IN EN OM DE KAS
Volgende week feest: 100 jaar veilingwezen
Houdbaarheid punt één
LANDEN TUINBOUW
SeidócQowiant
Computer nog
belangrijker dan
veilingklok
Kostenbesparing
bij courgettes
door bijenteelt
Mh, ::N
Kiwiboomgaarden in
Nederland
KERKDIENSTEN
dienstverlening
VRIJDAG 12 JUNI 1987 PAGINA
De computer wordt bij de
bloemenveiling Aalsmeer be
langrijker dan de veiling-
klok. Die als van oorsprong
Nederlandse instelling
(Broek op Langendijk) be
staat juist de$e maand hon
derd jaar. De computer bevat
een complete registratie van
alle aanplant bij de kwekers.
Met die informatie kan de
bloemenveiling de „markt",
de handel en in diens ver
lengde de consument, bedie
nen.
„Marktvraag en marktaan-
bod aan elkaar koppelen", zo
noemt directeur A.J. Mulder
van de Coöperatieve Vereni
ging „Verenigde Bloemen-
veilinen Aalsmeer" (VBA)
dit in zijn toekomstvisie. Hij
heeft deze ontvouwd in het
deze week verschenen jaar
verslag over 1986. De VBA
behaalde vorig jaar een om
zet van iets meer dan 1,5 mil
jard gulden (501 miljoen gul
den planten en 1.008 miljoen
gulden snijbloemen). Zij had
daarmee ongeveer veertig
procent van de totale Neder
landse omzet in deze sector
in handen.
De leden/kwekers moeten in
de toekomstvisie van Mulder,
die volgens hem voor alle
veilingen moet gelden, ver
sneld marktgericht gaan den
ken en werken. De veiling
gaat hen, „in hun pure eigen
belang", „daarbij een beetje
onder druk zetten".
„Het sierteeltprodukt zal
meer en meer veranderen
van een puur ambachtelijk
produkt in een produkt met
kenmerken van een indus
trieel vervaardigd artikel",
aldus de veilingdirecteur. De
kwekers zullen een artikel
moeten leveren „waarvan de
koper bepaalt hoe hij het wil
hebben". Zij werken welis
waar met een produkt dat
voldoet aan de eigen, hoge
kwaliteitseisen, maar het
gaat er om of dat wel precies
is waar de markt om vraagt.
„Er gaapt vaak een groot gat
tussen wat onze kwekers le
veren en wat de handel zou
willen hebben. Wij verkopen
een produkt zoals het onszelf
het beste uitkomt".
Die kloof heeft naar de me
ning van Mulder overal in
het bedrijfsleven bestaan.
„Onze branche is een der
laatste waar die kloof nog
gaapt. En het is onvermijde
lijk dat die kloof onder druk
van de markt de komende ja
ren ook in onze bedrijfstak
gedicht wordt".
Tulpenbroeier moet streven naar topkwaliteit
De houdbaarheid van de
bolbloemen is een zaak
die hoge prioriteit moet
krijgen. Als aan de con
sument of zoals de
bloemenhandel nog al
tijd mateloos elegant
pleegt te zeggen: „de juf
frouw" wordt ge
vraagd welke criteria
worden gehanteerd bij
de aankoop van bolbloe
men, dan komt de duur
van het vaasleven onver
anderlijk op de eerste
plaats.
Daarna volgt de kleur en
vervolgens de vorm, de geur,
de versheid en de prijs. Ken
nelijk wordt dus veel meer
gelet op de kwaliteit dan op
de prijs. Maar dat impliceert
dan meteen dat het leveren
van minder goede of non
kwaliteit leidt tot afzetverlies
en daling van de inkomsten.
Deze feiten legde de consu
lent voor de tuinbouw ir.
Maarten Timmer, op tafel
toen hij onlangs als gespreks
leider optrad tijdens de door
veiling Flora in Rijnsburg ge
houden studiedag over
„Kwaliteit en bloemproduk-
tie".
De broeier van bolgewassen
zit echter op twee stoelen.
Als producent van bolbloe
men speelt hij de rol van
consument bij de aankoop
van zijn uitgangsmateriaal.
Immers: hij moet elders de
bollen kopen die hij 's win
ters in bloei gaat trekken. Als
gebruiker moet hij dan bepa
len wat kwaliteitsbollen zijn
en welke niet. Bij die aanko
pen spelen zowel de uitwen
dige als inwendige kwaliteit
een rol. Kennis van het pro
dukt en de markt is belang
rijk om te voorkomen dat
kwaliteitsverlies in de vol
gende schakel van het pro-
duktieproces optreedt.
Het bestuiven van courgettes is een dagelijks terugkerend
werk. Het moet zeven dagen in de week plaats vinden en het
is in de meeste gevallen nog handwerk. Dit betekent dat deze
werkzaamheden ook in het weekend plaats moeten vinden.
Daar komt nog bij dat de bloemen alleen in de morgenuren
bloeien, zodat er in een relatief korte tijd veel arbeid verricht
moet worden. In het najaar van 1985 en in het voorjaar en de
zomer van 1986 is er onderzocht of bijen de courgette konden
bestuiven en of het een goed alternatief zou kunnen zijn voor
het met de hand bestuiven. De bloemen van de courgettes zijn
voor bijen aantrekkelijk. De vrouwelijke bloemen leveren
nectar en de mannelijke bloemen zowel nectar als stuifmeel.
Tijdens de bloeiperiode van de bloemen moet men uitgaan
van 1 bijenvolk per 1000 vierkante meter. Gedurende de
bloeiperiode tot 1 mei en na 1 september moeten de volken
om de 3 weken vervangen worden. Dit is nodig om te voor
komen dat de volken te sterk achteruit gaan, dus om het volk
te sparen. In de periode van 1 mei tot 1 september moeten de
volken bij een opening in de zijgevel geplaatst worden. In die
periode blijven de volken op voldoende sterkte. Het verzor
gen van de volken in die periode is erg belangrijk. Men moet
in de gaten houden of een volk moet worden bijgevoerd.
