De mens serieus nemen
ondermijnt racisme
Opruimen chaos
bij overheid
duurt generatie
BINNENLAND
EeidóaOowuwt
„Steenhuis" uit 1300
gevonden in Groningen
In '88 nieuwe
ingreep in
huursubsidies
VVD: bijdrage
patiënt is
Evan inkomen
ankelijk
Friese editie
van „Libelle"
lEUWi
Van Dijk terughoudend
over „affaire-Bluf!
Van Vollenhoven voelt zich gepasseerd door Smit-Kroes
WOENSDAG 13 MO 1987 PAGINA 3
Rotterdamse
ontwerper
Een dertienjarig
Rotterdammertje,
Yao van den Heerik,
is in het Deense Le-
goland kampioen
legobouwer 1987
geworden. Zijn
werkstuk bestond
uit een prima lopen
de naaimachine.
Een van de prijzen
voor de trotse kam
pioen bestond uit
een beker - in le
gostenen uiteraard
- hem uitgereikt te
gen het decor van
een stukje Amster-
dam-in-lego. Daar
zat hij niet mee.
Kamer: voorzichtig verder
op spoor van „flitstrein"
DEN HAAG Minister Smit-Kroes mag van
de kamercommissie voor verkeer en waterstaat
verder gaan met het ontwikkelen van plannen
voor de aanleg van een hoge-snelheidsspoorlijn.
Alle fracties in de commissie hebben zich giste
ren in beginsel positief uitgelaten over een
snelle treinverbinding Amsterdam-Brussel-Pa
rijs. Maar over de tracékeuze bestond veel min
der eenstemmigheid. De grote partijen lieten
zich nog niet uit over het meest wenselijke tra
cé. Minister Smit-Kroes zei nog geen keuze te
hebben gemaakt maar sprak een voorkeur uit
voor „een optimale vorm". Een snelle trein
langs het bestaande traject behoort daar vol
gens Smit-Kroes niet toe omdat ook na de nodi
ge reconstructies hierop met snelheden van
slechts ongeveer 160 kilometer per uur kan
worden gereden.
GRONINGEN Archeologen hebben in de
stad Groningen de restanten blootgelegd
van een uit het jaar 1300 of eerder daterend
„steenhuis" aan de voet van de Martinito
ren. Volgens de leider van de opgravingen,
drs. J. Schoneveld van het Biologisch-Ar-
cheologisch Instituut van de Rijks Universi
teit Groningen, gaat het zeer waarschijnlijk
om de restanten van het zogenoemde pre
fectenhuis „Selwerder Hof". Volgens de ar
cheoloog zijn historici hier „eeuwen naar op
zoek geweest". Het Prefectenhuis was het
stenen pand waar ongeveer een eeuw lang,
tot 1251, de vertegenwoordigers van de bis
schop van Utrecht, de prefecten, gehuisvest
waren. Groningen viel destijds onder het
gezag van de bisschop van Utrecht. In 1251
werd de prefect de stad uitgejaagd.
DEN HAAG Er moet
volgend jaar weer fors be
zuinigd worden op de
vol huursubsidies. Aan een
nieuwe ingreep is volgens
tod staatssecretaris Heerma
van volkshuisvesting niet
te ontkomen. Verwacht
wordt namelijk dat de
kosten voor de huursubsi
dies aanmerkelijk hoger
zullen zijn dan de 1,4 mil
jard gulden die daarvoor
op de begroting is uitge
trokken. Volgens ingewij
den zal dat bedrag in de
buurt van de 200 miljoen
liggen.
De stijgende uitgaven zijn
vooral het gevolg van een toe
name van het aantal aanvra
gen. Maar de precieze oorza
ken en de omvang van de
overschrijding zullen pas later
kunnen worden vastgesteld,
waarna waarschijnlijk pas vol
gend jaar juli maatregelen ge
nomen kunnen worden. Daar
bij wordt gedacht aan een aan
passing van de schijven in de
huursubsidietabellen.
IAAG Het VVD-ka-
Ad Nijhuis vindt dat
insen met lage inkomens
niet zwaar getroffen mogen
worden door een eventuele in-
iring van een eigen bijdrage
hi van tien procent voor huisarts,
bi (specialist en apotheker. Een
?elj dergelijke eigen bijdrage, die
ir hij maandag voorstelde, moet
et'volgens Nijhuis inkomensaf-
Igrjhankelijk zijn. „Dit betekent
dat mensen met een gering in
komen maar tot een bepaald
bedrag per jaar eigen bijdra-
'gen hoeven te betalen. De rest
krijgen ze terug van het zie-
vi kenfonds". Overigens is geen
enkele fractie in de Kamer en
thousiast over het voorstel van
Nijhuis om het systeem van ei-
ka -gen bijdragen al binnen enkele
t t maanden in te voeren. Zij vin-
cï den de VVD'er voorbarig en
ito bovendien zetten zij vraagte
kens bij de voorgestelde hoog
te van de eigen bijdrage.
