r
Izieu, het dorp dat onthield wat Frankrijk vergat
Ontwapening is geen
belemmering voor
groei van economie
Honecker: Zien wat we voor
dissidenten kunnen doen
Londen rekent op
vergelding Iran
Hoe de VS zich in de nesten werkten in Midden-Amerika
^buitenland"
£eidóc(3ou/UMit
Aquino vormt
burgerleger
Reagan: Akkoord
komt in zicht
Rechter dwingt
Barbie terug
in rechtszaal
VERVOERSSTAKING IN
ZUID-AFRIKA VOORBIJ
JHonduras wil
IContra's kwijt
TEGUCIGALPA De
tegen de Sandinistische
regering van Nicaragua
F strijdende Contra's heb
ben van het Hondurese
leger te horen gekre
nt gen, dat zij het land
moeten verlaten. Zij
-N hebben zes jaar lang ba
siskampen in Honduras
'9 mogen gebruiken, van
waaruit zij militaire ac
ties op Nicaraguaans
Igrondgebied uitvoer
den. Op 15 juni moeten
17 de Contra's Honduras
hebben verlaten.
ZATERDAG 6IUN11967 PAGINA 7
„Secord kocht auto en
vliegtuig van Iran-geld"
WASHINGTON De gepensioneerde Ameri
kaanse generaal Richard Secord, die een be
langrijke rol speelde in de Iran-Contra-affaire,
heeft meer dan 160.000 gulden van de winst op
de geheime wapenverkopen aan Iran gebruikt
voor de aanschaf van een auto en een vlieg
tuigje. Dat is gebleken bij de verhoren over de
affaire in het Congres. Ook bekostigde Secord
met het geld een verblijf in een kuuroord, al
dus is uit onderzoek gebleken. In zijn verkla
ringen voor de onderzoekscommissies van het
Congres heeft Secord steeds volgehouden dat
alle opbrengsten van de wapenleveranties aan
Iran bedoeld waren voor steun aan de Con
tra's. Aan die getuigenis wordt nu getwijfeld.
Als die twijfels gegrond blijken, heeft Secord
meineend gepleegd.
MANILA De Filipijnse president Corazon
Aquino heeft de oprichting aangekondigd van
een nieuw „burgerleger", dat zal worden inge
zet in de strijd tegen de rebellen van het com
munistische Nieuwe Volksleger (NPA). Het
burgerleger moet in de plaats komen van de
nog door ex-dictator Marcos opgerichte para
militaire Burgerlijke Defensiemacht (CHDF).
De CHDF wordt ervan beschuldigd op grote
schaal de mensenrechten te hebben geschon
den. Het nieuwe burgerleger, dat wordt ge
vormd naar het model van de Israëlische ver
dediging, zal samen met het reguliere leger on
der meer dorpen op het platteland moeten be
schermen tegen aanvallen van het communis
tische verzet.
Argentijns parlement
akkoord met amnestie
BUENOS AIRES Het Argentijnse Huis
van Afgevaardigden is definitief akkoord
gegaan met een wet, waardoor de meeste
militairen die zich schuldig hebben ge
maakt aan schendingen van de mensen
rechten niet zullen worden vervolgd. Presi
dent Alfonsin had om de wet gevraagd om
een eind te maken aan de onrust in het le
ger, die in april leidde tot opstanden in drie
garnizoenen. Door de wet zullen naar
schatting 250 lagere officieren geen per
soonlijke verantwoordelijkheid meer dra
gen voor het mishandelen van gevangenen
ten tijde van de „vuile oorlog". Alleen offi-
eieren boven de rang van brigadegeneraal
zullen nog worden vervolgd. De nieuwe
wet is van veel kanten fel bekritiseerd.
VENETIË De Amerikaanse president Ro
nald Reagan heeft in een televisie-uitzending,
gericht op Europa, verklaard dat de VS en de
Sovjet-Unie niet ver meer verwijderd zijn van
een akkoord over de ontmanteling van hon
derden kernraketten in Europa en Azië.
