Fundamentelere
discussie tussen
katholieken
noodzakelijk
Paus neemt roerend afscheid
LOFZANG OVERSTUGT KERKMUREN
Ccidóc (EWtcw
kerk
wereld
GEESTELIJK LEVEN/OPINÏË"
CckbcGomant
PROF. GROOT WASSINK OP
CONTACTDAG CRK:
Gereformeerde Kerken
voorwaardelijk bereid
tot gesprek met NG-kerk
beroepingen
PRIESTER ROERMOND BEARGUMENTEERT OFFICIËLE RK-VISIE INZAKE EUTHANASIE
Aanzet tot nationale verzoening in Polei
Koud.
MAANDAG 15 JUNI 1987 PAGINA:
Voormalig EO-directeur wil mediacongres in Moskou
UTRECHT Voormalig EO-directeur drs. L.P. Dorenbos wil
samen met de' Amerikaanse evangelische organisatie The Na
tional Religious Broadcasters (NRB) een mediaconferentie in
Moskou organiseren. „Wij geloven dat deze chistelijke media-
conferentie geheel in het „glasnostbeleid" van Gorbatsjov past,
aldus Dorenbos. Hij zei dit tijdens de EO-Familiedag, bij zijn
officieel afscheid als directeur van de EO. „We gaan naar een
vergelijkbare situatie als tijdens de Tweede Wereldoorlog. De
joodse kinderen worden onder politiebegeleiding naar school
gebracht, de ongeboren kinderen zijn niet veilig meer en de
kleuters -worden door sadistische mensen misbruikt." Er waren
achttienduizend mensen naar Utrecht gekomen om de EO-fa-
miliedag mee te maken.
Reli-imperium PTL vraagt surséance aan
FORT MILL Het evangelisch imperium PTL (Praise The
Lord) wil hangende een reorganisatie bescherming tegen
schuldeisers aanvragen krachtens paragraaf 11 van de Ameri
kaanse faillissementswet. PTL staat bij 1.400 schuldeisers voor
70 miljoen dollar in het krijt. Door een beroep te doen op para
graaf 11 kan PTL uitstel van betaling krijgen terwijl financieel
orde op zaken wordt gesteld. Ook de Amerikaanse overheid
staat bij PTL op de stoep. Het ministerie van justitie, de belas-k
tingdienst en de posterijen stellen een onderzoek in naar de te
levisie-kerk. De ontslagen direkteur Jimmy Bakker heeft ge
zegd opnieuw een electronische kerk te willen beginnen, als hij
niet mag terugkeren in zijn imperium.
Gelovigen geloven het
ongelooflijkste
UTRECHT De Stich
ting Contact Rooms Ka
tholieken (C.R.K) wil dat
de discussie binnen de
katholieke gemeenschap
die in geloof en moraal
zo verdeeld is op een
fundamentelere wijze
wordt gevoerd.
Veel vernieuwingsgezinde
katholieken staan open voor
de waarden van de gesecula
riseerde cultuur, maar geven
zich onvoldoende rekenschap
van de kenmerken daarvan.
In het spreken van het ker
kelijk leergezag is een be
zorgdheid om een een werke
lijke problematiek aanwezig
die helaas in de binnenker
kelijke discussies soms ont
aardt in tegenstellingen op
bijkans sectarisch niveau.
Dit stelde de Twentse hoogle
raar prof. J. Groot Wassink
zaterdag in zijn openingstoe
spraak op de tweede landelij
ke contactdag van de C.R.K
in de Vechtsebanen te
Utrecht. De C.R.K -dag fun
geert als kristallisatiepunt
voor katholieke organisaties
en individuele katholieken
van meer behoudende signa
tuur.
Groot Wassink wees op de
kwalijke aspecten van de ge
seculariseerde cultuur waar-
ergaa
schappelijking en individua
lisme hebben bijgedragen.
„Van voorzichtige en be
scheiden deelnemers aan de
schepping zijn mensen ge
worden tot eigen onderne
mers en uitbuiters van de
schepping, aldus de hoogle
raar.
Hij meende dat de binnen
kerkelijke discussies soms
meer gericht zijn op belangen
van mensen in een verwende
westerse samenleving dan op
de morele aspecten van nieu
we ontwikkelingen. Hij
meende dat de kerk daarom
met recht uiterst bezorgd is
over de huidige secularisatie-
uitwassen.
