,Hetpubliek wil goud,
geen staal of plastic9
Hilversum mag Mondriaan
voorlopig niet verkopen
Spectaculaire stijging bezoekersaantal
'KUNST
Nancy Reagan in
anti-drugs-films
NATIONALE BALLET:
Bronzen vrouw
zeer in trek
HOLLAND IN VORM: SIERADEN '45 - '87
Staking
regisseurs
in de VS
opgeschort
Rijksmuseum koopt schilderij Van Honthorst
CeidaeGoiwatit
WOENSDAG IS JULI 1987 PAGIN -
WASHINTON Nancy Reagan
gaat meespelen in documentaires
die waarschuwen tegen het gebruik
van drugs. De documentaires zul
len worden getoond als voorfilms
in de bioscopen in het hele land.
Mevrouw Reagan zal samen optre
den met sterren als Clint Eastwood,
Bette Middler, Rosanna Arquette
en Olivia Newton-John. „Het zoe
ken naar een kick, kan dodelijk
zijn Zeg neen tegen de drugs en
ja tegen het leven", luidt de tek
stregel van de echtgenote van de
Amerikaanse president. De film
richt zich met name tegen het ge
bruik van cocaine en het daarvan
afgeleide, maar veel sterkere
'crack'.
AMSTERDAM Het aantal bezoe
kers van de voorstellingen van Het
Nationale Ballet is in het afgelopen
theaterseizoen verdubbeld. Deze
spectaculaire groei lijkt zich ook in
het seizoen 1987/1988 voort te zet
ten: de abonnementenverkoop voor
het nieuwe balletjaar is nu al met 25
procent gestegen.
Van de totaal 120.000 beschikbare plaats
bewijzen tijdens de 75 voorstellingen die
Het Nationale Ballet in het Muziektheater
geeft, zijn er 34.000 aan abonnementshou
ders verkocht. Voor de losse verkoop blij
ven er 86.000 beschikbaar. Daarmee
spreekt het gezelschap nadrukkelijk een
vaak geuite klacht tegen dat het bijna on
mogelijk is losse kaarten te kopen.
Voor het nieuwe balletseizoen, dat op 8
september in het Muziektheater van start
gaat met een Van Dantzig/Van Manen
uitvoering, zijn negen verschillende pro
gramma's met in totaal 113 voorstellingen
gepland. Hiervan zullen er 75 in het Mu
ziektheater worden uitgevoerd en 38 in
zestien andere Nederlandse steden. In die
negen programma's zijn 21 balletten opge
nomen, waaronder drie avondvullende
balletten van Carolyn Carlson (wereld
première), Assepoester, een nieuwe pro-
duktie van het Zwanenmeer, wereldpre
mières van John Wisman, Toer van
Schayk, Nils Christe en Eduard Lock, en
de première - althans voor het Nationale
Ballet - van Balanchines „Violin Concer
to".
De artistieke leiding van Het Nationale
Ballet heeft de Belgische danser Wim
Broeckx en de Oostenrijker Robbert
Machherndl met ingang van het nieuwe
seizoen bevorderd tot eerste solisten.
EMMEN Onbekende kunst
liefhebbers hebben in het cen
trum van Emmen een bronzen
beeld van zijn sokkel gerukt
en meegenomen. Het is een
bronzen plastiek dat een
staande vrouw verbeeldt. Het
heeft een waarde van 24.000
gulden en is gemaakt door de
beeldhouwster Eja Siepman
van den Berg uit het Friese
Wommels. Het beeld maakt
deel uit van de manifestatie
Stadsbeelden Emmen, een
kunsttentoonstelling in de
open lucht die de hele zomer
wordt gehouden. Er staan 26
eigentijdse beelden van
kunstenaars uit het hele land
in Emmen opgesteld.
