Saoedi's wilden rust in Mekka
kopen met wapens voor Iran
t
North en Poindexter zijn de zondebokken
Iraanse pelgrims Mekka worden zwaar bewaakt
Nederland herbezint
zich op tolerantie
Tamiltijgers mogen
deel wapens houden
a 4 BUITENLAND
Bierfeest treedt
op tegen
bierpuldieven
Nieuwe astronauten
Ambassade
op Filipijnen
kampt met
valse
papieren
Gazastrook afgegrendeld na aanslag op commandant
CcldócSommtt
DINSDAG 4 AUGUSTUS 1987 PAGINA S
Tataren op proef
terug naar Krim
MOSKOU De Sovjet-Unie zal
wellicht vijfduizend Tataren toe
stemming geven zich op proef te
vestigen in de Krim. Dat heeft Va
lentin Falin, de hoofdredacteur van
het Sovjet-persbureau Novosti, vol
gens de Westduitse krant Frankfur
ter Rundschau gisteren gezegd. Fa-
lin zei dat de terugkeer van alle Ta-
karen naar de Krim onoverkomelij
ke problemen zou veroorzaken, om
dat het beste land al lange tijd in
bezit is van de huidige bewoners,
Russen. Zo'n driehonderd Tataren
Avorden door de politie nog omsin
geld in een park in Moskou. Zij de-
>ïponsteerden voor terugkeer naar
de Krim. Verwacht wordt dat zij de
stad worden uitgezet.
Mijnwerkers
Zuid-Af rika
gaan staken
JOHANNESBURG De leden
van de machtige Zuidafrikaanse
mijnwerkersbond gaan aanstaan
de zondag in staking. In zeker 28
goudmijnen en 16 steenkolenmij
nen wordt het werk neergelegd.
NUM-leider Ramaphosa zei dat
het de „de grootste staking tot
dusver" wordt. De bond eist een
loonsverhoging van dertig pro
cent (circa 350 gulden per
maand), meer vakantie, voedsel
en betere huisvesting. Uit voor
zorg hebben de grote mijncon-
cerns al een voorraad aangelegd
die overeenkomt met de produk-
tie van een maand.
Reagan weer
aan het werk
President Reagan heeft
gisteren zijn normale
werkzaamheden hervat
nadat hij was hersteld
van een neusoperatie.
Tijdens de operatie
werd huid verwijderd
dat door kanker was
aangetast. De president
voelt zich volgens
woordvoerder Fitzwater
weer goed en ontving
onder meer een groepe
ring voor het econo
misch herstel van Cen-
traal-Amerika en het
Caribisch gebied. Zijn
neus blijft in het ver
band totdat de hechtin
gen eruit zijn gehaald.
Canada eindigt
zoeken naar
vluchtelingen
TORONTO De Canadese regering
heeft gisteren na vier dagen een zoek
actie langs de Atlantische kust gestaakt,
nadat de vissersboot de Walvis, die ille
gale immigranten aan boord zou heb
ben, in Groot-Brittannié was gevonden.
De boot lag met motorstoring voor an
ker nabij Torbay, met alleen de beman
ning aan boord. De kapitein van de
Walvis was verbijsterd, toen hij hoorde
dat een massale zoekactie naar hem
was ingesteld: hij ontkende iets met het
smokkelen van vluchtelingen te maken
te hebben. De Canadese heeft aange
kondigd onmiddellijk weer te gaan zoe
ken als vernomen wordt dat nieuwe la
dingen illegalen onderweg zijn.
MUNCHEN De organisatoren van het
Oktoberfest in de Beierse hoofdstad
München gaan optreden tegen souvenir-
jagers. die vorig jaar 250.000 traditionele
bierpullen van een liter meepikten. „Wij
kunnen dit niet langer door de vingers
zien," zei de directrice van Vreemdelin
genverkeer Gabriele Weishëupl, die
meedeelde dat voortaan elke diefstal zou
worden aangegeven bij de politie. Het
verlies van pullen kostte het bierfeest
vorig jaar 750.000 mark. Het Oktober
feest verbiedt voortaan ook traditionele
dronkemansdansen op tafel, omdat ze te
gevaarlijk zijn.
