finale
SLAPEN
ES-si-j
In het kielzog
van Abel Tasman
naar Australië
NEDERLANDSE JEUGD LUISTERT
HET 200-JARIG BESTAAN OP
Teamgeest
In sydney
Pindakaas
Ontslag
CcidócSouAcmt'
ZATERDAG 20 IUNI 1987
door Berl van Velzen
Met diepe bewondering denk ik altijd
aan die hele batterij opmerkelijke
politici die slechts enkele uren slaap
van node hebben om welgemoed aan
een nieuwe, lange dag te kunnen
beginnen. Joop den Uyl zou slechts een
rukje van vier uur per etmaal slapen en
zelden of nooit dommelen. Molly
Geertsema slaapt drie uur en Margaret
Thatcher gaat 's nachts om twee uur
naar bed en staat om zes uur verkwikt
en strijdlustig weer op. Buiten de
politiek kom je ze ook tegen: Maarten
't Hart floreert op een hazeslaapje.
Grote historische kort slapers waren
Columbus, Hannibal en Napoleon. Zi]
allen verdienen mijn respect. Zelf
reken ik me tot het genre langslapers.
Aangezien mij altijd is verteld dat een
behoorlijk mens acht uur per etmaal
moet sluimeren, voel ik me te kort
gedaan en zelfs gebroken als deze
magische termijn niet van start tot
finish met een intensiteit van vijf
kwartier per uur wordt volgeslapen.
Soms slaap ik zo hard dat ik er moe
van word.
Ook de langslapers hebben enkele
beroemde voorgangers. Wijlen Mamie
Eisenhower, de populaire echtgenote
van president Dwight (Ike)
Eisenhower, sliep de meeste ochtenden
door, terwijl de president een paar
deuren verderop aan het werk ging.
Eisenhower, die in 1952 president van
de Verenigde Staten werd,
voornamelijk omdat hij eerder in de
geschiedenis de Tweede Wereldoorlog
had gewonnen, stond niet bekend als
een monument van noeste werklust,
zoals later bijvoorbeeld Lyndon
Johnson of Richard Nixon. Hij
handelde conform een oude
republikeinse opvatting dat de
president zich niet overal mee moet
bemoeien, veel moet kunnen delegeren
en tijd moet overhouden om na te
denken of het golfspel te verfijnen.
Mamie Eisenhower, om de draad van
het verhaal weer op te vatten, werd met
milde ironie de Schone Slaapster
(Sleeping Beauty) genoemd. Overigens
moet gezegd worden dat zij vanuit
haar bed ook wel eens een brief
dicteerde of iemand ontsloeg. Het
Witte Huis heeft nog een andere
befaamde langslaper gekend, namelijk
president Calvin Cootidge, die in het
midden van de jaren twintig moet
worden geplaatst. Deze president,
opvolger van de welgebouwde maar
corrupte Warren Gamaliol Harding en
voorganger van Herbert Hoover, in
wiens ambtstermijn de bodem uit Wall
Street viel, sliep zestien uur per etmaal
en zat achter zijn bureau gewoonlijk
met aandacht uit het venster te staren.
Verder was hij gierig, maar hij heeft
het land geen rampspoed bezorgd, wal
sommige hardwerkende presidenten
niet hebben nagelaten. Ik wil hier
alleen mee zeggen dat ijver niet altijd
een deugd is. Wel schijnt het zo te zijn
dat de hersencellen, door al te lang
slapen, tot een subchronische staat van
versuffing gebracht kunnen worden.
John Maynard Keynes, de grote Britse
econoom, bedreef wellicht om die
reden vanuit zijn bed een vruchtbare
handel in effecten.
Het feit dat David Owen aan vijf uur
slaap genoeg heeft en David Steel er
minstens zeven moet hebben, verklaart
wellicht de korzeligheid die beide
mannen in eikaars gemoed
veroorzaken. Neil Kinnock kan in
noodgevallen een tijdje uitkomen met
vijf uur slaap, maar op den duur
veroorzaakt dat toch lelijke sporen in
zijn temperament. Een normaal
volwassen mens moet volgens
deskundigen aan zes uur slaap
voldoende hebben. Als men de
slaapperiode voorzichtig inkrimpt dan
compenseren de hersenen het ontstane
tekort met meer slaap van betere
kwaliteit. Die achturige slaapnacht is
klaarblijkelijk een mythe. De vraag die
ons rest is: worden we door minder
slapen betere mensen? De wetenschap
heeft er geen duidelijk antwoord op.
