Tamils wachten nog
op werkelijke vrede
Ij
Wapenleveranties aan Irak
gaan Frankrijk opbreken
BUITENLAND
ËoidócGouoatii
Zeker 69 doden bij bom
aanslag in Johannesburg
Adviseur Reagan
neemt ontslag
Weer verbod op
spionage-boek
Opnieuw gezwel
aan neus Reagan
Nieuw
alarm in
rampgebied
Italië
WHO: 55.396
aidslijders
SRILANKAANSE VLUCHTELINGEN VOORLOPIG NIET TERUG:
Gouden
Vinger
hoed
voor
mode
Balmain
„Israël
dwong
Reagan
wapens aai|
Iran te
leveren"
VRIJDAG 31 JULI 1987 PAGIN/ H
JOHANNESBURG Bij een aanslag met een
zware bom in het centrum van Johannesburg
zijn gisteren minstens 69 gewonden gevallen en
veel gebouwen beschadigd. De bom ontplofte
bij het gebouw van het militaire opperbevel in
Johannesburg, waar een vloer zou zijn inge
stort. Tegenover de kazerne ligt de grootste bio
scoop van Johannesburg, waar juist een kinder
voorstelling zou beginnen. De kinderen bleven
echter ongedeerd. De regering stelde de zwarte
verzetsorganisatie ANC verantwoordelijk voor
de aanslag. Onmiddellijk na de aanslag werd de
wijde omgeving afgegrendeld en ging de politie
met honden op zoek naar nog meer explosie- Beeld van de ravage in het centrum van Johannesburg, waar gisteren een zware bom
ven. Het was de twaalfde bomexplosie in Jo- ontplofte.
hannesburg dit jaar. FOTO: AP
WASHINGTON Kenneth
Adelman, een belangrijke ont
wapeningsadviseur van presi
dent Reagan, heeft zijn ontslag
aangeboden. Adelman, hoofd
van het Amerikaanse Bureau
voor Wapenbeheersing en Ont
wapening, heeft zich altijd
voorstander getoond van het
akkoord dat de twee supermo-
gendheden nu lijken te berei
ken. In zijn ontslagbrief aan
president Reagan zegt hij dat
zijn taak nu volbracht is. Adel
man wil gaan werken als free
lance journalist.
LONDEN De Britse Hoge
Raad, bestaande uit vijf leden
van het Hogerhuis, heeft het
Britse kranten opnieuw ver
boden delen te publiceren
van het spionage-boek „Spy-
catcher" van Peter Wright.
Ook mag niet bericht worden
over het proces dat momen
teel in Sydney wordt gevoerd
en waarmee de Britse rege
ring publicatie van het boek
tracht te verhinderen. De
Britse pers reageerde woe
dend over het vonnis en
sprak van „het eind van de
persvrijheid".
Fooienpot mag
weer in China
PEKING Het geven
van een fooi aan een kel
ner in een restaurant, bar
of hotel lang be
schouwd als een verachte
lijk kapitalistisch ver
schijnsel dat voor een soci
alistische staat ongepast
was mag weer in China.
In de Engelstalige krant
China Daily werd ten
minste een lans gebroken
voor het geven van fooien,
aangezien dat de dienst
verlening en vriendelijk
heid in de restaurants zou
bevorderen.
Ontmoeting Shul K<
met Sjevardnada yo
WASHINGTON Ge
ge Shultz en Eduard
vardnadze, de minisi
van buitenlandse zat
van de Verenigde Sta
en de Sovjet-Unie zul !e"
elkaar van 15 tot 17 c"'
tember in Washing en
spreken. Mogelijk tref! en
zij daar voorbereiding kaa
voor een nieuwe topo fej
moeting tussen presidi
Reagan en partijlen Sc"
Gorbatsjov. De twee i ve""
nisters proberen tijdens sr"
ontmoeting de resterei iar
problemen voor een ke ne.
wapenverdrag uit de licl
reld te helpen. en
„Déar zit-iel", zegt Ronald
Reagan tijdens een ontmoeting
met een anti-abortusgroep in
Washington. Hij doelde daar
mee op de pleister die de art
sen over een klein gezwel op
zijn neus hebben geplakt.