LEEUWARDEN In een
eenmalige oplage van 100.000
exemplaren is gisteren een ge
heel Friese editie van het da
mesweekblad Libelle versche
nen. Het eerste exemplaar
werd uitgereikt aan de com
missaris der koningin in Fries
land, H. Wiegel. De tekst
werd, mede op grond van tips
van de provinciale Friese
VVV, geschreven door de ei
gen redactie en daarna ver
taald door vier Friese schrijf
sters. De Friese Libelle bevat
de normale wekelijkse rubrie
ken, inclusief de van Friese
tekst voorziene strip Jan, Jans
en de kinderen, recepten van
Friese gerechten, interviews
met zoon Sjouke van ir. Jan
Sipkema (voorzitter Vereni
ging De Friesche Elf Steden)
en een vrouw die hevig ver
kikkerd raakte op haar zeilin-
structeur.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
■BIJLAGE BH UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS,MUZIEK
THEATER, RECREATIE,EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
VANDAAGi
IN HET
AMSTERDAM De
schappen in de boekhan
dels en bibliotheken be
ginnen zo langzamer
hand vol te raken met
boeken over racisme.
Het leed van de zwarte,
het onrecht dat hem hier
en in het buitenland
wordt aangedaan, het
komt in de meeste maat
schappelijke en politieke
analyses uitgebreid aan
bod. Om het racisme van
alledag, een soort sluip
moordenaar die soms be
wust en soms onbewust
in het zadel wordt ge
houden, lijken zich al
leen actiegroepjes druk
te maken.
Over de manieren om een
einde te maken aan het „alle
daagse" wangedrag van de
witte mens is vandaag van de
hand van de Amsterdamse
ombudsvrouw Lida van den
Broek een boek verschenen,
getiteld „Hoe zit het nou niet
wit". Zij heeft vaak te maken
mensen die hun gekleurde
medemens anders benaderen
dan zou moeten. Zelfs in onze
redelijk vooruitstrevende sa
menleving zijn er nog veel
gekleurden die bij sollicita
ties, promoties, in het zieken
huis en op tal van andere
plaatsen het slachtoffer wor
den van racisme.
Wie is die „witte" die zich
aan dat racisme schuldig
maakt en hoe breng ie die tot
ander denken? Met die vraag
als uitgangspunt schreef Lida
van den Broek een soort
handboek tegen racisme, met
praktijkvoorbeelden van me
thoden om mensen aan het
denken te zetten. De Amster
damse ombudsvrouw: „Onge
lijke behandeling van zwarte
vrouwen is aan de orde van
de dag. Het lastige is dat het
racisme vaak een onbewuste
en ongewilde zaak is. Wil je
de mensen bereiken die zich
daaraan schuldig maken, dan
moet je een boek schrijven
waarin voor iedereen her
kenbare situaties en voorval
len voorkomen. Ik wilde m'n
ervaringen van tien jaar
werk tegen racisme voor an
deren op een rijtje zetten".
Zo'n boek is er dus nu. „Hoe
zit het nou met wit" is een
praktisch boek, dat openin
gen geeft om zelf wat tegen
racisme te doen. Het geeft
welzijnswerkers en anderen
die uit hoofde van hun func
tie regelmatig met discrimi
natie van buitenlanders te
maken hebben een handvat
om de witten als het ware op
een positieve wijze te lijf te
gaan. „Dat doe je niet door
iemand die zich schuldig
maakt aan racisme te wijzen
op zijn slechtheid. De anti-ra-
cismebeweging treedt racis
ten helaas vooral beschuldi
gend tegemoet. De mensen
'die het al weten' zullen het
de 'onwetende' wel eens even
leren. Als je iemand alleen
vertelt hoe slecht of hoe dom
hij is, dan maakt dat alleen
maar kopschuw, zo is mijn
ervaring".
Schuldcomplex
Van den Broek paste haar
denkbeelden in het verleden
toe op anti-racismegroepen
van verschillend pluimage.
„Dan stelde ik voor dat we
allemaal maar toegaven dat
we in ons hart racistisch zijn.
De ene helft van de groep
loopt dan weg en de andere
helft krijgt een vreseliik
schuldcomplex. Dat werkt
dus ook niet".
Daarom gaat zij er in haar
boek van uit dat niemand be
wust wil discrimineren, maar
intussen wel volledig verant
woordelijk blijft voor eigen
doen en laten. „Ik ga ervan
uit dat racisme één van de
vormen van onderdrukking
is die de economische orde
vanaf de zestiende eeuw ge
bruikt om haar belangen vei
lig te stellen. Racisme wordt
samen met andere vormen
van maatschappelijke onder
drukking een in elkaar grij
pend netwerk dat mensen
onderling verdeelt en hen
doet geloven dat ze tegen
strijdige belangen hebben.
Het is een conditionering die
we allemaal hebben meege
kregen. Laten we daar wat
aan doen".
