amerikaanse vlag zouden
worden gebracht en nu was
daar die bom, gelegd door
een „onzichtbare hand".
Maar volgens mij geven de
onlusten in Mekka een aan
zienlijk gevaarlijker dimensie
aan het conflict dan de Ame
rikaanse vlaggen".
Hoff twijfelt er niet aan dat
de oliestroom via de Golf na
genoeg ongemoeid zal blij
ven, ondanks alle dreigemen
ten. „Toen de oorlog tussen
Iran en Irak uitbrak, nu ze
ven jaar geleden, was er ook
al de vrees dat de Straat van
Hormoez zou worden afgeslo
ten. Dat vond ik toen al
overdreven. De landen rond
om de Golf zouden immers
zichzelf de das omdoen, ter
wijl het Westen toch de lang
ste adem heeft. Intussen is de
zogeheten „tankeroorlog" in
de Golf al vier jaar aan de
gang, zonder dat de olie
stroom daardoor werd beïn
vloed. Bovendien zijn de aan
vallen selectief: tankers zijn
bij voorkeur doelwit wan
neer ze leeg op weg zijn naar
de oliehavens. Ondanks hon
derdvijftig aanvallen op
tankschepen is in de Golf een
ramp uitgebleven als met de
Torrey Canyon, die in Bre-
tagne op de kust liep en
enorme milieuproblemen
veroorzaakte in de wijde om
geving".
Hulp
West-Europa betrekt 35 a 40
procent van zijn olie uit de
Golf, Japan zelfs 80 a 90 pro
cent en de Verenigde Staten
slechts zo'n zeven procent.
Toch weigeren de NAVO-
bondgenoten in te gaan op
verzoeken van de VS om bij
stand bij de Amerikaanse ac
tiviteiten in het gebied.
„De marine zou best willen",
Luitenant-kolonel Hoff
herhaalt Hoff. „Maar de poli
tiek voelt er dus niets voor.
Nog afgezien van de vrees
voor Iraanse represailles, is
de kiezersgunst er niet mee
te winnen. Er is immers olie
voldoende in voorraad en de
kans dat die stroom zou kun
nen worden onderbroken
spreekt de kiezers niet aan.
Het gebrek aan steun is trou
wens niet verrassend. Vorig
jaar kregen de VS ook nau
welijks steun voor zijn bom
bardement op Khadaffy's
hoofdkwartier in Libië".
Bij gebrek aan bondgenoot
schappelijke steun haalt Was
hington nu eigen miinenve-
gers, ooit ingezet tijdens de
Viëtnam-oorlog, uit de mot-
tenballen. Volgens Hoff zul
len de VS hoe dan ook voet
bij stuk houden in de Golf,
desnoods helemaal op eigen
houtje. „De Verenigde Staten
stellen zichzelf wereldwijd
verantwoordelijk voor het
handhaven van de interna
tionale vrede en veiligheid.
Dat wil Reagan in de Golf
demonstreren. Acties zoals in
de Golf moeten ook aan niet
direkt betrokken „vrienden"
in het gebied duidelijk ma
ken: als het nodig is, dan ko
men wij voor jullie op. Ame
rika heeft dus zeker meer
motieven dan het „garande-
54T ATHENE De Grieken staat het komende
- weekeinde weer een hittegolf te wachten. De
Griekse gezondheidsdiensten zijn gisteren be-
57H gonnen met het treffen van voorzorgsmaatre-
ss gelen en zijn paraat om eventuele slachtoffers
55' van de warmte op te vangen. Twee weken ge
leden werd het land ook al geteisterd door een
hittegolf met temperaturen van boven de 42
graden. Bijna duizend mensen zijn toen overle
den door onder meer uitdroging en ademha
lingsproblemen.
en 58 stoffelijke overschotten
van omgekomen pelgrims te
rug in hun land. De 35 over
levenden werden verwel
komd door premier Moessavi
en in Teheran demonstreer
den bijna een miljoen men
sen, vooral vrouwen. Moessa
vi herhaalde de Iraanse be
schuldiging dat de aanval op
de Iraanse pelgrims was be
raamd door de Saoedi's,
daartoe „aangespoord door
hun Amerikaanse advi
seurs".
ren van een vrij verkeer" in
de Golf. De VS zien vooral
kansen om het strategisch ge
legen Koeweit meer aan zich
binden. Maar volgens mijn
overtuiging zal dat niet zal
lukken. De Koeweiti's be
trekken hun wapens overal.
