Onno Ruding: van bankier tot politicus De vleespotten van de Buitenlandse Dienst NENLAND ftzidóeSouoatit Politiek Partij Parlement :a Ook „gewone' ambtenaren kunnen nu diplomaat worden Ambassadeurs verdienen tonnen netto per jaar ZATERDAG 11IUU 1967 PAGINA 5- B; vori 5c^lot N HAAG „Op alle fronten gaat de cazfr wkkeling in de verkeerde richting. De et >aven komen ver boven het niveau an de meerjarenbrief uit; de collectieve oudj indruk komt beduidend hoger uit dan ijn di voor 1990 beoogde niveau en het fi- ies. I jcieringstekort ligt ver boven het te- sold rttiidpad- Deze ontwikkelingen staan rs (ledig haaks op onze beleidsuitgangs- >en inten, zoals wij die in het regeerakkoord regeJÜben vastgelegd". schreef dr. Onno Ruding, de minister i financien, enkele weken geleden in zogeheten Hangpuntenbrief aan het iet Zo op het eerste gezicht zou men .en: afkomst verloochent zich niet jng is bankier geweest en niemand zijn voormalige collega's zou hem een «lijke brief verbeterd hebben. Te- yr, omdat de minister zijn overwegin- besloot met de mededeling dat de schrijdingen van de toegestane uitga lm „volledig moeten worden gecompen- fd". Er diende dus voor miljarden ex- te worden bezuinigd, jar sinds de 14e juli 1982, toen hij voor eerste keer beëdigd werd als minister, eft bankier Ruding het een en ander eleerd. Bijvoorbeeld dat het in de poli- c niet gaat om gelijk hebben, maar om jk krijgen. In zijn Hangpuntenbrief zag hij genadiglijk af van onmiddellijke maatregelen. „Voor het lopende begro tingsjaar ('86-'87) wordt nu geen compen satie meer gevraagd", schreef hij, hoewel hij formeel alle recht had om zulks te ei sen. Ruding had heel goed door dat hij geen been aan de grond zou krijgen in het ka binet als hij zou voorstellen tussentijds nog even voor miljarden om te buigen. De minister was er vooralsnog alleen op uit zijn collega's te doordringen van de nood zaak dat de broekriem toch weer een paar gaatjes strakker moest. Daarmee was hii trouwens al eerder begonnen. Zo liet hii al zo'n twee maanden geleden vertrouwelijk aan onze krant weten dat hij bij het kabi netsberaad over de begroting-1988 met diep insnijdende voorstellen zou komen. Enige tijd later sprak hij dat ook in het openbaar uit, in een interview met NRC- Handelsblad. CDA overtuigen „Zo bereikten we dat iedereen ging inzien dat er echt iets moest gebeuren", vertelde een ingewijde op Financiën. Met „ieder een" bedoelde hij niet zozeer premier Ruud Lubbers. Diens financieel-economi- sche inzicht is zodanig dat hij problemen op dit gebied soms nog sneller signaleert dan Ruding zelf. Lubbers behoefde niet overtuigd te worden. Neen, het ging er Ruding meer om de steun te verwerven van zijn fractie, het CDA, in het bijzonder van voorzitter Bert de Vries. Als het gaat om dit soort ingrijpende aan gelegenheden begint een minister niets als hij niet „gedektwordt door zijn eigen groepering in de Tweede Kamer. Welis waar is De Vries zelf ook econoom, maar daarnaast heeft hij rekening te houden met het feit dat zijn partij de kiezers be loften heeft gedaan. Na vier magere iaren, waarin alleen maar gesnoeid, gesneden of gehakt was in vrijwel alle overheidsuitga ven, zouden er nu vier „vette" jaren aan breken, waarin vrijwel iedereen erop vooruit zou gaan. Voor een fractievoorzit ter zijn dit soort beloften zeer belangrijk; veel meer dan een minister wordt hij ge acht de belangen van de eigen kiezers te behartigen. Welnu, Bert de Vries heeft zich door par tijgenoot Ruding laten overtuigen. Dat bleek eigenlijk al twee weken geleden tij dens het kamerdebat over de Voorjaars nota van Financiën. CDA-woordvoerder