Albert Einstein was een groot slaper.
Thomas Edison deed vrijwel geen oog
dicht. Mijn privé-theorie is dat veel
kortslapers hun problemen begraven in
hun werk, terwijl langslapers dat doen
als ze in de armen van Morpheus
liggen.
Marlon al
de Eendracht gera
Anthonie van Diemen, gouverneur-ge
neraal van de Verenigde Oostindische
Compagnie, zond in 1642 de 39-jarige
Abel Janszoon Tasman uit hei Gro
ningse Lutjegast op expeditie. Hij
moest met zijn schip de eerdere ver
kenningstochten ten zuiden v«m Java
voortzetten en zoeken naar het legen
darische Terra Australis Incognita
(Het Onbekende Zuidland). Eerder
was dat al bezocht door de Nederlan
ders Jansz (1606. ontdekking van
Cape York in het noorden), Hartog
(die in 1616 met zijn fameuze schip
Eendracht West-Australië ontdekte) en
door Pieter Nuyts (1627, ontdekking
van Zuid-Australië). Tasmans zeereis
ging eerst naar Batavia en vandaar
naar het diepe zuiden. Aangekomen
op 49 graden zuiderbreedte wijzigde
hij zijn koers en voer naar het noord
oosten. Op 24 november van dat jaar
SYDNEY - Negenennegentig jongeren
zijn uitverkoren om een stukje van die
historische ontdekkingstocht naar het
Australische continent nog een keer mee
te maken. Zij versterken de bemanning
van de Abel Tasman, de nieuw gebouw
de schoener, die vanavond om 19.30 uur
vanuit de haven van Delfzijl het zeegat
kiest. In negen lange etappes van in to
taal 392 dagen volgt het schip de route
die Abel Tasman zelf in 1642 voer.
Via de Canarische Eilanden gaat het
eerst tussen de continenten van Amerika
en Afrika door, om Kaap de Goede
Hoop heen, door de Indische Oceaan
naar de kust van West-Australië. Van
daar wordt gekoerst naar Fremantle, bij
Perth aan de westkust van het continent,
waar in december de eerste zeilfeesten
plaatsvinden bij het begin van de hete
Australische zomer. Vervolgens worden
Adelaide en Melbourne aangedaan, waar
met de viering van Oud en Nieuw het
jaar van de bicentenary wordt ingeluid.
Daarna buigt de Abel Tasman af naar
het eiland Tasmanié waar de Groningse
ontdekkingsreiziger bijna 350 jaar gele
den aan land ging. Op 19 januari wordt
in de hoofdstad Hobart het startschot
gegeven voor de Tall Ships Race, het
grootste zeilevenement dat Australië
ooit heeft gekend. Het wordt een race
van Hobart naar Sydney, waar op de na
tionale feestdag, Australia Day (26 janu
ari) een indrukwekkende Grand Parade
of Sail moet plaatsvinden, met duizen
den zeilbootjes, -scheepjes en -schepen.
Deze tussenstop is ongetwijfeld de be
langrijkste. De Abel Tasman en zijn be
manning neemt in Sydney deel aan de
grote feesten ter gelegenheid van het
200-jarig bestaan van de blanke neder
zettingen in Australië. Op Australia Day
herdenken de zestien miljoen Australiërs
hoe hun eerste gouverneur, Captain Ar
thur Philip, op 26 januari 1788 landde
bij Botany Bay en kort daarop in Port
Jackson, de tegenwoordige haven van
Sydney waar hij de Engelse vlag plantte.
Daar stichtte Captain Philip de eerste
Britse kolonie van gevangenen en hun
bewakers. Zij werden de eerste Austra
liërs.
Niet alle negenennegentig Nederlandse
deelnemers zullen bij de feesten in Syd
ney zijn. Van de hele groep zijn er maar
elf zo gelukkig. Zij staan op de lijst voor
de zesde etappe van de tocht. De reis
van de „Abel Tasman" is namelijk opge
splitst in negen etappes en op elk stuk
varen er, behalve een getrainde beman
ning van vijf koppen, elf jongelui mee.