Daarnaast zal men attent moeten zijn wat de zogenaamde
zwermneigingen betreft. Een goede voorlichting over het ver
zorgen van een bijenvolk en een goed kontakt met de ver
huurder van de bijenvolken is zeer belangrijk. In het voorjaar
en het najaar ligt het aantal vruchten per plant bij*bestuiving
door bijen iets hoger dan bij het met de hand bestuiven. In de
zomermaanden is het omgekeerde het geval. De kosten van
bestuiven met de hand worden geraamd op ongeveer
25.000,- per ha per jaar. Als men de kosten van het bestui
ven door bijen hier naast zet, dan komt men op een kosten
post van zo'n kleine 5000,- uit. Dit verschil is dus beslist niet
gering en is op zijn minst aanleiding om er eens goed over na
te denken en er zijn licht over op te steken.
W
^9 Tot n
i werden
1 in NederlXi
nog uitsluitei
in kassen
teeld.
tuinder
Leeuwen
Wateringen
zijn kiwi-kas,
In april werden er in Boskoop en Houten kiwi's buiten i
volle grond geplant. In Boskoop heeft men 1 ha aangeplai
en in Houten een halve ha. Uitvoerig onderzoek heeft aana
toond dat de teelt buiten in Nederland beslist niet moeilijk
is dan in zuidelijker gelegen landen. Ook is gebleken dat
gehalten aan suiker en aan vitamine C niet lager behoeft
zijn dan van het importprodukt. Dit heeft men bijvoorbet
vergeleken met kiwi's die uit Nieuw Zeeland kwamen. Na
jaar is een plant in staat om honderden vruchten per jaan
produceren. Een nieuw initiatief dat belangstelling in c 5
komst verdient.
Broek op Langedijk een eeuw geleden: de geboorte van het
veilingsysteem. F0T0. pR
Op dinsdag 16 juni is het feest bij de Nederlandse bloemente-
lers en groentekwekers. Dat wordt gevierd, dat honderd jaar
geleden voor het eerst in de geschiedenis tuinbouwprodukten
via de veiling bij groenteman of bloemist terecht kwamen.
Dat, toentertijd revolutionaire systeem, heeft als voordeel dat
de kweker zich volledig kan concentreren op de produktie,
terwijl hij via de veiling waar hij lid van is een reële prijs
voor zijn aangeleverde bloemen, planten, groente of fruit
krijgt. De introductie van het veilingsysteem, een eeuw gele
den in Broek op Langedijk, heeft ervoor gezorgd, dat Neder
land bovenaan staat op de Wereldranglijst, als het gaat om
bloemen, planten of groente.
De totale sector biedt werk aan zo'n 130.000 mensen, terwijl
jaarlijks een geweldige bijdrage wordt geleverd aan onze be
talingsbalans. In 1986 bedroeg deze 6,7 miljard gulden. De
meeste bloemen, planten en groenten worden in kassen ge
teeld met een totale opperlakte van ruim 15.000 voetbalvel
den. Het belang van het veilingwezen in ons land wordt on
derstreept door de aanwezigheid van koningin Beatrix bij de
feestelijke herdenking van 100 jaar veilingen, bij welk jubile
um de PTT ook een drietal postzegels uitgeeft.
Varend bloemen- en groentecorso ter geleenhjeid van 10
jaar veilingen in Nederland. tekening: p
LEIDEN O. L. Vr. Hemelvaart/
St. Jozef: za. 13 juni: 19 u.; zo. 14
juni: 9.30 u. Stille Mis; 11 u. Hoogmis
met dames- en herenkoor. H. Leonar-
dus: za. 13 juni: 19 u. Avondmis; zo.
14 juni: 10.30 u. Gezongen Euch.vie-
ring. H. Middelares: za. 13 juni: 19 u.
Euch.viering; zo. 14 juni: 9.30 u.
Hoogmis m.m.v. Gemengd koor.
H. Lodewijk: za. 13 juni: 10 u.; 19 u.;
zo. 14 juni: 8.30 u.; 10 u. Hoogmis;
11.30 u.; 18 u.; 19 u. Lof. St. Anthoni-
us van Padua: za. 13 juni: 19 u. Vie
ring; zo. 14 juni: 9.30 u. Viering: 11 u.
Hoogmis. H. Petrus: za. 13 juni: 19 u.;
zo. 14 juni: 9 u.; 10.30 u. Hoogmis.
O. L. Vr. Onb. Ontv.: za. 13 juni: 19 u.
Gelezen H. Mis; zo. 14 juni: 9.30 u.
Gelezen H. Mis; 10.45 u. Hoogmis;
12.15 Gelezen H. Mis. Oud Katholieke
Kprk: za. 13 juni: 19 u. Euch.viering;
zo. 14 juni: geen.
AARLANDERVEEN Heilige Petrus
en Paulus: za. 13 juni: 19 u.; zo. 14
juni: 10.30 u. Hoogmis. Dep. Titus
Brandsmakapel: za. 13 juni: geen; zo.
14 juni: 9 u. Hoogmis; 12 u.
ALPHEN AAN DEN RIJN H. Pius:
za. 13 juni: 19 u. Gezongen Euch.vie
ring; zo. 14 juni: 9 u. Stille Euch.vie
ring; 10.30 u. Hoogmis. H. Bonifatius:
za. 13 juni: 19 u. Euch.viering; zo. 14
juni: 9.45 u. Hoogmis; 11.30 u. Euch
.viering. De Heilige Geest Kerk (De
Bron): za. 13 juni: 19 u.; zo. 14 juni: 9
u.; 11 u.
BOSKOOP St. Jan de Doper: za.
13 juni: 17.30 u. de Stek; 19 u. Kerk;
zo. 14 juni: 9.30 u.; 11 u.