Marius van Amelsvoort nam minister Deetman niet echt in bescherming, toen deze door met name de VVD werd aange vallen vanwege het feit dat de onderwijs begroting met maar liefst één miljard (duizend miljoen!) was overschreden. Het CDA gaf daarmee te kennen dat het Ru ding steunde in zijn mening dat iedere mi nister zelf moest opdraaien voor door hem of haar aangerichte financiële schade. Opmerkelijk was dat Ruding vervolgens niet overmoedig werd. Toen deze week het begrotingsberaad begon, lag er geen officieel voorstel van zijn kant. De Rijks voorlichtingsdienst had opdracht dit met nadruk te verklaren. „Ruding heeft voor alsnog alleen maar suggesties en ideeën op tafel gelegd. Hij heeft nog niets geëist," al dus RVD-chef Hans van der Voet in één van zijn dagelijkse praatjes over het ge beuren in de Trèveszaal van het departe ment van algemene zaken, waar de minis terraad bijeen komt. De minister van fi nanciën wilde daarmee voorkomen dat Deetman al van meet af aan met zijn por tefeuille zou gaan wapperen, hetgeen het overleg onder een enorme druk zou plaat sen. De kans dat met name Deetman zou op stappen was (is) niet denkbeeldig. Na alle miljarden die hij in de afgelopen vijf jaar zonder morren had bezuinigd, soms ook om overschrijdingen te compenseren, die elders veroorzaakt waren (Oosterschelde- dam en Europese begroting), leek voor hem de maat vol te zijn. En Ruding reali- 'igei achterban heeft, het CHU-deel van het seerde zich ook dat Deetman een eigen CDA, dat hem heus wel weer aan een goede baan zou helpen. Dat geldt niet voor die andere mannen met een gat in de hand. Minister Brinkman (WVC) is recht streeks CDA-lid en behoeft mede daarom geen steun van zijn geloofsgenoten (gere formeerden) te verwachten. Minister Nij- pels (VROM), kan als hij opstapt van een groot deel van de VVD het heilige kruis na krijgen. Fluwelen handschoenen Redenen te over dus voor Ruding om spe ciaal Deetman met fluwelen handschoe nen aan te pakken. En hij bereikte daar mee dat de onderwijsminister, zoals een ingewijde het uitdrukte, „ijverig mee aan het piekeren sloeg om de uitgaven van zijn departement te verlagen". Het enige echte verzet van Deetman komt er tot dusver op neer dat hij pertinent weigert opnieuw rechtstreeks in te grijpen in de salarissen en wachtgelden van docenten. De onderwijsbonden staan nu achter hem en dat wenst hij zo te houden. De CDA- fractie zal wat dit punt betreft zijn kant wel kiezen; ook zij heeft veel te winnen als de nu al jaren durende oorlog tussen de CDA-bewindsman enerzijds en het on derwijsveld en de ouders van leerlingen anderzijds wordt beëindigd. Maar misschien het allerknapste staaltje van Ruding was dat hij in zijn voorstellen geen enkel departement spaarde. Defensie en Ontwikkelingssamenwerking niet en evenmin Economische Zaken. Ook de WIR-subisidies, de „heilige koe" van het bedrijfsleven en dus ook van minister De Korte moet er aan geloven. Ruding trok zich niets aan van alle protesten van de werkgevers en hun kampioen De Korte in het kabinet. Als er bezuinigd kan worden, op subsidies voor de burgers, bijvoorbeeld de individuele huursubsidie, dan kan dat ook op de extraatjes voor het bedrijfs leven. Daarmee maakte Ruding indruk. Hij. toonde zich in staat zijn afkomst te verge ten. Banken zijn ook bedrijven en ver mindering van de WIR-premies is ook voor hen niet leuk. Al met al slaagde de minister van financiën er in de bezuini gingsmoeheid in het kabinet te doen om slaan in een vastberadenheid om te tonen dat de no nonsense-mentaliteit nog niet dood is. De bankier is volbloed politicus geworden. RIK IN T HOUT .jphet ministerie