Werkloosheid daalt
met moeite naar
Huren drie procent omhoog
en woonsubsidies omlaag
Economie langzaam maar
zeker in minder ruw vaarwater
Straks met 500.000 dagelijks in de file
Raad van State moet het allemaal nog zien
ECONOMIE
Koninklijk
huis kost
31,5 miljoen
HUISVESTING
Bouwcorporaties moeten
800 miljoen inleveren
VERKEER
Rem op
spreiding PTT
Onzekere factoren
dwingen tot doorgaan met ombuigen
DEN HAAG - De Nederlandse
economie komt, ondanks een
lichte stagnering komend jaar
en ondanks de tegenvallende
daling van de werkloosheid,
langzaam maar zeker toch in
minder ruw vaarwater. Maar
doorgaan met ombuigen blijft
volgens minister Ruding van
financiën dringend noodzake
lijk, omdat onzekere factoren
als de olieprijs, waaraan de
prijs van het aardgas gekop
peld is, de koers van de dol
lar en het rente-niveau nog
altijd een veel te grote invloed
hebben op inkomsten en uit
gaven van de staat.
Maar ook binnenlandse ontwikke
lingen maken het moeilijk in eigen
huis orde op zaken te stellen, zo
als de sterk gestegen subsidies
ten behoeve van met name het
openbaar vervoer, de studiefinan
ciering, de landbouw (via de Euro
pese Gemeenschap) en de wo
ningbouw. Die subsidies bedragen
gezamenlijk veertig miljard gul
den. Dat is bijna een kwart van de
totale rijksuitgaven.
Mede daardoor is het financie
ringstekort nog altijd veel te hoog
(7,2 procent). De staat moet dus
doorgaan met het lenen van geld.
Dat brengt meteen een tweede
probleem met zich: de betaling
van rente en aflossing. Volgens de
Miljoenennota kan, wanneer niet
tijdig wordt ingegrepen, het totaal
bedrag aan rente en aflossing in
1995 opgelopen zijn tot zes mil
jard gulden per maand. Een
lichtpunt is de naar verhouding
lage rentestand van dit moment,
waardoor de rentelast nu nog
enigszins meevalt. Maar dat kan
heel snel veranderen. Ruding zei
tijdens een persconferentie over
de Miljoenennota nadrukkelijk
geen enkele voorspelling over de
toekomstige ontwikkeling van het
rentepeil te kunnen doen.
OPEN EINDE
Een andere onzekere factor vor
men de zogenaamde open-einder-
egelingen die het indammen van
de overheidstekorten zwaar „fru
streren" en die ook volgend jaar
vrijwel zeker tot forse overschrij
dingen van de afzonderlijke be
grotingen zullen leiden. Open-ein
deregelingen kennen geen maxi
mum: daartoe behoren ondermeer
de bijstands- en werkloosheidsuit
keringen, de individuele huursub
sidie en een groot deel van de on
derwijsuitgaven. De kosten van
deze regelingen zijn inmiddels tot
een bedrag van ruim 56 miljard
opgelopen. Een en ander betekent
dat iets meer dan de helft van de
rijksuitgaven naar subsidies en
open-einde regelingen gaat.
Het staat voor Ruding vast dat op
korte termijn krachtige maatrege
len nodig zijn om tot een aanzien
lijk betere beheersing te komen
van de uitgaven die elke minister
afzonderlijk doet. Omstreeks de
jaarwisseling wil het kabinet daar
over besluiten nemen.
PAS VOLGEND
VOORJAAR
Uit de Macro Economische Ver
kenning die het Centraal Planbu
reau tegelijk met de Miljoenennota
uitbrengt, blijkt dat pas volgend
ONZE SCHULD
DEN HAAG - De werkloosheid
daalt volgend jaar slechts
mondjesmaat met 25.000 naar
655.000. Dat is aanzienlijk
minder dan de jaarlijkse ver
mindering met 50.000 waartoe
het kabinet en de sociale part
ners zich in afspraken hadden
verplicht.
De doelstelling de werkloosheid
terug te dringen tot 500.000 in
1990 (waaraan premier Lubbers
vorig jaar zelfs zijn politieke lot
verbond) wordt steeds moeilijker
te realiseren. Dit is niet alleen het
gevolg van de tegenvallende eco
nomische groei en de stagneren
de arbeidstijdverkorting. Ook de
nog altijd grote stroom nieuwko
mers op de arbeidsmarkt (in
1988 naar schatting 80.000) leidt
er toe dat de werkloosheid min
der snel daalt.