Zij zijn (of worden nog) geselecteerd uit
de tienduizend belangstellenden die aan
vankelijk reageerden op een tv-spotje
dat op Tweede Kerstdag van het vorig
jaar werd uitgezonden door de TROS,
de omroep die het vertrek van de Abel
Tasman vanavond op televisie brengt en
de tocht ook verder nauwgezet zal vol
gen. Van de tienduizend vulden driedui
zend een aanvraagformulier in, voorzien
van persoonlijke brieven over hun moti
vatie en hun verwachtingen. Daaruit
werden door een team vrijwilligers de
driehonderd meest belovende aanmel
ders gelicht die allemaal een oproep kre
gen om een dagje mee te komen varen
op een van de selectieschepen. Dat ge
beurde vanuit de haven van IJmuiden.
Voor deze zoutwaterproef stelden de
marine, de IJmuider Zeilvaart, de Vere
niging en Stichting Het Zeilend Zeeschip
en de Sail Training Association Neder
land zeeschepen beschikbaar. De ene
groep had een makkie door redelijk tot
mooi weer, maar er waren ook selecties
bij die plaatsvonden op enorme golven,
zodat iedereen groen uitgeslagen en zeer
langdurig over de railing moest hangen.
Marlise Lambrechtsen, directrice van de
Stichting Abel Tasman die de reis orga
niseert, verzekert dat bij de selectie ze
ker niet op de eerste plaats naar zeilerva-
ring van de kandidaten is gekeken.
„Teamgeest is tenminste zo belangrijk.
Ze moeten van aanpakken weten en zich
sociaal opstellen. Ze zitten per slot van
rekening allemaal twee maanden bij el
kaar op dat schip".
Marlon Gerla (2z), studente biologie uit
Voorburg, heeft die (zee)zeilervaring
overigens wel. Zij heeft al een aantal
malen als kwartiermeester op de Een
dracht gevaren, de enige driemaster met
dwars getuigde zeilen die Nederland rijk
is. Maar zij heeft niet het gevoel dat die
ervaring de doorslag heeft gegeven. „In
mijn selectiegroep zaten een heleboel ge
zellige mensen met zeilervaring, maar ik
denk dat ze meer gekeken hebben naar
de persoonlijkheden en de teamgeest die
iemand heeft".
Ook Barbara Sterkenburg (22), verpleeg
kundige in het Haagse Rode-Kruiszie-
kenhuis, heeft zeilervaring, zij het niet
op zee, laat staan op oceanen, maar door
een paar vakanties op de Kaag, het IJs-
selmeer en de Friese meren. „Op de
Abel Tasman naar Australië is wel ande
re koek. Daarom denk ik dat het feit dat
ik gediplomeerd verpleegkundige ben
misschien eerder de doorslag kan heb
ben gegeven".
Zowel Marlon als Barbara zitten op de
zesde etappe van de Abel-Tasmanreis en
dat betekent dat zij een van de hoogte
punten meemaken: Australia Day op 26
januari 1988 in de haven van Sydney.
Ze vliegen met negen andere jongelui en
de deskundige bemanning, die geleverd
wordt door onder meer de marine en de
koopvaardij, op 19 januari naar Sydney,
waar ze na een korte voorbereiding deel
nemen aan het spektakel van de Grand
Parade of Sail op de nationale feestdag
zelf. Kort daarna zet de Abel Tasman uit
Port Jackson koers naar Papeete op Hai
ti, waar hij begin maart moet aankomen.
