Discussie over
bijbanen is
niet meer tegen
te houden
dagjes
mens
In het
Tarzande grote smokkelaar
A JNENLAND/BUITENLAND
EcidócSotnatit
WANNEER ONTSTAAT
„SCHIJN DES KWAADS"?
Geestelijke
vader Sovjet-
psychiatrie
in Moskou
overleden
oomkorvissers verliezen geding
ïfc TIP 1: Hi TIP 2: TIP 3:
spoor van de
-IN.
VRIJDAG 24 JULI 1987 PAGINA 5
(Van onze
Hementaire redactie)
HAAG „Waar het
feite allemaal om
is dit: we moeten
'n allen proberen de
des kwaads" te
len. Een discussie
bijbanen is buitenge-
zinvol, maar we
>n die discussie wel
iken van de inciden-
f dus ook losmaken
iet commissariaat van
ieer Scholten bij het
en -concern. Alleen dan
je een fatsoenlijke af-
t ing maken", zegt
Eversdijk, vice-frac-
lorzitter van het CDA.
/a£w is deze discussie
t j aid niet. De term
lijn des Kwaads", die
iet vallen, is ook de ti-
ik fan een boekje dat de
aan malige, inmiddels
ndt leden kamervoorzit-
'angi fondeling over dit on-
reis, rerp schreef.
Ik
mij
oon blik in onze parlementai-
pschiedenis levert vol
den. je sappig materiaal op, tot
kom 2 dag van vandaag: zoals
7, weken geleden het
ngei i-kamerlid Harry van
en Bergh, die overigens zon-
jgen iantoonbare voorkennis in
n n er-aandelen handelde
i0es! mee hij een arbeidsloos
3( mnkomen wist te verwer-
oesli dezer dagen gevolgd door
?n j iand minder dan mr. Wil-
Scholten, vice-voorzitter
de Raad van State, die be-
staat als een onkreuk-
'a 1 en onberispelijk man en
?rs v ot veler verrassing (sinds
iei van dit jaar) commissa-
f leek bij het SHV-concern.
W een kamerlid niet in aan-
i handelen, waar anderen
imd net in een glazen huis le-
1e ii dat wèl op grote schaal
r fil en zich gemakkelijker
de bijna-onoirbare praktijken
an ien wagen? Waar ligt pre-
fn de grens? Mag de vice-
jni dent van de Raad van
s /j, geen maatschappelijke
tie bekleden, wat een
'/set n'ssar'aat toch is?
brede discussie over bijba-
en de dikwijls daarmee sa-
langende neveninkom-
is niet langer tegen te
ee" len, hoe graag sommigen
ongetwijfeld zouden wil-
enei Kamerleden, staatsraden
onM de rechters bij de Raad
State heten), „gewone"
£rs en wellicht andere le-
7o« van de rechterlijke macht
tsen n nu eenmaal in een gla-
Ft luis. Volgens het CDA-ka-
laal id mr dr. Vincent van den
uil
Niemand twijfelt aan de oprechtheid vjm vice-president Scholten die zich nooit
met de „rechtspraak" van de Raad van State bemoeit. Maar elke „Schijn des
Kwaads" moet vermeden worden, voegen CDA, WD, PvdA en D66 daar aan
toe. FOTO: DIJKSTRA
Burg is het aantal bijbanen bij
de rechterlijke macht zelfs „gi
gantisch". Hun glashard ver
bieden (betaalde) nevenfunc
ties te bekleden, gaat ook te
ver. „Je kunt deze mensen
toch ook niet buiten de maat
schappij plaatsen?", werpt
Eversdijk tegen.
Daarin staat hij niet alleen.
