m
Traditionele school bevalt
leerlingen beter dan moderne
1
Rijkspolitie
inzetten tegen
criminelen
Geneeskunde kampt met ongekende ethische problemen
lEUWO
Bij minder dan helft
burgers interesse in
plaatselijke politiek
^BINNENLAND
jj,Zwart geld
zoeken bij
catering
bedrijven
Loenen 2000 jaar
ouder dan gedacht
HU
IS
JUSTITIE:
N VANDAAG
IN HET VJ
Te hard
PROF. VAN DER MEER BIJ AFSCHEID:
BOERMOND De Roermondse advocaat
^ïnr. Baruch Moszkowicz moet ruim 35.000
gulden terugbetalen aan vier cliënten die hij
dit bedrag ten onrechte in rekening heeft
gebracht voor rechtsbijstand. Dat heeft de
president van de Roermondse rechtbank
{nr. Wind gisteren bepaald in een uitspraak
l0D'fóver twee kort gedingen die de betrokken
erti .tfiénten tegen de Roermondse advocaat
oeg jjadden aangespannen. Hét verweer van mr.
ie 5 Baruch Moszkowicz dat niet hij, maar de
1 jnaatschap van zijn vader mr. Max Moszko-
'vvicz die gelden moet terugbetalen, gaat vol-
i '«gens de rechtbankpresident niet op. De be-
"4 irftédeelden kwamen in aanmerking voor
gratis rechtsbijstand en hadden afspraken
gemaakt met mr. Baruch Moszkowicz per
soonlijk en niet met de gelijknamige maat-
1 Sthap.
dij.
EaidócSouoant
VRIJDAG 15 MEI 1987 PAGINA 3
Moszkowicz jr moet klanten
35.000 gulden terugbetalen
In de cel
Minister F. Korthals
Altes van justitie in
de cel. De minister
wilde zelf even een
cel proberen in het
Huis van Bewaring
in de Amsterdamse
Havenstraat dat gis
teren officieel door
hem werd geopend.
LOENEN Uit de vondst
van stukjes pijpen en potscher
ven door de Eerbeekse ama
teur-archeoloog Coenraadts
blijkt dat het Veluwse dorp
Loenen reeds in 1300 v. Chr.
bewoond was. Deskundigen
hebben bepaald dat de gevon
den potscherven behoren tot
het z.g. Drakensteinaardewerk
uit de bronstijd. De Eerbeke-
naar deed de vondst bij de
bouwput van nieuwe wonin
gen. Omdat Coenraadts wist
dat in deze streek reeds vuur
steenbijlen waren gevonden,
had hij een vermoeden dat hij
bij de uitgraving wel meer ar
cheologische voorwerpen kon
vinden.
Meeste wezen
bij familie of
in pleeggezin
DEN HAAG De
meeste wezen (63 pro
cent) wonen bij fami
lie of in een pleegge
zin. De anderen wo
nen zelfstandig of in
een tehuis. Dit blijkt
uit een onderzoek dat
in opdracht van het
ministerie van sociale
zaken is verricht. We
zen tussen de 18 en 26
jaar wonen voor de
helft (54 procent) zelf
standig en maar en
kelen van hen (3 pro
cent) wonen in een
tehuis.
li»,
«4 DEN BOSCH Officier
van justitie mr. G. Bos van
de rechtbank in Den
igosch vindt dat er alle re-
"4 den toe is om cateringbe-
'drijven in Nederland door
ite lichten op zwart geld.
De officier zei dat gisteren
^tijdens de rechtszaak te-
011 gen één van de grootste
cateringbedrijven in Ne
derland.
Het bedrijf zou vanaf 1982 een
i Swarte kas hebben gehad
waaruit losse werkkrachten
7* I werden betaald. Volgens Bos is
c™ de fiscus op die manier bijna
«IIƒ.400.000 aan loonbelasting
mo .onthouden en 40.000 aan om
en Netbelasting. De directeur gaf
de fraude onomwonden toe.