In het Gemeentemuseum
van Arnhem is tot 28
september van dit jaar de
tentoonstelling Holland in
Vorm, sieraden 1945-1987
te zien. Een
overzichtsexpositie met
voorbeelden van de
„spijltjes-stijl" tot
„Hollands glad". Van
PVC-colliers tot
armbanden van papier.
Hadewych Martens
(conservator) en de extern
deskundigen Liesbeth den
Besten en Monique
Mokveld maakte de
balans op.
Holland in Vorm, sieraden 1945-
1987. Overzichtstentoonstelling met
werk van 57 vormgevers in het Ge
meentemuseum te Arnhem, 4 juli
t/m 27 september 1987. Catalogus
(ƒ49.50), vouwblad (ƒ2.50) en dia
serie voor het voortgezet onderwijs
140.-, uitgave van het LOKV).
ARNHEM Sinds 1945 heb
ben ontwerpers de traditionele
wereld van het sieraad gaan
deweg achter zich gelaten. In
de kunst stond al voor de oor
log niets meer vast, maar de
bevrijding zou dat pas voor het
eerst op sieraadgebied gaan
gelden. Alle traditionele uit
gangspunten omtrent vorm,
materiaalgebruik, productie
wijze, oplage en manier van
dragen, werden stuk voor stuk
uitgedaagd.
De tentoonstelling in Arnhem
laat zien hoe het sieraad zich
bevrijdde van het juwelierssie
raad en hoe naast elkaar ver
schillende vakopvattingen
ontstonden. Het begin was
moeilijk. De prototypes uit het
Bauhaus die meubelontwer
pers in de jaren '50 de weg we
zen, ontbraken op dit terrein.
Edelsmeden konden zich niet
aan klassieke ontwerpen profi
leren zoals hun collega's kon
den aan de Barcelona-stoel
Emmy van Leersum: armbanden.
van Mies van der Rohe of de
buisstoelen van Marcel Breuer.
De generatie die voor de oor
log geboren was, kwam uit de
hoek van hét plaatwerk. Zij
maakten in opdracht van ker
kelijke instanties vaten en kel
ken.
Vandaar specialiseerden zij
zich in het sieraad. De produc
ten van Chris Steenbergen,
Riet Neerinx en Esther Swart-
Hudig waren gemaakt van
goud en zilver maar in vor
men die geënt waren op de
moderne beeldende kunst.
Sculpturen van Naum Gabo,
Barbara Hepworth, Henry
Moore en anderen, waren hun
voorbeelden. Dit leidde onder
meer tot het opbouwen van de
vorm uit kleine spijltjes (van
daar „spijltjes-stijl") zoals te
zien is in oorhangers van
Steenbergen uit 1959.
De ethiek van deze generatie
bestond uit respect voor het
eenmalige ontwerp, het uni
cum, en voor een dienstbare
houding tegenover de afne
mer. Mokveld: „Het sieraad
moest mooi zijn en technisch
goed, maar het moest vooral
passen bij de vrouw voor wie
het bestemd was. Dat zegt
Steenbergen nog in '56/'57, dat
is heel kenmerkend".
Moderne ontwerpen uitbren-
foto: persunie Sieraden van Marion Herbst. Voor tussen de vingers.
gen was bovendien een finan
cieel riskante onderneming.
De klantenkring was erg klein
en het materiaal duur. De ten
toonstellingsmaaksters hadden
veel tijd nodig om de sieraden
uit deze periode op te sporen:
de kunstenaars hielden niet bij
wat ze maakten en verkoch
ten, voor foto's had men geen
geld.
Hoewel ze in die jaren met een
handjevol waren, vormden de
sieraadontwerpers geen groep
met een gemeenschappelijke
ontwikkeling die zich in keu
rige stadia laat onderbrengen.
Men voegde zich niet naar een
norm. Hoogstens kreeg de ene
richting tijdelijk de overhand.
