Nr.21
Kruiswoordraadsel
BRIDGEN
SCHAKEN
1 1
H A1
a
1
1 Al
C\
Ail
a a a f
a a
3Ss
mm
a
a n
w s i a
fig
a
Mz WÊÉ
DAMMEN door drs.W.
11
s m s o is
e c s t
i ma. a 1
STERRENHEMEL
CcidócSou^cMit1
Oplossing vorige puzzel
Drie antwoorden beginnen met de letter
„E", t.w. Eender, Eosine en Etappe.
De winnaars van puzzel 20 zijn:
F. Winkel, Brink 1, 2211 BK Noordwij-
kerhout.
C. C. van Gerven, Meerkoetstraat 8,
2162 GX Lisse.
Zij krijgen hun prijs binnen drie weken
per cheque toegestuurd.
Oplossingen onder vermelding van puz
zel nr. 21 moeten uiterlijk woensdag
middag in bezit zijn van:
Puzzelredaktie
LEIDSE COURANT,
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Naam, adres en postcode s.v.p. in blok-
letters vermelden.
HORIZONTAAL:
1. Leidinggevende functie.
13. Vorm van tijdverdrijf.
14. Zangwijs.
16. Houten drinkkom.
17. Bovendien.
19. Voordeel.
20 Klopje
22. Paardeslec.
23. Telwoord.
24. Huidziekte aan het
onderbeen van paarden.
26. Slaapplaats.
27. Muzieknoot.
28. Voorzetsel.
30. Nabootsing van bijv. een
mens.
32. Plaaggeest.
33. Kapot.
35. Hoenderachtige vogel.
37. Heilige.
38. Voorzetsel.
•39. Uitroep van verbazing.
41. Oogholte.
42. Zwaardwalvis.
44. Muzieknoot.
45. Praal.
47. Soort kers.
49. Nict-giftige slang.
50. Lokspijs.
51. Gezichtseinder.
52. Roem.
54. Verdriet.
57. Familielid.
60. Verbrandingsrest
62. Opvoeder van Samuel.
63. Spade met gekromd blad.
65. Vlaktemaat.
66. Dieregeluid.
67. Tweetal.
69. Niettemin.
72. Bloem.
74. Onderdeel v.e.
tennispartij.
76. Deel v.h. hoofd.
78. Hoofddeksel.
79. Persoonlijk vnw.
80. Boomlot.
82. Vallei.
83. Vrijgevig.
84. File.
85. Gelofte.
87. Anekdote.
89. Vogel.
90. Staafje om iets vast te
zetten.
91. Melkwol.
94. Europeaan.
96. Plaats die voor de
opstelling van zeker stuk
geschut is ingericht.
ZATERDAG 30 MEI 1987
VERTICAAL:
1. Zoogdier.
2. Muzieknoot.
3. Paardeziekte.
4. Universiteitsstad in
Engeland.
5. Water doorlatende.
6. Voorzetsel.
7. Geografische mijl (afk.).
8. Japanse munt.
9. Vereniging.
10. Verblijf voor
overnachtingen.
11. En dergelijke (afk.).
12. In goede lichamelijke
conditie.
13. Tak van sport.
15. Aan alle kanten door
water omgeven land.
16. Evenmens.
18. Tropische vogel.
21. Bordpapier.
24. Drank.
25. Garenhouder.
29. Op dit moment.
30. Uitroep.
31. Lidwoord.
32. Muzieknoot.
34. Lekkernij.
35. Zangvogel.
36. Gewoon.
37. Laag wagentje.
40. Uitroep.
43. Regiment infanterie
(afk.).
De twee sleutelwoorden zijn
en
Naam
Adres
Postcode
Woonplaats
45. Baarsachtig visje.
46. Huisdier.
47 KJeefmiddel.
48. Vrouwelijk rund.
53. Hartstocht.
55. Hoewel.
Welke twee sleutelwoorden vormen de letters
uit de vakjes 77 18 23 53 45 69 10 42 36 44 en
49 75 80 51 73 87 37 27 28 83?