De officier eiste tegen het be
drijf een boete van ruim
386.000 gulden en tegen de di-
ojJ.recteur zes maanden voor-
ïf I
*n
irdelijk en een geldboete
van 100.000 gulden.
Regeling tegen
discriminatie
si uitzendkrachten
Bu
il n [f
DEN HAAG De Alge
mene Bond van Uitzend
en bureaus heeft een ge
nu dragscode aanvaard die
ha het uitzendbureaus ver-
t oi biedt discriminerende
imk wensen in te willigen.
nieuwe regels zijn in over
ijl lèg met het Landelijk Bureau
Racismebestrijding opgesteld.
De aantekening dat de uit
zendkracht tot een etnische of
enj|pilturele minderheid behoort
1^, mag alleen nog worden ge-
S jiiaakt om via een voorkeurs-
Jr1 behandeling ongelijkheden op
ltnilte heffen. De uitzendbureaus
ing gaan zelf op de naleving toe-
u Zij gaan zich verder in-
inen om mensen uit min-
heidsgroepen in hun eigen
oneelsbestand op te ne-
irb
30 r
p« Kleuters
>rp
- Koningin Beatrix onthult op de
Singel in Amsterdam een
standbeeld van Multatuli. Het
standbeeld is ontworpen door
H. Bayens.
Prins Claus verricht te Leusden
de officiële opening van de
golfbaan „De Hoge Kleij"
1 Prins Bernhard woont de „fly-
in" bij op het vliegveld Texel
die wordt gehouden ter gele-
genheid van het 50-jarig be-
staan van het vliegveld. Tege
lijkertijd wordt het eerste lu
strum van de Dutch Dakota
Association gevierd.
AMSTERDAM - Minister Korthals Altes van justitie
wil bezien of en hoe de Algemene Verkeersdienst
(AVD) van de rijkspolitie kan worden ingezet tegen in
ternationale criminelen.
zei dit i
ONDERZOEK DR. COMPERNOLLE: PRESTEREN VOORKOMT STRESS
AMSTELVEEN Het
moderne onderwijs,
waarin veel aandacht is
voor de individuele mo
gelijkheden van het kind
en de onderlinge compe
titie is afgeschaft, veroor
zaakt meer stress bij
scholieren dan het tradi
tionele, waarin de klas
en de prestatie hoog in
het vaandel staan ge
schreven.
Tot die opmerkelijke conclu
sie is de kinderpsychiater dr.
T. Compernolle gekomen in
een onderzoek naar stress op
de middelbare school. Com
pernolle verdedigde zijn on
derzoek vanmiddag op een
studiemiddag in Amstelveen,
nadat hij dat gisteren al met
succes had gedaan ter gele
genheid van zijn promotie
aan de universiteit van Am
sterdam. „Leerlingen houden
van duidelijkheid", aldus
Compernolle. „Ze verwach
ten op school onderwezen te
worden".
Compernolle werkt in Ne
derland als hoofd van de po
likliniek en puberafdeling
van het kinderpsychiatrisch
centrum Tulpenburg in Am
stelveen, maar komt uit Bel
gië. Hij zat daar zelf op de
schoolbanken van het stren
ge Sint Lodewijks College in
Brugge en deed voor zijn
promotie onderzoek naar
stress op 14 andere middelba
re scholen in Vlaanderen.
Erg leuk vond hij het vroe
ger niet op school en het
liefst had hij dan ook gezien
dat het vernieuwde onder
wijs, met meer vrijheid voor
de leerling, als beste uit de
bus zou komen. „Mijn school
•veroorzaakte bij mij neel veel
stress, dus mijn voorkeur
ging uit naar een ander mo
del", aldus Compernolle.
„Maar de ervaring leert dat
we zijn doorgeslagen naar te
grote vrijheid en dat het tra
ditionele onderwijs een aan
tal voordelen heeft die we
ten onrechte overboord heb
ben gezet".