Dit caleidoscopische karakter
van de sieraadkunst is de lei
draad geworden van de expo
sitie in Arnhem. Het geeft de
tentoonstelling haar unieke
kracht
Eén lijn
Martens: „In de meeste sie
raadexposities was tot nu toe
maar één lijn te zien. Die lijn
begon dan in de jaren '60 bij
het gladde, constructivinisti-
sche sieraad van Emmy van
Leersum en Gijs Bakker en
eindigde ergens bij Bruno Ni-
naber". In Arnhem heeft men
recht willen doen aan de plu
riformiteit in stijlen en bena
deringen die gevolgd werden,
wat ook als voordeel heeft dat
de individiduele ontwikkeling
van ontwerpers geen geweld
wordt aangedaan.
Men heeft de blik niet laten
inperken door eenzijdig voor
de esthetiek van een bepaalde
groep te kiezen. Zo is er bij
voorbeeld werk te zien dat
dicht tegen textielkunst aan
leunt (schouder- en lichaam
sobject met Lam de Wolf,
1985) naast sieraden die ont
stonden uit vormonderzoek
(armband „vouw" van Emmy
van Leersum, 1968).
Anderen vertrekken vanuit de
wens industrieel te werken
(Hans Appenzeller, armband
van perspex, 1973), naast hen
die al die serieuze principes
overboord willen gooien en
experimenteren met kleur en
materiaal (Marion Herbst,
Koffertjes met slamand en
armband, 1973). Ook voor in
gewijden is werk te zien dat
nog niet eerder in een mu
seum getoond werd, zoals van
Laura Bakker, Peggy Bannen
berg, Jan Matthesius en Philip
Sajet.
Buitenbeentje
Een buitenbeentje in het ge
heel is Anneke Schat die met
goud en stenen werkt in gesty-
leerde, naturalistische vormen.
Zij vertegenwoordigt een meer
traditionele stroming. Mok
veld: „Haar werk is niet zo
ambachtelijk als het lijkt. Het
is meer dan techniek alleen.
Haar inspiratiebron is de ant-
hroposofie. Ze gebruikt kristal
en goud om daarmee abstracte
ideeën uit te drukken. De ver
schillen tussen stad en land
bijvoorbeeld. Of je het mooi
vindt is persoonlijk, maar het
is er en heeft daarmee be
staansrecht".
Neem je de wervende functie
bij de beoordeling van siera
den als uitgangspunt, dan is
ook de minst draagbare deco
ratie nog te verdedigen. Een
fors halssieraad van PVC en
staal van Paul Derrez (1982),
zal bij menigeen de vraag op
roepen: „Past dat nog onder
mijn regenjas?" Sommige ont
werpers lijkt geen zee te hoog
te gaan. In hun tooizucht ont
werpen zij sieraden die het
formaat van een gemiddeld
collier of broche ver overstij
gen. De materialen die hier en
daar gebruikt worden, vergen
qua gewicht de nodige motiva
tie van de dragers. Je kunt je
afvragen of de naam sieraad
nog gerechtvaardigd is.
Den Besten: „Het is vormge
ving, maar of het design is?"
De drie organisatoren hebben
dan ook een streep getrokken
waar het sieraad de grens naar
de vrije kunst is overgestoken.
Hun keuze viel op werk dat
met het sieraad als draagobject
nog enige relatie heeft. „Het
experimenteren kan heel ver
gaan", verduidelijkt Den Bes
ten. „Joke Brakman maakte
een tijd puur twee-dimensio
naal werk. Dat soort zaken
vonden wij voor de tentoon
stelling niet geschikt. Dan ver
vagen de hoofdlijnen die je
wilt tonen".
Vrijage
De vrijage tussen sieraad en
vrije kunsten is al enige jaren
gaande. Ook de jongste gene
ratie blijkt bijzonder gevoelig
te zijn voor deze tendens, zoals
onlangs in Amsterdam (galerie
Cirelli) te zien was in werk
van avondstudenten van de
Rietveld Academie. Een van
de achtergronden van deze
ontwikkeling, ligt in het
kunstonderwijs zelf.