Dan zit de eerste etappe van de terug
tocht er al weer op. Via de Verenigde
Staten, het Panamakanaal en het Cari-
bisch Gebied wordt dan weer de oceaan
overgestoken naar de Azoren en voor je
het weet glijdt de Abel Tasman dan al
weer langs de blanke top der duinen op
weg naar de thuishaven Delfzijl. Alle
ploegen voor de verschillende etappes
vliegen eerst naar de plaats waar de
zette hij voet aan land, verkende het,
bracht de kusten in kaart en vernoem
de het naar zijn opdrachtgever, gou
verneur Anthonie van Diemen. Dit
„Van Diemensland" kreeg later de
naam van zijn ontdekker Abel Tas
man. Het heet nu Tasmanië en is een
van de acht staten en territoria van de
Commonwealth of Australia, die op
26 januari van het volgend jaar het
200-jarig bestaan viert. Hadden Tas
man, die op dezelfde tocht ook
Nieuw-Zeeland zou ontdekken, zijn
voorgangers en de Nederlanders die
hem volgden, voet bij stuk gehouden,
dan hadden ze in het immense Austra
lië nu Nederlands gesproken. In de ze
ventiende eeuw droeg Australië im
mers jaren lang de naam die Tasman
er aan had gegeven: Nova Hollandia.
Het waren echter de Engelsen die
meer dan honderd jaar later echt door
zetten. Captain James Cook verkende
in 1770 uitgebreid de Australische
zuid- en oostkust en in 1788 vestigde
Captain Arthur Philip in Sydney de
eerste blanke nederzetting. Dat feit, de
„bicentenary" (het tweede eeuwfeest)
wordt volgend jaar 366 dagen lang
herdacht en Nederland draagt daar ui
teraard zijn steentje aan bij.
voorgaande etappe stopt, nemen daar
het schip over en oefenen een paar da
gen voor de oude bemanning terugvliegt
naar Nederland. Vooral dat af en aan
vliegen maakt de tocht van de Abel Tas
man tot een peperdure happening. „Het
kost ons alleen al aan vliegtickets meer
dan vier ton", zegt Marlise Lambrecht
sen. Dat bedrag wordt door de verschil
lende sponsors van de zeilreis opge
bracht. Nederlandse bedrijven met een
Australische vestiging meldden zich
daarvoor als eerste.
Het grote kangoeroe-eiland is al vele
maanden in de ban van de „bicentena
ry". Volgens diepgeworteld Europees bu
reaucratisch gebruik werkt er een specia
le regeringscommissie met een groot
ambtelijk apparaat en vertegenwoordi
gingen in alle belangrijke steden van het
land trouwens al jaren aan de voorberei
dingen van het feest, dat veel meer be
helst dan de toeters en bellen van zèil-
schepen in Sydney. Zo is er een omvang
rijk project om duizenden kilometers
weg aan te leggen en te verbeteren, krijgt
Brisbane volgend jaar de wereldtentoon
stelling Expo '88 en wordt in de hoofd
stad Canberra al jaren gewerkt aan een
nieuw parlementsgebouw, waarvan de
kosten inmiddels zijn opgelopen tot
meer dan een miljard dollar. Nederland
loopt nog niet zo warm voor het twee
honderdjarig bestaan van de Europese
nederzettingen in Australië, hoewel land
genoten een belangrijke rol in de ge
schiedenis van dit land hebben gespeeld,
eerst bij ontdekking, waaraan de oor
spronkelijke naam Nieuw Holland nog
herinnert, maar ook in meer recente ja
ren toen meer dan een kwart miljoen
Nederlanders naar Australië emigreer
den om daar hun geluk te beproeven.
Toch zijn volgens Abel-Tasmandirectri
ce Marlise Lambrechtsen ook Neder
landse sponsors gaandeweg over de brug
gekomen. De Groningse gemeente
Grootegast, waar het geboortedorp van
Abel Tasman Lutjegast toe behoort, was
een van de eersten. Plaatselijke overheid
en particulieren van dit dorp brachten
het geld bijeen voor een van de kooien
op de fonkelnieuwe Abel Tasman en
claimde die meteen, want op elke van de
negen etappes vaart een deelnemer uit
Lutjegast of een van de zes andere plaat
sen die de gemeente Grootegast vormen,
mee.