In Nederland is een goede
vergelijking tussen de twee
soorten scholen niet meer
mogelijk, omdat het oude
model hier sinds de mam
moetwet (begin jaren zeven
tig) niet meer bestaat. In Bel
gië functioneert het traditio
nele onderwijs echter naast
het vernieuwde, zodat Com
pernolle de verschillen dui
delijk kon beoordelen. Daar
bij ging het hem overigens
niet in de eerste plaats om de
onderwijskundige waarde
van de systemen, maar om
het welbevinden van de leer
ling.
Doodgeschoten
„Ik behoor tot de moderne
kinderpsychiaters die probe
ren zo weinig mogelijk zélf
de kinderen te behandelen",
vertelt Compernolle. „Ik
zoek altijd in het natuurlijke
milieu naar mensen die hulp
kunnen bieden, meestal zijn
dat de ouders. Uit die ziens
wijze volgt dat ik graag wilde
weten welke rol de school
vervult in het veroorzaken
van stress. Dat er verband
bestaat tussen school en
stress bleek wel heel duide
lijk toen enkele jaren geleden
een jongen in Vlaanderen
zijn huisgenoten doodschoot
nadat hij een slecht examen
had afgelegd en toen een
groep Nederlandse scholieren
een leraar zo molesteerde dat
hij om het leven kwam".
Om er achter te komen wel
ke •nderdelen van de school
praktijk voor leerlingen
„stresserend" zijn, legde
Compernolle aan ruim dui
zend scholieren een vragen
lijst voor. Ze konden daarop
aangeven of ze last krijgen
van angst of spanning door
zaken als te weinig inzet van
de leraren, wanorde, slechte
lessen, prestatiedruk en indi
vidualisme. „Daaruit blijkt
dat de rol van de leraar heel
belangrijk is. Hij veroorzaakt
stress als hij slecht lesgeeft
dat vinden scholieren het
ergst en als hij zich per
soonlijk niet voor zijn leerlin
gen inzet, ze belachelijk
maakt of als minderwaardi
gen behandelt".
Naast de leraar speelt de on
derlinge band tussen de leer
lingen een grote rol bij stress
op school. „Het is voor de ge
zondheid van ons allemaal
heel belangrijk sociaal ge
steund te worden, dat geldt
ook voor scholieren". Al met
al betekent dit volgens Com
pernolle dat zijn onderzoek
een pleidooi is voor de klas
als vaste groep, met een ei
gen klasseleraar en een vast
lokaal. „Er zijn misschien on
derwijskundige redenen ge
weest om dat allemaal af te
schaffen, maar als je het de
leerlingen op school onmoge
lijk maakt een band met el
kaar te hebben, moet je niet
vreemd opkijken als ze op
straat bendes vormen".
Prestatie
In tegenstelling tot wat Com
pernolle had verwacht, vin
den de scholieren presteren
niet problematisch. „We
dachten dat prestatiedruk en
onderlinge competitie een
grote bron van stress zouden
zijn, maar dat bleek niet zo te
zijn. Leerlingen waarderen
het juist dat er eisen aan hen
gesteld worden. Op de tradi
tionele scholen, waar de lera
ren duidelijk leiding geven
en de klas als groep behande
len, ervaren de kinderen
minder stress dan op de mo
derne scholen waar veel
meer aan de leerlingen zelf
wordt overgelaten".
Achteraf realiseert Comper
nolle zich dat dat helemaal
overeenstemt met zijn erva
ringen in de hulpverlening.
„In veel gezinnen hebben de
ouders ook hun leidingge
vende rol opgegeven, met al
lerlei ellendige gevolgen. Ik
kan prachtige voorbeelden
geven van mirakeltjes bij de
pressieve kinderen als hun
ouders besluiten kordaat
maar vriendelijk de touwtjes
weer in handen te nemen.
Gisteren nog kwamen ouders
me vertellen hoe hun kind
opbloeide toen ze dat deden.
Heel wat oudefs zijn in de
Kinder
psychiater dr.
Compernolle:
„Leerlingen
houden van
duidelijkheid,
ze verwachten
op school
onderwezen te
worden",
f
1
war geraakt door de anti-au
toritaire opvoeding. Daardoor
gaven ze hun kinderen niet
meer de steun die ze zo nodig
hebben".