FOTO: AP
WASHINGTON Voor de
derde maal is een milde vorm
van huidkanker ontdekt aan
het reukorgaan van Ronald
Reagan. De Amerikaanse pre
sident is daarom vandaag in
het marineziekenhuis Bethes-
da opgenomen om opnieuw
een stukje huid van zijn neus
te laten verwijderen. Gistererr
verscheen Reagan al met zijn
neus in het verband. Hoewel
de operatie onder plaatselijke
verdoving wordt uitgevoerd,
heeft hij zijn plannen voor het
weekeinde afgelast. Volgens
de woordvoerder van het Wit
te Huis gaat het om dezelfde
vorm van huidkanker die al
eerder bij de president werd
ontdekt
(Van onze correspondent
Gerard Kessels)
ROME Hevige stortre
gens hebben opnieuw
voor een alarmsituatie ge
zorgd in het Noord-Itali
aanse rampgebied. Het
dorpje Torre Santa Maria
is ontruimd uit vrees voor
nieuwe aardverschuivin
gen.
Het water in het stuwmeer dat
in de rivier de Adda ontstaan
is door een aardverschuiving,
blijft stijgen. Mocht de zestig
meter hoge dijk het begeven,
dan zal dat geen grote gevol
gen hebben, zo menen de des
kundigen, want tot in de wijde
omtrek is alles ontruimd.
Meer gevaar dreigt in het ge
bied ten noorden van het
streekcentrum Sondrio, waar
op drie plaatsen zand- en rots
massa's in beweging zijn geko
men. Een van de aardver
schuivingen heeft urenlang
een belangrijke toegangsweg
naar Sondrio geblokkeerd,
hetgeen de evacuatie van de
stad die gisteravond begon
danig bemoeilijkte. Tegen
de avond was de weg weer be
rijdbaar.
GENEVE Over de hele we
reld zijn momenteel in 142
landen 55.396 gevallen bekend
van mensen die lijden aan de
aids. Dat heeft de Wereld Ge
zondheidsorganisatie (WHO)
gisteren in Genève bekendge
maakt. In twintig landen zou
de ziekte volgens officiële be
richten nog niet voorkomen.
Het hoogste aantal aidslijders
is bekend in de Verenigde Sta
ten (38.808). Daarop volgen
Brazilië (1.695), Frankrijk
(1.632), Oeganda (1.138) en
Tanzania (1.130). In Nederland
was op 1 juli van dit jaar bij
308 mensen officieel aids ge
constateerd.
DEN HAAG De naar
schatting 1400 Tamil-
vluchtelingen in Neder
land wachten nog op
werkelijke vrede in hun
moederland Sri Lanka.
Het geweld dat woensdag
en gisteren de onderteke
ning van het vredesver
drag in Colombo bege
leidde, weerhoudt hen er
voorlopig nog van terug
te keren.
„Zo te zien is het voor ons in
Sri Lanka nog steeds niet
veilig. Elke dag vallen nog
slachtoffers in conflicten
met het leger en de Singha
lese meerderheid. Zelfs pre
mier Gandhi kreeg met een
aanslag te maken. Maar ik
ben niet pessimistisch. Als
ook de Tamil Tijgers hun
wapens neerleggen, ver
wacht ik dat velen van ons
uiteindelijk kunnen terug
gaan", meldt een woord
voerder van de Tamil-
vluchtelingen.
Van de 1400 Tamils in Ne
derland hebben de afgelo
pen jaren er slechts hon
derdzestig een officiële
vluchtelingenstatus gekre
gen. Zij mogen, ongeacht de
ontwikkelingen in Sri Lan
ka, in ons land blijven wo
nen. De overige asielzoekers
hebben een beroepsprocedu
re tegen hun uitzetting aan
gespannen. Het ministerie
van justitie verwacht echter
niet, dat de Raad van State
al binnenkort uitspraak in
deze zaken kan doen.