Dank zij het meebetalende bedrijfsleven
kunnen de 99 meisjes en jongens in staat
worden gesteld voor een eenheidstarief
van tweeduizend gulden per persoon elk
een etappe van twee maanden mee te
varen. Daarnaast moeten zij voor hun
eigen zeiluitrusting zorgen, zoals boot
schoenen, laarzen en plunjezak. Voor
eten en drinken zorgt het organiserend
comité, dat daarvoor diëtistes in oplei
ding van de Prof. Kohnstammacademie
in Amsterdam inschakelden, die deze
happening zelfs als afstudeerproject ge
bruikten. Zij kienden voor alle trajecten
een evenwichtig en gezond voedselpak
ket uit dat deels op de verschillende
stops wordt ingekocht, maar voor een
ander deel steeds met de verse beman
ning wordt ingevlogen. Nederlandse kof
fie, drop en pindakaas zijn nu eenmaal
uniek in de wereld. Een eenheidstarief
van tweeduizend gulden is voor het ge-
bodene natuurlijk spotgoedkoop, maar
voor wie nog studeert of net een baan
heeft is het een forse som geld. De ver
schillende deelnemers leggen daarom al
vele weken botje bij botje en blijken bij
zonder vindingrijk in het vinden van
wegen om aan geld te komen. Sommigen
hebben persoonlijke sponsors gezocht en
gevonden, anderen doen daarvoor nog
hun uiterste best. De een heeft een
grootwinkelbedrijf bereid gevonden om
twee dagen een stand in te richten over
de zeilrace en het winkelend publiek
daar alles over te vertellen. Daarmee is
de helft van het benodigde geld al bin
nen. Een ander klimt de Domtoren op
en voegt daar elke dag een trede aan toe,
weer anderen zijn naar een krant of da
mesblad gestapt met de aanbieding een
dagboek bij te houden en dat ter publi-
katie te verkopen. „We realiseren ons
dat tweeduizend gulden nog veel geld is,
maar als je kijkt naar de deelnemers aan
een soortgelijke tocht die vorige maand
al uit Engeland zijn vertrokken dan ben
ik blij dat wij zoveel sponsors hebben
gevonden om de kosten te drukken",
zegt Marlise Lambrechtsen. De Engelsen
varen met een achttal voornamelijk
oude schepen in de stijl van Captain Ar
thur Philip opnieuw de tocht naar Syd
ney. Deze reis is een puur commerciële
happening, zodat de deelnemers daaraan
forse sommen op tafel moesten leggen.
„De bedoeling is dat de Nederlandse
deelnemers alles doen om zelf die twee
mille bij elkaar te krijgen", benadrukt de
directrice van de Stichting Abel Tasman.
„Als zij daar ondanks al hun aantoonba
re inspanningen toch niet in slagen, dan
hebben we een reservepotje waarmee we
kunnen bijspringen. Maar ze moeten het
eerst echt zelf geprobeerd hebben".
Dat de deelnemers er heel wat voor over
hebben om een etappe mee te zeilen il
lustreert het verhaal van Barbara Ster
kenburg. „Ik ben pas gediplomeerd ver
pleegster in het Rode-Kruisziekenhuis
en ik heb hele series nachtdiensten aan
gevraagd om wat extra's te verdienen in
de komende maanden. Gelukkig heb ik
nog tot januari, want het ziel er naar uit
dat ik dan ontslag moet nemen. Ik heb
aan het hoofd verpleegkunde van het
ziekenhuis twee maanden verlof ge
vraagd, maar dat is me geweigerd. Ik
kreeg te horen dat zes weken het maxi
mum is en dan alleen nog voor het be
zoeken van familie over zee. Dus ziet
het er naar uit dat ik ontslag moet ne
men". Omdat het Haagse Rode-Kruis-
ziekenhuis, waar Barbara werkt, op de
nominatie staat om enkele tientallen
bedden in te leveren in het kader van de
bezuinigingen op de gezondheidszorg, is
de kans klein dat ze na de twee maan
den zeilen in april van het volgend jaar
weer terug kan komen. „Ze konden me
dat niet garanderen. Erg jammer, want
ik heb het daar reuze naar m'n zin.
Maar als het niet anders kan dan moet
het maar en ga ik na terugkomst via uit
zendbureaus werken. Ik vind het fantas
tisch dat ik mee kan. Ik ging echt door
het lint toen ik het hoorde. Het mag dan
een zware financiële dobber voor me
zijn, maar dat heb ik er graag voor
over".
ARJEN BROEKHUIZEN
Z7rkenburg moet waarschijnlijk
De Abel Tas
man die van
avond 'n
Delfzijl be.'
gin! aan de
lange tocht
naar Austra
lië.
FOTO: PR