Compernolle concludeert uit
zijn onderzoek en zijn erva
ring als psychiater dat er ge
zocht moet worden naar de
gulden middenweg tussen de
tirannieke opvoeding van
vroeger en de vriendelijk
heid die sinds de jaren zestig
ideaal werd. „Leraren en ou
ders moeten de genegenheid
naar kinderen toe zeker niet
overboord gooien en naar
hen blijven luisteren. Dat
moeten we niet opgeven.
Maar het moet gecombineerd
worden met de traditionele
steun en leiding".
De behoefte daaraan is groot,
zo blijkt uit de antwoorden
die scholieren gaven op de
vragenlijst van Compernolle.
„Daar zaten hartverscheu
rende verhalen tussen, van
kinderen die echt klem za
ten. Maar de formulieren zijn
anoniem ingeleverd, dus ik
kan de namen niet meer ach
terhalen. Dat geeft eigenlijk
wel een bijsmaak aan het on
derzoek, ja. Maar goed, indi
rect is het toch bedoeld om
iets aan de problemen van
deze kinderen te doen".
STEVO AKKERMAN
Korthals Altes zei dit gisteren
in Amsterdam in een toe
spraak vol lovende woorden,
ter gelegenheid van het 25-ja-
rig bestaan van de AVD. Ook
de vermindering en mogelijke
opheffing van de grenscontro
le binnen de Europese Ge
meenschap is volgens Korthals
Altes een factor die de taak
van de AVD kan veranderen.
„Hoezeer de AVD ook verwe
ven is met verkeerszorg. de
dienst is een onderdeel van
het politie-apparaat en in de
uitvoering van de politietaak
is de criminaliteitsbestrijding
als strafrechtelijke handha
ving van de rechtsorde essen
tieel", aldus de minister.
Korthals Altes wierp ook de
vraag op „hoever de politie
moet gaan in het verlenen van
hulp aan hen die deze behoe
ven". Een goede afstemming
van taken en feitelijke werk
zaamheden moeten voorko
men dat de AVD hetzelfde
werk doet als bijvoorbeeld de
ANWB, ambulancevervoer en
bergers.
Kolonel Vogel van de rijkspo
litie stelde vast dat de afstem
ming van taken nog zeer be
perkt is, waardoor dubbel
werk ontstaat. Hij pleitte daar
om voor de oprichting van de
„Hoofdwegennet BV", een sa
menwerkingsverband van alle
organisaties die betrokken zijn
bij de verkeerszorg op het
hoofdwegennet.
AMSTERDAM - Eeén op de
vijf automobilisten vindt dat
de Algemene Verkeersdienst
van de rijkspolitie te hard
rijdt, zo wijst een enquête van
de ANWB uit. De enquête
leert ook dat 75 procent voor
stander is van een scherpere
controle op verkeersovertre
dingen. Rechts inhalen en
over doorgetrokken strepen
rijden vindt men kwalijker
dan het overschrijden van de
snelheidslimiet.
De ANWB is voorstander van
het rechts inhalen op brede
autosnelwegen. Het advies van
de AVD om na het inhalen
steeds weer naar rechts te
gaan, ^eidt tot vergaande on
rust, vindt de ANWB. Het bij
het ministerie circulerende
plan om vluchtstroken als ex
tra rijstrook te gaan gebrui
ken, vindt de ANWB „levens
gevaarlijk" voor kantonniérs,
politiemensen en wegenwach
ten.
AMSTERDAM „Onge
kende mogelijkheden
staan ons te wachten,
maar ook ongekende ethi
sche problematiek". Prof.
dr. C. van der Meer zei dit
vanmiddag in de rede
waarmee hij afscheid nam
als hoogleraar inwendige
geneeskunde aan het aca
demisch ziekenhuis van
de Vrije Universiteit in
Amsterdam. Daar werd
ter gelegenheid van zijn
afscheid ook een symposi
um over veranderende
ethiek in de geneeskunde
gehouden.