Mokveld: „De docentes van
deze academie, Marion Herbst
en Joke Brakman, zoeken bei
den nieuwe wegen. Zij probe-
foto: persunie
ren door te breken naar de
vrije kunst. Ze zeggen ook te
gen hun leerlingen. „Wij lei
den je niet op tot edelsmid
maar tot beeldend kunstenaar
en als je sieraden wilt maken
is dat prima". Den Besten: „De
vrije beeldende kunst is een
soort lokkend walhalla voor ze
.en ik vraag me toch af waar
om".
Vooroordelen worden ook
door de kunstwereld zelf in
stand gehouden. Den Besten:
„Galeriemensen zien toegepas
te kunst niet allemaal voor vol
aan. Je ziet het bijvoorbeeld
aan de KunstRai. Sieraadgale
rie Raa wilde graag mee doen.
Ik heb ze niet gezien. Op de
kunstbeurs in Basel worden
wel sieraden en keramiek ge
toond. In Nederland zijn we
nog niet zo ver".
Mokveld: „Je schijnt het al be
neden de rivieren te merken.
Daar verkoopt het edelsmeed-
werk veel beter dan in de rest
van het land". Den Besten
voegt eraan toe: „En Appen
zeller heeft het gemerkt. Voor
de VS maakt hij een collectie
die hij hier nooit kwijt zou ra
ken. Voor ons is het te pron
kerig. Wij zeggen dan: „Je ziet
eruit als een opgetuigde kerst
boom".
ADELEI VAN DER VET.DFN
Voor een uitgebreid
agenda, ook voor de k! J]
mende dagen, raadpie;
men „UIT", de gratis v»
kelijkse bijlage van de- ,Vp
krant. *e
,V1
ALPHEN AAN DEN RIJN t
ROCINEMA I en II (Van Boet
laerstraat 6, tel. 01720-20#
L*J3:1
tx
The living daylights (al);
18.30, 21.15. zo. ook 16.00, p
ter Pan (al); 14.00. EURcjnar
NEMA III: Police Academy \n
(al); 13.45, 18.35, 21.30. zo. o
16.15. EUROCINEMA IV; C
codile Dundee (al); 13.30,18; e,
21.00. zo. ook 16.00.
NACHTVOORSTELLINGEN
EUROCINEMA I: The lirf:'*
daylights (18); za. 24.00. f h
ROCINEMA II: Angel cash (i 1
za. 24.00.
imp
inr
EUROCINEMA III; The fly (i| iel:
elf,
za. 24.00.
EUROCINEMA IV: Taboe
(18); za. 24.00.
LEIDEN e LUXOR (Stations» nnj
19. tel. 071-121239); Police Ai rei
demy IV (al); 19.00, 21.15 j rU|
zo. wo ook 14.30. LID0
STUDIO (Steenstraat 39, i
124130): The living daylig^l
(al), In de naam van de ro iet
(12); 14.30, 18.45, 21.15; Bli eli
Widow (al). Platoon (16), T ,z
color of money (16); 14.;
19.00, 21.15. TRIANON (Bre iel
straat 31, tel. 123875): Joy I va
14.30, 19.00; Cat's eye (j rel
21.15. e REX (Haarlemmers!'-
52, tel. 071-125414); Man
(16); 14.30, 19.00, 21.15.
NACHTVOORSTELLINGEN
REX: Begeerlijke
(18); vr. za. 23.30.
NOORDWIJK LIDO THEAT- K
(Pr. Bernhardstraat 56,
01719-12800): Act of Vengn bl
ce (16); za. ma. 19.00. zo. 20 its
Tiroler^exkliniek (16); za. n He
21.15.
n.
KATWIJK CITY THEATER ne
(Badstraat 30. tel. O1718-7407; im
Wise guys (al); 14.45, 19:; be
21.15. CITY THEATER II: S
ver Bullit (16); 19.00, 21.15. U
vr. zo. ma. di. ook 14.45. RepJ^
steeltje (al); za. wo. 14.45.