Vrucht.
Nummer (afk.).
Feest.
Doorn.
Dapper persoon.
Neteldier.
Bewoonster v.h.
platteland
Etage (afk.).
Verenigde Staten (afk.).
En passant (afk.).
Voorzetsel.
Onenigheid.
77. Finse naam voor Finland.
81. Wedspel.
83. Kleur.
86. Huisbedekking.
88. Dakbedekking.
89. Rond en dik (bijv. van de
wangen).
90. Spie om iets vast te
zetten.
92. Voorzetsel.
93. Briefaanhef (afk. Latijn).
94. Muzieknoot.
95. Voegwoord.
door Jan Kelder
Reacties op een volgbod (4)
Het Hok-viertallentoernooi is aan het
eind van het seizoen een van de moge
lijkheden om op niveau te blijven oefe
nen. Op zes maandagavonden werd ge
speeld volgens het Zwitserse en het
K.O.-systeem. Een interessant spel in het
kader van onze serie over reacties op
een volgbod kwam voor in een wedstrijd
van het USS-team met de junioren
Wubbe de Boer en Marcel Nooyen en de
niet meer junioren Cees Sint-Jos Jacobs.
Dit was de westhand:
en het bieden begon (Z/allen):
Zuid
1 Sch
2 Sch 77?
Wat had u geboden?
In de praktijk gaf west met 3 schoppen
aan over een sterke verhoging naar 4
klaver te beschikken. Het vervolg was:
doublet bij noord (schoppenplaatje) en 3
SA bij oost. Wat had u nu geboden?
De westspeler in kwestie paste, in de
overtuiging dat partner over een dubbele
schoppenstop beschikte. 3 SA ging twee
down:
Z/allen
V73
Noord
V B 9643
O 1084
A 6
♦982
N
♦A
V 10
W O
O A 752
O AV 532
z
O 97
V842
HB 10953
HB 10654
^HV8
o HB6
*7
door L.Hofland
Budelse blunders
Zojuist ontving ik de bulletins van de
eerste twee ronden van het zonetoernooi
in Budel. Bij het doornemen van de par
tijen kreeg ik de indruk dat de deelne
mers aan niets anders konden denken
dan aan bovenstaand beginrijm. In geen
enkele meestertoernooi heb ik in zo wei
nig partijen zo veel bokken zien schie
ten. In de volgende fragmenten bent u
getuige van de zwartste momenten in
het leven van een schaker.
Haik (Frankrijk)-Wians (Luxemburg)
eerste ronde
diagram 1
Wit, een sterke Franse meester, speelde
in deze voor hem betere stelling 54.
Dxg5???, waarna de zwakke Luxembur
ger opveerde en 54.Del mat! speelde.
Een vreselijke manier om een toernooi
te beginnen, vermoedelijk zal Haik niets
meer kunnen laten zien in dit toernooi.
Kuijf-v.d. Wiel eerste ronde
diagram 2
Zwart, grote en enige favoriet begon het
toernooi zeer zenuwachtig. Zijn laatste
zet was 15..Lg7?, daarbij overziend dat
16. Lxd6! exdo 17.Txf7+ twee pionnen
kost.
Wians-Renet (Frankrijk) tweede ronde
diagram 3
Zwart's laatste zet, 20..b3!, had wit to
taal overzien. 21. Dxb3 Txe4 doet de
witte stelling ineenstorten en ook na de
tekstzet duurt het niet lang meer.
21. Dd2 Txe2 22. Dxa5 Tb4 23. Lfl?
Dxf3 24. Lxa6 Pb6 25. Teel h5 26. Tc3
h4!
In deze hopeloze stelling verloor wit
door tijdsoverschrijding.
Ligterink-Scheeren tweede ronde
diagram 4
Met fraai spel heeft Ligterink de dia
gramstelling bereikt, maar overziet in
het vervolg een niet al te moeilijke wen
ding.