„Op zijn vroegst worden de
eerste procedures in novem
ber afgerond", meent een
woordvoerder van het de
partement. Volgens hem is
nog niet te zeggen in hoe
verre de recente ontwikke
lingen op Sri Lanka de be
slissing van de Raad van
State beïnvloeden. „Wij zeg
gen niet: ga nu maar gauw
terug. De Tamils mogen in
Nederland blijven tot de
prodecure is afgerond. En
hoe de Raad van State de si
tuatie op het eiland tegen
die tijd inschat, kunnen wij
niet beoordelen".
Rust
Volgens Jan Nielen, bij de
ontwikkelingsorganisatie
„Cebemo" coördinator van
projecten in India en Sri
Lanka, is het nog allerminst
zeker dat de rust op het
eiland zal terugkeren. Het
vredesakkoord dat de India
se premier Rajiv Gandhi en
president Jayewardene van
Sri Lanka woensdag onder
tekenden is namelijk niet al
leen bij de burgerbevolking
van Sri Lanka (Tamils èn
Singhalezen) op weerstand
gestuit, maar heeft tevens
verdeeldheid gezaaid in re
gering en het nationale leger
van Sri Lanka.
Nielen: „De aanslag gisteren
op premier Gandhi is daar
een duidelijk voorbeeld van.
De Singhalezen vinden dat
de Jayewardene te veel aan
de eisen van de Tamils heeft
toegegeven. Anderzijds
heeft de grootste en meest
militante organisatie, de Ta
mil Tijgers van Tamil Eel-
am, het akkoord nog steeds
niet onderschreven".
Jayewardene heeft niette
min alles op alles gezet om
een vreedzame oplossing
voor het conflict te forceren.
Daarbij heeft de president
van Sri Lanka de krachtige
steun gekregen van zijn
noorderbuur Rajiv Gandhi,
die de afgelopen week vrij
wel dagelijks overleg voerde
met Tamil-vertegenwoordi-
gers in een poging ten min
ste een staakt-het-vuren te
bereiken.
Deelstaat
De vorming van een Tamil-
deelstaat in het noorden en
oosten van het eiland, met
zekere autonome rechten,
heeft de regering van Sri
Lanka in het verleden altijd
categorisch afgewezen. De
Tamils willen een eigen
staat, omdat ze het gevoel
hebben door de overwegend
Singhalese bevolking op
vele terreinen achtergesteld
te worden. De afgelopen
vier jaar eiste de burgeroor
log zesduizend doden. In
april vond de laatste botsing
plaats tussen het nationale
leger van Sri Lanka en de
Tamil-tijgers in het noorden.
Bij deze „operatie bevrij
ding" slaagde het leger er
echter niet in het Tamil-
verzet definitief de kop in te
drukken.
Nielen: „President Jayewar
dene heeft blijkbaar gecon
cludeerd dat een militaire
oplossing van het conflict
niet mogelijk is zonder
grootschalig bloedvergieten
onder de Tamil-burgerbe-
volking. En dat zou interna
tionaal natuurlijk nooit ge
accepteerd worden. Zéker
niet in India, want de vijftig
miljoen Tamils in de zuide
lijke deelstaat Tamil Nadu
voelen zich nog steeds zeer
verwant met hun geloofsge
noten in Sri Lanka".
Met het woensdag gesloten
akkoord heeft Jayewardene
dus een ommezwaai ge
maakt. Gisteren liet de pre
sident weten dat hij zelfs be
reid is zijn politieke toe
komst op het spel te zetten
voor vrede in het land. Als
het parlement van Sri Lan
ka het akkoord niet met de
vereiste tweederde meeder-
heid goedkeurt, worden on
verwijld nieuwe verkiezin
gen uitgeschreven. Ook pre
mier Rajiv Gandhi legt veel
gewicht in de schaal. Giste
ren bracht India driedui
zend soldaten aan land, die
in het noorden van Sri Lan
ka op de naleving van het
bestand moeten gaan toe
zien. Daarmee dreigt Gan
dhi in een zeer lastig parket
te komen. Als de Tamils im
mers hun wapens niet braaf
afstaan, zal het Indiase leger
buiten de eigen landsgren
zen moeten optreden, met
alle gevolgen van dien.