HAZERSWOUDE H. H. Engelbe
waarders: za. 13 juni: 19 u. H. Mis; zo.
14 juni: 10 u. Hoogmis; 11.30 u. H.
I Mis.
HAZERSWOUDE RIJNDIJK Ber-
narduskerk: za. 13 juni: geen; zo. 14
juni: 10 u. Bernarduskoor. Het Anker:
za. 13 juni: 19 u.; zo. 14 juni: 8.45 u.;
11.15 u.
HILLEGOM St. Jozef: za. 13 juni:
19 u. Woord en Gebedsdienst met
Jongerenkoor; zo. 14 juni: 10 u. Ned.
liederen; 11.30 u. Ned. liederen. H.
Martinus: za. 13 juni: 19 u. m.m.v.
Exoduskoor; zo. 14 juni: 9 u. Stille
Mis; 11 u. met Ned. gezangen, ook
kinderwoorddienst.
HOOGMADE O. L. Vr. Geboorte:
za. 13 juni: 19 u.; zo. 14 juni: 10 u.
KATWIJK AAN DEN RIJN H. Jo
hannes de Doper: za. 13 juni: 19 u.
Euch.viering; zo. 14 Juni: 10 u. Euch
.viering. Dep. Rijnsburg: za. 13 juni:
geen; zo. 14 juni: 10.30 u. Euch.vie
ring.
BUI1
BUITENKAAG Johannes Evange
list: za. 13 juni: 19 u.; zo. 14 juni: 9.30
u.
LANGERAAR H. Adrianus: za. 13
juni: 19 u. kinderkoon zo. 14 juni:
9.30 u.; 11.30 u.
LEIDERDORP za. 13 juni: 19 u.
Euch. met samenzang; zo. 14 juni: 10
u. Euch. met samenzang; 11.30 u.
Euch. met dames- en herenkoor
LEIMUIDEN St. Jan de Doper: za.
13 juni: 9.30 u. Hoogmis; 11.15 u. Sa
menzang; zo. 14 juni: 9.30 u. Hoog
mis; 11.15 u. Samenzang.
LISSE St. Agatha: za. 13 juni: 19 u.
Hoogmis; zo. 14 juni: 10 u. Gezins-
dienst; 11.30 u. H. Mis. Dep. Poelpol
der: za. 13 juni: 19 u. H. Mis: zo. 14
juni: 10.30 u. Gezinsdienst. Maria-
kerk: za. 13 juni: 19 u.; zo. 14 juni: 9
u.; 10.30 u. Hoogmis. H.H. Engelbe
waarders: za. 13 juni: 19 u. Samen
zang, zo. 14 juni: 9.30 u. Hoogmis; 11
u. Samenzang.
NIEUWKOOP O. L. Vr. Hemelvaart:
za. 13 juni: 19 u.; zo. 14 juni: 9 u.;
10.45 u.
NIEUWVEEN H. Nicolaas: za. 13
juni: 19 u.; zo. 14 juni: 9 u 11 u.
NIEUW VENNEP Maria Onb. Ontv.:
za. 13 Juni: 19 u. Gebeds-kommunie-
dienst; zo. 14 juni: 10 u. Hoogmis.
NOORDEN St. Martinus: za. 13
juni: 19 u.; zo. 14 juni; 9 u.; 10.30 u.
Hoogmis.
NOORDWIJK BINNEN St. Jeroen:
za. 13 juni: 9 u. H. Mis; zo. 14 juni:
9.30 u. Hoogmis; 11 u. H. Mis.
NOORDWIJK AAN ZEE Maria Ter
Zee: za. 13 juni: 19 u.; zo., 14 juni:
10.30 u.
NOORDWIJKERHOUT St. Victor:
za. 13 juni: 19 u. Euch.viering met
koorzang; zo. 14 juni: 9 u. Hoogmis;
11 u. Euch.viering met samenzang.
St. Jozef: za. 13 juni: 19 u. Gezongen;
zo. 14 juni: 9 en 10.30 u. Gezongen.
OEGSTGEEST St. Willibrord: za.
13 juni: 19 u.; zo. 14 juni: 9 u.; 10.30
u. Hoogmis.
OUDE ADE St. Bavokerk: za. 13
juni: 19 u. Gez. H Mis (D); zo. 14 juni:
8.30 u. Gez. H. Mis (H); 10.30 u. H.
Mis.
OUDE WETERING Jac. De Meer
dere: za. 13 juni: 19 u.; zo. 14 juni:
9.15 u.; 11.00 u.
ROELOFSARENDSVEEN Maria
Presentatie: za. 13 juni: 19 u.; zo. 14
juni: 9 u.; 11 u. St. Petrus Banden: za.
13 juni: 19 u.; zo. 14 juni: 9.30 u.
Hoogmis; 11.30 u.
RIJPWETERING O. L. Vr. Geboor
te: za. 13 juni; 19 u. Avondmis; zo. 14
juni: 9 u. Hoogmis; 10.30 u. laatste H.
Mis.
SASSENHEIM St. Pancratius: za.
13 juni: 19 u.; zo. 14 juni: 9.30 u.
Hoogmis; 11 u.
STOMPWIJK H. Laurentlus: za. 13
juni: 19.30 u. Euch.viering met sa
menzang; zo. 14 juni: 9.30 u. Hoog
mis; 11 u. Stille H. Mis.
VOORHOUT Bartholomeuskerk:
za. 13 juni: 19 u. Euch.viering. volks
zang: zo. 14 juni: 9.30 u. Euch.viering,
volkszang; 11 u. Euch.viering Vorm-
VOORSCHOTEN H. Laurentius: za.
13 juni: 19 u. Euch.viering; zo. 14 juni:
11 u. Euch.viering. Moeder Gods: za.
13 Juni: 19 u. Euch.viering; zo. 14 juni:
9.30 u. Euch.viering.
WARMOND St. Matthiaskerk: za.
13 juni: 19 u.; zo. 14 juni: 8.30 u.; 10
u. Hoogmis.