PvdA (Stoffelen), VVD (Van
Erp) en D66 (Kohnstamm)
denken er in grote lijnen net
zo over. Zelfs minister Kort
hals Altes deelt die mening,
zoals bleek in een affaire rond
de Almelose rechter mr. J. van
der Biessen, die aandelen bezat
van een bedrijf waarover hij
een vonnis moest uitspreken;
maar de minister voegde eraan
toe dat de onpartijdigheid niet
in het gedrang mag komen: Er
zijn duidelijke afspraken nodig
over helder omlijnde maatsta
ven, zodat iedereen op „een
gevoelige post" kan weten
waar hij of zij zich aan te hou
den heeft.
Registratie
Deels zijn die er al: de Tweede
Kamer kent de openbare re
gistratie van nevenfuncties
met inbegrip van eventuele
extra inkomsten en sinds be
trekkelijk korte tijd ook een
registratie van te maken bui
tenlandse reizen. Voor de
neveninkomsten geldt daar
naast nog een aparte regeling
die zodanig is dat hoe meer be
taalde nevenfuncties er zijn,
hoe meer de financiële aan
trekkelijkheid ervan daalt.
Wat Eversdijk betreft zouden
ook staatsraden en andere
hoogwaardigheidsbekleders
aan dit regime onderworpen
moeten kunnen worden. Dat
zal een belangrijk aspect zijn
van het aangekondigde ka
merdebat hierover.
Eén aspect mag helder zijn: te
gen bijbanen op zich behoeft
per definitie kennelijk geen
bezwaar te bestaan. Heeft ooit
het commissariaat bij Shell
van de Zeeuwse commissaris
van de koningin dr. C. Boer-
tien zoveel stof doen opwaai
en? Of het commissariaat bij
het Limburgse DSM-concern
van het voormalige PvdA-ka-
merlid mevrouw dra. Meinie
Epema, nu voorzitter van de
Algemene Energie Raad? Een
bijbaan krijgt een dubieus aan
zien, zodra iets van schijnbare
bijbedoelingen zichtbaar
wordt. Van den Bergh heeft
door zijn werkzaamheden in
de Kamer veel met vliegtuig
bouwer Fokker te maken en
laadde door zijn transacties in
Fokker-aandelen de schijn
van belangenverstrengeling op
zich.
Scholten is vice-president van
de Raad van State, waarvan de
afdeling rechtspraak onlangs
een geruchtmakende uitspraak
over conflicten rond een Lim
burgse Makro-vestiging ge
daan heeft. Makro is een acti
viteit van het SHV-concern.
Ziedaar de link. Niemand, zo
blijkt uit de berichtgeving,
twijfelt aan de oprechtheid
van Scholten, die zich nooit
met de „rechtspraak" van de
Raad van State bemoeit en die
zelfs de voorzitter van de afde
ling geschillen van bestuur, dr.
G.H. Veringa, en de voorzitter
van de afdeling rechtspraak,
mr. P.J.G. Kapteyn, niet eens
vervangen kèn. Maar elke
„Schijn des Kwaads" moet
vermeden worden, voegen
CDA, VVD, PvdA en D66
daar aan toe.
Manoeuvre
Was Van Erp, gedoodverfd
gangmaker van de commotie
rond Scholtens commissariaat,
uit op een politieke manoeu
vre? Een doelgerichte actie
ontkent hij ten stelligste.
„Waarom zou ik op dit mo
ment zo hoog nodig in de coa
litie met het CDA moeten sto
ken?", zegt hij, in een reactie
op een suggestie in deze rich
ting van de CDA'er Van den
Burg, die er zijn verwondering
over uitgesproken had dat Van
Erp zich alleen op Scholten
had gericht. Hij had een ande
re bedoeling, waarmee hij in
zekere zin en wellicht ook on
bedoeld zelf de „schijn des
kwaads" op zich laadt.
De Makro-vestigingen zijn, zo
als hij meerdere malen tijdens
kamerdebatten heeft laten uit
komen, een bedreiging voor de
kleine ondernemer: ze staan te
boek als groothandel waar de
winkelier kan inkopen, maar
in de praktijk van alledag
blijkt het op grote schaal mo
gelijk dat hij er voor zichzelf
en voor zijn familieleden,
vrienden en kennissen inko
pen doet. Daarmee doet de
Makro-groothandel ook aan
detailhandel en dat scheelt de
buuft-super die tegen de Mak-
ro-prijzen niet kan opboksen,
heel wat omzet.