Groot Wassink stelde verder
dat niet weinigen in de ka
tholieke kerk van Nederland
veranderingen en vernieu
wingen voorstaan die óf de
wezenlijke structuur van ge
loof en moraal aantasten óf
door te grote veranderings
snelheid zich niet verdragen
met de structuur van de
kerk. Hij meende dat het
zaak is goede normen die in
de traditie hun behoedende
waarde hebben bewezen niet
te snel overboord te zetten
maar feitelijke ontwikkelin
gen in het licht van deze nor
men te beoordelen.
In een gesprek met journalis
ten zei de hoogleraar dat de
CRK niet wil polariseren. De
uitnodiging om op de dag
van de Acht mei-beweging in
Zwolle te ziin had hij, hoewel
die aanvankelijk was toege
zegd, toch afgewezen omdat
het hier te zeer zou gaan om
een manifestatie die niet ver
enigbaar is met de doelstel
lingen van de C.R.K. Gewe
zen werd op het feit dat ook
binnen de Acht mei-Bewe
ging woordvoerders te vin
den zijn die de zorgen over
de aantasting van de natuur
en op het vlak van de mani
pulatie in de genetica van
harte met hem delen. De
hoogleraar betreurde verder
het dat niet meer katholieke
intellectuelen van belangstel
ling voor de activiteiten van
de CRK blijk gaven.
Christelijk gezin
Het thema van de dag was
gewijd aan de grondslagen
van het christelijk gezin.
Kardinaal Simonis, die zelf
via secretaris-generaal Van
Munster van de kerkprovin
cie een aanbod voor een
voordracht had gedaan, hield
een uitvoerig betoog over het
zijns inziens bedreigde chris
telijke gezin. Daarin baseerde
hij zich uitvoerig op de conci
lietekst Familiaris Consortio
(„De gemeenschap van het
Inzet: Jhr. Floris van Kessenich: communie ge
weigerd F0T0. .t ST)CHT
gezin"), op uitspraken van
paus Johannes Paulus II en
op het werk van de Utrecht
se zenuwarts jhr. dr. A. van
der Does de Willebois.
De kardinaal constateerde
dat in het huidige levensge
voel een diep verzet bestaat
tegen een „voorgegeven"
orde in de natuur die in feite
neerkomt op een afwending
van de levende God. „Binnen
het christelijk gezin herstelt
de liefde van de Verlosser de
mens en het mensenpaar in
zijn oorspronkelijke glorie."
„Het christelijk gezin is een
school van meer volmaakte
en rijkere menselijkheid", zo
luidden een aantal uitspra
ken van de kardinaal.
Hij riep op tot een pro-life-
oecumene en stelde de refor
matorische christenen die in
dit opzicht veel actiever zijn
aan de katholieken ten voor
beeld. Hij wees er op dat de
abortuskwestie „geen gepas
seerd station" is, zoals een
CDA-woord voerder het on
langs had betiteld.
Ook de Utrechtse psychiater
Van der Does de Willebois
hield een lofrede op het ge
zin. De tekst van zijn voor
dracht werd voorgelezen
door zijn oudste zoon omdat
de auteur kort geleden ern
stig ziek is geworden.
Hij stelde dat het moderne
gezin met zijn geborgenheid
en centrale plaats voor de op
voeding van kinderen zoals
wij dat nu kennen nog geen
twee eeuwen oud is. Hij he
kelde de desintegratie die ge
zinnen uiteenscheurt en zich
volgens hem in de hele sa
menleving openbaart als ge
volg van het nog steeds op
rukkende individualisme. Hij
meende dat alle alternatieve
samenlevingsvormen het tot
nu glansrijk hebben moeten
afleggen tegen het gezin.
Homo's
De dag was begonnen met
het bidden van het eerste
deel van het Rozenkransge
bed door de anti-abortuspater
Koopman en werd besloten
met een plechtige eucharis
tieviering met latijnse zang
waarin de kardinaal voor
ging, daarbij geassisteerd
door 28 priesters. Voor het
begin van de viering werd
een verklaring voorgelezen
waarin werd gezegd dat de
communie niet zou worden
uitgereikt aan homo's die
daarvan een manifestatie ten
eigen bate wilden maken.