Speelruimte
In de huidige situatie heeft
Gandhi nauwelijks speel
ruimte om overwachte ont
wikkelingen op te vangen,
meent Nielen. Allereerst is
zijn positie in eigen land als
gevolg van allerlei corrup
tieschandalen danig ver
zwakt. Bij de laatste verkie
zingen in de deelstaat Hary-
ana traditioneel een bol
werk van de regerende Con
grespartij heeft Gandhi's
partij vorige maand nog
jammerlijk verloren. Daar
komt nog bij dat de Indiase
premier al jarenlang wor
stelt met het probleem van
de afscheidingsbeweging
van de Sikhs. Evenals de
Tamils in Sri Lanka willen
zij op gewelddadige wijze
Rajiv Gandhi gaf gisteren na zijn terugkeer in Delhi een pers
conferentie over het vredesakkoord in Sri Lanka. Grijpend naar
zijn linker schouder, zei de Indiase premier dat hij niet ernstig
gewond is geraakt bij de aanslag die een erewacht-matroos
gisteren op hem pleegde.
een eigen autonome staat
stichten.
Nielen: „Gandhi kan niet op
nog meer vrijheden voor de
Tamils in Sri Lanka aan
dringen, omdat hij dan met
de Indiase Sikhs in het ge
drang komt. Die zullen zeg
gen: „Waarom sta je ons niet
toe wat je in het buitenland
notabene met veel pijn en
moeite afdwingt"? Aan de
andere kant zullen de vijftig
miljoen Tamils in Zuid-In-
dia gaan protesteren als
Gandhi de Srilankaanse Ta
mils in de steek laat. Ik
denk dat hij al deze risico's
wil lopen, omdat hij zijn ge
zicht in eigen land wil red
den. Een geslaagde vrede in
Sri Lanka kan Gandhi im
mers weer stevig in het za
del brengen".
Maar, haast Nielen te bena
drukken, zo ver is het dus
nog lang niet. Ook in prak
tisch opzicht zijn met het
huidige akkoord nog vele
problemen op te lossen.
Komt de strategisch en eco
nomisch belangrijke haven
Trinkomalee óók onder Ta-
mil-bestuur? Wie zal de vre
de in het gebied moeten
handhaven als het Indiase
leger zich weer terugtrekt?
Hoe zullen de moslims en
boeddhisten in oost Sri Lan
ka reageren op de vorming
van een Tamil-bestuur?
De Cebemo-projectleider:
„Het is te hopen dat alle
partijen zich gaan realiseren
dat uiteindelijk niemand bij
een voortzetting van het
conflict gebaat is. De econo
mie is vooral in het noorden
van Sri Lanka immers da
nig ontwricht. De toeristen
industrie is helemaal in el
kaar geklapt. Zo lang er
geen vrede is, kan daar wei
nig aan verbeteren".
PAUL KOOPMAN
Erik Mortensen van
Balmain is tevreden
met zijn Gouden
Vingerhoed.
FOTO: AP
Een heel fraaie, witzijden creatie, bedoeld voor de huwelijksdag,
werd ontworpen door Paco Rabanna.
PARIJS De Deense
ontwerper Erik Morten
sen, werkzaam voor het
Franse modehuis Balmain
heeft gisteren de Gouden
Vingerhoed gewonnen
met zijn wintercollectie
1987-1988.