Omdat Van Erp van 1962 tot
1978, toen hij in de Kamer
kwam, als bakker zelfstandig
ondernemer was en in zijn
Noordbrabantse woonplaats
Best al met het fenomeen
Makro te maken had, is hij bij
na „van nature" allergisch
voor dit soort giganten. Zijn
reeds jarenlang durend secre
tarisschap voor de Noordbra
bantse afdeling van het Ko
ninklijk Nederlands Onderne
mers Verbond, een midden
standsorganisatie, maakt dat
hij permanent op zijn qui-vive
is.
Makro-vestigingen en andere
vergelijkbare winkelbedrijven,
mogen voor de werkgelegen
heid in een gemeente dan in
teressant zijn en alleen al om
die reden dikwijls vlotter
bouwvergunningen krijgen
dan een kleine zelfstandige,
Van Erp is ze diep in zijn hart
liever kwijt dan rijk. Ze zijn
en blijven in zijn ogen een be
dreiging voor de kleine zelf
standige. Zijn acties samen met
het CDA-kamerlid Schartman
om een waterdicht pasjessys
teem van de grond te krijgen,
dat particulieren buiten de
deur zouden moeten houden,
spreken in dit opzicht boekde
len.
Conflict
Makro-vestingingen hebben
grond nodig, veel grond en dus
verrezen ze vooral op indus
trieterreinen waar onder nor
male omstandigheden geen de
tailhandel is toegestaan. Ge
meenten geraken daardoor
nog wel eens in een moeilijk
parket, want door de komst
van „de Makro" kunnen zij
niet alleen een deel van hun
vaak braak liggende, rentever-
slindende industrieterrein Eer
kopen, er ontstaan ook econo
mische activiteiten en niet te
vergeten werkgelegenheid.
Dat leidde in het Limburgse
Nuth en dat was niet de
eerste keer - tot een conflict
dat na veel vijven en zessen
door de Raad van State werd
beslecht: in het voordeel van
de Makro-vestiging. „Deskun
digen op het gebied van de
ruimtelijke ordening fronsten
de wenkbrauwen, want vol
gens de wet kon het niet hele
maal wat Makro wilde en toch
gebeurde het", vertelde Van
Erp.
Zijn „actie" valt voor een be
langrijk deel uit het voorgaan
de te verklaren. Hij vecht te
gen groothandelsbedrijven die
een bedreiging voor de kleine
zelfstandige vormen. Daarbij
stuitte hij niet in de laatste
plaats tot zijn eigen verrassing
op de vice-president van de
Raad van State, de Nederland
se „onderkoning".
„Ik hoorde er bij toeval twee
weken geleden van en oor
deelde Scholtens bijbaan als
onverstandig. Daarom besloot
ik meteen het na het reces in
de fractie aan de orde te stel
len. Staatsrechtelijk is er niets
aan de hand, want ik weet ook
wel dat Scholten er op zich
niets mee te maken kan heb
ben", zei hij desgevraagd. Dat
het toch uitlekte, komt hem,
zoals duidelijk mag zijn, niet
slecht uit. Het zal hem in zijn
jarenlange strijd een zekere
genoegdoening schenken. Hoe
het ook zij, de discussie over
nevenfuncties, in zijn ogen
wellicht 'mooi meegenomen',
is niet meer tegen te houden.
En dat is in de ogen van een
kamermeerderheid veel meer
dan 'mooi meegenomen'.
ED FIGEE
CAREL GOSELING
MOSKOU Professor
Andrej Snesjnevski, die
geldt als de geestelijke va
der van de „politieke psy
chiatrie" in de Sovjet-
Unie, is deze week op 83-
jarige leeftijd in Moskou
overleden.