Reagan zal de hoofdlijnen van een dergelijk
akkoord ter sprake brengen op de westerse
economische topconferentie, die volgende
week in Venetië wordt gehouden. Als het in
derdaad tot een akkoord komt, beloofde
Reagan overigens een verbetering van de con
ventionele bewapening. „De VS zullen niet
aarzelen hun verplichtingen voor de verdedi
ging van Europa na te komen", aldus de Ame
rikaanse president
Hoop op snelle uitwijzing Rust
BONN Westduitse regeringsfunctionaris
sen verwachten dat de jonge piloot Mathias
Rust terecht moet staan in de Sovjet-UriJe
en vervolgens snel zal worden uitgewezen.
Dat heeft het Westduitse dagblad Die Welt
gisteren gemeld. De Sovjet-Unie zal Rust
volgens de krant waarschijnlijk willen uit
wijzen vóór het bezoek van de Westduitse
president Richard von Weizsëcker, begih
juli. Het Sovjet-partijdagblad Pravda maak
te gisteren voor het eerst melding van de
spectaculaire landing op het Rode Plein. De
19-jarige Rust is volgens het persbureau
Tass beschuldigd van schending van het
luchtruim van de Sovjet-Unie, een vergrijp
waarvoor hij tot tien jaar kan worden ver
oordeeld. Een formele beschuldiging is ove
rigens nog niet bekendgemaakt.
IZIEU Zelfs met een
moderne wegenkaart in
de hand en het hoofd vol
zorgvuldige instructies
van mensen die deze pel
grimstocht eerder heb
ben gemaakt, raken veel
bezoekers de weg kwijt
in de wirwar van land
weggetjes die naar het
Franse dorp Izieu leiden.
Het was hier dat Klaus
Barbie 44 joodse kinde
ren bijeendreef en naar
het concentratiekamp
Auschwitz stuurde.
De boerengemeenschap van
zo'n honderd mensen is ge
wend aan de verhalen van
mensen die tien kilometer
zijn omgereden via het
marktstadje Belley. Het is
dan wel zeer ironisch dat de
Gestapo op 6 april 1944 geen
enkel probleem had om het
gehucht in de heuvels te vin
den. En dat na een reis van
tachtig kilometer vanuit
Lyon door een stuk land, dat
in handen was van het ver
zet.
De kinderen, tussen de vier
en zestien jaar oud, werden
op een stralende morgen in
een gevorderde vrachtwagen
geduwd. Dat was het begin
van hun reis naar Auschwitz.
De laatste tijd, tijdens het
Rroces tegen Klaus Barbie,
eeft deze hoogst cynische en
wraakzuchtige oorlogsmis
daad ruime aandacht gekre
gen in de media. Een hiaat in
het nationale geheugen van
Frankrijk is eindelijk opge
vuld, na meer dan veertig
jaar zwijgen. Deze kleine ge
meenschap was twee maan
den geleden het centrum van
een herdenkingsbijeenkomst,
waaraan duizend mensen
deelnamen, bij de boerderij
waar de kinderen werden ge
arresteerd.
Toegankelijk
Een snelweg op enkele kilo
meters afstand maakt Izieu
nu meer toegankelijk vanuit
Lyon dan in 1944 toen de Ge
stapo een kaart van de Fran
se topografische dienst ge
bruikte. Die kaart is voor het
proces tegen Barbie gerepro
duceerd en het benadrukt de
geïsoleerde positie van het
dorp, dat uitkijkt over de ri
vier de Ain. Tegenwoordig
worden bezoekers hartelijk
ontvangen, hoewel men op
sommigen van hen boos is.
De recente invasie door de
pers heeft het dorp schade
berokkend door de onjuiste
verhalen die erover geschre
ven werden.
Om het verhaal in de kran
ten, dat twee Duitsers nu in
deze streek huizen bezitten,
wordt ronduit gelachen. „Er
is hier niemand die het in
zijn hoofd zou halen aan een
Duitser te verkopen", zegt
Getuige Julie Franceschinl werd gisteren door agenten de trappen van het gerechtsgebouw in
Lyon op geholpen. fQjo Ap
een stevige boerenvrouw van
middelbare leeftijd. Daarna
vertelt ze waarover de bevol
king wel klaagt: artikelen die
hebben gesuggereerd dat
Izieu haar schaamte verborg
en de tragedie vergat, totdat
Barbie vier jaar geleden ge
arresteerd werd.