WOUBRUGGE Goede Herder: za.
13 juni: 19 u. H. Mis; zo. 14 juni: 10 u.
H. Mis.
ZEVENHOVEN Heilige Johannes
Geboorte: za. 13 juni: 19 uur Stille
Mis; zo. 14 juni: 9 u. Hoogmis; 10.45
u. Stille Mis.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK Meer
burgparochie: za. 13 juni: 19 u.; za.
1o juni: 9.30 u. Hoogmis; 11 u.
ZOETERWOUDE St. Jan's Ont
hoofding: za. 13 juni: 19.30 u. Euch.
viering met zang; zo. 14 juni: 9.30 u.
Woord- en Communieviering. Chr.,
Dienaarkerk: za. 13 juni: geen; zo. 14
juni: 10 u. Hoogmis.
DE ZILK Heilige Hartkerk: za. 13
14 ju
juni: 19 u.; zo.
zinsviering.
1 juni: 10.30 u. Ge-
STAD LEIDEN Herv. Gemeente:
Hooglandse kerk: 10 u. dhr. J. Hen
zen, L'dorp, 11.45 u. Oec. Studenten-
dienst. Marekerk: 10 u. ds W. Mar
kus. Broek op Langedijk; 17 u. ds. D.
Driebergen, Katwijk. Maranathakerk:
10 u. ds. P. de Bruyn, Oegstgeest.
Regenboog: 9.30 een 11.15 u. pastor
J. A. A. v. Well. Bethlehemkerk: 10 u.
Open Deurdienst in Petrakerk. Bevrij
dingskerk: 10 u. ds. K. J. Jansen,
H.A. Vredeskerk: 10 u. ds. S. T. de
Mey-Meulendijk, m.m.v. Emoenakoer,
aansluitend koffieconert. Stevenshof:
10 u. ds. A. Th. Kramer. Eglise Wal-
lonne: 10.30 u. pusteur D. Ribs. Acad,
ziekenhuis: 10.15 u. Leger des Heils.
Diaconessenhuis: 10.30 u. ds. H. J.
van Achterberg. Jeugdkapeldiensten:
Zaterdag 13 juni in Zuydwijck om
10.15 u. ds. K. J. Jansen. STAD LEI
DEN Gereformeerde en andere
kerken: Vredeskerk: 10 u. ds. S. T. de
Mey-Meulendijk. Petrakerk: 10 u. ds.
F. L. v.d. Bom, Den Haag, Herv./Ge-
ref. open deurdienst. Oude Vest: 10
u. ds. M. Veenstra. Maranathakerk:
10 u. ds. P. de Bruyn. Bevrijdings
kerk: 10 u. ds. K. J. Jansen, H.A.; 17
u. ds. P. Huisman, W.woude. Bejaar
denhuis Groenhoven: 10 u. ds. A.
Verdoorn. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en
17 u. ds. G. C. den Hertog. Geref.
Kerk Vrijgem.: 10 en 17 u. ds. P.
Houtman. Doopsgez./Rem. Kerk: 10
u. ds. B. A. Koek. Bapt. Gem.: 10 u.
ds. A. H. Agtereek. Evang. Luth.
Kerk: 10.15 u. ds. Bosman, Oegst
geest. Nieuw Apost. Kerk: diensten
9.30 en 16 u. Evang. Gemeenschap:
10 u. evang. Dikkes. Leger des Heils:
10 en 19 u. Samenkomsten. Zevende-
Dag-Adventisten: zaterdag 9.45 u.
Bijbelstudie; 10.45 u. Eredienst.
Evang. Centrum Zijlsingel 2a: 10 u.
Evang. Paul Olson, U.S.A. Zendings-
groep „Jeruel": Samenkomst 17 u.
Pinkstergemeente Oude Vest 13: 10
u. evangeliste Joh. van Wieringen.
AARLANDERVEEN Herv. Gemeen
te: 10 u. ds. G. van Driel; 19 u. ds. W.
H. B. ten Voorde, Nw. Vennep. Geref.
Kerk: 10 u. Dienst des Woords; 18.30
u. ds. P. Wilschut. Chr. Geref. Kerk:
9.30 en 16 u. kand. J. v. Mourik.
TER AAR Herv Gemeente: 9.30 u.
ds. C. Trouwborst, Vlaardingen; 18.30
u. ds. P. J. Stam, Ter Aar. Geref.
Kerk: 9.30 u. ds. N. de Reus, 18.30 u.
ds. M. J. Aalders, Woubrugge.
ABBENES Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
M. Bergsma; 19 u. dhr. Jeroense,
Hoofddorp, Jeugddienst.
ALPHEN AAN DEN RIJN Herv. Ge
meente: Opstandingskerk: 9.30 u. ds.
W. A. Vlasblom; 18.30 u. ds. C. B.
Schuurman, G.B. dienst. Advents-
kerk: 9.30 u. ds. A. Jonkman; 17 u.
ds. F. Moll, dienst met verstand, ge
handicapt. Kruiskerk: 9.30 u. ds. J.
Haitsma. Geref. Kerk: Maranatha
kerk: 9.30 u. drs. A. Borman. Assen;
18.30 uur drs. K. E. Bras, Sassen-
heim. Salvatorikerk: 9.30 u. dhr. D.
Engel, Veenendaal; 18.30 u. drs. A.
Borman, Assen. Baptistengemeente:
10 u. en 18.30 u. ds. H. G. Koekkoek.
Leger des Heils: 10 en 19 u. Samen
komsten. Volle Evangelie Gem.: 10 u.
dhr. F. Jackson.
ALPHEN NOORD (Herv./Geref.
diensten): Goede Herder: 10 u. ds. F.
Moll; 19. u. ds. R. Nieuwenhuis. De
Bron: 9.15 u. ds. R. Nieuwenhuis;
10.15 u. ds. P. Taselaar; 18.30 u. ds.