Ordewachters, gerecruteerd
uit leden van de Werkgroep
Katholieke Jongeren, assis
teerden vervolgens bij de
communie-uitreiking en ver
boden het fotografen opna
men te maken. Noemens
waardige incidenten deden
zich niet voor. Aan jhr. Floris
van Kessenich die zich door
middel van een roze drie
hoek als homo kenbaar
maakte, werd de communie
geweigerd.
De schattingen van het aan
tal mensen dat de 36.000 gul
den kostende manifestatie
bijwoonde varieerden van
ruim tweeduizend tot 3400.
PAUL VAN VELTHOVEN
LEUSDEN De Gerefor
meerde Kerken in Nederland
zijn onder voorwaarden be
reid het gesprek te hervatten
met de Nederduitse Gerefor
meerde Kerk in Zuid-Afrika.
De blanke NG-Kerk had hier
begin dit jaar om gevraagd,
nadat ze zelf in november
1978 het contact met de Gere
formeerde Kerken uit leer
stellige motieven had verbro
ken.
Voorwaarde voor een gesprek
is dat de NG-Kerk duidelijk
maakt hoe ze tegenover de
voorwaarden staat die de We
reldbond van Hervormde en
Gereformeerde Kerken
(WARC) heeft verbonden aan
de terugkeer van de NG-
Kerk binnen de bond, aldus
dr. A. Kruyswijk, secretaris
van de deputaten oecumene
buitenland. Nadat de NG-
Kerk een aantal iaar geleden
weigerde de verklaring van
de WARC te onderschrijven
dat apartheid ketterij is, werd
ze geschorst als lid.
De voorwaarden voor ophef
fing van de schorsing zijn:
zwarte christenen niet langer
uitsluiten van kerkdiensten
en avondmaal, in woord en
daad steun verlenen aan
slachtoffers van apartheid,
ondubbelzinnige afwijzing
van de apartheid en inzet
voor de ontmanteling daar
van. „Ik verwacht niet dat de
NG-kerk hier positief tegen
over staat", aldus Kruyswijk,
„en ik verwacht dus ook niet
dat het gesprek doorgaat".
De gereformeerden willen
niet alleen dat de blanke NG-
kerk de apartheid niet langer
theologisch ondersteunt dit
werd gedaan in een vorig jaar
aanvaard rapport van de NG-
kerk maar ook dat ze het
verzet tegen de apartheid
theologisch onderbouwt.
WARSCHAU Uitgewuifd
en nagestaard door vele hon
derdduizenden mensen uit de
Poolse hoofdstad heeft Jan
Pawel II gisteren zijn vader
land weer verlaten. Op het
militaire vliegveld van War
schau werd hij uitgeleide ge
daan door president Jaruzels-
ki en kardinaal Glemp. Tevo
ren had de paus nog een kort
onderhoud gehad met het
Poolse staatshoofd.
Kort voor zijn vertrek heeft
Jan Pawel II in een toespraak
tot de Poolse bisschoppen ge
zegd dat het Vaticaan wil
overwegen officiële diploma
tieke betrekkingen met Polen
aan te knopen, doch dat „dit
geloofwaardig gemaakt moet
worden voor de natie en de
kerk en in zekere zin ook
voor de hele internationale
gemeenschap".
De laatste dag van ziin ver
blijf in Polen begon de paus
met een bezoek aan de Stanis
las Kostka-parochie waar zich
het graf van de in november
1984 vermoorde Solidarnosc-
priester Jerzy Popieluszko be
vindt. De avond tevoren had
de militie de wijk waarin de
Kostka-parochie ligt herme
tisch afgesloten. Desondanks
waren enkele tienduizenden
mensen rond de kerk verza
meld. Jan Pawel II legde
bloemen bij het graf en bad er
enkele ogenblikken. Vervol
gens sprak hij een paar minu
ten met de ouders van de ver
moorde priester. De militie
macht die vrijdag in Gdansk
was samengetrokken is in de
loop van zaterdag naar War
schau overgebracht.
Gisterochtend vond in het
door de militie zwaar bewaak
te centrum van de Poolse
hoofdstad een liturgische
plechtigheid plaats waaraan
naar schatting 1.000.000 men
sen deelnamen. Tijdens de
mis werd de in Dachau omge
komen bisschop Jan Kozal za-
ligverklaard.