Rebellen Haïti
slaags met leger
PORT-AU-PRINCE Haïtiaanse
opstandelingen hebben gisteren een
korte slag geleverd met het nationale
leger. De rebellen staan onder leiding
Bernard Sansaricq, die enkele jaren
als balling in de Verenigde Staten
heeft doorgebracht. Sansaricq leidde
in 1982 een opstand tegen ex-diacta-
tor Duvalier, maar dit mislukte. Hij
arriveerde gisteren in het plaatsje Je-
remie, ten zuiden van de hoofdstad,
met een aantal gewapende mannen
in drie auto's. Na een korte schoten
wisseling met soldaten vluchtte hij de
omringende heuvels in. Het groepje
had wapens bij zich, waarvan enkele
zouden zijn uitgedeeld onder boeren.
Twee mannen zouden zijn gearres
teerd.
WASHINGTON Saoe-
di-Arabië heeft in 1984
geprobeerd de rust in de
bedevaartstad Mekka te
kopen door via Israël
Amerikaanse wapens aan
Iran te leveren. Met deze
onthulling komt de Is
raëlische schrijver-jour
nalist Shmuel Segev in
zijn boek „The Iranian
Triangle" dat binnenkort
zal verschijnen. Het boek
is gebaseerd op inter
views met Israëlische
sleutelfiguren in de Iran-
Contra-affaire en op do
cumenten die hij via an
dere kanalen heeft ver
kregen.
Volgens Segev werd het idee
voor het plan in 1984 geboren
tijdens een ontmoeting tussen
de Iraanse wapenhandelaar
Manucher Ghorbanifar en de
Saoedische wapenhandelaar
en miljardair Ad nan Kashog-
gi, die over uitstekende con
tacten bij de Saoedische ko
ninklijke familie beschikte.
Ghorbanifar vertelde Kas-
hoggi bij die gelegenheid dat
Iran dringend wapens nodig
had om de oorlog met Irak
vol te houden en dat hij bo
vendien een goede vriend
was van Mehdi Kharoubi.
Kharoubi was door ayatollah
Khomeiny aangesteld als or
ganisator van de bedevaarten
naar Mekka en is tevens
voorzitter van de Organisatie
van Martelaren. Kharoubi en
zijn broer Hassan doken later
op als contactpersonen voor
de Amerikaanse functiona
rissen die betrekkingen pro
beerden aan te knopen met
„gematigde elementen" in
Iran om de Amerikaanse gij
zelaars vrij te krijgen.
De Saoedi's maakten zich in
die dagen reeds grote zorgen
over de onrust die de Iraanse
bedevaartgangers in Mekka
veroorzaakten, en Ghorbani
far hield Kashoggi voor dat
hij door zijn vriendschap met
Kharoubi een matigende in
vloed op de pelgrims zou
kunnen uitoefenen. Daarop
vloog de Iraniër met het pri-
vévliegtuig van Kashoggi
naar Riad, waar hij van ko
ning Fahd te horen kreeg dat
die „overvloedig" wilde beta
len voor rust in Mekka, en
daarmee was het concept van
„wapens voor Iran" geboren.
Ghorbanifar Suggereerde
tenslotte dat Kashoggi zijn
contacten in Israël zou aan
boren om een lading Israëli
sche wapens van Amerikaan
se makelij naar Teheran te
verschepen. Deze omweg
werd gekozen, omdat koning
Fahd meende dat hij voor de
verkoop van Saoedische wa
pens eerst toestemming aan
Washington moest vragen.
In het voorjaar van 1985
werd een Iraanse kolonel
naar Israël gestuurd om toe
zicht te houden op de opera
tie, die de codenaam „Cos-
mos" droeg. Als gedeeltelijke
betaling voor de wapens zou
Iran een op Irak buitgemaak
te Russische T-72 tank naar
Israël sturen; de Israëlische
militaire experts hadden gro
te belangstelling voor de con
structie hiervan Op het laat
ste moment trokken de Ira-
niërs zich echter terug, om
dat een bepaalde groepering
binnen het Iraanse leider
schap toch vreesde dat de Is
raëlische betrokkenheid te
duidelijk zou zijn. Manucher
Ghorbanifar ging op zoek
naar een andere manier om
Iran van wapens te voorzien,
hetgeen uiteindelijk zou lei
den tot de Amerikaanse
Iran-Contra Affaire.