F. Moll. Ashramcollege: 10 u. ds. G.
Mulder. Driehoorne: 19 u. ds. G. Mul
der. Herv. Gem.: Sionskerk: 9.30 u.
en 18.30 u. ds. J. Ouwendijk. Oud-
hoornseweg: 10 u. Prof. dr. H. J.
Adriaanse, Leiden.
BODEGRAVEN Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 9.30 u. M. H. Geertsema,
Zwijndrecht; 18.30 u. ds. R. J. v.d.
Hoef. Salvatorkerk: 9.30 u. ds. R. J.
v.d. Hoef; 18.30 u. ds. J. Wieman.
Bethlehemkerk: 9.30 u. drs. A. Noor-
dergraaf. Ede; 18.30 u. ds. H. Ster
renburg. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. D.
H. Elderman; 18.30 u. ds. W. A. v.d.
Berg.
BOSKOOP Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 9.30 u. ds. H. A. v.d. Pol;
18.30 u. ds. A. Christ, Eek en Wiel,
gez. jgdd. in Ger. kerk. De Stek
(Herv./Geref.: 9.30 u. ds. J. C. W. van
't Hoff. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. G. de
Jong; 18.30 u. ds. D. Dekker, jeugd
dienst Ger. Kerk. Chr. Geref. Kerk:
9.30 en 17. u. ds. P. N. Ribbers.
HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30
ds. Z. de Graaf; 18.30 u. ds. J. W.
Goossen, Waddinxveen. Geref. Kerk:
9.30 u. en 17 u. ds. R. Hassefras,
Maasdijk.
HOOGMADE Herv. Gem.: 10 u. ds.
J. v.d. Hoek, Oostburg.
DE KAAG Herv. Gem.: 10 u. ds.
Chr. Koldewijn.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv.
Gemeente: Dorpskerk: 9.30 u. dr. J.
H. v.d. Bank. Ede: 18 u. Prof. dr. A.
v.d. Beek, Valkenburg. Ontmoetings-
kerk: 10 u. dr. C. Vermeulen, Valken
burg; 18.30 u. dr. J. H. v.d. Bank.
Ede.
KATWIJK AAN ZEE Herv. Ge
meente: Nieuwe kerk: 10 u. ds. Ch. J.
Sjollema; 18 u. ds. H. Visser. Oude
kerk: 10 u. ds. W. Chr. Hovius; 18 u.
ds. H. Christ. Ichthuskerk: 10 u. kand.
W. Meijer; 17 u. ds. D. Driebergen.
Pnielkerk: 9.30 u. ds. A. Christ; 18 u.
ds. W. Chr. Hovius. Maranathakerk:
10 u. ds. S. de Jong; 18 u. ds. J. Boo
gaard. Kapel Overduin: 14.15 u. ds.
H. v.d. Beid. Geref. Kerk: Open Hof:
9.30 u. ds. P. v.d. Horst, H.A.; 18.30
u. ds. P. C. Koster, H.A. Triumphator:
9.30 u. ds. P. C. Koster; 17 u. P. v.d.
Horst, Jeugddienst. Vredeskerk: 9.30
u. mr. Th. O. Vreugdenhil, Koudekerk;
17 u. dr. J. M. Vlijm, Voorschoten.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. D.
Slagboom.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem.: 10 u. Prof. dr. H. Ber
khof, Leiden; 19 u. ds. H. J. Hemste
de, L'dorp, gez. d. G. K. Geref. Kerk:
10 u. ds T. J. Hagen, Westendorp; 19
u. ds. H. J. Hemstede, gez.dienst Ger.
LEIDERDORP (Herv./Geref. dien
sten): Dorpskerk: 10 u. ds. A. Knorth;
15 u. ds. J. Bovenburg, dienst met
verstand, gehandicapt.; 18.30 ds. Tj.
Doesburg. Hoofdstraat: 10 u. ds. Tj.
Doesburg. Scheppingskerk: 9 en
10.30 u. ds. G. Stegeman.
LEIMUIDEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. K. B. A. Kielder, Vianen Geref.
Kerk: 9.30 en 19 u. Dienst des
Woords.
LISSE Herv. Gemeente: Dorps
kerk: 10 en 19 u. ds. P. C. 't Hooft,
H.A. Pauluskerk: 10 u. dhr. Goedhart,
Nieuwkoop. Geref. Kerk: 10 u. ds.
v.d. Wal, Houten; 19 u. Mr. Th. O.
Vreugdenhil, Koudekerk. Chr. Geref.
Kerk: 10 u. ds. A. W. Vos; 19 u. ds. J.
van Dijken. Geref. Gem.: 10 en 16 u.
ds. A. M. den Boer. Ned. Geref. Kerk
(Salvatori): 10 u. ds. A. W. Vos, gez.
met Chr. Ger. Kerk; 17 u. Stud. J.
Winter.
NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. J. A. Wegerif; 18.30 u. ds. T. A.
Eijsenga. Geref. Kerk: 9.30 u. dr. C.
M. Wigmans, Alphen; 17 u. drs. G. P.
Nooteboom.
NIEUWVEEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. L. F. de Graaft; 18.30 u. ds.-L.
Westland, A'foort.
NIEUW VENNEP Herv. Gem.: 9.30
u. ds. H. W. B. ten Voorde; 19 u. ds.
C. A. van 't Hoff, Woubrugge. Geref.
Kerk: 9.30 en 18.30 u. ds. G. Rang.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. ds.
D. Visser
NOORDWIJK Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 10 u. ds. C. van Duijn,
Hei en Boeicop; 17 u. idem. Kerk aan
Zee: 10 u. ds. H. J. Hemstede, L'dorp;
19 u. ds. J. J. Kuiper. De Rank: geen
opgave. Geref. Kerk: Hoofdstraat
(Buurtkerk): 10 u. ds. J. J. Kuiper,
Vinkenlaan: 10 u. geen dienst; 19 u.
ds. W. v.d. Lee. Stichtingskerk: 10 u.
ds. E. E. Slofstra, tentdienst. Sole
Mio: 9 u. ds. R. S. Elgersma.
NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.:
10 u. ds. A. v.d. Mey.
OEGSTGEEST (Herv./Geref. dien
sten): Endegeest: 10 u. ds. L. H. C.
Friederich. Mauritskerk: 10 u. ds. H.
R. Plomp, H. D„ m.m.v. „Vocalis".
Groene Kerkje: 10 u. mw. drs. I. M. J.
Eggink-Hoog. Pauluskerk: 10 u. ds. E.
Visser. Gemeentecentrum: 10.30 u.
mw. E. Hagen, Leiden; 19 u. ds. H. R.
Plomp, Viering v.d. Maaltijd. Acad.
Ziekenhuis: 10.15 u. Leger des Heils.
Genootschap der Vrienden (Quakers):
geen. Ned. Geref. Kerk: 8.45 u. ds. G.
de Lange; 16. u. ds. W. v.d. Veer,
Maassluis.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. de Korte,
H.A. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. W.
Stolk, Aalsmeer. Remonstrantse
Gem.: geen.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.:
9.30 u. ds. W. v.d. Kamp; 19 u. ds. J.
Stelwagen.
RIJNSBURG Herv. Gemeente:
Grote kerk: 9.30 u. ds. De Reuver; 17
u. ds Smaling. Bethelkerk: 9.30 u. ds.
Smaling. Geref. Kerk: Petrakerk: 9.30
u. dhr. Brouwer, Katwijk; 19 u. ds.
Ribberink. Immanuelkerk: 9 en 10.30
u. ds. Ribberink; 17 u. ds. Czirla. Ma
ranathakerk: 9.30 u. ds. Cziria; 17 u.
ds. P. v.d. Horst, Katwijk. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 17 u. ds. G. J. Buis.
SASSENHEIM Herv. Gem.: 9 en
10.30 u. ds. H. W. Hemmes, Oegst
geest; 19 u. Open Deur Dienst. Geref.
Kerk: 9.30 u. ds. K. E. Bras; 19 u. ds.
J. v. Mulligen, A'dam Open Deurd. in
Herv. Kerk. Chr. Geref. Kerk: 10 en
17 u. ds. J. M. Aarnoudse. Ned. Prot.
Bond Sassenheim/Lisse: geen.
VALKENBURG Z.H. Herv. Gem.:
10 u. kand. A. Lagendijk, Leiden;
18.30 u. ds. C. Vermeulen. Geref.
Kerk: 9.30 en 18.30 u. drs. S. Oege-
ma, H.A.
VOORHOUT Herv. Gem.: 10 u. ds.
W. Baas.
VOORSCHOTEN Herv. Gem.: 10 u.
ds. W. Blanken; 19 u. ds. J. D. A. de
Zwart in Geref. Kerk. Geref. Kerk:
9.30 u. ds. G. de Zeeuw; 19 u. ds. J.
D. A. de Zwart. „Ontmoeting" (Herv./
Geref.): 9.30 u. ds. J. D. A. de Zwart.
WARMOND Herv. Gem.: 10 u. ds.
J. Muis.
WASSENAAR Herv. Gem.: Dorps
kerk: 10 u. ds. R. Steenstra; 16.30 u.
ds. G. H. Abma, Gouda, H.A. Kieviet-
kerk, Samen-op-weg diensten: 10 u.
ds. M. W. M. Janse de Jonge. Messi-
askerk: 10 u. ds. W. van Waasbergen.
Dorpscentrum: 9.30 u. kand. C. N.
van Dis. Geref. Kerk: Zijllaankerk: 10
en 19 u. ds. C. v.d. Woud. Kieviet-
kerk, Samen-op-weg diensten: 10 u.
ds. M. W. M. Janse de Jonge. Ned.
Prot. Bond: 10.30 u. drs. M. Roos.
Woubrugge.
WOUBRUGGE Herv Gem.: 9.30 u.
ds. C. A. van 't Hof; 18.30 u. kand. C.
N. van Dis. Wassenaar. Geref. Kerk:
9.30 u. drs. M. J. Aalders; 18.30 u.
Dienst des Woords. Ned. Prot. Bond:
geen.
ZEVENHOVEN Herv. Gem.: 9.30 u.
dhr. J. de Haan. Geref. Kerk: 9.30 u.
dr. R. Fernhout, H.A.; 19 u. ds. J. A.
G. Dronkert H.A.
ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 9.30
u. ds. T. A. Eijsenga; 18.30 u. ds. J.
Wegerif, Nieuwkoop (gem.dienst Ger.
K.). Geref. Kerk: 9.00 u. ds. T. A. Eij
senga. Gem.dienst In Geref. Kerk;
18.30 u. drs. P. B. Buikema.
ARTSEN Leiden: Groep 1: Tan,
Janssen, Zwijnenburg, Meyer, R. van
Leeuwen, Verhage, Groeneveld en De
Ruiter: za. dr. Zwijnenburg, tel.
412166. en zo. dr. Groeneveld, tel.
218661. Groep 2: Bergmeyer, Pie-
terse, Van Gent, Taytelbaum, Van
Luyk, Klaassen. Rus, Kruis en E. de
Lange: za. dr. Bergmeijer, tel.
121701. en zo. dr. Klaassen, tel.
213546. Groep 3: Pleiter. J. van
Leeuwen, Smit, W. de Bruijne, J. de
Bruijne, Stolk, Jürgens, Fogelberg en
Muysenbergh: za. dr. De Bruyne, tel.
141225. en zo. dr. Fogelberg, tel.
132877. Groep 4: Van Wingerden,
Lahr, Van Rijn, Bénit, Nieuwenhuis,
Roos, Boer. Van de Waardt, Arnou, J.
Zaaijer en R. Zaaijer: za. dr. Boer, tel.
31042. en zo. dr. Van Wingerden, tel.