27. f5! gxf5 28. Df4 Lg7 29. Pc4?
Doet al het goede werk teniet. Zoals wit
zelf na afloop aangaf had hij met 29. Pc7
zonder veel moeite gewonnen.
29..Lxd5 30. Txd5 Te4 (niet gezien)
31. Del De6.
Ook niet gezien, 32. Tfdl is nu niet mo
gelijk vanwege Ld4+ en Dxd5. Wit raakt
zonder meer een stuk achter; na nog en
kele overbodige zetten gaf hij het op.
V.d. Lijn redt BSG
Na al dit geknoei zal ik ook nog wat
fraais tonen. Het weekblad Schaak
nieuws deed deze week uitvoerig verslag
van de afloop van de afgebroken partij
V.d. Lijn (BSG)-Koopmans (SMB). Wit
moest een „geheide" remisestelling zien
te winnen om zijn club van degradatie
(uit de hoofdklasse KNSB) te redden.
Toen bekend werd dat dit gelukt was
werd de arme zwartspeler onmiddellijk
omgedoopt tot „Omkoopmans", omdat
het voor zijn club niets uitmaakte. Ik zal
ook een steentje bijdragen Koopmans te
zuiveren van alle blaam, want de Bussu-
mers hadden zich schitterend op dit uit
spelen voorbereid.
diagram 5
stelling na de 70ste zet van zwart.
71. Tc5 (de afgegeven zet) e2 72. Kxe2
Kg4. Dit lijkt de simpelste weg, maar
Schaaknieuws geeft aan dat zwart na
72.h4 73. gxh4+ Kg4 74. h5 Pg3+ en
Pxh5 eenvoudiger remise maakt. Ver
moedelijk wilde zwart na 74. Tc4+
(i.p.v. 74. h5) Kh5 75. Kf3 Pxh4+ 76.
Kf4 vermijden, bovendien had hij een
geforceerde remisevariant ontdekt en
waarom dan verder kijken?
73. Kf2 Pxg3 74. Tc4+ Kh3 75. Tc3
Kh4!
Met remise dacht Koopmans, want na
76. Tx93 is het pat. In Bussum was men
echter zeer diep in dit type stellingen ge
doken en had ontdekt dat zwart nog en
kele problemen moet overwinnen.
76. Kf3 Kh3 77. Ta3 h4 78. Ta4 Pfl 79.
Ta2 Ph2+ 80. Kf4 Pfl 81. Tc2 Pg3 82.
Kf3 Pfl 83. TO. Pg3 84. Ta2 Pfl 85. Ta3
Pg3
De bekende taktiek, die Botwinnik reeds
beschreef. Wit doet eerst een tijdje niets
om pas dan met zijn plan op de proppen
te komen; dit om de tegenstander af te
matten en/of in slaap te sussen met het
idee dat wit niets kan beginnen.
86. Tal Kh2 87. Kg4 Kg2 88. Ta2+ Kfl
89. Kf3 Kgl?
Hier hoopte heel Bussum op. Beter is
89..k31zwart heeft dan na 90. Th2
Pf5 91. Kf4 Pd6 niet erg veel problemen
meer.
90. Ta4 Pfl 91. Tg4+ 92. Txh4+ kgl 93.
Tg4+ Kh2 94. Tg5! Pd2+ 95. Ke3 Pc4+
96. Kf2 Kh3 97. Td5! Pb6 98. Td4 Pc8
99. Kh3 Kh2 100. Th4+ Kgl 101. Tg4+
Kh2 102. Tg2+ Khl (102... Kh3 103.
Tg8) 103. Kf2 Pd6 104. Tg4 Pf5 105.
Tg5.
Zwart geeft het op. Een fraai slot, waar
voor men Nick van de Lijn wel erelid
van BSG mag maken.
Correspondentie-adres: Leo Hofland. C.
Fockstraat 113, 2613 DE Delft.
