De invallen van de heilige Klara" Vakantiespanning uit een boekje PLATEN Plaatjes kijken, voorlezen en fantaseren DE KEER Deacon Blue is vooral zichzelf BOEKEN EN PLATEN £cidóc6omcmt FRAAIE SATIRE VAN PAVEL KOHOUT 11 ss BOEKHANDEL Neil Young The Cure VRIJDAG 3 JULI 1987 PAGINA 6— Op de middelbare school van een klein Tsjechische stadje breekt paniek uit, als alle leer lingen van een klas voor een wiskundeproefwerk een tien krijgen. Dat moet doorgesto ken kaart zijn. De directeur ondervraagt de leerlingen en hoort daarbij het onwaar schijnlijke verhaal dat een meisje gewoon heeft geraden welke opgaven zouden worden fekozen uit het sommenboek, let proefwerk wordt herhaald en het meisje weet weer pre cies aan te geven welke opga ven zullen worden gekozen. Het valt haar gewoon in, zegt ze er zelf van. Dat is de uit gangssituatie van een mooi verhaal van de Tsjechische au teur Pavel Kohout, die enige tijd geleden in het nieuws was vanwege de toekenning van de Erasmusprijs, die feitelijk bestemd was voor de organisa tie van Tsjechische dissidente intellectuelen, Charta 77. Het boek van Kohout, waar het in dit geval om gaat, is een roman die geschreven werd in 1971, nu bij Manteau in Neder landse vertaling uitgegeven als „De invallen van de heilige Kléra". De vertaling uit het Duits is overigens niet vlekke loos en jammer genoeg moet de lezer zich nogal eens afvra gen wat met een bepaalde zin kan zijn bedoeld, meestal als gevolg van de onhandige Ne derlandse formulering. De in houd van het verhaal is door de satirische bedoelingen boei end en vermakelijk, zodat de lezer dat ongemak wel voor lief zal nemen. Het verhaal over het stadje S. aan de rivier S. (S. aan de S. of S.S.) wordt verteld in veertien hoofdstukken, die elk zijn voorzien van een uitvoerige aankondiging van thema's en onderwerpen die in zo'n hoofdstuk aan de orde zijn. Zo luidt de introduktie van het laatste hoofdstuk: „Het einde van vaten en verhalen. Wat wordt hier eigenlijk gekookt? Komt dat zien in Bohemen! Hartenaas en hoogste troef. Heiligen op spiritus. De direc teur in de boom". Werkeloos gas neemt elk soort werk aan. Het XlIIe partijcongres blijven wij trouw". Enzoverder. Dat het verhaal van Kohout zich niet beperkt tot de ge beurtenissen op die school, blijkt van meet af aan uit deze introdukties, maar ook uit an dere toevoegingen in de ro man. Overduidelijk is een verteller aanwezig, die keer op keer ei gen commentaar en overpein zingen levert. Bijvoorbeeld over de literatuur, het schrij ven: „Hoe moet een verhaal worden verteld, dat nooit is gebeurd? Voor dit doel heeft de natuur wezens geschapen die door haar met papier en fantasie werden begiftigd: de schrijvers. Door middel van fantasie en papier zijn zij in staat een willekeurig verhaal dat niet echt is gebeurd, zo boeiend te maken dat het vaak overtuigender klinkt dan ver halen die wel echt zijn ge beurd". Dat is de opening van het boek, de eerste passage uit hoofdstuk I. Waarna de schrij ver een bladzij doordenkt over werkelijkheid, censors, kro niekschrijvers, fantasie en ge heugen. Voor hij zijn verhaal dan echt begint, concludeert hij: „Beter de halve waarheid dan een halve leugen! En daarom, lieve kleine Kléra uit de stad S., sta op en wandel, kind van vader droom en moeder werkelijkheid. En mocht iemand je herkennen, dan zal hij dat nergens door kunnen bewijzen". Het is meer dan duidelijk: Kohout vertelt in zijn verhaal op verhulde Pavel Kohout levert met „De Invallen van de heilige Kléra" een feestelijk werkje af. FOTO: t vorm over de werkelijkheid. Over de onvrijheid van den ken in deze burgerlijke we reld, waar men elkaar welis waar met „kameraad" aan spreekt, maar