Snesjnevski wordt persoonlijk
verantwoordelijk gehouden
voor het onderbrengen van
meer dan tweehonderd ijver-
aars voor burgerrechten in
psychiatrische inrichtingen.
Hij verklaarde hen op grond
van hun politieke opvattingen
„geestesziek".
Al in het midden van de jaren
vijftig had Snesjnevski in de
Sovjetpsychiatrie begrippen
als „verminderde toerekening-
vatbaarheid" „latente schizo
frenie", „ziekelijke hervor
mingsdrift" en „schizo-achtige
sociale psychopatie" inge
voerd, die later bij de vervol
ging van andersdenkenden ge
bruikt zouden worden.
Bij de internationale mensen-
rechtenorganistie IGfM in
Frankfurt zijn de namen be
kend van 178 Sovjetburgers
die als gezonde mensen in ge
sloten psychiatrische inrichtin
gen gevangen gehouden en in
de regel ook „behandeld" wer
den om „genezen" te worden,
maar hun juiste aantal is waar
schijnlijk veel groter. Onder
hen was onder anderen Vladi
mir Boekosvski.
Snesjnevski werd in 1950 be
noemd tot directeur van het
Serbski-instituut voor gerech
telijke geneeskunde en hij was
sinds 1962 lid van de Acade
mie van Wetenschappen.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIÏLAGE Bil UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS,MUZIEK
THEATER, RECREATIE, EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
(ADVERTENTIE)
Zulke dingen gebeuren, helaas
ook op vakantie. Maar mei een
reisverzekering van de ANWB
komen de gevolgen u met duur ie
siaan. Voor een premie van 11.45
per persoon per dag heeft u al een
polis mei een bagagedekking tol
f 3 500.- per persoon. En eigen
risico hebl u nooit bi| de ANWB
Dus ook een kleine schade wordt
volledig vergoed Helemaal
'rustgevend' werken onze
aanvullende verzekenngen. Auto
kapot? Vanaf f 1,10 per dag kunt u
zich van een vervangende auto
verzekeren. Neem geen onnodig
risico: ga nu naar uw ANWB-
kamoor of bel Centrale Informatie
Reisverzekenngsservice.
070-141430.
Bij de ANWB
verzekert u zich van een
goede verzekering.
aH
IW*
?p N HAAG De boomkorvissers, vis-
[s op platvis als schol en tong, mogen
uW in kabeljauw aanvoeren.
heeft de president van de rechtbank in
Haag gisteren bepaald in het kort geding
deze vissers hadden aangespannen tegen de
"t en de minister van landbouw en visserij,
overwegingen die tot deze uitspraak hebben
lid worden pas later bekend gemaakt,
n boomkorvissers wilden het recht om kabel-
aan te voeren nu sinds afgelopen maandag
op deze vissoort mag worden gevist. Zij
?pen zich er op dat voor de sluiting van de
n eljauwvangst op 19 mei zij ook kabeljauw
oei at
als bijvangst mochten aanvoeren.
Het besluit van Braks om veilplicht in te voe
ren is slecht gevallen bij de vissers. Het visserij
bedrijfsleven vindt de aangekondigde „veil
plicht" discriminatie ten opzichte van de vissers
in de andere landen van de Europese Gemeen
schap. Braks wil dat de Nederlandse zeevissers
hun vangsten voortaan in bepaalde havens aan
wal brengen en op de visafslag daar verkopen.
Het besluit zal vooral voor Urk verstrekkende
gevolgen hebben omdat de Urker vissersvloot
door de moeilijke bereikbaarheid van de eigen
haven vrijwel altijd in ander havens binnen
vaart. De vangsten worden nu nog met koelwa
gens naar Urk gebracht waar de vis geveild
wordt.
ISKE EN W1SKE DE JOLIGE JOFFER
(c) Standaard Uitgeverij, Antwerpen-Weesp.