Nieuw-Zeeland viert
privatisering post
Op 1 apn) heeft de PTT van Nieuw Zee-
land opgehouden een staatsbedrijf te
zijn. Voor zover dit het postbedrijf be
treft worden de zaken voortgezet door
een nieuwe maatschappij, genaamd
„New Zealand Post Ltd.". Ter gelegen
heid hiervan werd een serie van twee
postzegels uitgebracht (elk van 40 ct.)
die samenhangend werden gedrukt en
met een doorlopend motief.
Op de linkse zegel ziet men o.a. de di
verse vervoermiddelen waarvan door de
posterijen gebruik gemaakt wordt. Daar
naast ziet men de hand van een links
handige correspondent. De tweede zegel
toont een fietsende brievenbesteller met
op de achtergrond de buitenbrievenbus
zoals die in Nieuw Zeeland in gebruik is.
Op beide zegels staat de tekst „Vesting
Day" en de datum: 1 april 1987.
De oorsprong van de posterijen in
Nieuw Zeeland gaat terug tot vóór in de
1
A
1
A
A
A
A
X
X
AA
AAA
A
A
X
x
A A
A
A W A A
A
Aafe
A
qq a
X x
1 lAÜ
a x a
fiQ DjAfl
negentiende eeuw, toen walvisvaarders
en koopvaardijschepen dienst deden als
mailboten. In 1831 stelde de directeur-
f;eneraal van de PTT in New South Wa-
es (Australië) een postagent aan in
Nieuw Zeeland. Vanuit een dorpswinkel
werden de brieven verzorgd en verdeeld.
Op een bepaald tijdstip werd het nood
zakelijk geacht, een postkantoor te vesti
gen. De nieuwe kolonie had behoefte
aan iets meer dan een filiaal van de
postdienst van New South Wales. In
1840 werd dan ook het eerste officiële
postkantoor geopend te Kororareka aan
de eilandsbaai. De meeste post tussen de
verschillende delen van Nieuw Zeeland
ging nog per schip van het ene punt naar
het andere. Vanaf de tweede helft van de
negentiende eeuw ging ook veel post
over land. In 1856 liep er een route van
Wellington naar Auckland via New Ply
mouth, van welke route druk gebruik
werd gemaakt door Maori-renbodes die
de post droegen op uitputtende dagmar
sen.
In 1855 kwamen de eerste postzegels uit
in Nieuw Zeeland, in een periode dat
het land nog slechts twintig postkanto
ren telde. Tegen 1860 waren er al 107 en
terwijl de bevolking toenam, kwamen er
ook steeds meer postkantoren. Zo telde
men er in 1880 al 856, dat is ongeveer
tweederde van het totaal van dit ogen
blik.
Zoals te zien is zelfs 6 klaver gemaakt.
Waar lag de biedfout?
Na noords doublet op 3 schoppen had
oost natuurlijk een veel beter bod in
huis:
redoublet, aangevend de eerste controle
in schoppen. OW komen dan heel dicht
in de buurt van slem:
Zuid West Noord Oosi
1 Sch pas 1 SA 2 KI
2 Sch 3 Sch 1) dbl. rdbl. 2)
pas 4 Ru 2) pas 4 Ha 2)
pas 4 SA 3) pas 7!
1Goede verhoging naar 4 klaver.
2) Eerste controle.
3) Tweede controle in harten.
Oost zal dan het eindschot moeten
plaatsen en dat zal wel 5 klaver heten
1). OW zouden dan bij Hok op dit
spel evengoed verloren hebben, want
Wubbo en Marcel mochten 5 klaver ge
doubleerd spelen (950), aangezien dat
bod aan die tafel verdacht veel op een
uitnemer leek:
Zuid
I Sch pas
4 Sch 5 KI
1) niet sterk.
Curieus dat de opener precies nul verde
digende slagen meebrengt...