waar verschrik kelijk strenge codes en leefre gels bestaan. Waar de schijn heiligheid, het bedrog en het verraad volop zijn te vinden. Waar ieder beeft voor een meerdere en zich als een bul lebak gedraagt tegenover een mindere. Over samenlevingen waar de vrijheid zoek is. Allegorie Een satire dus. Of gaat het wellicht verder en hebben we hier met een satirische allego rie te maken, waarin Kléra, haar ouders en familieleden, haar leraren en de andere ste delingen opgevat moeten wor den als voorstellingen van be staande figuren in Tsjecho- Slowakije? Het is teveel specu leren om daarop voort te bor duren. De satire blijkt uit vele terzii- des van de verteller. Zoals de inzet van het tweede hoofd stuk: „Er zijn landen waarvan de regering beweert dat elke fatsoenlijke burger minstens een keer in zijn leven in de bajes moet hebben gezeten. Deze bewering is gerechtvaar digd voor zover het aantal burgers dat niet in de bajes heeft gezeten niet eens toerei kend is om een regering te vormen, zodat daarin dus ook bajesklanten moeten zitten. In ieder geval geldt voor biina alle landen dat tegen elke fat soenlijke burger minstens een maal in zijn leven een gerech telijk onderzoek wordt inge steld. Ook daarop worden de toekomstige burgers door de school voorbereid". Dergelijke commentaren, op zo'n aardige wijze geformuleerd, maken van dit boek een feestelijk ge heel. JAN VERSTAPPEN Pavel Kohout: „De invallen van de heilige Klara. Uitga ve Manteau. Prijs 33,50. Het maakt niet uit waar: op een zonnig strand, het balkon van je appartement, in een lig stoel voor de tent of gewoon thuis, als het boek maar span nend is. Voor veel mensen is een adembenemend verhaal welhaast een noodzakelijk ing redient voor een geslaagde va kantie. Schrijvers en uitgevers hebben wat dat betreft hun werk naar behoren gedaan. Het aanbod in het „thrillende" genre is ruim voldoende om zelfs de snelste lezer zijn gehele va kantie te boeien Nou ja, boei en? Het is waarschijnlijk maar een beperkt publiek dat adem loos bijvoorbeeld Tom Clancy's „Operatie Rode Storm" tot op de laatste bladzijde zal lezen. Clancy baarde in 1985 interna tionaal opzien met zijn eerste boek „De Jacht op de Rode Oktober", het spannende ver haal over een Russische on derzeebootcommandant die met zijn schip aan de haal gaat naar het Westen. Het opval lende aan het boek was de des kundige verzorging van de technische details. Die had Clancy tot op dat moment de kost verdienend als verze keringsagent en in zijn vrije tijd verslaafd aan militaire boeken overigens geput uit voor het grote publiek toegan kelijke bronnen. Eigenlijk ligt aan beide boeken van Clancy een computerspel ten grondslag. Voor „Operatie Rode Storm" heeft hij, samen met de ontwerper van het computerspel, een „elektroni sche" slag in het Noordatlanti- sche gebied vertaald voor de gewone man. Het resultaat ervan oogt op nieuw deskundig en is zeer leesbaar. Aangenomen mag worden dat de vele technische foefjes die Clancy beschrijft bok in werkelijkheid bestaan. Desondanks is het onmisken baar een Amerikaans boek ge bleven, dat de Europese lezer niet zonder zorg zal dichtslaan. „Operatie Rode Storm" be schrijft een massale aanval van Sovjet-troepen op West- Europa. Deze operatie dient als afleiding voor de geplande bezetting van de landen rond de Perzische Golf (olie!). Met de aanval op West-Europa proberen de Sovjet-generaals de NAVO te verdelen en een westerse interventie in de Golf onmogelijk te maken. In het verhaal wordt echter met geen woord gerept over de enorme menselijke en materiële offers die Europa zal moeten bren gen, wanneer de fictie van het boek ooit werkelijkheid zou worden. Wat