van buitenlandse zaken is onlangs een veran- fn doorgevoerd die op het oog weinig spectaculair is, maar ®ne- voor de ambtenaren van het betrokken departement onge- tr gelijk staat aan de Oktoberrevolutie in Rusland. Op 1 juli T0: rd de scheiding opgeheven tussen de ambtenaren op het de- riement in Den Haag en hun collega's in het buitenland. Door je „integratie" is er na een bestaan van ruim 170 jaar een ein- gekomen aan die exclusieve club van diplomaten die bekend ond als de Buitenlandse Dienst Ook ambtenaren die daar niet eciaal voor zijn opgeleid, kunnen nu tot diplomaat worden be- emd. Hoe aantrekkelijk dat is, althans in financieel opzicht, Reken- teft een onlangs verschenen rapport van de Algemene wier aangetoond. Misschien een tit tn einddiploma vwo hebben gehaan wier aangetoond. Misschien een tip voor degenen die zojuist tald. zwa )EN HAAG De datum waarop de gedachte aan ing< itegratie werd geboren is n recies bekend. Het was 7 nu 1971. Op die dag kreeg minister Norbert Schmel- aaiJ jr, die in het kabinet- iesheuvel belast was met uitenlandse Zaken, een esluit voorgelegd op dei rond waarvan één van frillfare Majesteits ambassa- j jj leurs naar een ander land ,n (jjioii worden overgeplaatst. str .Vanwaar deze overplaat- ndiing? Waarom moet déze an naar déze post?" wil- fj.'* t Schmelzer weten, itbar Ie ambtelijke staf van de mi- 116 nater was volkomen overrom- e®jpeli Een dergelijke vraag was 5 nog nooit eerder door een ,en. windsman gesteld. De Bui- 1r inlandse Dienst mocht dan op lapier onderdeel uitmaken ivei ran Buitenlandse Zaken, in de ,mo! iraktijk vormde zij een vrij- rel onafhankelijke organisatie 'aa' ie al haar zaken en zaakjes elf regelde. Een diplomaat aa:ging naar een andere Bland ly laats, als de chef van de Bui- Dienst, zelf ook al- een oud-diplomaat, dat ilijk achtte. .•"Het meest voorkomende mo- rij" ief was dat de man in kwestie ,toe" was aan een bevorde- ring. De carrière van een di plomaat zag er namelijk als rolgt uit. Na een universitaire studie, meestal in de rechten, werd hij toegelaten tot het Jdasje", de eigen opleiding an de Buitenlandse Dienst. In jchmelzers tijd was het nog [ebruikelijk dat alleen jonge- ieden van goeden huize tot iet klasje konden doordrin- [en; vandaar al die dubbele en adellijke namen in het iaar- H ijks verschijnende adresboek van Hare Majesteits ambassa des en consulaten in het bui tenland. Rad een kandidaat zijn oplei- tot diplomaat met goed ilg voltooid, dan volgde iding naar één van de Iruim honderd „posten". Hij iwerd dan benoemd tot zoveel ste ambassadesecretaris. Deed hij zijn werk tot tevredenheid van zijn ambassadeur, dan kon hij zeker zijn van promotie. In j feite kwam het erop neer dat leen diplomaat het behoorlijk jj bont moest maken, wilde hij' 1 niet automatisch, na zo'n 2! jaar, zelf ergens ambassadeur Gewoon, omdat het ijojn tijd was... Bleek hij een goede ambassadeur, dan was i nog verdere promotie moge lijk. Naar een belangrijkere post, met als crème de la crè me Bonn, Londen, Parijs, Ja karta, Washington, de NAVO en de Europese Gemeenschap, of naar een beleidsfunctie op het departement. Opstand der referen darissen Minister Schmelzer toonde zich weinig ingenomen met deze volgens hem negentien- de-eeuwse gang van zaken. Hij wenste een overplaatsings- en promotiestelsel dat meer bij de moderne tijd zou passen. Daar bij speelde een belangrijke rol Dertig jaar dat ook de „Haagse" ambtena ren van Buitenlandse Zaken steeds luidruchtiger om veran- hield de inkomens van haar „leden" geheim. Zelfs de Alge mene Rekenkamer, die toch bij wet is aangewezen om te controleren of er een