„Wij waren juist de enigen
die de .herinnering levendig
hielden van wat Frankrijk
liever vergat", zegt de boerin.
De vrouw was negen jaar in
die tijd. Ze wil liever niet bij
naam genoemd worden, zelfs
niet in de buitenlandse pers,
gedeeltelijk omdat alle dor
pelingen de laatste tijd dreig
brieven hebben gekregen
van fascisten, die ook het
monument voor de joodse
kinderen hebben toegetakeld
dat het dorp in 1946 opricht
te. Haar zwijgzaamheid heeft
ook te maken met een diepe
onrust, omdat de dorpeling
die de schuilplaats van de
kinderen aan de Gestapo
verraden heeft, een buurman
LYON Het vroegere
hoofd van de Gestapo in
Lyon, Klaus Barbie, is giste
ren voor de tweede maal
door de rechter gedwongen
in de rechtszaal te verschij
nen voor een directe con
frontatie met een getuige.
Barbie staat terecht op be
schuldiging van misdaden
tegen de mensheid, maar
weigert het proces bij te wo
nen. De getuige, de Franse
Julie Franceschini, heeft
verklaard dat zij in 1944
door Barbie werd gemarteld
en op transport gezet naar
het concentratiekamp voor
vrouwen in Ravensbrück.
Op de vraag van de rechter
of zij Barbie herkende ant
woordde Franceschini (73):
„Hij is het, hij is het, die
ogen vergeet men niet". Bar
bie weigerde antwoord op
alle vragen.
van haar was. Het proces
opent vele oude wonden.
Izieu is weinig meer dan een
vredig groepje kronkelige
straatjes met oude stenen
huizen. Zelfs de stevige vier
kante kerk geeft geen meer
geruststellend uitzicht op het
landschap eromheen dan het
toevluchtsoord van weleer,
een boerderij van drie ver
diepingen. Daarvandaan kan
je meer dan dertig kilometer
ver weg over de valleien
heenkijken, over rotsen, de
brede rivier en de golvende
weiden.
Schuilplaats
Iemand wijst de weg naar de
boerderij die tien idyllische
maanden lang de schuilplaats
was van de kinderen, terwijl
er een oorlog bezig was waar
in meer dan achtduizend jo
den werden gedeporteerd
van Frankrijk naar Duits
land.
Sinds de oorlog legt elk jaar
op 6 april een vrouw bloe
men onderaan de muur
waarop de namen van de ge
deporteerde kinderen prijken
op een gedenkplaat. Die
vrouw is de sedert lang ge
pensioneerde mevrouw Sabi-
na Zlatin, een Franse Rode
Kruiswerkster die de schuil
plaats beheerde voor de jood
se OSE, een organisatie voor
sociaal werk. De OSE creëer
de onderduikplaatsen voor
joodse kinderen, die door de
nazi's en de Vichy-regering
werden vervolgd.
Mevrouw Zlatin was afwezig
op de dag van de overval
toen de Gestapo het bewa
kingssysteem overrompelde.
Drie voertuigen vol soldaten
in uniform en mannen in
burger doken plotseling op
toen het ontbijt net was afge
lopen. De echtgenoot van
mevrouw Zlatin en drie an
dere volwassen helpers wer
den weggevoerd en vergast
in Auschwitz, evenals de
meeste van de kinderen, of
neergeschoten in Franse ge
vangenissen.
Gedenkkolom
Het officiële monument voor
de kinderen staat evenwel in
een naburig dorp, enkele ki
lometers verderop. De witte
gedenkkolom is zorgvuldig
schoongemaakt nadat het
kortgeleden met hakenkrui
sen beklad was. Nu kan je
weer duidelijk de gebeeld
houwde portretten zien van
een jongen en een meisje die
bedreigd worden door een
hakenkruis en een nazi-dolk.
Iemand heeft geprobeerd de
dolk weg te beitelen.