De mis en de aansluitende
processie vormden een triom
fantelijk sluitstuk van het
Eucharistisch Congres dat op
Tweede Pinksterdag door de
paus was geopend. Het was te
vens het laatste publieke op
treden van de paus voor zijn
vertrek naar Rome.
Ook op de laatste dag van zijn
verblijf in Polen heeft Jan
Pawel II zowel over de men
senrechten als over verzoe
ning van de natie gesproken.
Verrassend was zijn medede
ling dat het Vaticaan over
weegt diplomatieke betrek
kingen met Polen aan te kno
pen. Hiermee zou de Heilige
Stoel ingaan op een reeds lang
bestaande wens van de Poolse
regering. Generaal Jaruzelski
hoopt door een diplomatieke
uitwisseling met het Vaticaan
het internationale aanzien
van Polen dat met de afkon
diging van de staat van beleg
in december 1981 ernstijg
heeft geleden weer op te vij
zelen. De woordvoerder van
het Poolse episcopaat, Orszu-
lik, heeft gisteren bevestigd,
dat „twee hoge partijleden"
zaterdagavond hun ongerust
heid hebben uitgesproken
over de wijze waarop Jan Pa
wel II zich achter Solidarnosc
heeft opgesteld. Het Poolse
episcopaat heeft er in een re
actie echter op gewezen dat
de paus slechts de sociale leer
van de kerk heeft uiteenge
zet
Het derde bezoek dat Jan Pa
wel II aan zijn vaderland
heeft gebracht is minder on
stuimig verlopen dan de eer
ste twee pelgrimstochten door
Polen. Weliswaar werden de
plechtigheden die de paus
leidde door meer mensen be
zocht dan in 1979 en 1983
men schat dat het er nu tien
miljoen waren maar er
heerste nu een stemming van
gelatenheid. In die sfeer heeft
Warschau gisteren ook af
scheid genomen van de
„grootste zoon van Polen".
Tijdens zijn zevendaags ver
blijf in zijn vaderland hebben
de Polen hem hun aanhanke
lijkheid en trouw getoond.
Maar bij zijn vertrek zijn de
mensen op straat niet in hui
len uitgebarsten, zoals vier
jaar geleden in Krakau.
LEO VAN VLIJMEN
Ntdiriindtv Hvrfonndc Keek
Beroepen: te Winterswijk H. Altelaar
te Applngedam; te Staphorst G.J.
Gardenier, kandidaat te Zwarte-
meer. Benoemd tot algemeen se
cretaris Bijbei Medisch Zendingsge
meenschap, full-time, W.J. Bouw te
Oud-Loosdrecht, part-time die deze
benoeming heeft aangenomen.
Gereformeerde Kerken
Benoemd tot predikant voor de
evangelisatie-arbeid in de classis 's-
Gravenhage dr. P. Schelling te Al
melo.
LEIDEN Een beargumen-
tering van het officiële ka
tholieke standpunt inzake
euthanasie met voorstellen
tot het invoeren van nieuwe
begrippen. Zo kan het proef
schrift worden gekarakteri
seerd waarop de Venlose ka
pelaan W.J. Eijk vandaag in
Leiden promoveert.
De priester, die na zijn art
sexamen in 1978 in het semi
narie Rolduc van mgr. Gijsen
theologie studeerde, behan
delt de geschiedenis van het
begrip euthanasie, met name
in de katholieke traditie.
Vanuit het natuurlijk-theolo
gisch denken komt hij tot de
overtuiging dat de mens het
leven niet opzettelijk mag
beëindigen omdat het leven
een waarde in zichzelf heeft
Bovendien is het leven een
gave Gods, waardoor de
mens niet de meester van het
eigen leven is. Als derde ar
gument tegen opzettelijke be
ëindiging van het leven
noemt Eijk de katholieke
overtuiging dat euthanasie
feitelijk het weigeren is om
zich volkomen toe te ver
trouwen aan de liefde van
Gods ontferming („meester-
ven met Christus").
Eijk stelt voor om niet meer
te spreken over actieve en
passieve euthanasie. Om on
derscheid te maken tussen
opzettelijke en onopzettelijke
verkorting van het leven bij
weigering van medische be
handeling introduceert hij de
begrippen „proportionele en
improportionele middelen".