verant woord gebruik wordt gemaakt van de belastinggelden, kreeg nul op het rekest toen zij aan het einde van de jaren vijftig een onderzoek wilde instellen. Minister Joseph Luns weiger de informatie te verstrekken, omdat bij de opbouw van het diplomateninkomen gebruik gemaakt werd van „vertrou welijke gegevens van het bedrijfsleven en andere bui- tenlanse diensten". dering waren gaan roepen. Zij vonden het zo langzamerhand onverteerbaar dat hun colle ga's van de Buitenlandse Dienst in hun ogen zeer bevoorrecht waren. Dit protest is te boek komen te staan als de „Opstand der Referendaris sen", omdat de Haagse BuZa- ambtenaar in beginsel nooit een hogere rang kon bereiken. Alle functies die daarop recht gaven, werden vergeven aan teruggekeerde diplomaten. Maar er bleek nog meer discri minatie te bestaan: een ver schil in salariëring tussen de ene en de andere groep ambte naren. Dat er ook in dit oj zicht onderscheid gemaal werd, was wel bekend, maar de mate waarin kende men niet De Buitenlandse Dienst Het heeft bijna dertig jaar ge duurd voordat er wel opening van zaken werd gegeven. De Algemene Rekenkamer nam de zaak vorig jaar weer ter hand en slaagde er deze keer wel in de medewerking te ver krijgen van het ministerie. Het daarop volgende onderzoek en het verslag daarvan leveren ronduit schokkende gegevens op. Voor de inkomens van de in totaal slechts 1100 ambtena ren van de (voormalige) Bui tenlandse Dienst wordt jaar lijks een bedrag uitgetrokken van 220 miljoen gulden. Dat komt neer op een gemiddeld inkomen van twee ton! EA dan hebben we het over een netto inkomen, want deze groep rijksdienaren behoeft geen cent af te dragen aan de fiscus! Een gemiddelde van twee ton betekent dat een aantal inko mens meer en een aantal inko mens tninder bedraagt. Uit de tabellen van de Algemene Re kenkamer blijkt dat de 1100 ambtenaren op de „posten" in het buitenland in twee hoofd groepen moeten worden ver deeld: de echte diplomaten (ambtenaren Buitenlandse Dienst ofwel ABD's) en het ondersteunende personeel (ad ministratieve krachten ofwel AA's). Beide groepen ontlopen elkaar niet veel in grootte. Dat geldt echter niet voor de bijbe horende salarissen. Een AA kan maximaal 61.000 gulden per jaar verdienen. Voor een ABÓ is dit ongeveer het aanvangssalaris. Een am bassadeur in Parijs, Washing ton of op één van de andere vijf belangrijke posten wordt na verloop van tijd ABD-1 en ziet dan zijn salaris naar drie ton netto stijgen. Maar ook de 27 ambassadeurs in minder be- 177.000 gulden netto. Maar de ABD's der derde klasse, onder wie 41 ambassadeurs in be trekkelijk onbelangrijke hoofdsteden als Tunis of Mon tevideo verdienen ineens een heel stuk minder: ruim 94.000 gulden per jaar. Er zijn dus ambassadeurs en ambassa deurs... Valuta-inkomen De vraag rijst uiteraard hoe deze salarissen, althans naar de normen van de Nederland se ambtenarij, zulke astrono mische afmetingen hebben kunnen aannemen. De reden daarvan is velerlei. Allereerst ligt er het feit dat een ambas sadeur van oudsher gezien wordt als een verlengstuk van de Nederlandse regering. Van daar dat het basissalaris van een ABD-1 overeenkomt met dat van een staatssecretaris en het basissalaris van een ABD-2 met dat van een secretaris-ge neraal van een departement (hoogste ambtelijke rang die een rijksambtenaar kan berei ken). Maar daarmee zijn we er nog lang niet. Een diplomaat kan. mede omdat hij soms onder moeilijke (klimatologische) omstandigheden zijn werk moet doen, in aanmerking ko men voor een haast eindeloos aantal toelagen en vergoedin gen, die soms uitbetaald wor den in de valuta van het land waar