Het werkelijke gedenkteken
is echter veel indrukwekken
der: het landschap zelf, een
blik op het landelijke Frank
rijk dat miljoenen kilometers
verwijderd moet hebben ge
leken van de holocaust. De
kinderen, voor het meren
deel in Oost-Europa geboren,
zongen Franse nationale lie
deren toen ze werden wegge
voerd naar hun dood uit een
landschap waarvan ze waren
gaan houden.
PAUL WEBSTER
Copyright The Guardian
DUISENBERG OP TINBERGEN-CONGRES:
DEN HAAG Ontwape-
ning is niet noodzakelijk
w een belemmering voor
economische groei. Met
begeleidende maatregelen
11> van de overheid hoeft het
i economisch effect van be-
perking van de defensie-
0 sector niet negatief te zijn.
Dat zei gisteren dr. W.
- Duisenberg, president van
de Nederlandsche Bank.
Hij sprak in het Haagse
Vredespaleis tijdens een
conferentie „Economen
tegen Kernwapens".
Aanleiding tot de dag was het
uitkomen van de Nederlandse
versie van het boek Wapens
en Welzijn (Welfare Warfare)
van prof. Jan Tinbergen en
zijn Zwitsers-Amerikaanse
collega prof. Dietrich Fischer.
De eerste vertaling werd over
handigd aan premier Lubbers,
eveneens econoom. Een en an
der was georganiseerd door de
ontwikkelingsorganisatie No-
vib, die mede-uitgever is van
het Tinbergens boek.
Volgens Duisenberg zal ont
wapening in beginsel leiden
tot een groei van de werkloos
heid en een verslechtering van
de economie. In de wereld
vinden momenteel zo'n zeven
tig tot negentig miljoen men
sen werk in de defensiesector,
in Nederland zijn er dat
135.000.
Duisenberg heeft laten uitre
kenen wat het gevolg zou zijn
van het halveren van de de
fensiesector in Nederland. Per
saldo zou de werkloosheid met
30.000 oplopen. Volgens de
bankpresident kunnen derge
lijke negatieve effecten echter
worden verminderd door be
geleidende 'overheidsmaatre
gelen. Op langere termijn zijn
volgens hem de effecten trou
wens gunstiger dan op korte
termijn.
Emeritus-professor Tinbergen,
hij is 84 jaar, noemde zijn boek
een bescheiden poging om het
„andere denken weer te ge
ven. Zijn ideeën zijn eigenlijk
zo eenvoudig, dat het verba
zingwekkend is dat niemand
daar eerder aan heeft gedacht
of althans niet heeft toegepast.
Alle landen ter wereld moeten
zich verenigen in veel grotere
blokken dan nu het geval is.
Hoe sterker de vereniging, hoe
kleiner de kans op oorlogen.
Zo moeten de Verenigde Na
ties meer zeggenschap krijgen
(Tinbergen spreekt van
World-management); het veto
recht in de Veiligheidsraad
moet afgeschaft en alle inter
nationale conflicten moeten
voorgelegd aan het Internatio
naal Hof van Justitie in Den
Haag. Met een kleinere kans
op oorlog moet tegelijk de be
wapening worden terugge
drongen. Meer geld kan dan
aan ontwikkeling worden be
steed.
Tinbergen bepleit ook een
soort wereldministerie van fi
nanciën. Het betoog dat Tin
bergen en Fischer houden in
het boek Wapens en Welzijn
komt erop neer dat economen
zich veel met oorlog moeten
bezighouden; zij moeten keu
zen maken voor of tegen
en volgens de auteurs liefst
tégen door aan te tonen,
dat ontwapening direct leidt
tot vergroting van de veilig
heid en verhoging van het
welzijn van mensen.
SUSKE EN WISKE DE JOLIGE JOFFER
Tijdens zijn bezoek aan het Verzetsmuseum in Amsterdam had Honecker gisteren een ontmoeting
met een aantal voormalige verzetsstrijders. Een van hen was de 81-jarige graficus Harrie van Krui-
ningen, links op de foto, die indertijd het valse Nederlandse paspoort voor Honecker had ^ernaakL
SCHIPHOL De Oostduitse
partijleider Erich Honecker
heeft beloofd dat hij alle pro
testbrieven zal lezen over de
dissidenten in zijn land. „We
zullen zien wat we kunnen
doen", aldus Honecker giste
ren op Schiphol, vlak voor hij
terugvloog naar Oost-Berlijn.