Uitsluitend bij weigering van
proportionele middelen
dat zijn middelen die niet een
te grote belasting zijn voor de
betrokkene spreekt Eijk
van euthanasie.
Als voorbeeld van wat hij be
doelt met een proportioneel
middel noemt hij de toedie
ning van anti-biotica bij een
longontsteking; het ampute
ren van het onderlijf ter
voorkoming van kanker in
de rest van het lichaam is
een improportioneel middel.
Bij toepassing van deze be
grippen is er geen strikt
ethisch onderscheid tussen
wat wordt genoemd actieve
en passieve euthanasie.
Eijk promoveert bij de hoog
leraren A.M. Luijendijk-Els-
hout en H.M. Dupuis.
HAARLEM De formele oecumene tussen
Rome en Reformatie mag dan in een adem
pauze zitten, de kerkmuzikale ontmoeting
gaat gewoon door.
Ruim elfhonderd voornamelijk reformatori
sche kerkmuziekliefhebbers waren zaterdag
naar Haarlem gekomen om op de dertiende
Liedboekdag te zingen. Tussen de massale re
formatorische gemeentezang door klonk gre
goriaans van het koor van de kathedrale St.
Bavo in Haarlem en samen werd geoefend
met een onberijmd zingen in meerstemmige
zetting.
Eigenlijk is die muzikale vorm van oecumene
de slechtste niet; bij het zingen worden men
sen er zich bewust van dat „God troont op de
lofzangen" en wie op die hoogte zingt, vergeet
de moeizame confrontatie tussen kerken en
mensen. Zo kon het gebeuren dat al die pro
testanten applaudiseerden voor de Vlaamse
priester Ignace de Sutter, die ook in protes
tants Nederland bekend is wegens zijn kerk
muzikale activiteiten. De Sutter was in Haar
lem aanwezig en kreeg applaus toen bekend
werd gemaakt dat hij juist zijn vijftigjarig
priesterschap vierde.
De Liedboekdag is een initiatief van de her
vormd-gereformeerde Commissie voor de
Kerkmuziek. Het begin lag destijds bij de ver
schijning van het Liedboek voor de Kerken,
de bundel liederen die bij een groot deel van
het protestants kerkvolk in gebruik is. Aan
vankelijk lag het accent op het vertrouwd ra
ken met wat het Liedboek voor nieuws had te
bieden aan tekst en melodie, de laatste jaren
komen er verschillende speciale onderwerpen
min of meer uitgebreid aan de orde.
Voorzitter Reinoud Egberts introduceerde za
terdag het onberijma zingen als onderwerp
van deze Liedboekdag. De strofische vorm
heeft haar grote waarde bewezen in de loop
der eeuwen, maar kan het ook anders? In de
liturgische praktijk blijkt regelmatig de be
hoefte aan andere vormen, waarbij het onbe
rijmde lied de hoofdrol speelt. Jan Valkestijn
met zijn Haarlems kathedrale koor heeft erva
ring, schrijft zelf muziek met onberijmde tek
sten en er was nu alle kans eens uit te probe
ren of andere vormen van gemeentezang kans
van slagen hebben.
Die oriëntatie is van belang: er is sprake van
een „Liedboek 2000"; de uitgave van een her
zien Liedboek voor de Kerken. En hoewel het
Liedboek een mijlpaal is in de geschiedenis
van de protestantse liedbundels, blijkt dat in
de gemeente behoefte is aan een gevarieerder
patroon van muzikale vormen en teksten. Is
het onberijmde lied een vorm die voor een
brede toepassing haalbaar is?
Behalve het werken aan wat komt, bij wijze
van spreken oefenen voor het Liedboek 2000,
kwam de traditie ook aan de orde. Logisch,
want wie zonder de eigen geschiedenis wil le
ven, heeft geen toekomst. Dr. Bernard Smilde,
hymnoloog uit Leeeuwarden, vroeg aandacht
voor Nederlandse dichters die de afgelopen
tijd aandacht kregen via herdenkingen: Von
del, Revius en Camphuysen. Hun erfenis is
ook voor vandaag van meer belang dan we
vaak denken.
Zo bleek opnieuw op de Liedboekdag hoe in
het kerklied de gelovigen van het verleden en
van de toekomst bij elkaar komen en hoe de
lofzang mensen van vandaag over de kerk
muren heen met elkaar verbindt, in het besef
dat „God Zijn troon wil stichten op de lof
zang" (psalm 22).