Er is in 1985 bij een baby in
Amerika al een bavianehart
ingeplant. Daarover steeg een
storm van protest op. Veel
grotere problemen doemen
volgens prof. Van der Meer op
bij te verwachten experimen
ten met gehele of gedeeltelijke
hersentransplantatie. Een
complicerende factor is dat de
doodscriteria voor donors zijn
gebaseerd op het vaststellen
van de hersendood. En trans
planteren vanuit een levende
donor is alleen toegestaan als
het om organen gaat waarvan
men er twee heeft. Prof. Van
der Meer meent dat niet de
doodscriteria moeten worden
gewijzigd, maar dat de situatie
moet worden omgedraaid:
„Niet de hersenen worden ge
transplanteerd, maar het her
senloze lichaam".
Bezinning
Ethische bezinning zal in de
nabije toekomst ook hard no
dig zijn omdat de nieuwe ont
wikkelingen in de geneeskun
de zo veel kosten dat niet ie
dereen er meer voor in aan
merking kan komen. In de
nog verdere toekomst voorziet
prof. Van der Meer vooral si
tuaties die verband houden
met de ruimtevaart: leven met
supersnelle verplaatsingen,
met gewichtloosheid en niet
alleen mèt robots maar ook
dóór robots die onderzoeken,
een diagnose stellen en de be
handeling programmeren.
Het medisch wetenschappelijk
onderzoek blijft doorgaan. De
vraag of het werkelijk tot heil
van de mens dient en dus ge
oorloofd is, mag niet zomaar
terzijde worden geschoven. Er
is overeenstemming nodig
over de moraal ervan. De „ze
geningen" van de moderne
techniek hebben ook tot ge
volg dat mensen levend niet
leven en ontluisterd in een
mensonwaardige situatie ach
terblijven, aldus prof. Van der
Meer. Daarom moet vooraf
over de toekomst van de medi
sche ethiek worden nagedacht.
Als een technische ontwikke
ling er eenmaal is en wordt
toegepast, is ze nauwelijks
meer tegen te houden. Onder
zoekingen moeten volgens
prof. Van der Meer uit morele
overwegingen gestopt kunnen
worden voordat vaststaat of ze
tot tastbare resultaten kunnen
leiden, „hoewel de ambitieuze
wetenschapper hier moeilijk
toe te bewegen zal zijn".
Onzekerheid
De ethicus prof. dr. C.P. Spor-
ken (rijksuniversiteit Lim
burg) constateerde op het sym
posium dat er sprake is van
een soort ethisch vacuum dat
onzekerheid veroorzaakt. Wie
een behandelingsmethode wil
tegenhouden omdat nog niet
duidelijk is in hoeverre men
selijke waarden erdoor wor
den bevorderd en geschaad,
loopt het risico te worden uit
gemaakt voor een zedenmees
ter of een tegenstander van de
vooruitgang in de wetenschap.
De gezondheidszorg kan geen
antwoord geven op fundamen
tele ethische vragen. De onze
kerheid is groot en voor velen
bedreigend. Sommigen vol
staan met de vaststelling dat
we nu eenmaal leven in een
veelvormige samenleving, an
deren zien heil in enquêtes:
„Als de meerderheid vindt dat
iets mag zal het wel goed zijn",
aldus prof. Sporken. Weer an
deren klampen zich bijna
krampachtig vast aan de vroe
gere ethiek die duidelijkheid
en zekerheid leek te bieden.
Mensen die het probleem niet
ontkennen proberen het op te
lossen met afspraken over be
slissingsprocedures en regels
die dan ook liefst juridisch
vastgelegd moeten worden, zei
hij. Dat kan een goede zaak
zijn, maar als ethisch verant
woorde uitgangspunten ont
breken ontstaat er een soort
vprocedurele ethiek". Het ge
vaar ontstaat dan dat „alles
perfect in orde lijkt als men
zich maar aan de voorgeschre
ven regels houdt".
Omvergetrokken grafstenen en
vernielde vazen op het ge-
ineentelijk kerkhof van het
Noordhollandse Hoogwoud.