Het menselijk ras wordt
deze weken weer uitge
breid met een tijdelijke va
riant Her en der duikt hij
op, altijd nieuwsgierig,
maar ook altijd een beetje
gehaast De dagjesmens. In
zijn voetspoor trekken ook
onze verslaggevers het
land in om persoonlijk ver
slag te doen van zomerse
gebeurtenissen. Zo passeer
de Stevo Akkerman bij
Sint-Margriete de Neder
lands-Belgische grens en
smokkelde wat boterzachte
herinneringen mee terug.
Het is uitstekend smokkel-
weer. Te koud voor het jaar
en geen zon. Tevreden klop
ik op m'n jas; de pakjes boter
zitten er nog verstopt en ze
zijn nog hard. Op de lange
laan, met de bomen aan
weerskanten, is geen verkeer
te zien. De weg naar België is
vrij. De winst ligt klaar, aan
de andere kant van de grens.
Als er nu maar geen doua
niers vanachter de bomen te
voorschijn schieten! En als de
zon maar niet gaat schijnen,
want dan sijpelt de boter in
mijn broekspijpen. Gelukkig
blijft het regenen. Maar zie
ik daar toch twee lichten ver
achter me? De commiezen!
Snel graai ik een handvol
kraaiepoten van de passa
giersstoel en gooi ze uit het
raam. Dat zal ze leren, de
hufters! Inderdaad, de lich
ten doven. Een kwartier lang
kan ik ongestoord voort.
Maar dan begint de zon toch
nog te schijnen. En het is niet
de boter in mijn zakken die
begint te smelten, maar mijn
fantasie. Want om eerlijk te
zijn is het hele voorgaande
verhaal uit de duim gezogen.
Sinds 1968 behoort zowel het
Nederlandse Zeeuws-Vlaan-
deren als het Belgische Oost-
Vlaanderen tot de Europese
Gemeenschap. De boterprij-
zen verschillen niet meer en
de smokkel is verwezen naar
het romantische verleden.
Toch is bij de VVV's van
Zeeuws-Vlaanderen de fol
der „smokkelroute" te krij
gen, die de weg wijst langs
negentig kilometer grensge
bied, nu eens in Nederland,
dan weer in België.
Startpunt van de route is
Aardenburg, maar omdat het
gaat om een rondrit, kan ook
op andere punten van de cir
kel begonnen worden. Van
Aardenburg wijzen de bord
jes „smokkelroute" naar
Eede. Voor ik daar de grote
weg oversteek kijk ik netjes
eerst naar links, daar staat
een oorlogsmonument. Dan
kijk ik naar rechts, daar
staat... een bord „Douane".
In verschillende plaatsen die
deel uitmaken van de
smokkelroute zijn
wandeltochten uitgezet. In
Sint-Margriete bijvoorbeeld
het Commerattenpad,
wandelroute nummer 1. Sint-
Laurens biedt een tocht langs
het Moeraspad. En in
Maldegem (dat trots is op de
Sint-Barabarakerk uit de
vijftiende eeuw) kan
gewandeld worden rond het
Kasteel van Reesinghe.
Wie toch eenmaal in het
uiterste zuiden van ons land
vertoeft en zelfs de grens al
overgestoken is, bevindt zich
dichtbij Brugge, één van de
meeste steden van België.
Langs de rijksweg naar Eeklo
ligt het „Canadees kerkhof",
waar ongeveer duizend
Canadezen en Polen begraven
liggen, slachtoffers van de
strijd om onze bevrijding van
de nazi's.