dat betreft doet het boek waarschijnlijk weinig onder voor het oorspronkelij ke computerspel: knap, ver nuftig en spannend, maar zon der menselijk gevoel. Losse bladen Wie in een gemakkelijke om geving Gerald Seymours „Moed der Wanhoop" leest, moet voorzichtig doen. Bij le zing eerder deze week, op de eerste zomerse dag van het jaar, lagen de bladzijden al snel los door elkaar. Dat is ei genlijk het enige punt van kri tiek op dit spannende boek met een sterke politieke la ding. Hoofdpersoon is Jack Curwen, een Britse jongeman die tot de ontdekking komt dat zijn vader in een Zuidafri- kaanse gevangenis zit en ter dood zal worden gebracht we gens zijn aandeel in een aan slag van het ANC. Nog wat la ter ontdekt Curwen dat zijn vader niet op zijn eigen houtje handelde maar in opdracht, èn dat diens opdrachtgevers van plan zijn hem letterlijk te laten stikken aan de galg. Apartheid en het zwarte ver zet zullen de komende jaren ongetwijfeld nog vaker het on derwerp worden van thrillers. Of de eerste in dit geval ook de beste zijn, valt nog niet te Lekker ontspannen met een adembenemend verhaal. FOTO: PERS UNIE zeggen. Maar Seymour gooit in elk geval hoge ogen. Nieuwe serie Sinds de serie Crime de la Cri me van uitgeverij Arbeiders pers een slapend bestaan leidt en eigenlijk alleen de nieuwe werken van Francis en Highs- mith brengt, heeft uitgeverij Het Spectrum het vaandel in dit genre overgenomen. In de serie „Tomas Ross en Maj Sjö- wall presenteren" brengt de uitgeverij meerdere keren per iaar nieuwe thrillers, spionage- boeken en detectives op de markt. De ene keer van schrij vers van naam, maar net zo vaak van nog vrijwel onbe kenden in dit genre. Een greep uit de laatst verschenen titels. Christopher Hudson werd we reldberoemd als schrijver van de Killing Fields, het schok kende verhaal over een Ame rikaanse journalist en zijn Cambodjaanse assistent tijdens het schrikbewind van de Rode Khmer in Cambodja. Minder bekend is dat Hudson ook een prima schrijver is van spiona- ge-boeken en thrillers. Dat be wees hij al in „Bloedige Fina le" en nu opnieuw in „Insider Buiten Spel". De ontvoering van een waarnemend direc teur van de CIA zet de alarm- lichten van het Amerikaanse veiligheidssysteem op rood. Wanneer de man wordt terug gevonden blijft de grote vraag of hij nog te vertrouwen is of niet. Brian Forbes benadert in „De Laatste Getuigenis" de sfeer van het na-oorlogse Europa, die voor hem zo treffend is weergegeven door schrijvers als John le Carré en Eric Am bler. Het verhaal draait om vroegere agenten van de Brit se spionagedienst MI-6 die intussen bijna een traditie overlopen naar de andere kant. De moord, na dertig jaar, op een zwaar invalide ex- agente doet het hele na-oorlog- se verleden herleven, met We nen en Berlijn als knooppun ten in een vrijwel onontwar bare spionage-kluwen. Zeezeüen en verziekte familie verhoudingen staan centraal in „Solorace" van John Ver meulen. Aangeprezen door de uitgever als „spannend en meeslepend", maakt Vermeu len deze verwachtingen rede lijk waar. Hij tracteert de lezer bovendien op zeer onverwach te wendingen in zijn verhaal. Bèta Tomas Ross, naast samenstel ler van de Spectrum-serie zelf ook een erkend schrijver van politieke thrillers van vader landse bodem, heeft zich aan de toekomst gewaagd. „Bèta" is de titel van het boek, dat speelt in het jaar 1996. Tegen die tijd is aids niet meer dan een lichte aandoening, dank zij een in 1988 uitgevonden medi cijn. Maar de wetenschap staat volkomen machteloos tegen over Bèta, een virus dat elk huidcontact afstraft met een afschuwelijke dood. Alleen de zeer rijken kunnen een plaats je kopen op een gegarandeerd