Twee kinderen van 5 en 6 jaar
richten daar „spelenderwijs"
voor 100.000 gulden schade
aan. De grafschennis leidde via
.opmerkelijk kleine schoenspo
ren in de richting van de kleu
ters.
DE KNOLLEN
AUEMcm-|G! DiE MOET IK
iNOeuKVSdSNPE"
Mug!-. (VtfOCKJ IK VC U MN I«A lBSENC AAN VI6 IK
in'jnzcüj des laiKjcHf. pw®*i!u alss*CUUS
u>-_.r- - P(W£A
i6iBB4?
Bende rooft
voor twee
miljoen antiek
uit kerken
ZEIST Met de aanhou
ding van twee inbrekers
en zeven helers heeft de
rijkspolitie in het district
Utrecht een reeks dief
stallen in Nederlands
Hervormde kerken door
het hele land opgelost.
Omdat na de aanhouding
van twee broers geen
diefstallen in kerken
meer zijn gepleegd, ver
moedt de politie dat de
bende verantwoordelijk is
voor alle 26 inbraken met
een totale buit van ruim
twee miljoen gulden.
Bij de diefstallen zijn onder
meer 33 antieke massief ko
peren kroonluchters ont
vreemd. Enkele daarvan zijn
honderden jaren oud en had
den een waarde van ƒ80.000
per stuk. Slechts 14 kroonluch
ters zijn teruggevonden. De
politie vermoedt dat de nog
ontbrekende kroonluchters
zich „in het circuit van anti-
Deze twee teruggevonden antieke kroonluchters zijn afkomstig
uit de Hervormde Kerk in Beets. De kroonluchters dateren uit de
zeventiende of achttiende eeuw en vertegenwoordigen een waar
de van 80.000 per stuk.
quairs" in Nederland bevin
den.
Nederlands Hervormde Ker
ken staan niet alleen bekend
om hun kostbare kroonluch
ters, maar sinds het onderzoek
ook als zeer slecht beveiligd.
Vooral kerken in Friesland,
Utrecht, Noord- en Zuid-Hol
land en Gelderland moesten
het ontgelden. Behalve kroon
luchters werden er ook bijbels
(de oudste uit 1637), tinnen
schalen, offervazen, zandlo
pers, kandelaars, bekers en
kleine geldbedragen meegeno
men. Hiervan is maar een
klein deel teruggevonden.
Volgens de coördinator van
het onderzoek, W. van Doorn,
zijn er overigens boekjes te
koop waarin de inventaris van
kerken tot in detail staat ver
meld.
DEN HAAG De Nederlanders van 18 jaar en ouder
zijn in het algemeen aanzienlijk meer geïnteresseerd in
de landelijke dan in de plaatselijke politiek. Het doen
en laten van de politici aan het Haagse Binnenhof
heeft de interesse van 62 procent. Lokaal politiek be
leid kan zich slechts in de belangstelling van 43 pro
cent van de burgers verheugen.
Bij gemeenteraadsverkiezingen bepaalt 51 procent van de kie
zers zijn stem op grond van landelijke politieke gebeurtenissen.
Slechts 18 procent laat zich bij de keuze leiden door het lokale
beleid van de partijen.
Dit blijkt uit een studie van het Sociaal Cultureel Planbureau
over de relatie tussen burgers en gemeentebesturen. Het onder
zoek is verricht ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de
Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Volgens het onderzoeksrapport meent maar 15 procent van de
burgers dat beslissingen van het gemeentebestuur veel invloed
hebben op hun dagelijks leven. Besluiten van regering en parle
ment hebben volgens 25 procent veel invloed op het privé-le-
ven. Overigens is gebleken dat het plaatselijke nieuws in de dag
bladen door bijna driekwart van de burgers altijd of bijna altijd
wordt gelezen. Binnenlands nieuws scoort veel lager: 48 pet.
leest dat (bijna) altijd. Uit de steekproeven is tenslotte naar vo
ren gekomen dat 20 procent van de burgers zich de laatste twee
iaar samen met anderen actief heeft ingespannen voor een loka
le kwestie en 16 procent voor een nationale of internationale
kwestie.