(Vervolg van de voorpagina)
JEDDA Bewaakt door
zwaar bewapende Saoe
dische politiemannen
hebben de ongeveer
150.000 Iraanse pelgrims
de nacht doorgebracht in
de vlakte van Arafat,
tien kilometer buiten de
stad Mekka. Samen met
de twee miljoen andere
moslims begaven de Ira-
niërs zich vanmorgen
kort na het opkomen van
de zon weer naar Mekka,
waar de jaarlijkse pelgri
mage traditioneel wordt
afgesloten. Er reden poli
tiewagens mee en boven
de kilometerslange pro
cessie vlogen helikopters.
Na de rellen van vrijdag,
waarbij meer dan vierhon
derd mensen om het leven
kwamen, werden sommige
Iraanse pelgrims in de Saoe-
Zonder dat
daar verder
veel rucht
baarheid aan
werd gege
ven, meerde
gisteren Rus
sisch spiona-
geschip af bij
de Straat van
Hormoez.
Het schip
(voorgrond)
had een mij
nenveger op
sleeptouw.
dische media afgeschilderd
als terroristen. Zo onthulde
het dagblad Ozak dat er
20.000 goed getrainde Revo
lutionaire Gardisten onder de
pelgrims waren. Iran heeft
op zijn beurt wraak gezwo
ren en opgeroepen tot om
verwerping van net Huis van
Saoed, de Saoedische konink
lijke familie. Hoewel de situ
atie in Mekka ook gisteren
bijzonder gespannen was,
kwam het voor zover bekend
niet tot ongeregeldheden.
Uitingen van agressie en ge
weld waren er wel in Bei
roet. Daar werden gisteren
bommen gegooid naar de
lege Saoedische ambassade
en naar een gesloten Saoe-
disch cultureel centrum. In
Teheran hadden boze de
monstranten op het bloedbad
in Mekka gereageerd door
vier ambassades te bezetten,
waaronder die van Saoedi-
Arabië, waar vier diplomaten
werden vastgehouden. Een
hoge Saoedische regerings
functionaris zei dat drie van
de vier diplomaten inmiddels
vrijgelaten zijn. Zij bevonden
zien nog in Teheran, terwijl
de vierde nog in de ambassa
de vastzat.
Vietnam
De Amerikaanse regering
heeft de Iraanse pelgrims gis
teren verantwoordelijk ge
steld voor het bloedbad in
Mekka waar meer dan 400
doden vielen. Washington
meent dat de Saoedische au
toriteiten op „verantwoorde
lijke wijze" zijn opgetreden
toen zij ingrepen tijdens een
Iraanse demonstratie. De
meeste slachtoffers zouden
onder de voet zijn gelopen
toen een grote menigte pel
grims in paniek raakte en op
de vlucht sloeg.
De Verenigde Staten zullen
binnen tien dagen weer drie
Koeweitse tankers onder een
nieuwe naam registreren, zo
dat ze onder Amerikaanse
vlag kunnen gaan varen en
een Amerikaanse vlootescor-
te krijgen tijdens hun vaar
tocht door de Golf. Militaire
deskundige in de VS vrezen
dat de Perzische Golf een
soort „Vietnam ter zee"
dreigt te worden. De Ameri
kaanse marineschepen of
schoon uitgerust met ultra
moderne technologische
snufjes zouden in niet op
gewassen zijn tegen een soort
„guerilla-oorlog" te water.
Iraanse Revolutionaire
Wachters bedienen zich in de
Perzische Golf van kleine
speedbootjes waarmee ze snel
actie kunnen ondernemen.
Ze kennen de wateren, met
zijn talloze ondiepe plaatsen
waar geen scheepvaartver
keer mogelijk is, als hun
broekzak. Bovendien kunnen
de goed getrainde Wachters
terugvallen op de lange
Iraanse kustlijn en op moei
lijk op te sporen thuisbases.
Hun bootjes waarmee
waarschijnlijk ook de mijnen
worden gelegd zijn voor
de Amerikaanse schepen
nauwelijks waarneembaar.
EINDE OPENBARE VERHOREN IRAN- CONTRASCHANDAAL:
(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
WASHINGTON „Dit is
een huiveringwekkend
verhaal van bedrog en ar
rogante miskenning van
de wet geweest". Dat zei
senator Daniel Inouye gis
teren aan het einde van
de drie maanden durende
verhoren, die de twee
commissies van het Ame
rikaanse Congres hebben
gehouden om de Iran-
Contra-affaire te onder
zoeken.