Kampioenen in actie
Vlak voor Rabattu-van Oppen wonnen
de Italianen Duboin-Ferraro het open
paren kam pioenschap van de E.G. In het
viertallenkampioenschap lieten ze tegen
het Nederlandse A-team een fraaie bied-
serie zien, waar weer hetzelfde thema
van sterke en zwakke verhogingen in te
rugkomt. Wat zou u als oost bieden met:
Na een opening van 4 ruiten van part
ner. aangevend ofwel aas-heer-vrouw
achtste van schoppen ofwel dezelfde
prenten zevende met een aas?
Kees Tammens volstond met 4 schop
pen. Zie hoe de Italianen dit varkentje
wasten:
N/NZ
♦2
V542
0 853
HB 1096
AHVB974 Ki
A 6 WO
0 642 7°
*4
1086
V H 10983
O AH
*853
♦53
B7
O VB 1097
AV 72
Zuid
West
Noord
Oost
pas
pas
1 Ru
dbl.
1 Ha
dbl.
2 KI
2 Sch
3 K1
4 Ha 1)
pas
4 Sch
pas
5 Ru 2)
pas
6 Sch
a.p.
1) sterke verhoging naar 4 schoppen
2) eerste controle
Een heel rustig, maar" wel forcing bie
dende westspeler die partner oost alle
ruimte geeft om zijn hand te omschrij
ven.
N ieuw-Amstelveens
De openingen van 4 Klaver en 4 Ruiten
zijn ook onderdeel van het Nieuw-Am-
stelveens. Via relays en vraagbiedingen
had oost ook verantwoord hogerop kun
nen komen:
West Oost
4 Ru 4 Ha I)
4 SA 2) 5 Kil)
5 Sch 3) 5 SA 4)
6 KI 5) 6 Sch
1relay
2) 7-kaart met aas en korte kleur
3) kort in klaver
4) Hoe kort?
5) singleton.
Kort in klaver is natuurlijk het beste
nieuws dat oost kan horen en op dat
moment komt hij al tot zo'n slag of
twaalf. Er gaat een klaverslag verloren,
nul ruitens en hopelijk nul hartens. Al
leen bij aas-derde van harten is er een ri
sico. maar zonder risico zou bridge niet
leuk meer zijn.
Agenda: zaterdagen 30 mei t/m 25 juli
(finale 8 aug.) Blue Club Viertallen Tro
fee. Inl. 070-551935.
van der Kooij
Deze keer staat het element van de com
binatie centraal. Dat combinaties een
belangrijke rol spelen blijkt wel uit de
volgende, min of meer recent gespeelde,
partijen die alle vroegtijdig door een
combinatie worden beslist. De eerste
drie zijn gespeeld in de afgelopen Bonds-
competitie; de laatste twee zün afkom
stig uit het Russische Viersted»m toernooi
van 1986.
J. Bastiaannet-W. Buesink Doetinchem-
VAD 13-12-1986
1.32-28 20-25 2.37-32 15-20 3.41-37 10-
15 4.46-41 5-10 5.34-29 17-22 6.28x17
11x22 7.40-34 7-11 8.45-40 1-7 9.32-28
Deze zet speelde wereldkampioen Dib-
man in zijn partij tegen Van den Borst
tijdens het wereldkampioenschap in
Groningen van 1986.
9...19-23 10.28x17 11x22 11.31-27
22x31 12.36x27 14-19 In de genoemde
partij van Dibman ging het spel, met 44
op 45, verder met 12...6-11 13.41-36 11-
17 14.37-31 14-19 15.42-37 19-24 waar
na een spannende strijd ontstond. Bue
sink volgt een ander plan.
13.29-24 19x30 14.35x24 20x29
15.33x24 9-14 16.50-45 3-9 17.41-36 12-
17 18.37-31 7-12 19.47-41 17-22 20.42-
37 Zie het diagram.
20...14-20? Na deze foutzet wint wit
fraai. Beter was 14-19, terwijl ook het
scherpe 23-28 een idee lijkt.
21.48-42! 20x29 22.27-21 16x27 23.38-
32 27x47 24.43-38 47x33 25.39x17
12x21 26.31-27 21x32 27.37x19 13x24
28.34x5 en zwart gaf op.