LUTSEN KOOISTRA
ANDERS dan elders in de wereld zijn in Polen pausbezAl*1
ken blijkbaar nog niet aan slijtage onderhevig. De schatti
gen waren dat een op de vier Polen in totaal betekent
negen miljoen aan een van de massale plechtigheden
deelnemen. Het zijn er om en nabij de tien miljoen gewi
den. Op zijn eigen landgenoten kan de paus in elk geval
blind varen.
OOMS
imshi
:ht ter
in g
lf ja-
ikle
is h'
J!
Eer
bij ja
lus»
:h
oelo
rd.dii
en ja;
De Poolse gelovigen hebben de vaak moeizame tocht nj
Krakau, Sczcecin, Gdansk, Czestochowa, Lodz en Warscl
ondernomen om „er bij te zijn" en om op deze wijze
macht van de massa te demonstreren. In aanwezigheid v
hun „grote landgenoot" konden ze zich weer even één vo
len, verenigd in het geloof en in het verlangen naar vrij
Uit een aan de vooravond van het pausbezoek gehoi
enquête bleek dat ruim tachtig procent van de ondei
den op een verbetering van de verhouding tussen kerk
staat rekende en dat zeventig procent van mening was
het optreden van de paus zou bijdragen tot het oplossen
de interne conflicten in Polen. Welnu, een dag nadat de
weer naar Rome is teruggekeerd is het duidelijk dat
verwachtingen althans op korte termijn niet zullen uitk
EVENMIN is gebeurd wat Lech Walesa en zestig oven )EN
gend intellectuelen kort voor de aankomst van de paus A hu
Polen in een manifest hebben vastgelegd. De onderteken» in v
onder wie een persoonlijke vriend van de paus, Jerzy 1 roort
rowicz, en de voormalige rector van de universiteit van Wjn de
schau Henryk Samsonowicz spraken de hoop uit, dat renti)
hannes Paulus II een impuls zou geven voor de oplossing v eel i
de wezenlijke problemen in Polen op basis van de overti pen.
ging, dat het Poolse volk recht heeft op onafhankelijkhei tfter
democratie, vrijheid en op een maatschappijvorm die het zi Ussei
kan kiezen. èrs.
DaT het derde bezoek van Johannes Paulus II aan zijn i uvaj
derland met dergelijke verwachtingen gepaard ging h« h
een begrijpelijke reden. De Polen zijn in 1987 niet meer ongr
overmoedig als tijdens het eerste pausbezoek in 1979 en «ocl
zitten niet meer zo diep in de put als tijdens de „troostre srd 1
van de paus in 1983, toen de staat van beleg nog van krac
was. )rgZi
at
De stemming van de Poolse bevolking moet momenti '°°rl
eerder als gedemoraliseerd en apathisch worden beschreve
Het is derhalve logisch dat veel katholieke intellectuel oorz
juist in dit opzicht op een bevrijdend woord van de pafcscu:
hoopten. Ongetwijfeld heeft de paus, die dit keer ongetv» en 1
feld alle teksten van al zijn 28 preken en toespraken hoo|
persoonlijk heeft geschreven, dit ook geprobeerd. Naar bei
zijden. Hij heeft zowel de regeerders als de geregeerden aa
gesproken. De Poolse arbeiders heeft hij op grond van r0rm
evangelische opdracht opgeroepen serieus aan het werk alaati
gaan, de Poolse vrouwen heeft hij gevraagd naast hun we: he
niet hun gezin te verwaarlozen, de Poolse jeugd heeft hij b
zworen idealen te koesteren en het vaderland te dient ^ffic
Daarnaast heeft hij ook doch niet uitsluitend, zoals e
kringen van Solidariteit werd gevreesd de verslaving a vensl
drugs, alcohol en nicotine veroordeeld. Dit alles zou gener gen
Jaruzelski als muziek in de oren geklonken moeten hebb
ware het niet dat het hier slechts om de b-kant van de lan*"™
speelplaat ging. Op de andere zijde werd door de paus in al
toonaarden de menselijke waardigheid verdedigd. Dit mfjj
rieerde van de eis van betere arbeidsvoorwaarden voor 8
textielarbeidsters in Lodz tot aan de bevestiging van hflllS
recht van de arbeiders op een onafhankelijke vakbond.