VOORSCHOTEN GREENVW
(tel. 01717-4354): The fly (t
do. t/m wo. 19.00. Betty
(al); do. t/m wo. 21.15.
KINDERVOORSTELLING
De speurneuzen; za. t/m
14.00.
WASSENAAR e ASTRA
01751-13269): The color of
ney (12); do. t/m zo. 20.00.1
rug naar Oegstgeest (12); i
t/m wo. 20.00.
KINDERVOORSTELLING
De speurneuzen; za. t/m i
14.00.
ZOETERMEER PROMENI
1,2,3 (Promenade 7, tel.
511313): The living dayligli
do. t/m wo 14 00, 18 45, 21.3
Crocodile Dundee; do. t/m
14.00, 18.45, 21.30. Police Ac
demy 4 (al); do. t/m wo. 18.4
Platoon; do. t/m wo. 21.3
Bambi; do. t/m wo. 14.00.
DEN HAAG. ASTA 1 (Spul
tel. 463500): Maximum ovwdt
ve (12); 14.00, 19.00, 21.30.;
13.30, 16.00, 19.00, 21.3
ASTA 2: Raw deal (16); 14.1
19.00, 21.30. zo. 13.30, 16f
19.00, 21.30. ASTA 3: f
French lieutenant's woman (1
14.00, 18.45, 21.30. zo. 13
16.00, 18.45, 21.30. BABYI
1 (Winkelcentrum Babylon, I
471656): One new over the a
koo's nest (16); 14.00,
21.30. zo. 13.30, 16.00, 18.430
21.30. BABYLON 2: Blscki
dow (al); 14.00, 19.00, 21.30.1
13.30, 16.00, 19.00, 21.3
BABYLON 3: Children ol
lesser god (al); 14.00,
21.30. za. zo. wo. 18.45, 21Jt.5J
CINEAC 1 (Buitenhof 20, I OC
630637): Police academy IV (i Of
14.00, 18.45, 21.30. zo.
16.00, 18.45, 21.30. CIND
2: Platoon (16); 14.00, 18; L3J
21.30. zo 13.15, 16.00, 18.4
21.30. CINEAC 3: Assi
tion (16); 18.45, 21.30. do 4d(
ma. dl. ook 14.00. EUROCIN
MA (Leyweg 910, tel. 66708
The sound of music (al); 13.3 I4(
Beverly Hills cop (al); 20.0
METROPOLE 1 (Carnegielaï .4!
tel. 456756): The living di r
lights (al): 13.15, 16.00, 18.4
21.30.
HOLLYWOOD De
voor gisteren voorgeno
men staking van Ameri
kaanse film en televisie
regisseurs is opgeschort
nadat in New York op het
allerlaatste moment een
principe-overeenkomst is
bereikt in de onderhande
lingen tussen regisseurs
en de televisiemaatschap
pij NBC.
Kort daarna maakte Chuck
Warn, woordvoerder van de
Directors Guild of America,
bekend dat door deze overeen
komst de voorgenomen sta
king niet door zou gaan. Het
zou overigens de eerste sta
kingsactie in het 51-jarig be
staan van de bond zijn ge
weest.
De regisseurs hadden NBC,
Columbia Pictures en Warner
Bros uitgekozen voor een se
lectieve staking die de gehele
film en televisiewereld in de
VS op zijn kop zou hebben ge
zet.
Terwijl in New York een
overeenkomst met NBC werd
bereikt werd in Hollywood
nog naarstig onderhandeld.
„NBC heeft genoeg belangrij
ke toezeggingen gedaan. De
ondcrhandelingsdelegatie
heeft besloten de overeen
komst in principe te aanvaar
den, hoewel de definitieve
goedkeuring van de leden
moet komen", aldus Rick
Glaub, woordvoerder van de
Gui'd-afdeling in New York.