onbesmet eiland in de Stille Zuidzee. Orwelliaanse toestanden vol gens Ross in een jaar, dat Ne derland wordt geregeerd door premier Brinkman en een vroegere ster-voetballer, Kei zer, specialist in linke zaakjes. Ook al speelt het verhaal van Ross in een uiterst onwaar schijnlijke toekomst; „Bèta" geeft een aardige indruk van wat de maatschappelijke ge volgen zouden kunnen zijn, als risicogroepen voor een bepaal de ziekte letterlijk gebrand merkt worden en de patiënten worden opgesloten in opvang centra, die grote gelijkenis vertonen met concentratie kampen van eerder in deze eeuw. TOM SJIERS Tom Clancy: Operatie Rode Storm. Uitgeverij: Bruna, Utrecht. Prijs: 35,-. Gerald Seymour: Moed der Wanhoop. Uitgeverij: De Boekerij, Amsterdam. Prijs: ƒ29,90. Christopher Hudson: Insider Buiten Spel. Uitgeverij: Het Spectrum, Utrecht. Prijs: ƒ29,90. Brian Forbes: De Laatste Getuige. Uitgeverij: Het Spectrum, Utrecht Prijs: ƒ29,90. John Vermeulen: Solorace. Uitgeverij: Het Spectrum, Utrecht. Prijs: ƒ29,90. Tomas Ross: Bèta. Uitgeve rij: Het Spectrum, Utrecht Prijs: ƒ24,90. Lekker lui liggen lezen in de [vakantie vinden veel kinde ren fijn. Eindelijk weer eens een boek in één ruk kunnen uitlezen en helemaal opgaan in het verhaal: er even niet rijn! Dat overkomt je zeker bij het boek: „De zwarte spiegel" van Wolfgang en Heike Hol bein. Het is een dikke pil van 217 bladzijden, maar wie 2r eenmaal in begonnen is, wil het ook in een keer uitle- een. Het hoofdmotief is de strijd tussen goed en kwaad. Het verhaal gaat al vrij snel jver van werkelijkheid naar fantasie. Alles is nog nor- naai wanneer Kim, de loofdpersoon, zijn zusje Re- Decca opzoekt in het zieken- tuis. Ze ligt na een operatie n coma. 's Avonds krijgt Kim een angstdroom en als lij doornat van het zweet vakker wordt, zit er een >ude man met een witte jaard bij hem in een schom- nelstoel. De man, Themos, vertelt Kim over het land Legenda, waar zijn zusje Re becca vaak speelde. Helaas dwaalde ze daar van het goe de land af naar het kwade en werd gevangen genomen door Boraas, de heer van de schaduwen. Alleen Kim kan zijn zusje redden uit de han den van Boraas, zegt The mos. Kim begint aan een tocht vol gevaren in het land Legenda, waar Boraas en de zwarte ruiters (het kwade) Themos en de zijnen (het goede) be dreigen. In eerste instantie lijkt het er op dat de kwade machten het winnen. Maar als het Kim lukt de heer van de schaduwen van de regen boog te halen, begint de machtige eindstrijd tussen de boze en goede machten. Het is natuurlijk voorspelbaar wie de strijd wint maar hoe dat gebeurt is verrassend. Het evenwicht in het land is door de overwinning van het goede hersteld en Rebecca wordt bevrijd uit de macht van Boraas. Als Kim door zijn moeder wordt gewekt, vertelt ze dat Rebecca bij be wustzijn is gekomen. Het is een spannend boek vol magie, fantasie en avontuur en als je het leest moet je zo nu en dan denken aan het werk van Tolkien. Fantaseren Peter Spier heeft met „Ik zie...ik zie... wat jij niet ziet" weer helemaal in de roos ge schoten. Het is een prenten boek in pasteltinten, zonder tekst. Twee kinderen gaan op een mooie dag wandelen met hun honden. Lekker lig gen in het gras en dan kijken naar de wolken. Er verschij nen de wonderlijkste dingen aan de hemel: draken, rid ders op paarden, olifanten en leeuwen. Het is precies wat ie van Peter Spier gewend bent: veel details, waardoor het een prachtig kijkboek wordt. Het zal kinderen ze ker inspireren om in hun va kantie, lekker liggend in het warme gras, van alles in de lucht te ontdekken en er zelf mooie verhalen bij te beden ken. Een ander geestig prenten boek komt van Rick de Haas: „Gat in de