hij verblijft. Daaraan hebben de totale inkomsten van een diplomaat de bijnaam „valuta-inkomen" te danken. Allereerst is er de gehuwden toelage. Een gehuwde diplo maat ontvangt een toeslag van veertig procent. Een onder bouwing van dit riante „ex traatje" heeft de Algemene Rekenkamer niet kunnen ont dekken. De regeling is getrof fen in de jaren vijftig en daar na is er nooit meer over de zaak gesproken. Een reden zou kunnen zijn dat van een diplo matenvrouw verwacht wordt dat zij meewerkt. Zij dient haar echtgenoot te vergezellen naar de talloze recepties, di ners, cocktails en dergelijke die hij in zijn standplaats moet aflopen en zelf moet organise ren. Een ongehuwde diplo maat krijgt overigens, mits ambassadeur of tweede man op een post, een toelage van 16,5 respectievelijk 10 pro cent... Deze laatste twee toela gen zijn verstrekt, zo achter haalde de Rekenkamer, „nadat betrokkenen hadden geklaagd over de ontoereikendheid van hun inkomen". Kinderen Naast zijn vrouw vormen ook zijn kinderen een bron van in komsten voor een Nederlands diplomaat. Deze kindertoela gen zijn wel sterk afhankelijk van de standplaats. In Jakarta krijgt een diplomaat 885 gul den voor een jong kind en 1149 voor een wat ouder kind; in Oslo is dat 494 en 643 gul den. In ruil daarvoor moet de diplomaat-vader zijn recht op de gewone kinderbijslag af staan aan het departement Maar dat kan er er wel vanaf als men weet dat de kinderbij slag in Nederland niet snel uit komt boven de honderd gul den per kind per maand. Sinds 1 juli is de scheiding opge heven tussen de ambtenaren op het departement in Den Haag en hun collega's in het buitenland. Op 7 juli 1971 werd de gedach te aan integratie geboren dank zij minister Norbert Schmelzer van buitenlandse za ken. premies zijn begrepen. Voor tandheelkundige zorg bestaat een aparte regeling. Daarvoor wordt in beginsel drieduizend gulden per jaar per gezinslid vergoed, welk bedrag na toe stemming van het departe ment kan worden verhoogd tot 4500 gulden. En nog altijd zijn we er niet, want alle 1100 uitgezonden Nu zou men kunnen denken dat die kindertoelage bestemd is om de kosten van onderwijs te bestrijden. Deze kosten kun nen in het buitenland hoog op lopen doordat een kind meest al niet naar een inheemse school kan maar een exclusie ve Nederlandse, Engelse, Franse, Duitse of Amerikaanse school moet bezoeken. Ambte naren van de Buitenlandse Dienst krijgen daarvoor echter een aparte vergoeding, die vrijwel alle kosten dekt. Dan is er nog een zeer aan trekkelijke ziektekostenrege ling. Een uitgezonden ambte naar krijgt 85 procent terug van alle te maken kosten, waarin óók de verzekerings ambtenaren krijgen een huur- vergoeding, waardoor zij vrij wel voor niets wonen. En ten slotte is er nog de representa tievergoeding die bedoeld is om de eerder genoemde recep ties, cocktails, diners en derge lijke te kunnen geven. Op deze wijze kan dus een „valuta-inkomen" van enkele tonnen per jaar ontstaan. En zoals gezegd behoeven de be trokken ambtenaren geen be lasting of sociale premies te betalen. Ex-minister Van der Klaauw. die ambassadeur is in Lissabon, toucheert naar ver luidt 249.000 gulden netto per jaar. Oud-bewindsvrouw Eegje Schoo, die onlangs tot grote woede van de Vereniging van de Buitenlandse Dienst, de vakbond van de „echte" diplo maten, ambassadeur wera in New Delhi, schat men op zo'n twee ton. Bewustwording Natuurlijk is ook het ministe rie van buitenlandse zaken zich geleidelijk bewust gewor den van de buitensporige hoogte van de inkomens der diplomaten. In februari 1968, nog onder minister Luns, werd voor het eerst een poging gedaan tot