De „smokkelroute" is voor 2,25 verkrijgbaar bij de VW's in Zeeuws-Vlaanderen. foto: sp
Snel rijd ik rechtdoor. De na
tuur in. De wegen zijn smal,
de bomen oud, de mensen
groeten allemaal. Rond de
vele kreekjes, die verscholen
liggen tussen de gewassen,
zitten vissers. Een mooi uit
zicht hebben ze in elk geval
gevangen. Waar zijn de uit
gestrekte vlakke velden van
Zeeland? Hier niet. Het land
schap wisselt met de kilome
ter. En het land eveneens. In
Sint-Margriete staat opeens
een bord met de in België
toegestane maximum-snelhe
den. Hier regeert Wilfried
Martens, maar is het daarom
buitenland? De regen valt er
net als in Eede en de mensen
hebben er een even grote he
kel aan. Toch is Oost-Vlaan
deren geen Zeeuws-Vlaande
ren. Het is anders, maar
waarom? Ja, de huizen varië
ren ietsje meer dan in Neder
land, dat is alvast wat. En de
winkelaanduiding „Velo's en
bromfietsen" is strikt Bel
gisch, dat kan niet anders.
Maar daar blijft het bij. De
auto die me nu al tijden ach
tervolgt is zo vaderlands als
het maar kan. Ik stop aan de
kant van de weg en laat de
ander passeren. Nu ben ik de
achtervolger. Samen slaan
we smokkelweggetjes in, die
we zonder de bordjes zorg
vuldig zouden hebben ver
meden.
Op de één of andere manier
leiden die smalle wegen toch
naar Maldegem, waar ik van
wege het noodweer met een
compleet bos op m'n dak ar
riveer. Het zal best een aar
dig stadje zijn, maar in dit
onweer is niet meer te zien
dan wat vage omtrekken en
grote borden „omleiding". De
smokkelroute kan niet langer
gevolgd worden, ik moet zelf
de weg naar Donk zien te
vinden, daar zullen dan van
zelf wel weer bordjes rich
ting Moerkerke verschijnen.
Dat klopt. Maar ze wijzen on
verbiddelijk naar de kasseien
(„donk, donk, donk") waar
van ik dacht dat ze alleen
voor vakidiote wielrenners
neergelegd waren. Het ver
baast me niks dat aan het
eind van de weg opgeroepen
worden tot gebed. „Langs de
zen weg zet genen voet of
zeg, Maria wees gegroet",
staat er bij een Mariabeeld.
In Middelburg (België) wijst
een pijl met grote letters naar
„Nederland"; een sympathiek
gebaar voor smokkelaars.
Van LPG tegenwoordig. Het
is niet toevallig dat de Neder
landse pomphouders in deze
streek de Belgische tank-aan
sluiting hanteren: gas is hier
veel goedkoper. En wie met
volle tank de grens bij Heille
passeert, ontdekt achter geen
enkele boom een douanier,
nergens ziet hij een kraaie-
poot, niemand roept „halt!".
Dat moet de rijder van de
smokkelroute er zelf maar bij
fantaseren. Het landschap
geeft er alle aanleiding toe en
anders wil Eduard Cuelenae-
re, van restaurant De Roode
Leeuw in Aardenburg, de
sfeer wel oproepen met wat
verhalen van vroeger. Over
Tarzan bijvoorbeeld, de grote
smokkelaar.
„Tarzan zat een klas hoger
bij mij op school", vertelt
Cuelenaere. „Een heel apart
geval, echt voer voor psycho
logen. Als je hem iets deed,
smeerde hij je gevel zwart
met teer. Hij zat hier in Aar
denburg eens vast en was
binnen de kortste keren weer
uitgebroken. „Wie Tarzan
wil houden moet betere cel
len bouwen", kalkte hij toen
op de muur. Hij dronk nooit,
maar had wel een illegale
stokerij". Tarzan werd ver
moord, volgens de volks
mond door zijn zoon, maar
dat wil Cuelenaere niet hard
op beamen. „Nee, ik durf
niet te zeggen wie het gedaan
heeft. Het ging niet goed met
zijn zoon, maar ik beweer
niet dat hij het was". De
smokkel mag dan voorbij zijn
en Tarzan al jaren dood, de
herinnering heeft Zeeuws-
Vlaanderen nog danig in
haar greep.
STEVO AKKERMAN