Minister De Koning van sociale
zaken en werkgelegenheid beti
telt deze ontwikkeling als „zorge
lijk". Hij hoopt dat werkgevers en
vakbeweging loonmatiging zullen
nastreven en in de cao's afspra
ken zullen maken voor verdere
vermindering van de werkloos
heid. „Alleen gezamenlijke in
spanningen, zowel in beleid als in
uitvoering, zullen de zozeer ge-
DEN HAAG - De Raad van
State heeft met gemengde ge
voelens naar de Miljoenennota
gekeken. Het algemene beeld
dat uit dit kabinetsstuk naar
voren komt, ontmoet waarde
ring. De economie herstelt
zich, zij het in traag tempo; de
inflatie is tot staan gebracht;
grote financiële tegenvallers
blijken redelijk opgevangen te
kunnen worden en er komt
eindelijk iets terecht van de zo
lang nagestreefde belasting
verlaging, constateert de'
Raad van State met tevreden
heid.
Maar verschillende onderdelen van
het kabinetsbeleid stuiten op kri
tiek en soms felle kritiek. De Raad
vindt dat het kabinet zich veel te
positief uitlaat over de daling van
de werkloosheid. „De groei van de
werkgelegenheid in 1987 en 1988
zal, in arbeidsjaren gerekend, niet
voldoende zijn om de groei van de
beroepsbevolking te compense
ren". De Raad begrijpt dan ook
niet hoe het kabinet kan zeggen
dat de werkloosheid in 1990, zoals
beloofd in het regeerakkoord, te
ruggebracht zal zijn met tweehon
derdduizend personen.
Ook maakt de Raad van State zich
zorgen over de „hardheid" van het
bezuinigingspakket, waarmee het
kabinet het financieringstekort wil
beteugelen. Sommige maatregelen
bestaan in feite uit het interen op
reserves: van het spoorwegpensi
oenfonds, van de omroep en van
ontvangsten uit de toekomstige NV
PTT. Ook vraagt de Raad zich af
wat er nu eigenlijk bespaard wordt
door het geld voor de bouw van
woningwetwoningen en academi
sche ziekenhuizen voortaan op de
kapitaalmarkt te (laten) lenen. Cij
fermatig is het een besparing dat
de benodigde bedragen niet meer
voorkomen op de Rijksbegroting,
„maar In hoeverre zij nationaal-
economisch gezien tot reële be
sparing leiden is minder duidelijk".
NIET STERK
De regering stelt dat de benodigde
ombuigingen wel degelijk verwe
zenlijkt worden, doordat sommige
maatregelen in de loop der jaren
steeds meer voordeel voor de
schatkist zullen opleveren. De
Raad van State acht dit argument
„niet sterk". Hij wijst erop dat de
beheersbaarheid van de rijksuitga
ven nog steeds grote zorgen baart.
Zie: de miljardenoverschrijdingen
van de begroting voor dit jaar.
„Bovendien leert de praktijk dat bij
de tenuitvoerlegging van ombuigin
gen in niet weinige gevallen vertra
gingen plegen op te treden".
Hoewel de Raad van State aan-
BELAST1NG OP INKOMEN
WINST EN VERMOGEN
KOSTPRIJS VERHOGENOE
voorjaar duidelijk zal zijn, of het
lukt de werkloosheid in 1990 tot
500.000 te laten dalen. Dan is
meer zicht ontstaan op de interna
tionale ontwikkelingen waarop mi
nister Ruding doelde, en is even
eens meer bekend over de manier
waarop de andere ministers erin
slagen hun begroting in bedwang
te houden.
De koers van de dollar heeft vorig
jaar en dit jaar een scherpe daling
doorgemaakt waardoor in ons
land de prijs van het aardgas
daalde, als gevolg van de koppe
ling met de dollarkoers. De men
sen hielden meer geld over, zodat
de consumptie flink toenam en
bedrijven meer gingen investeren.
Deze voor de economie uiterst be
langrijk gebleken impuls is uitge
werkt, waardoor de groei van zo
wel de investeringen als de con
sumptie bescheiden zal zijn. In het
licht van deze ontwikkeling past
het feit dat de werkloosheid min
der snel daalt. Echter hier staat
weer tegenover dat de export af
gelopen maanden flink gegroeid
is. Waartoe deze ontwikkelingen
precies zullen leiden, is op dit mo
ment nog niet te zeggen.
wenste daling van de werkloos
heid mogelijk maken. Ik hoop dat
we het beter zullen doen dan de
nu geraamde daling van 25.000",
aldus De Koning.