310047. Groep 5: Schaefer, Jasper-
se. Crul, Kooyman, De Jong, Prince,
Reinders, D. Hammerstein en A.
Hammerstein: za. dr. Prince, tel.
761754. en zo. dr. Kooyman, tel.
122268. Oegstgeest: vanaf za. 10
uur: dr. Roelants, tel. 153747.
Spreekuur za. en zo. 11.30-12.30.
Kaag - Abbenes -Nieuw Vennep: tel.
02526-72850. Leiderdorp: za. dr.
Middendorp, tel. 895525 en zo. dr.
Van 't Woud, tel. 410070. Spreekuur
van 12.30 tot 13.00. Voorschoten:
za. dr. Meyer, tel. 2493 en zo. dr.
Baars, tel. 2520. Warmond - Voor
hout: huisartsenpraktijk Hoornweg/S
leeboom. tel. 02522-11393. Noord-
wijk: Groepspraktijk tel. 19300.
Katwijk aan Zee: dr. Timmers, tel.
24004. Katwijk - Rijnsburg - Val
kenburg: dr. Bergman, tel. 12921.
Sassenheim: dr. Van Riet, tel. 11777.
Alkemade - Rijnsaterwoude: dr.
Glansbeek, tel. 01713-2511. Roelo-
farendsveen Praktijk Saeys/van
Mierlo/Roelen/Brock: dr. Saeys, tel.
01713-2217. Alphen: groep 1, za.
dr. Varkevisser, tel. 21767 en zo. dr.
Van Engelen, tel. 21915. groep 2, za.
dr. Herzberger, tel. 73264 en zo. dr.
Wijnmalen, tel. 72079. Hazerswou-
de-Koudekerk: dr. Sprangers, tel.
01714-3700. Benthuizen - Bos
koop: dr. Hermans, tel. 01727-2038.
Langeraar - Nieuwveen - Ter Aar -
Woubrugge: dr. Vreijling, tel. 01729-
8104. Nieuwkoop - Noorden: dr.
Sanders, tel. 01725-1555. TANDART
SEN Leiden - Leiderdorp - Oegst
geest - Warmond: dr. Tan, tel. 071-
313846. za en zo spreekuur om 13.00
uur. Alkemade - Leimuiden: eigen
tandarts bellen voor 15.00 uur.
Leidschendam: Voor spoedgevallen
tel. 974491. Bollenstreek: dr. The,
tel. 02522-13728
APOTHEKEN Leiden - Leiderdorp
- Oegstgeest - Voorschoten: Apo
theek Leiden Zuid-West, Brahmslaan
18-20. Leiden, tel. 071-763134 en
apotheek Linnaeus, Kempenaerstraat
31, Oegstgeest, tel. 071-173330. Al
kemade: Apotheek Alkemade, open:
zat 12-13, 17.30-18 u. zon feestda
gen 12.30-13 en 17.30-18 u. Noord-
wijk - Katwijk - Rijnsburg: Katwijkse
Apotheek, Princestraat 3, tel. 01718-
12755. Leidschendam: Panter Apo
theek, Pr. Bernardlaan 214, tel.
864883. Noordwijkerhout: za geo
pend van 9-13. u. en van 17-18 u. en
zo van 12-13 u. en 17-18 u. Spoedre-
cepten tel. 3511 of dienstbel. Sas-
senheim: 02522-10169.
WIJKVERPLEGING Leiden -
Noordwijkerhout - De Zilk - Voor
hout: tel. 071-122222. Bollen
streek: Wijkverpleging Gezondheids
centrum, tel. 02522-14147. Hille-
gom: Opgave via het antwoordappa
raat, tel. 02520-16217. Leidschen
dam: Kruisvereniging, tel. 070-
455300. Oegstgeest: Kruisvereniging,
tel. 071-177444.
DIERENARTSEN Leiden: dr. Kos
ter, tel. 01717-3836. Voorschoten -
Leidschendam: Antwoordapparaat
eigen dierenarts. Bollenstreek: dr.
Verschueren, tel. 01719-15305. Kat
wijk: Opgave via het antwoordappa
raat, op zaterdag tussen 11.00 -
12.00 uur spreekuur bij dr. Snel.
Sassenheim: dr. Geus, tel. 02522-
12422. Leiderdorp: dr. Helder, tel.
071-220513.
ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuis polikli
nieken tel 155543, afdeling S.C.U. tel
175639) en van vrijdag 13.00 u. tot
zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-zieken-
huis).
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van
18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling
dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet
meer dan twee bezoekers per patiënt.
Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas
senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en
van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen
ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling:
dag. van 15.00-16.00 u. en van 18.30-
19.30 u. en van 19.30-21.00 u. alleen
voor vaders. Kinderafdeling dag.
15.00-18.30 u. CCU (hartbewaking)
dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00-
19.30 u. Intensieve verpleging: dag.
van 14.00-14.30 u. en van 18.30-
19.00 u. Sport-Medisch Adviescen
trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En
degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo.
11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer
ste klasse: de gehele dag. Jelgers-
makliniek: Jongerenteam: za. en zo.
14.00-17.00 u. Opname: werkdagen
16.45-17.45 u.; za. zo en feestdag.
10.00-11.30 en 14.00-16.30 u. Team
A, C en D: dag. tot 21.00 u. met uit
zondering van behandeltijden en
etenstijden. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-
19.30 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdeling: voor ouders en fa
milie is na overleg met patiënten
doorlopend bezoek mogelijk. Bezoek
aan ernstige patiënten: wanneer aan
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofd
verpleegkundige hiervoor speciale
kaarten verstrekken. Kinderkliniek:
zalen voor peuters, kleuters en grote
kinderen 15.15-17.00, babyzaal en
boxenafdeling: volgens afspraak met
het verpleegkundig hoofd. Bezoektij
den kinderafdelingen: voor ouders
van opgenomen kinderen na overleg
met verpleegkundig hoofd. Voor an
dere bezoekers van kinderen: Keel-,
neus- en oorheelkunde en neurologie:
14.15-15.00 en 18.30-19.30. Oogheel
kunde en heelkunde: 14.15-15.00 en
18.30-19.00. Rijnoordziekenhuis:
Dagelijks 14.30-15.15 u. en 18.30-
19.30 u. Extra bezoek hartbewaking:
11.00-11.30 u. Extra bezoek vaders
kraamafdeling: 19.30-20.30 u. Kinder
afdeling 15.00-15.30 u. alleen voor
ouders 18.00-18.30 u.