J. van de Laan-H. Wiersma Drents
Tiental-Info Engineering 10-1-1987
1.32-28 16-21 Een scherpe zet, die steeds
vaker gespeeld wordt. Wit wil het spel
echter overzichtelijk houden.
2.37-32 11-16 3.41-37 18-22 4.31-27
22x31 5.36x27 6-11 6.46-41 21-26 7.34-
30 17-21 8.30-25 12-18 9.27-22? In zijn
streven naar vereenvoudiging loopt wit
nu in een listig opgezette val: na de ruil
volgt een enigszins verborgen damzet.
Had wit 9.40-34 gedaan, dan was er van
de stand weinig te zeggen geweest.
9...18x27 10.28-23 19x28 11.33x31 21-
27! 12.31x22 26-31 13.37x26 14-19
14.25x23 13-18 15.23x12 8x46. Wit nam
de dam ten koste van een schijf af en
verloor later de partij.
S. Boer-P. Lacroix Philips-Alblasserdam
27-9-1986
I.32-28 16-21 2.31-26 18-22 3.38-32 11-
16 4.43-38 7-11 5.37-31 21-27 6.32x21
16x27 7.49-43 1-7 8.34-29 Gebruikelij
ker is 8.42-37 1 1-16 9.37-32 16-21 wat in
twee partijen, de zevende en de vijftien
de, van de match Gantwarg-Wiersma in
1981 werd gespeeld.
8...20-24 9.29x20 15x24 10.40-34 11-16
II.45-40 10-15 12.42-37 7-11 13.47-42
5-10 14.50-45 16-21 Er ontstaat toch
weer een Partie Bonnard. 15.37-32 13-18
16.41-37 9-13 17.28-23? 18x29 18.34x23
19x28 19.32x23 13-18! (De weerlegging.)
liii
lill
s m
H O
I H
20.33-28 Wat anders? Na 20.46-41
18x29 21.33-28 22x33 22.31x22 17x28
23.26x17 (A) 11x22 mag wit noch 24.38-
32 noch 24.39-34 spelen.
(A) Na 23.39x28 volgt 24-30! 24.35x33
14-19 25.31x22 19-23 en 26... 17x50,
20...18x29 21.39-34 22x33 22.31x22
17x28 23. 34x32 21-27! 24.38x9 27x47
en zwart won later de partij.
G. Kuznecova-I. Mendelson Viersteden-
toernooi 19-23/11-1986
1.32-28 16-21 2.31-26 18-22 3.38-32 11-
16 4.43-38 13-18 5.49-43 9-13 6.37-31
21-27 7.32x21 16x27 8.41-37 19-23
9.28x19 14x23 10.33-29 6-11 11.37-32
11-16 12.32x21 16x27 13.47-41 7-11
14.41-37 11-16 15.37-32 16-21 Evenals
in de vorige partij heeft zwart een Partie
Bonnard-opstelling ingenomen. Deze va
riant is echter moderner: met 20 op 25,
39 op 33 en 42 op 41 heeft deze positie
zich voorgedaan in de twaalfde match
partij Gantwarg-Clerc van 1985.
16.35-30 4-9 17.40-35? Wit wil het zwar
te plan weerleggen door 17.32-28, maar
ze overziet de combinatie die ook in de
genoemde matchpartij een essentiële rol
speelde. Een goed idee was 16.30-24.
17...23-28! 18.32x23 27-32 19.38x16 20-
24 en wit gaf zich gewonnen, daar altijd
de slag 18x47 volgt.
A. Kuzminski-A. Keisels Vierstedentoer-
nooi 19-23/11-1986
1.32-28 16-21 2.31-26 18-22 3.37-32 11-
16 4.41-37 7-11 5.37-31 21-27 6.32x21
16x27 7.34-29 20-24 8.29x20 15x24
9.40-34 1-7 10.45-40 11-16 11.46-41 13-
18 12.42-37 7-11 13.48-42 16-21 Voor
de derde maal is in deze opening een
Partie Bonnard op het bord gekomen.