Het kabinet trekt volgend jaar
bijna 200 miljoen gulden extra uit
voor de bestrijding van de werk
loosheid. In totaal wordt in 1988
een miljard gulden besteed aan
het arbeidsmarktbeleid. Ver
wacht wordt dat volgend jaar
150.000 mensen zullen deelne
men aan de zogeheten „arbeids
marktmaatregelen", zoals om
scholing, bijscholing en stagere
gelingen voor werklozen, waarbij
opnieuw werkervaring kan
worden opgedaan.
DEN HAAG - Het Huis der Ko
ningin, traditioneel hoofdstuk I
van de rijksbegroting, kost de
schatkist volgend jaar ruim
31,5 miljoen gulden. Eén derde
van dit bedrag bestaat uit de
„uitkeringen" aan de vijf leden
van het Koninklijk Huis die
daarvoor in aanmerking ko
men: koningin Beatrix, prins
Claus, prins Willem-Alexander,
prinses Juliana en prins Bern-
hard.
De overige uitgaven worden
vooral veroorzaakt doordat de
koningin en haar moeder grote
aantallen personeel in dienst
hebben (hadden): respectieve
lijk 234 en 69. De salarissen en
pensioenen van deze mensen
mogen worden gedeclareerd
bij het ministerie van binnen
landse zaken. De rekeningen
die verband houden met trans
portmiddelen (vliegtuigen, au
to's, koetsen, paarden, boten)
worden ingediend bij het de
partement van verkeer en wa
terstaat. Het ministerie van
volkshuisvesting betaalt de
„woonlasten" van het Konink
lijk Huis.
Netto-uitkeringen In 1988 aan:
Koningin Beatrix 5,7 min
Prins Claus 1,1 min
Prins Willem-Alexander 1,3
min
Prinses Juliana 1,5 min
Prins Bernhard 0.9 min
UITGAVEN
In miljoenen gtd. (excL aft. an aanm.)
fmanc.tefcort is 26500
dringt op het zo snel mogelijk ver
groten van de „budget-discipline"
van de ministers, maakt zij toch
ernstig bezwaar tegen één van de
maatregelen waarmee minister Ru
ding (financiën) dit wil bereiken.
Met betrekking tot de zogeheten
open-einderegelingen (bijvoor
beeld de bijstandsuitkeringen en
de individuele hursubsidie) wil het
kabinet eventuele tegenvallers in
de eerste plaats verhalen op de re
geling zelf. Daardoor zouden de
belanghebbenden, bijvoorbeeld
bijstandsmoeders en minder
draagkrachtige huurders, gedu
peerd worden. De Raad van State
vindt dat dit niet aangaat, omdat
de betreffende regelingen ontwor
pen zijn om mensen met lage inko
mens te helpen. Als de open-ein
deregelingen meer kosten dan was
verwacht, zal van geval tot geval
bekeken moeten worden hoe dat
moeten worden opgevangen, aldus
de Raad.
GEMEENTE-EN PftOVMCCFONOS
AFDRACHT AAN EG
RENTE EN AFLOSSING NAT SCHULD
UfTGAVEN VAN tOAf\A^
de RUKSO VERHEN) 1Ö4U4Z
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1987
LEID5E CU U KAN 1'
PAGINA 15
DEN HAAG - Wonen zal,
vooral voor de lagere Inko
mens, volgend jaar wederom
flink duurder worden. Staats
secretaris Heerma wil dat op
1 juli de huren met drie pro
cent worden verhoogd. In het
verleden werd zo'n verhoging
grotendeels gecompenseerd
door de individuele huursubsi
die. Maar dat kan nu niet, om
dat Heerma, zoals hij al
eerder bekend maakte, ook
op deze post flink moet bezui
nigen.
Ook de (aanstaande) eigenaren
van woningen worden niet ge
spaard. De jaarlijkse subsidie voor
premiekoopwoningen gaat omlaag
en de premieregeling voor duurde
re koopwoningen (premie-B) ver
dwijnt in '88 zelfs helemaal. Nog
een bezuiningsmaatregel is dat het
gesubsidieerde bouwprogramma
(bijna 80.000 woningen) aanmerke
lijk kleiner van omvang is dan in
1987. Het gaat hier om de wonin
gen in de woningwet- en premie
sector.