zandbak". Tom is aan het graven in zijn zank- bak en ontdekt een luik naar een onderaardse gang. Uiter aard moet hij die onderzoe ken en dan begint een vreemd avontuur. Het is een grappig verhaal dat zeker aansluit bij de fantasie van kleuters. Als het boek een maal is voorgelezen, kunnen kleintjes het ook heel goed alleen bekijken: de tekenin gen geven het verhaal uitste kend weer. Een boek om voor te lezen is „De ezel en de hond". Twin tig fabels van Aesopus, geïl lustreerd door Svend Ötto. elke avond een fabel en de kinderen zijn weer een oude wijsheid rijker. Het zijn vrij wel allemaal onbekende fa bels, met prachtige aquarel len van Svend Otto. Om voor te lezen (vanaf vijf jaar) en om zelf te lezen (vanaf zeven iaar) is „De klok van Klaas door Nannie Kuiper. Om zeven uur sla pen gaan? Dat lukt heel veel kinderen niet. Klaas, de hoofdfiguur, kan ook niet slapen en verzint de span nendste dingen die hij ook nog echt gaat spelen, samen met zijn knuffeldieren. Voor veel kinderen heel herken baar: fantaseren in je bed en zelf de held zijn. Nannie Kuiper heeft het thema heel leuk uitgewerkt, in rijm vorm, net als haar andere boeken. En de klok van Klaas komt op elke bladzijde terug. Iedere bladzijde is het weer een beetje later. Het be gint om zeven uur 's avonds en op de laatste bladzijde is het zeven uur 's ochtends. Je kunt dus nog leren klokkij- ken ook. ALBI KOOPS De zwarte spiegel Wolf gang en Heike Holbein, uitgave Lemniscaat, prijs ƒ26,50. Ik zie, ik zie wat jij niet ziet Peter Spier, uitgave Lemniscaat, prijs ƒ20,50. Gat in de zandbak Rick de Haas, uitgave Lemnis caat, prijs ƒ19,90. De ezel en de hond Svend Otto, uitgave Lem niscaat, prijs ƒ21,50. De klok van Klaas Nan nie Kuiper, uitgave Leo pold, prijs ƒ18,90. (ADVERTENTIE) LEIDEN - LEIDERDORP OEGSTGEEST - KATWIJK VOORSCHOTEN Ze kwamen zomaar uit het niets en ze komen uit Glas gow, de stad van Simple Minds en Lloyd Cole. Dea con Blue verkeert in goed gezelschap, maar klinkt vooral minder Schots. Eerst was er de sublieme single Dignity en nu is er het de buut-album Raintown (CBS 450 549-1), met daarop meer van die prachtige liedjes. Deacon Blue is vernoemd naar het nummer Deacon Blue van Steely Dan en wordt veel vergeleken met Prefab Sprout, maar dat is eigenlijk niet terecht. Waar Paddy McAloon er in slaagt om met allerlei spitsvondige structuren steeds weer ver rassend en origineel te klin ken biedt Deacon Blue met een minimum aan kunst grepen een maximum aan overtuiging, waarbij de structuren stukken eenvou diger van opzet zijn. Maar dat ook déérmee geweldige resultaten te boeken zijn be wijst Raintown. Het fragiele stemgeluid van zanger Ricky Ross, veelal ondersteund door van soul bol staande stem van zange res Lorraine Mcintosh, wordt gedragen door een fris en subtiel klinkende piano en een over het alge meen ingehouden basis, al kunnen bas en drums tegen het einde van sommige nummers nog flink uit hun dak gaan. Het levert een aantal schitterende num mers op, waarvan naast de al genoemde single Dignity zeker het indrukwekkende titelnummer, When Will 1 You (Make My Telephone Ring) en The Very Thing niet onvermeld mogen blij ven. Op het ingetogen Rag man komt Prefab Sprout wél om de hoek kijken, maar over het algemeen blijkt Deacon Blue helemaal zichzelf in een unieke mix van subtiele pop en een on gekend grote dosis zeggings kracht. Neil Young behoort zo lang zamerhand tot het handje vol muzikanten dat door minstens twee generaties van popliefhebbers gewaar deerd wordt. Zijn combina tie van vurige rock 'n roll en hartstochtelijke hout vuur-liedjes, overigens steeds aangepast aan de ei sen des tijds, houdt nu pre cies twintig jaar