..Doornenkroning", van Gerard van Honthorst.
FOTO: ANP
AMSTERDAM Het Rijksmuseum in
Amsterdam is er na langdurige onder
handelingen in geslaagd een schilderij
van Gerard van Honthorst - „Doornen
kroning" - aan te kopen. Het doek
(192,5 x 221,5 cm) is aangekocht van de
Parochie Heilige Dominicus in Amster
dam. Daar heeft het ruim honderd jaar
in de pastorie gehangen.
Hoeveel de geldschieters, de Vereniging Rem
brandt en de Rijksmuseum Stichting, moesten
betalen wilde het museum niet kwijt. Met deze
nieuwe aanwinst bezit het Rijksmuseum twaalf
kunstwerken van Van Honthorst.
Gerard van Honthorst (1590-1656) werkte onge
veer tien in Rome. Hij kreeg daar vele op
drachten voor het schilderen van taferelen bij
het schijnsel van toortsen en lampen. In 1620
kwam hij terug in Utrecht en moet korte tijd
later „De doornenkroning van Christus" heb
ben geschilderd, aldus het Rijksmuseum.
DEN HAAG De ge
meente Hilversum mag
het schilderij „Compositie
met twee lijnen" van
Mondriaan voorlopig niet
verkopen. Dat bepaalde
de president van de Haag
se rechtbank, mr. M.R.
Wijnholt, gisteren in het
kort geding dat de ge
meente tegen de staat had
aangespannen.
Bij Koninklijk Besluit van 17
juni werd het raadsbesluit van
de gemeente Hilversum tot
verkoop van het schilderij ge
schorst. De Raad van State
moet nu beoordelen of het
schilderij al dan niet verkocht
mag worden en dat moet de
gemeente afwachten, zo meent
de president. Het besluit van
de gemeente werd geschorst
op voordracht van minister
Brinkman van welzijn, volks
gezondheid en cultuur die
bang is dat het schilderij naar
het buitenland zal verdwijnen
en dus voor Nederland verlo
ren gaat.
De gemeente was het hier niet
mee eens. Bij de behandeling
van het kort geding op 2 juli
betoogde de advocaat van de
gemeente, mr. E. van der
Schans, dat de staat het besluit
tot schorsing op verkeerde
gronden had genomen. „De
staat heeft zich beroepen op de
Gemeentewet terwijl zij ge
bruik had moeten maken van
de Wet tot Behoud Cultuurbe
zit (WBC)", aldus Van der
V.l.n.r. mevr. Weijers van culturele zaken, wethouder Van Dam, burgemeester Van der Sluis
rechts advocaat mr. Van Leeuwen namens Hilversum. Pierre Jansen zit links achteraan.
FOTO: A
Schans. Hilversum vindt ver-
der dat zij mag doen met het
schilderij wat zij wil omdat het
aan haar is gegeven zonder be
perkende bepalingen.
Volgens de minister van WVC
is verkoop van het schilderij
in strijd met de wet en het al
gemeen belang. Er is namelijk
een grote kans dat het schilde
rij naar het buitenland ver
dwijnt waar het meer geld op
brengt, naar verwachting zo'n
7 miljoen gulden. Volgens Van
der Schans had de staat het
schilderij op de lijst met be
schermde werken moeten
plaatsen als het zo'n grote
waarde eraan toekent.
Wijnholt wees dit argument
eveneens af omdat uit de me
morie van toelichting op de
wet uitdrukkelijk blijkt dat
„overheidsbezit bij voorkeur
niet op de lijst zal worden
plaatst omdat van de ovei
den en musea voldoende
antwoordelijkheidsbesef
mogen verwacht om het i
dwijnen van een eigen wei
lijk belangrijk kunstbezit
gen te gaan". Met de opbrei
van het schilderij wilde de
meente de renovatie van
Gooiland-theatercomplex
nancieren.