ANTI-DISCRIMINATIE CENTRAAL
MELDPUNT LEIDEN. Ketelboeter-
steeg 10. Ma. t/m vr. telefonisch be
reikbaar van 10.00 tot 16.00 via 071-
120903. Spreekuur ma. 13.00-15.00
en do. 18.80-20.30.
LEIDSE RECHTSWINKEL Juri
disch Adviesbureau, Ketelboeters-
steeg 10, tel. 130775; afdeling belas
tingen: alleen op afspraak, klachten
bureau: di. en do. 18.30-20.30, afde
ling vreemdelingenrecht: ma. 13-15
en do. 18.30-20.30, afdeling vrouw:
vr. 10-12.
S.O.S.-DIENST Telefonische hulp
dienst, tel. 071-125202. Voor allen die
in moeilijkheden verkeren of eenzaam
zijn. Vertrouwelijk. Dag en nacht be
reikbaar.
BUREAU VOOR RECHTSHULP
Herengracht 50, tel. 123942; spreeku
ren ma. en di. 10.00-12.30 u„ wo.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u.
DIERENHULP- EN AMBULANCE
DIENST Hulpverlening in Leiden,
Leiderdorp, Oegstgeest, Rijnsburg,
Valkenburg, Voorschoten, Warmond
en Zoeterwoude. Tel. 071-174141.
BURGERRAADSLIEDEN Koren
brugsteeg 2, tel. 143171 (kantooru
ren). Spreekuren ma., di. en wo.
11.00-12.00 u„ do. 18.30-20.00 u.
GEZINSVERZORGING Stichting
gezinsverzorging Leiden. Aanvragen
hulp voor bejaarden en langdurige
zieken en gezinsverzorging, Rem-
brandtstraat 17. tel. 149441 (ma. t/m
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00
KINDER- EN JONGERENTELEFO
Dagelijks geopend van 15.30
19.30 uur. Het nummer is
120611.
MAATSCHAPPELIJK WERK -
ting Maatschappelijk Werk, L
gracht 1b. spreekuur ma. t/m
9.00-10.00 en volgens afspraak,
142144. Gezondheidscentrum Men
wijk, spreekuur ma. 11.00-12.00
do. 14.00-15.00, tel. 212195. Gezof.
heidscentrum Stevenshof, spreekAU'
do. 10.00-11.00, tel. 311506. S« OOI
Noord: Herensingel 53, spreek en,
ma. t/m vr. 9.00-10.00. tel. 1460
Sector Zuid: Breestraat 24. spreek j
ma. t/m vr. 9.00-10.00 en volgent
spraak, tel. 254782/254756. i
MELDLIJN AGRESSIE EN DISCR Dn
NATIE HOMOSEXUALITEIT 0 h<
221008. zo. 20-24
RAAD VAN ARBEID Hoge Rijm
306, Leiden, tel 071-899375. Kanif^
geopend ma. t/m vr. 9-12 u. 14-1
Telefonische informatie over kindfcn
bijslag: 8-12 u.
SOCIALE RAADSVROUW SpreC
uren sociale raadsvrouw. Binnenst
Gerecht 10, wo. 17.00-18.00
Noord: Van Hogendorpstraat 36,
10.30-11.30 u.; Kooi: Driftstraat
di. 10.30-11.30 u.; Morskwart m
Buurthuis Morskwartier, Topaas:
10.00-11.00 u. wo. 10.00-13.00 E"
Tuinstadwijk: Herengracht 45,
10.30-11.30 u.
SOCIALE RAADSVROUW V(X
SCHOTEN Spreekuren: ma. 19J
20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30 u. li an
seweg 33, Voorschoten. Tel. 3254 iuj
SP HULP- EN INFORMATIEOIE^
Groenesteeg 33, Leiden. Tel.
134640 of 071-144600. Hulp en i
matie op medisch, juridisch en m
gebied, werk, sociale verzekeringfvi
huurkwesties. Spreekuur: elke d 5
derdag vart 20.00-21.00 u.
STICHTING VRIJWILLIGERS C^n
TRALE Pallasstraat 1, Alphen
den Rijn. Tel. 01720-33033.
ding en opvang van mensen, die
welke reden dan ook, tijdelijk li £D
nodig hebben. Bovendien wordt int j
matie verstrekt over andere mogë en
heden van hulpverlening en de I
reikbaarheid daarvan.
VRIJWILLIGERS CENTRALE - L%ec
gegracht 246a, Leiden. Tel. 1490
Dagelijks bereikbaar van 9.00-1'
u. voor Informatie over vrijwillig* 01
werk en cursussen of een pers
gesprek.
WERKENDE JONGEREN Kla:
ten- en informatieuur Elke dlnsd
avond van 17.00 tot 20.00 u. Kt 011
kantoor Koppenhinksteeg 2, Leid *ei
Tel. 071-121139. Opg
Borstvoeding Begeleidingen iet
Leiden. Telefonische hulpdienst (v ^V|
min en informatie):
itt
Cl
praktische hulp en informatie):
170083. 215332 of 312556.
:on
'Laat lepra ook jóu een zorg zijn'.
Nederlandse Stichting voor
Leprabestrijding/Amsterdam
Wibautstraat 135,1097 DN Amsterdam Tel. 020-938973
k'O
let
tor
Ko<
Kr;
con
hie
NZ
Jv<*