stand en de Amerikaanse zanger/gita rist viert dat met zijn twin tigste elpee Life (Geffen 924 154-1). Er zit dus nog volop leven in de brouwerij bij de in middels 41-jarige Canadees, maar helaas wordt zijn plaatwerk er met de jaren niet consistenter op. Ook Neil Young houdt zich al enige tijd met elektronika bezig, die hij op een veelal gekunstelde manier in zijn nog steeds country-getinte muziek tracht in te passen. Tot welke rampzalige resul taten dat kan leiden horen we op de nieuwe plaat in Around The World, dat vol ledig ontsierd wordt door allerlei toetsen-frutsels. Op de vorige elpee Landing On Water slaagde Neil Young er wonderwel in om stevige rock, vormgegeven in boeiende melodieën, te combineren met zijn huidi- Er zit nog volop leven in de brouwerij bij Neil Young. ge grote liefde, die elektro nika heet. Op Life daaren tegen is het avontuur, op het schitterende Long Walk Home na, beduidend min der interessant en keert Young op kant twee dan ook rap terug naar de puur heid van rock 'n roll en eenvoudige ballads. Helaas slaagt hij er hier, op de wel haast spreekwoordelijke uitzondering in Too Lonely, ook nauwelijks in om te boeien, zodat we slechts kunnen constateren dat Life een lustrum onwaardig The Cure heeft veel te bieden op Kiss Me Kiss Me Kiss Me. FOTO: PR Het aardige van de jongens van The Cure is dat ze door de jaren heen een diversi teit aan stijlen hebben opge bouwd en hun platen tel kens weer een verrassing zijn. Is het niet muzikaal, dan wel qua stijl. Zwaar moedige muziek en licht voetige, melodieuze pop, we hebben het allemaal op ons bordje gekregen van The Cure. Na het succes van The Head On Thè Door, twee jaar ge leden verschenen en zonder meer het meest toegankelij ke Cure-album, beloofde zanger Robert Smith dat zijn band hierna iets heel anders zou gaan doen. Wie met die gedachte in het hoofd naar Kiss Me Kiss Me Kiss Me (Fiction 832 130-1) heeft zitten luisteren, heeft zich wellicht even bedrogen gevoeld. Met de nadruk op even. Want Kiss Me Kiss Me Kiss Me bevat géén muziek, die voor Cure-Degrippen geheel nieuw is, maar is deson danks een bijzonder ge slaagd album. Een dubbe- laar, ook dat nog, met acht tien liedies, waarvoor behal ve Smith dit keer ook zijn maatjes Laurence Tolhurst (toetsen) en Simon Gallup (bas) belangrijke composito rische bijdragen leverden. Het feit dat iedereen num mers schreef is dan ook de belangrijkste reden voor het gevarieerde aanbod op dit nieuwe plaatwerk. Op kant één wordt direct al duidelijk wat we van Kiss Me Kiss Me Kiss Me kun nen verwachten. De plaat opent met bol van de distor tion staande krachtpatserij in The "Kiss, onmiddellijk gevolgd door Catch, mis schien wel het liefste lief desliedje dat Smith c.s. ooit produceerden. Daarna is het een komen en gaan van stij len. De experimentele, moeilijk te doorgronden muziek van het album Por nography vinden we bij voorbeeld terug in The Sna ke Pit, de vrolijke opwin ding van The Head On The Door in How Beautiful You Are en het mooie Just Like Heaven, de fuzzy psychede lica van The Top in het schreeuwerige All I Want of Shiver And Shake en de dromerige melancholieke muziek van Seventeen Se conds in het introverte One More Time. Voeg daarbij nog een aantal andere verrassingen, zoals de James Brown-achtige funk in Hot Hot Hot!!! of het gedreven Fight en het wordt duidelijk dat dit dub- bel-album veel te bieden heeft. De vorige plaat van The Cure was het verza- melalbum Standing On A Beach. Eigenlijk heeft de Engelse band nu weer een verzamelplaat uitgebracht, met dat verschil dat er nu uitsluitend nieuw werk op staat. GERT MEIJER

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 6