In de afgelopen elf weken
draafden dertig getuigen op en
bekeken de commissieleden
200.000 documenten. Senator
Inouye, die voorzitter is van
de Senaatscommissie, zei dat
nog vele vragen onbeantwoord
zijn gebleven. Maar er is, vol
gens hem, wel een totaalbeeld
van de gehele Iran-Contra-af-
faire ontstaan. De twee com
missies (van de Senaat en het
Huis van Afgevaardigden) lij
ken kolonel North, admiraal
Poindexter en in mindere
mate wijlen CIA-directeur
William Casey als de zonde
bokken in deze affaire te be
schouwen. President Reagan
zou blijkens de verhoren wel
geweten hebben van wapen-
verkopen aan Iran en van
(verboden) steun aan de Con
tra's, maar niet hebben gewe
ten dat de winsten van de
Iraanse aankopen naar de
Contra's werden doorgesluisd.
Senator Inouye nam fel stel
ling tegen de onder anderen
door kolonel North en admi
raal Poindexter uitgedragen
visie van een „in het geheim
opererende regering, geleid
door leden van de staf voor de
Raad voor Nationale Veilig
heid (NSC), die het niet nodig
vinden verantwoordelijkheid
af te leggen aan welke geko
zen regeringsfunctionaris dan
ook, inclusief de president".
Afgevaardigde Lee Hamilton,
voorzitter van de commissie
van het Huis van Afgevaar
digden concludeerde dat „de
president niet wist wat zijn ei
gen staf deed".
De speciale commissies zullen
de komende dagen nog tal van
mensen voornamelijk CIA-
functionarissen achter ge
sloten deuren verhoren. Bin
nen twee maanden hopen de
commissies tenslotte hun eind
rapport op tafel te leggen. Pre
sident Reagan zal de volgende
week, in een tv-toespraak tot
het Amerikaanse volk, op de
Iran-Contra-affaire ingaan.
Het is niet uitgesloten dat
Reagan in diezelfde toespraak,
opnieuw steun zal vragen voor
de Contra's.
deelt de
blijdschap met
minister
Weinberger
over de afloop
van de
hoorzittingen.
FOTO: EPA
FLIP
waitoocfcta
•Wae&i, zodtó
yzffisieEKt
«sus.'
WE. SSKW) «im gswoct)
NTfc li.AOtt ÏN....
SflflWKiMfcT SlECtfTS
VGLESXi...-
Bijzonder trots presenteert de minister van wetenschap en technologie Heinz Riesenhuber de
twee vrouwelijke kandidaten voor een Westduitse ruimte-expeditie. Heike Walpot en Renate
Brümmer (I) krijgen met drie mannelijke collega's een opleiding voor het ruimtelaboratorium
D-2 dat in 1991 gelanceerd zal worden. De astronauten werden geselecteerd uit 1.800 kandi
daten.
DEN HAAG/MANILA
De Nederlandse ambassa
de op de Filipijnen kampt
met het grote probleem
dat aan minderjarige Fili-
pijnse kinderen paspoor
ten en visa moeten wor
den verstrekt op grond
van officieel gewaarmerk
te documenten, waarvan
echter is komen vast te
staan dat ze vervalst zijn.
Het Tweede Kamerlid
Van der Sanden (CDA) is
dit ter ore gekomen tij
dens zijn bezoek aan de
Filipijnen, als vertegen
woordiger van het Neder
landse parlement.
Van der Sanden heeft daar
over een gesprek gevoerd met
de Nederland ambassadeur in
Manila. Deze verzekerde hem
dat het om vervalste papieren
faat, die door een nog onbe-
ende organisatie worden ge
bruikt om schijnhuwelijken te
arrangeren. Tot nu toe hebben
zich voorzover bekend drie
honderd gevallen van verval
sing voorgedaan. Ook de schij-
nadoptie, waarna de kinderen
in Europese landen in de
jeugdprostitutie terechtkomen,
vormt voor de ambassade een
nog onopgelost probleem.
Of de Filipijnse autoriteiten
inmiddels actie hebben onder
nomen tegen deze praktijken,
kan Van der Sanden niet zeg
gen. „Ons bezoek was puur in
formatief en ik heb daarom
niet verder kunnen spreken
met de betrokken Filipijnse
autoriteiten".