Ook op het vliegveld werd
hem nog een brief overhan
digd, waarmee men hoopt te
bereiken dat een aantal DDR-
burgers toestemming krijgt
naar het Westen te vertrek
ken. De officiële agenda ver
meldde dat Honecker ter af
sluiting van zijn driedaags be
zoek aan Nederland op Schip
hol een persconferentie zou
geven. In plaats daarvan las de
DDR-staatsschef een verkla
ring voor, bedankte de journa
listen voor hun aanwezigheid
en zei „auf Wiedersehen'
In zijn verklaring bedankte
Honecker de Nederlanders
voor de ondervonden gastvrij
heid, die „alle verwachtingen
had overtroffen". Ook was
Honecker een en al lof voor de
„uitvoerige gedachtenwisselin-
gen" die hij had gehad met on
der anderen koningin Beatrix
en premier Lubbers.
De 75-jarige Erich Honecker
vertelde ook dat hij bij zijn be
zoek van gisteren aan Amster
dam had teruggedacht aan zijn
verblijf aldaar in 1933 en 1934,
toen hij op de vlucht was voor
de Duitse nationaal-socialisten.
„Dit bezoek heeft mij er van
overtuigd dat ik er indertijd
goed aan deed tegen Hitier en
de bruine tyrannie te strijden",
aldus de DDR-leider. Hij had
genoten van de „hartelijke
ontmoetingen" met Neder
landse burgers, zoals op de
Delftse markt en bij zijn be
zoek aan het Verzetsmuseum
in Amsterdam, waar overigens
ook werd gedemonstreerd te
gen de schendingen van de
mensenrechten in de DDR.
LONDEN De Britse regering heeft uit voorzorg drie diploma
ten en hun gezinsleden teruggetrokken uit Iran. De maatregel is
ingegeven door de angst voor Iraanse vergeldingsacties, nadat
de regering Thatcher eergisteren opdracht gaf het Iraanse con
sulaat in Manchester te sluiten en de diplomaten uit te wijzen.
Het huidige diplomatieke conflict tussen beide landen is ont
staan door de ontvoering van de eerste secretaris van de Britse
missie in Teheran een week geleden. Deze ontvoering werd
kennelijk uitgevoerd als vergelding voor de aanhouding van de
nu uitgewezen Iraanse vice-consul op beschuldiging van
winkeldiefstal.
Volgens de Times van gisteren bereidt de Britse ambassade in
Teheran, die in 1980 officieel werd gesloten en sindsdien onder
Zweeds toezicht opereert, zich op het ergste voor. Men is begon
nen vertrouwelijke documenten en gegevens te vernietigen voor
het geval dat de Iraniërs het ambasade-gebouw binnendringen
en de boel in beslag nemen. Aanleiding hiertoe is de ervaring bij
de bezetting van de Amerikaanse ambassade in Teheran, in
1979. Niet alleen werden destijds 52 Amerikanen 440 dagen lang
in gijzeling gehouden, tevens werden alle vertrouwelijke docu
menten in beslag genomen en later uitgebreid gepubliceerd.
JOHANNESBURG De sta
king bij de Zuidafrikaanse
spoorwegen, die drie maanden
heeft geduurd, is beëindigd.
De maatschappij, die eigendom
is van de regering, heeft beslo
ten de meer dan 17.000 arbei
ders die tijdens het conflict
waren ontslagen weer in
dienst te nemen.
Tijdens de staking zijn zes
vakbondsleden door de politie
gedood. Vijf zwarten die door
bleven werken zouden zijn ge
dood door voorstanders van de
staking. Volgens het akkoord
zullen de stakers over de da
gen dat ze niet hebben gewerk
geen loon ontvangen, maar
hun andere aanspraken krach
tens hun contract verliezen ze
niet. Ook zullen die vakbonds
leden die tijdens de staking ge
vangen zijn genomen bij vrij
lating hun baan terugkrijgen.