Staatssecretaris Heerma zegt in
zijn begroting dat een „herbezin
ning op de verantwoordelijkheden
moet plaatsvinden". In gewoon Ne
derlands betekent dit dat de bur
ger de komende jaren een groter
deel van de woonlasten zelf zal
moeten betalen. Het budget voor
het departement van volkshuisves
ting, ruimtelijke ordening en milieu
beheer is volgend jaar bijna 1,2
•miljard lager, zodat minister Nijpels
en staatssecretatis Heerma hun
uitgaven tot 15 miljard moeten be
perken.
Het grote probleem voor Heerma
is dat van de volkshuisvestingspot
(12,8 miljard) zo'n zestig procent in
feite al is uitgegeven: 7,4 miljard
gaat op aan jaarlijkse subsidies
voor reeds gebouwde premie- en
woningwetwoningen. Van het res
terende bedrag gaat 1 miljard naar
de stadsvernieuwing en 1,7 miljard
is gereserveerd voor de individuele
huursubsidie.
Zo blijft er nog 2,5 miljard gulden
over nieuwe maatregelen. Dat
DEN HAAG - De woningbouwcorporaties zullen van het rentevoordeel -
als gevolg van het vervroegd aflossen van de rijksleningen - niet alleen
mogen genieten. Staatssecretaris Heerma wil dat zij in enkele jaren 800
miljoen gulden storten in een nog op de richten Centraal Fonds.
De bewindsman wil deze heffing gebruiken om armlastige corporaties te
saneren en om een deel van het woningverbeteringsprogramma te finan
cieren. Het totale rentevoordeel van de corporaties - die tot nu toe voor
30 miljard aan leningen vervroegd hebben afgelost - is volgens bereke
ningen van het ministerie veel hoger: zo'n 2,5 tot 3 miljard gulden. Vol
gens Heerma zit men met de heffing van 800 miljoen gulden dus aan de
„veilige kant".
Nu zij niet meer bij het rijk mogen lenen, wil Heerma het voor de corpo
raties gemakkelijker maken leningen op de kapitaalmarkt te krijgen.
Volgend jaar wordt, na twee jaren van herstel, een vertraging in de
bouwproduktie verwacht. foto: dijkstra
wordt grotendeels opgeslokt door
een gesubsidieerd nieuwbouwpro-
gramma van 79.500 woningen en
een afgeslankt verbeteringspro
gramma voor ruim 57.000 bestaan
de woningen (was dit jaar bijna
70.000). Corporaties mogen vol
gend jaar 500 woningwetwoningen
minder bouwen dan de 30.000 van
dit jaar, maar ze mogen wel meer
geld uitgeven per woning. Om kwa
litatief betere en ruimere woning
wetwoningen te kunnen bouwen,
zullen de maximale stichtingskos-
'ten (bouw- en grondkosten) met
bijna 7.000 gulden worden opge
trokken tot de grens van
115.103.-
MAATREGELEN
De belangrijkste maatregelen uit
Inzinking in
bouw verwacht
DEN HAAG - Na twee jaren
van herstel wordt voor '88 een
vertraging in de bouwproduk
tie verwacht. De bezuinigingen
op de volkshuisvesting en de
onzekerheden in de grond-,
water- en wegenbouw zullen
naar verwachting een „lichte
inzinking" in de bouwsector
veroorzaken.
Een verschuiving van het
bouwprogramma naar de vrije
sector maakt de bouwmarkt
ook gevoeliger voor economi
sche factoren. „Daardoor be
staat het gevaar, dat bij tegen
vallende economische ontwik
kelingen een daling van het
bouwproduktievolume op
treedt", zo meldt minister Nij
pels van VROM in zijn begro
ting.
De werkloosheid onder bouw
vakkers daalt weliswaar ten
opzichte van vorige jaren,
maar is nog altijd veel te hoog.
Eind juli bedroeg het aantal
werklozen 55.000, van wie
meer dan de helft al langdurig
zonder baan zit.
de begroting voor volkshuisves
ting:
de jaarlijkse bijdrage voor pre-
mie-A-woningen gaat omlaag van
4.000 naar 3.600 gulden. Ander
zijds wordt de premie-A-sector uit
gebreid tot woningen met een
prijskaartje van 148.000 gulden;
de woningen uit de (opgeheven)
premie-B-sector worden in het
bouwprogramma overgeheveld
naar de vrije-sectorwoningen met
een eenmalige bijdrage van het
rijk. Die bijdrage gaat overigens
omlaag van 6.500 naar 5.000 gul
den;
de regeling voor vrije-sectorwo
ningen met een bijdrage van
20.000 gulden (stadsvernieuwings
gebieden) vervalt. In plaats daar
van mag voor 4.300 premie-C-wo-
ningen extra subsidie worden ver
strekt voor hoge grondkosten in
stadsvernieuwingsgebieden;
op het budget voor woningver
betering wordt 252 miljoen gekort.