>v
HET heeft betrekkelijk lang geduurd voordat de paus ti^EN
dens deze reis door Polen de beweging, waartoe hij tijdei
zijn eerste bezoek zelf heeft geïnspireerd, bij name noemdfcnd
Doch toen het eenmaal zover was, in de geboorteplaats vi ereg
Solidariteit Gdansk, deed hij het ook met kracht en overtii,e€^'
ging. Het directe gevolg was echter dat een vreedzame dl rp
monstratie van Solidariteit-aanhangers met geweld door d ^ner
militie werd uiteengeslagen. Daarnaast heeft Johannes Pafuit*
lus II, als een Poolse patriot in hart en nieren, in elk gev g. D
een gemeenschappelijke noemer gevonden voor kerk, pafl^raa
en volk: de Poolse historie. In Majdanek en op Westerplattlaa"
stond zowel het lijdende als het heldhaftige Polen op d
voorgrond. Doch de paus demonstreerde ook wat Pole
scheidt: zijn privé-bezoeken aan het monument voor de tyisdi
1970 neergeschoten werfarbeiders in Gdansk en aan het grien 1
van de in 1984 vermoorde priester Popieluszko. 1811 1
en
TT laat
xlET lijdt geen twijfel: voor de paus vormen moreel revefranr
patriottisch bewustzijn en politieke en maatschappelijke va» rr
nieuwing een onafscheidelijke eenheid. Johannes Paulus 1
heeft echter ook getracht dit alles voor zijn Poolse volk i jjjrj
een duidelijk symbool te vertalen: solidarnosc. Maar de uitli ;n
van het begrip solidariteit die hij ten overstaan van vissen|unk
zeelieden en werfarbeiders in Gdynia gaf stuitte duidelijk oiracl
onbegrip. Dat alle mensen met elkaar solidair moeten zipnt"
wanneer zij willen overleven, was niet de uitleg die de Poleen
altijd aan solidarnosc hebben gegeven. En dat solidarite
geen gevecht tegen elkaar, doch een strijd is met elkaar v<x e(jr
een betere toekomst was een gedachte-die Johannes Paukfooi
gehoor koud op het lijf viel. Hier probeerde de paus imm« ien
toch een aanzet tot nationale verzoening te geven; een ge
dachte die overigens wel door Lech Walesa werd opgepikt
ran
HeT is de vraag of de paus met deze verbrede uitleg v#ag
het begrip solidariteit een formule heeft gevonden die de bi
sis voor een nationale heroriëntatie kan worden. Het anl
woord luidt vermoedelijk: nee. Ook het zeventig minute jert
durende gesprek met generaal Jaruzelski op de dag van aanging
komst en de korte gedachtenwisseling voor de paus vertrol airt
hebben geen concrete resultaten opgeleverd. De visie van tfPra
paus op maatschappij en leven verschilt te veel van die tl
de generaal om ook maar een smalle gemeenschappelijke t* jn^
sis te kunnen bieden. Wie in Polen met politiek bezig ig
vindt de kerk op zijn weg. Wie in dit land het geloof verkoken
digt komt met de politiek in aanraking. Men kan dit integrity"
lisme noemen, middeleeuws vinden, achterhaald achten; ei
feit blijft dat de Poolse natie haar voortbestaan al duizen*""
jaar dankt aan haar trouw aan de kerk.
UI
DE BILT (KNMI) Een de
pressie trekt het komende et
maal van zuid-Duitsland naar
het westelijke deel van de
Oostzee. Gelijktijdig blijft de
luchtdruk ten westen van de
Britse eilanden hoog. De met
de depressie samenhangende
bewolkingsgebieden drijven de
komende vierentwintig uur
over ons land. Vooral in de
oostelijke provincies valt daar
uit van tijd tot tijd regen. De
land overwegend vrij kracht
Aan de kust en op het IJ*mn,
meer staat af en toe een har* iff
wind, rond kracht zeven. D
temperatuur blijft vooral ovtf
dag extreem laag voor de tij
van het jaar: na een miniinui
van een graad of negen is
in de middaguren niet wam*
dan rond dertien graden. 0t
woensdag is het koud met
en toe regen, daarna verbefc
het weer langzaam.