14.50-45 8-13 15.37-32 10-15 16.41-37
3-8 17.34-30 18-23 18.30-25 12-18
19.40-34 2-7 20.34-29 23x34 21.39x30 8-
12 22.43-39 5-10? Foutief; 18-23 met
spannend spel moest.
23.28-23! 18x29 24.25-20! 14x43 25.33-
28 22x33 26.31x22 17x28 27.32x5 43x41
28.26x30 en zwart gaf op.
Maan kruist pad van ster
Spica
De maan kruist op 7 juni het pad van de
ster Spica in het sterrenbeeld Maagd. De
passage gebeurt 's avonds om 23.10 uur
tot kort na middernacht. Dat verdwijnen
en weer tevoorschijn komen van de ster
gebeurt zeer plotseling, want een ster
heeft voor onze ogen nauwelijks een dia
meter - in werkelijkheid uiteraard wel;
vergelijk een ster maar met de zon.
Uit het bepalen van de juiste tijdstippen
kan de sterrenkundige nuttige informatie
verkrijgen over de beweging van de
maan. Waarnemen van sterbedekkingen
wordt in Nederland systematisch gedaan
door een groep amateurs van de Neder
landse Vereniging voor Weer- en Ster
renkunde. Met een verrekijker en een
nauwkeurige klok kunt u aan de slag.
De planeten Mercurius, Mars en Satur-
nus zijn de komende maand in de avond
te zien. Jupiter en Venus zijn weer och
tendplaneten. Jupiter is vóór znsopgang
in het oosten waarneembaar. De komen
de weken komt hij steeds vroeger op tot
hij in het najaar een zeer dominante ver
schijning is geworden. Venus is even
eens vlak voor zonsopgang in het oosten
te zien. De planeet staat nog dichter bij
de zon dan Jupiter. Overigens is de af
stand tussen beide planeten fors. Venus
staat 250 miljoen kilometer van de aar
de, Jupiter meer dan 800 miljoen.
Tussen 7 en 13 juni staan Mars en Mer
curius vlak bij elkaar, resp. op 375 en
120 miljoen kilometer van de aarde ver
wijderd. Zoek ze rond tien uur 's a-
vonds in de schemering laag boven de
noordwestelijke horizon. Mercurius is de
helderste van de twee, maar in de sche
mering nog niet erg opvallend. Een ver
rekijker is geen overbodige luxe.
Saturnus staat op 9 juni pal tegenover de
De sterrenhemel in juni
omstreeks 23 uur. De
planeet Saturnus staat
dan laag in het zuid
oosten.
zon aan de hemel, d.w.z. „in oppositie".
Hij is dus het grootste deel van de nacht
aan het firmament aanwezig, maar ta
melijk ver zuidelijk en dus niet hoog. in
het sterrenbeeld Slangendrager. Bij de
horizon zijn de waarnemingskansen
doorgaans niet zo gunstig, maar toch
loont het de moeite met een kleine tele
scoop de beroemde ring van de planeet
te bekijken.
Icarus is een kleine planeet. Op 21 juni
komt hij op 24 miljoen kilometer van de
aarde (vergelijk de maan op 0,4 min ki
lometer), ver genoeg om een eventuele
botsing uit te sluiten, maar sterrenkun
dig gezien toch een rakelingse passage
als we die vergelijken met de afstanden
tot de eerder genoemde planeten. Icarus
is overigens niet met het blote oog te
zien. want de planeet is te klein en licht
zwak om hem zonder grote instrumen
ten waar te nemen.
Om 0.11 uur op 22 juni staat de zon pre
cies loodrecht boven de Kreeftskeer
kring. Daarmee begint de astronomische
zomer op het noordelijk halfrond. De
zon heeft zijn noordelijkste punt bereikt
en gaat van dan af weer richting eve
naar. waar hij op 23 september, het be
gin van de herfst, arriveert.