Verbazing, en enkele keer
afgrijzen beheerste het mo
de we reld je: iedereen ver
wachtte dat de luid bejubelde
nieuwkomer Christian La-
croix met deze eer zou gaan
FLIP
ft W NOU »n>yl
•tflfi IN/BBG UIT WflPöJ
OP £EN CL£6EN
twre. wrotr ik.
stw»
Nflcara. «jee sappen
strijken. Mortensen nam het
gouden kleinood in ont
vangst uit handen van Ber-
nadette Chirac, de vrouw
van de Franse premier en
een geregeld bezoekster van
modeshows.
Eerder die dag werd de serie
van 24 modeshows, die deze
week aan het oog van het se
lecte publiek voorbij trok
ken,
besloten met de presentaties
van Givenchy en Per Spook.
De laatste vierde zijn tiende
verjaardag als couturier met
een sobere dagcollectie vol
soepele pantalons en korte
vestjes, maar zijn avondjur
ken, allemaal zwart en wit,
met grote tekeningen in lo
vertje, stelden teleur. Given
chy waagde zich dit jaar aan
pittige, soms wat brutale
cocktailjaponnetjes, nauws
luitend met enorm grote,
kleurige strikken. Maar het
pubiek leek ook zeer ingeno
men met Givenchy's strakke
avondkleding van zwart flu
weel en gepofte mouwen van
zijde.
GETUIGE OVER
IRAN-CONTRASCHAND,
VEE
tl*
Stie
1.2<
WASHINGTON De e nu
na laatste getuige in
hoorzittingen over h 72!
Irangate-schandaal,
vroegere stafchef van IImi
Witte Huis Donald Regs jjjj
heeft gisteren verklaa gei
dat president Reagan f VA
telijk door Israël werd g
dwongen met de gehein 2e
wapenleveranties aan Iri gf
akkoord te gaan. (gi
Aa
Regan verklaarde dat de vo
malige veiligheidsadviseur 1 13
bert McFarlane, in juli 1985 pn
Amerikaanse president op ze
hoogte bracht van een Isra
lisch plan voor wapenzendl
gen aan Iran. Er werd volgj mi
hem kort daarop een vergad Hi
ring met de president aan vc
wijd, maar die leidde niet
een besluit. Reagan zou geu T(
hebben, dat eerst duidelf
moest zijn met wie er nu
genlijk in Iran zaken werd VI
gedaan. Enkele maanden lati8,1
in september, zou McFarla §!j
een „verbijsterde" preside 7;
hebben verteld dat de Isra b'r
liërs uit eigen beweging 5 9;
TOW-raketten naar Iran ha j|!
den verscheept, in de hoop
die leveranties de vrijlati pj
van Amerikaanse gijzelaars re
Libanon zou bespoedigen
erop rekenend dat de Veren
de Staten de voorraad wi t
zouden aanvullen.
Reagan zou echter niet mini PJ
verbijsterd hebben gereagei
toen hij vorig jaar novemj
hoorde van het doorsluil
van een deel van de winst
de wapenleveranties naar
Contra s in Nicaragua,
weet dat de president film
teur is geweest, maar ik 1
hem een Oscar geven, als
het wel wist", zo concludeer
Regan uit de reactie van
president.
(Van onze correspondent
Bob van Huët)
PARIJS „U bent mijn
persoonlijke vriend. Re
ken op mijn respect, waar
dering en oprechte gene
genheid". Met deze woor
den verwelkomde Jacques
Chirac Saddam Hoessein
in 1975 in Parijs. De laat
ste was toen nog vice-
voorzitter van de Revolu
tionaire Raad van Irak en
feitelijke nummer twee
van zijn land. Chirac was
kort daarvoor door presi
dent Giscard d'Estaing
voor de eerste keer tot
premier benoemd.
De goede verstandhouding
tussen beide mannen werd be
klonken met een serie con
tracten. Bagdad bestelde vanaf
die dag steeds meer Frans wa
pentuig. Bij de stad Tamouz
werd een (later door Israël ge
bombardeerde) Franse kern
centrale gebouwd. Parijs kreeg
in ruil langlopende contracten
voor de afname van goedkope
Iraakse olie. Zulks ging niet
ten koste van de warme con
tacten die Parijs onderhield
met het bewind van de Iraan-
se sjah Reza Pahlavi. Dank zij
bemiddeling van Algerije le
ken de grensgeschillen tussen
Irak en Iran uitgepraat.