Ook de Sovjet-Unie pleegt er
forse investeringen. Het land
handelt met iedereen".
ANDRÉ HORLINGS
MANAGUA President
Daniel Ortega van Nicara
gua heeft de Amerikaanse
regering gevraagd onmid
dellijk besprekingen te
beginnen over het vrede
sinitiatief dat gisteren
door president Reagan is
bekendgemaakt. Gaan de
VS daarmee niet akkoord,
dan blijkt, aldus Ortega,
dat het initiatief een
„truc" is om de steun aan
de rebellerende Contra's
voort te zetten.
President Reagan diende zijn
voorstel, dat is opgesteld met
goedkeuring van Democrati
sche en Republikeinse Con
gresleden, gisteren geheel on
verwachts in. Het plan houdt
èen staakt-het-vuren in tussen
het nationale leger en de Con
tra's en nieuwe verkiezingen
in Nicaragua in ruil voor stop
zetting van de Amerikaanse
hulp aan de Contra's. Het be
wind in Managua moet vóór 30
september stappen onderne
men die leiden tot deze „ver
dergaande democratisering"
en anders gaat Reagan het
Congres opnieuw steun voor
de Contra's vragen. Het Con
gres ging vorig jaar met veel
hangen en wurgen akkoord
met humanitaire hulp en wa
penleveranties ter waarde van
honderd miljoen dollar.
Gezien het huidige standpunt
van de Sandinistische regering
in Managua maakt het plan
weinig kans van slagen. De re
gering Ortega wil dat Was
hington de eerste stap zet door
de financiële hulp en de wa
penleveranties aan de Contra's
te staken. Bovendien zijn in
Nicaragua pas drie jaar gele
den landelijke verkiezingen
gehouden, die volgens Mana
gua rechtsgeldig waren en
derhalve niet opnieuw hoeven
worden gehouden.
Reagans voorstel heeft de vijf
Midden-Amerikaanse landen
President Ortega van Nicara
gua is bereid met de Amerika
nen te onderhandelen over een
staakt-het-vuren.
FOTO: AP
die vandaag aan een twee
daagse vredesconferentie be
gonnen, overrompeld. Tijdens
deze bijeenkomst wordt het
initiatief van de Costaricaanse
president Arias besproken dat
onder meer voorziet in staakt-
het-vuren van alle gewapende
conflicten die zich momenteel
in Midden-Amerika afspelen.
De delegaties van die vijf lan
den (Guatemala, Costa Rica, El
Salvador, Nicaragua en Hon
duras) reageerden geïrriteerd
o\> Reagans onverwachtse
voorstel, omdat het hen in de
wielen zou rijden.
„Wij koesteren een diepe ach
terdocht omtrent alles wat met
Sresident Reagan te maken
eeft. Hij heeft volstrekt geen
geloofwaardigheid in Latijns-
Amerika of in Nicaragua", al
dus reageerde de Nicaraguaan
se minister van buitenlandse
zaken Descoto, daarmee ver
wijzend naar het Iran-Contra-
schandaal en Reagans fiat voor
illegale, particuliere steun aan
de Contra's.
EKKA Koning Fahd
van Saoedi-Arabië heeft
isteren gezworen dat hij
heilige plaatsen van de
slam en het Saoedische
territorium zal bescher
men tegen samenzwerin
gen en haat. De koning
«ageerde daarmee voor
het eerst op bedreigingen
uit Iran tegen het Saoedi-
iche vorstenhuis. Hij
prak alleen indirect over
bloedige botsing van
afgelopen vrijdag, waarbij
zeker 40Ö mensen om het
leven zijn gekomen.
„Wij zullen de verdediging
van ons vaderland en de hei
lige plaatsen Mekka en Me
dina met zielen en geld nooit
opgeven. Wij zullen onze
plicht als beschermer van de
Islam tegen de machinaties
van de wraakzucht niet ver
zaken", zei de koning tegen
de leiders van de pelgrims
delegaties uit 123 landen die
luitenant-kolonel Hoff (KMA):
de afgelopen week in Mekka
waren voor de jaarlijkse
Hadj. Eerder op de dag ver
klaarden Saoedische veilig
heidsfunctionarissen dat de
Iraanse pelgrims uit waren
op subversie in Mekka. Zij
zeiden dat er een complot
was geweest om de Grote
Moskee in Mekka te bezetten
en de aanwezige pelgrims te
dwingen ayatollah Khomeini
te aanvaarden als geestelijk
leider van alle moslims in de
wereld.
Gisteren keerden 35 Iraniërs