verandering. Men besloot de basisinkomens te verhogen en de toelagen voor kosten van levensonderhoud te verlagen, zodat het totaal meer in overeenstemming zou komen met de inkomens die verdiend worden door ambte naren bij internationale orga nisaties als de Europese Ge meenschap, de NAVO en de Verenigde Naties. Maar nadat een aantal ambassadeurs en de VBD protest hadden aangete kend, werd de zaak haastig stopgezet. Inmiddels was er echter wel een aantal verhó- gingen uitbetaald, zodat de ac tie het ministerie van buiten landse zaken per saldo een ex tra uitgave bezorgde van acht honderdduizend gulden. Het duurde vier jaar voordat de ontspoorde trein door mi nister Schmelzer weer op de rails werd gezet. Zijn verlan gen naar een ander overplaat sings- en promotiesysteem, de ISUSKE EN WISKE DE JOLIGE JOFFER Dn iywmet- torn amdooi- f lutijcn, kun Eegje Schoo. de nieuwe Nederlandse ambassadeur in India, werd op 16 Juni j.l. op Schiphol uitgeleide gedaan (c) Jjfandaard Uitgeverti. Antwerpen-weesp. jdoor de ambassadeur van India U) Nederland, Shrinivasan. Haar jaarinkomen wordt geschat op twee fan netto. integratie dus, bracht tevens - een overleg op gang over de opzet van een nieuw en door zichtiger systeem van salaris sen en vergoedingen. Ook dëv ministeries van financiën eri binnenlandse zaken werdert daarbij betrokken. In 1978 werd een werkgroep ingesteld die vijf jaar later met een voorstel kwam. Daarin stond onder meer dat geen enkele diplomaat méér zou mogea verdienen dan de hoogste- ambtenaar op zijn departe-t. ment, de secretaris-generaal dus. Mr. Hans van den Broek, dé huidige minister van buiten-' landse zaken, stak daar echter een stokje voor, „omdat hét rangniveau (van een ambassa deur op ABD-l-niveau) altijd boven dat van secretaris-gene raal had gelegen en in de inte gratie geen aanleiding werd gezien deze situatie te beëindi gen," aldus de Algemene Re kenkamer. Ook de suggestie om de inkomens der diploma ten normaal te gaan belasten stuitte op groot verzet van Buitenlandse Zaken. „Men was van mening dat belasting heffing geen achteruitgang voor de ambtenaren zou mo gen betekenen". Ook in da( opzicht bleef alles dus bij hei oude. Onmogelijk De Algemene Rekenkamer zegt in haar verslag geen mo gelijkheid te zien de valuta-in komens op hun „redelijkheid te toetsen", omdat er veelal sprake is geweest van „maat werk". Met andere woorden.: het inkomen is niet bepaald door algemene maatstaven, zo als voor gewone ambtenaren het geval is, maar door onder linge afspraken in de Buiten landse Dienst Het gevolg daarvan is dat er soms aan zienlijke verschillen zijn ont staan tussen de inkomens op posten in zelfs één en hetzelf de land. De ambassadeur in Washington verdient veel meer dan zijn collega bij de in New York gevestigde Verenig de Naties. De Rekenkamer heeft haar bevindingen uiteraard gemeld aan minister Van den Broek en deze heeft beterschap be loofd. Maar 's rijks controleurs zijn er niet gerust op. Zij wij zen op de antwoordbrief van de minister. Van den Broek verklaart daarin dat het gaat om een „complexe en weer barstige" materie. Daardoor zal het naar zijn mening nog „geruime tijd" duren eer de herstructurering van de valu ta-inkomens een feit is. „Een teken aan de wand", noemt de Algemene Rekenkamer dat. Zij heeft haar hoop nu geves tigd op de Tweede Kamer. Misschien dat de volksverte genwoordigers de minister wel snel in actie kunnen brengen. Dat zou niet misstaan in een tijd dat wordt overwogen de sociale uitkeringen, de laagste inkomens in ons land, weder om te verlagen. RIK IN T HOUT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 5