De wortels van de huidige
Frans-Iraanse spanningen lig
gen in die periode, want de
houding van Parijs veranderde
niet toen Saddam Hoessein in
november 1980 de nieuwe Isla
mitische Republiek Iran bin
nenviel. Steeds meer wapens
werden naar Irak verscheept,
dat zeker leek van een spoedi
ge overwinning. Volgens Le
Monde heeft Frankrijk tussen
1980 en 1982 meer dan 16
miljard verdiend aan de leve
ring van onder meer Mirages,
155 mm-artillerie-geschut en
Exocet-raketten.
Ook onder de socialisten bleef
Irak de „bevriende natie".
Toen Iran de invallers terug
sloeg bedacht de socialistische
minister van Buitenlandse Za
ken Claude Cheysson het ar
gument dat „moest worden
voorkomen dat de Perzen net
als in het verleden naar het
westen zouden optrekken".
Aan Bagdad wérden op zeker
moment zelfs vijf Super Eten-
dard-jachtbommen werpers
van de Franse marine uitge
leend, die prompt werden in
gezet voor een bombardement
op het Iraanse olie-eiland
Kharg.
Terugslaan
Via de Hezbollah, de pro-
Iraanse shi'ieten in Libanon,
sloegen de boze ayatollah's
keihard terug. Achtenvijftig
Franse militairen kwamen om
het leven bij een kamikaze
aanslag op het hoofdkwartier
van de multinationale vredes
macht in Beiroet. De Ameri
kanen leden daarbij met twee
honderdzestig doden nog
zwaardere verliezen. Elf Fran
sen werden door verschillende
terroristische groeperingen in
gijzeling genomen. Voornaam
ste eis: onmiddellijk staken
van de wapenexport naar
Irak.
Terwijl een volgende lading
Exocet-raketten in Bagdad
wordt afgeleverd opent minis
ter Dumas (opvolger van
Cheysson) onderhandelingen
met Iran voor wat heet „nor
malisering van de betrekk
gen". Later zal blijken dat
daarbij ook gaat om de le
ring van granaten aan de a;
tollah's. Maar dat schaw'
wordt overschaduwd c
Irangate, waarbij de Ame
kaanse regering zich in de ni
ten heeft gewerkt. Vlak vo
de verkiezingen van 1986 v
de Hezbollah de Franse gij!
laars in Libanon echter n
vrijlaten. De machthebbers
Iran gokken op betere resul:
ten met een nieuwe, rechi
regering in Parijs. Presidi
Mitterrand is in de ogen v
de ayatollah's een „zionis
met wie men zo mogelijk r
minder op heeft dan meti
pro-Iraakse Jacques Chirac.
De premier weet wat er
hem wordt verwacht wanni
nog geen dag na zijn ajpi
aanvaarding de eerste bo
men ontploffen op de Cham
Elysees. Dan volgt de terrei
campagne die uiteindelijk i
dertien mensen het leven k<
De Franse geheime die
DST rapporteert aan Chi
dat ayatollah Khomeiny p
soonlijk groen licht heeft ge
ven voor de bomaanslagen,
verdachte ambassadetolk 1
hid Gordji kan Chirac dan
moeilijk laten gaan.
De gezaghebbende Fra
krant Le Monde stelde onlai
dat een oplossing van de cr
niet in zicht is zolang de Fr
se wapenleveranties aan I
doorgaan. Een probleem v
de regering in Parijs is dat
toch al niet sterke Franse
port daarvan voor een
deel afhankelijk is. Vele
duizenden Fransen zijn wi
zaam in de wapenindustrii
ontslagen vlak voor de pi
dentsverkiezingen van l!
zijn ondenkbaar.