De staking begon toen een
chauffeur werd ontslagen we
gens malversaties met een
klein bedrag aan contanten
De man werd later weer ir
dienst genomen en zijn stral
verminderd tot een boete
maar de bond eiste zijn on
voorwaardelijke indienstname
uitbetaling van de gestaakte
dagen, en formele erkenning
van de bond van spoorwegper
soneel, in plaats van de orga
nisatie van zwarte stafmede
werkers.
AMERIKA'S ONZALIGE VERHOUDING TOT ZUN EIGEN ACHTERTUIN
HILVERSUM Dat de
Verenigde Staten een wei
nig gelukkig beleid voe
ren in de door revoluties,
opstanden en interventies
geteisterde landengte die
Midden-Amerika heet, zal
niemand betwisten. Maar
de geschiedenis van deze
bemoeienis die vanavond
op televisie wordt gepre
senteerd, leert dat het ei
genlijk nooit veel anders
is geweest.
De KRO begint vanavond
(Ned. II 22.50) met de verto
ning van vier documentairéf
van Amerikaanse makelij over
wat gewoonlijk „de achter
tuin" wordt genoemd van de
Verenigde Staten. De interesse
van de VS voor dit gebied da
teert van het eind van de vori
ge eeuw, toen de Amerikanen
onder het presidentschap van
Theodore Roosevelt de Span
jaarden uit Cuba verdreven.
Onder de eerste Roosevelt
kwam ook de aanleg van het
Panamakanaal tot stand. Om
dat mogelijk te maken organi
seerden de Amerikanen een
opstandelingenbeweging die
de streek waardoor het Pana
makanaal moest worden ge
graven, onafhankelijk diende
te maken van Colombia dat
daar toen nog de baas was.
Andere bekende (en geslaag
de) interventies waren die in
Nicaragua in 1926 tegen op
standelingenleider Augusto
Sandino, in 1954 in Guatema
la, in 1965 in de Dominicaanse
Republiek en in 1983 op Gre
nada. Minder succesvol of
ronduit catastrofaal waren de
interventie op Cuba tegen Ca
stro (de Varkensbaai-invasie)
in 1961 en de nu lopende in
terventie tegen Nicaragua.
Het zou niet juist zijn de ge
schiedenis van Amerika's be
moeienis met Midden-Ameri
ka daartoe te beperken, want
op initiatief van Amerikaanse
presidenten wijdden vele
Amerikanen zich in die jaren
met hart en ziel aan ontwikke
lingswerk in deze regio. Onder
Franklin Roosevelt kwamen
genereuze hulpprogramma's
voor Midden Amerika tot
stand. En wat nogal eens over
het hoofd gezien wordt: na de
verdrijving van Somoza in
1978 uit Nicaragua, stelde Car
ter grote sommen geld be
schikbaar voor de ontwikke
ling van dat land.
Toen Reagan in 1980 aan het
bewind kwam veranderde dat
Wat was de aanleiding? De
Russische inval in Afghanistan
activeerde de latent aanwezige
communistenvrees bij de Ame
rikanen weer tot volle sterkte.
Ook in Nicaragua onderkende
men toen volop communisti
sche symptomen en de con
fronterende opstelling van
Reagan zorgde ervoor dat dat
vermoeden perfect werd be
waarheid, zoals dat eerder ook
al het geval was geweest in
bijvoorbeeld Guatemala.
De bemoeienis van de mach
tigste natie ter wereld met dit
relatief kleine gebied is dus ui
terst rampzalig verlopen. Fou
ten uit het verleden werken
door, vooral als ze worden
herhaald.
De documentaire van van
avond geeft een goede indruk
van de manier waarop de
Amerikanen in de eerste helfi
van deze eeuw op twee ge
dachten hebben gehinkt: nt
eens optreden met zachte, dar
weer met harde hand. In de
volgende drie documentaires
steeds op zaterdagavond, kom
achtereenvolgens uitgebreic
de situatie in Nicaragua, Cub<
en El Salvador aan de orde.
PAUL VAN VELTHOVEh