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIILAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER F1LMS.MUZIEK
THEATER, RECREATIE.EXPOSITIES
EN ELK COMPLETE AGENDA
AMERIKAANS WEEKBLAD „TIME":
DEN HAAG Een land
van druggebruikers, van
dalisme, misdaad en por
nografie. Zo ongeveer
wordt Nederland deze
week afgeschilderd door
het Amerikaanse blad
„Time", dat een kritisch
omslagverhaal heeft ge
wijd aan de Nederlandse
tolerantie. Volgens Time
zijn de grenzen daarvan
nu wel bereikt en zou in
ons land een brede maat
schappelijke discussie aan
de gang zijn over een ge
wenste terugkeer naar
orde en gezag.
Time-verslaggever Jordan
Bonfante heeft zich duidelijk
verbaasd over wat in ons
land allemaal mogelijk is.
Krakers die de straat beheer
sen, publieke drugsverkoop
in Amsterdam, euthanasie
plegende artsen en kunstma
tige inseminatie bij lesben-
nies krijgen alle aandacht in
een zeven pagina's tellend
artikel. Bonfante werd over
deze zaken ingelicht door
Wibo van de Linde, corres
pondent voor Time in Ne
derland en tevens hoofd van
radio en televisiezaken van
de AVRO.
De Amsterdamse burgemees
ter van Thijn laat weten dat
wat hem betreft de maat vol
is. „Als de misbruik van tole
rantie gaat overheersen,
wordt Amsterdam een into
lerante stad", zegt hij in een
interview. Milieuminister Ed
Nijpels is het daar roerend
mee eens en vraagt zich af of
de Nederlanders niet te ver
zijn gegaan in hun gevoel
voor tolerantie. Volgens
Time kunnen krakersgeweld
en drugshandel de Neder
landse reputatie schaden als
gunstig land voor investerin
gen.
COLOMBO Een Srilan-
kaanse regeringsfunctio
naris heeft vandaag laten
weten dat de Tamilop-
standelingen niet alle wa
pens zullen inleveren, zo
als is voorzien in een vre
desakkoord tussen India
en Sri Lanka. Hij zei dat
met name de Bevrijdings
tijgers van Tamil Eelam
een beperkt aantal wa
pens willen houden, niet
zozeer uit vrees voor het
Srilankaanse leger maar
ook in verband met ge
vechten met andere Tami-
lorganisaties.
t
De inlevering van de wapens
door Tamils zal niet eerder
worden afgesloten dan don
derdag, zo wordt algemeen
verwacht. De belangrijkste
Tamilorganisatie heeft tot
nog toe geweigerd haar wa
pens in te leveren. Die inle
vering zou maandag al moe
ten zijn geschied, maar het
regeringsblad Daily News
wist te melden dat Sri Lanka
heeft ingestemd met een In
diaas verzoek om de Tamils
drie dagen meer de tijd te ge
ven hun wapens in te leve
ren.
Het onafhankelijke dagblad
Island meldde vandaag dat
de Tijgers zullen proberen
om de politieke organisatie
TULF (het Verenigd Tamil
Bevrijdings Front) te verhin
deren deel te nemen aan de
nieuw te vormen regering
voor de Noordelijke en Oos
telijke Provincies. Een
woordvoerder van de Tijgers
zou hebben gezegd dat de da
gen van de traditionele poli
tici voorgoed voorbij zijn.
GAZA Het Israëlische
leger heeft gisteren de be
zette Gaza Strook geheel
afgegrendeld, nadat zon
dag de commmandant van
de militaire politie was
vermoord. In een aantal
stadswijken is nog steeds
een uitgaansverbod van
kracht.
Alle wegen van en naar Gaza
zijn afgesloten, en ook de vis
sersschepen kunnen de haven
niet meer in of uit. Vele hon
derden mensen zijn verhoord,
maar er zouden nog geen ar
restaties ziin verricht. De
voormalige burgemeester van
Gaza Stad, Rashad Al-Shaw-
wa, heeft de aanslag op de of
ficier veroordeeld, maar kriti
seerde de maatregelen van het
leger als „een collectieve
straf." De 22-jarige comman
dant werd van dichtbij met
een pistool doodgeschoten toen
hij met zijn auto door het cen
trum van de stad reed. De ver
antwoordelijkheid voor de
aanslag werd enkele uren later
opgeëist door Strijdmacht 17,
een commandogroep van de
Palestijnse Bevrijdingsorgani
satie (PLO). Het Palestijnse
persbureau PPS heeft gemeld
dat commandant Tal heeft ge
werkt in het gevangenenkamp
Ansar II in de Gaza Strook,
waar vooral Palestijnen wor
den vastgehouden. Het Israëli
sche leger ontkent dat.