Woningbouwcorporaties zullen
meer moeten putten uit de eigen
reserves;
energiebesparende maatregelen
worden niet meer apart gesubsi
dieerd en de subsidieregeling voor
oudere huurders bij verhuizing
wordt afgeschaft;
de rijksleningen voor woningwet
woningen worden afgeschaft. Cor
poraties moeten in het vervolg op
de kapitaalmarkt gaan lenen;
de eerder aangekondigde bezui
nigingsmaatregelen op de indivi
duele huursubsidie zullen per 1 juli
'88 worden doorgevoerd.
DEN HAAG - De verhuizing
van 2200 PTT'ers vanuit Den
Haag naar Groningen zal niet
in 1990 maar pas in 1992
worden voltooid. Dit levert een
besparing van 54 miljoen gul
den op. De aard en omvang
van de hele operatie blijft ech
ter onaangetast.
Er komt meer tijd vrij voor om
scholing van PTT'ers die niet mee
willen naar het noorden. Daardoor
hoeft minder wachtgeld betaald te
worden. Bovendien heeft de PTT
meer tijd voor het aantrekken van
personeel in Groningen.
De PTT verwacht volgend jaar een
winst van 1,4 miljard gulden te
boeken. Dat is ruim 123 miljoen
meer dan over dit jaar. Het Staats
bedrijf zal volgend jaar naar schat
ting 1,9 miljard gulden aan de
schatkist afdragen.
In de telecommunicatie wil de PTT
met meer nieuwe produkten ko
men. Zo wil men de concurrentie
uit het bedrijfsleven het hoofd bie
den. Tarieven voor internationaal
telefoon- en dataverkeer gaan om
laag. De tarieven die in rekening
worden gebracht bij aanleg en ver
huizing en de voorrijdkosten zullen
echter stijgen.
De werkgelegenheid bij de PTT zal
volgend jaar, In volledige arbeids
plaatsen gemeten, met 495 banen
afnemen. Bij het aantrekken van
nieuw personeel wil de PTT voor
75 procent putten uit jongeren tot
26 jaar. Verder krijgen 200 jonge
ren een leer-arbeidsovereenkomst.
DEN HAAG De dagelijkse
filevorming maakt investeren
in het wegennet volgens mi
nister Smit-Kroes hard nodig.
De Randstad en internationale
wegverbindingen krijgen daar
bij voorrang.
„Het is één minuut voor twaalf",
aldus de minister. Volgens bereke
ningen zal het autobezit groeien
van vijf miljoen nu naar acht mil
joen rond 2010. Als de huidige ont
wikkelingen doorgaan zullen er in
1995 dagelijks 500.000 mensen In
de file staan. De minister bena
drukt dat een beter wegennet ook
van groot belang is voor de inter
nationale vervoers- en distributie
functie van Nederland.
Onlangs heeft het kabinet besloten
particuliere bedrijven vier tunnels
in de Randstad met bijbehorende
wegen te laten aanleggen. Hier
door komt vanaf 1989 1,5 miljard
gulden vrij voor investeringen in
andere wegen. Vast staat dat weg
gebruikers meer voor dat gebruik
moeten gaan betalen.
OPENBAAR VERVOER
Smit-Kroes kondigt voor het open
baar vervoer tariefsverhogingen
aan tenzij de vervoersbedrijven in
staat zijn op andere wijze 100 mil
joen gulden te bezuinigen in de ja
ren 1988-1990. In de begroting is
de bijdrage aan de NS met 22 mil
joen gulden gekort. Stads- en
streekvervoer krijgen f miljoen
minder. Overigens verwacht de mi
nister dat het gebruik van de trein
tussen nu en 1995 met zes procent
zal toenemen. Voor het stadsver
voer wordt die toename geschat
op twee procent, maar bij het
streekvervoer zal het aantal reizi
gers met vijf procent dalen.
De minister houdt vast aan de
doelstelling dat het aantal ver
keersslachtoffers tot het jaar 2000
met 25 procent moet verminderen.
Ter bevordering van de verkeers
veiligheid bepleit zij de invoering
van een „voorlopig rijbewijs" voor
beginnende automobilisten. Daar
naast moet een puntensysteem
voor overtredingen worden inge
voerd. Bij een bepaald aantal pun
ten dient het rijbewijs te worden
ingenomen.
De verkeersproblematiek met name in de Randstad vraagt dringend om een oplssing.
foto: dijkstra