Veel mensen zoeken in tijden
van tegenspoed een zondebok
voor hun problemen. „In één
van de vrouwengroepen die
ik begeleid, kwam eens een
vrouw aan het woord die tot
ontsteltenis van iedereen
vertelde dat ze op de Cen
trumpartij stemde. Wat was
er aan de hand? Ze had het
niet makkelijk, woonde in
een slecht huis in een ver
pauperde buurt, haar zoon
kon geen huis krijgen, een
hele litanie van klachten die
lang doorging. Maar waarom
ze via haar stem voor de CP
de buitenlanders de schuld
van dat alles gaf wist ze ook
niet. Zo blijkt weer dat te
rechte klachten van mensen
waar niemand naar luistert,
op een gegeven moment op
een andere groep worden af
gereageerd. Bij huisbezoeken
Uda van den
Broek die een
praktijkboek
over bestrij
ding van racis
me schreef
zorgde dat de helft van de
mensen alsnog geen racis
tische stem uitbracht op de
CP. Luisteren naar iemands
verhaal en die mens serieus
nemen is een basisgegeven
om racisme te ondermijnen".
Hoogstaand
van politici vlak voor de ver
kiezingen in Almere is ooit
gebleken dat luisteren naar
de problemen van de inwo
ners van die plaats er al voor
De conditionering waar me
vrouw Van den Broek van
spreekt heeft een historische
achtergrond. In het boek
haalt ze de theorieën naar
voren van wetenschappers
die zeggen dat racisme niet
altijd heeft bestaan. „In Afri
ka opgegraven resten van be
schavingen waren geen over
blijfselen van Romeinen of
Grieken die daar op avon
tuur waren, maar van eigen
zwarte beschavingen. De eer
ste mens, daar zijn archeolo
gen het wel over eens, heeft
in Afrika geleefd. Op het
moment dat de witte mensen
in de zestiende eeuw de
ontstaanstijd van racisme
collectief naar Afrika trok
ken, bestond die hoogstaande
beschaving nog steeds. Die
cultuur is in twee eeuwen
verdwenen door de enorme
witte overmacht. Nu kan nie
mand zich meer voorstellen
dat er in Afrika ooit zo'n
hoogstaande beschaving is
geweest. Het enige dat wij nu
nog kennen is het arme, on
derontwikkelde Afrika, alsof
het nooit anders is geweest.
Als je de archeologen gelooft
is de zaak op z'n kop gezet.
We zijn doordrenkt van ver
keerde informatie over de
zwarte mens, hetgeen racis
me nog steeds aanwakkert".
Doordat in „Hoe zit het nou
met wit" een groot aantal oe
feningen is opgenomen die
gebruikt worden in anti-ra-
cismewerkgroepen, heeft het
boek een grote gebruiks
waarde voor allerlei groepen
die zich actief bezig willen
houden met de analyse en
bestrijding van racisme. De
Amsterdamse ombudsvrouw
houdt in haar boek een dui
delijk pleidooi voor een per
soonlijk initiatief van alle
witte mensen om „in zichzelf
en in hun omgeving te age
ren tegen racisme".
ARJEN VAN DER SAR
Actie bij
Oranjeboom
Tijdens de bezet
ting van hun be
drijf hielden de
ongeveer 240
werknemers van
de Oranjeboom
bierfabriek in
Rotterdam giste
ren een actiever
gadering. Met de
bezetting protes
teerde het perso
neel tegen een
eventuele sluiting
van de Rotter
damse brouwerij
die deel uitmaakt
van de Verenigde
Brouwerijen Bre-
da-Rotterdam
(VBBR). De pro-
duktie werd tij
dens de actie ge
woon voortgezet.
V)
DEN HAAG De Twee
de Kamer is gisteren niets
nieuws te weten gekomen
over de kennis en de
werkwijze van de Binnen
landse Veiligheidsdienst.
Minister Van Dijk van
binnenlandse zaken wilde
bij voorbeeld niet vertel
len wanneer de FNV-bon-
den ziin afgevoerd van de
BVD-lijst met organisaties
die in de gaten worden
gehouden. Het PSP-ka-
merlid Andrée van Es
vroeg dit naar aanleiding
van „vertrouwelijke" ge
gevens die op Koningin
nedag in het weekblad
Bluf! zijn gepubliceerd.
Op 29 april had justitie bij een
inval in de drukkerij van Bluf!
te Amsterdam nog de drukpla
ten in beslag genomen. De
BVD vermoedde dat het
weekblad een kwartaalverslag
van deze dienst uit 1981 zou
afdrukken. Dit overzicht is
een dag
later toch in de openbaarheid
gekomen.
Onderzocht wordt nu hoe het
BVD-verslag is uitgelekt Mi
nister Van Dijk, die na zijn
ziekte voor het eerst weer
voor de voltallige Tweede Ka
mer stond (waar hij met ap
plaus was ontvangen), wilde
hierover alleen zeggen dat al
bekend is waar de stukken
vandaan komen. Resultaten
zal hij later doorgeven aan de
commissie Inlichtingen- en
Veiligheidsdiensten, waarvan
alleen de leiders van de vier
grootste fracties lid zijn.
Woordvoerders van PvdA,
D66, PPR en PSP hadden for
se kritiek op de inval bij Bluf!.
Van Es, die het debat had aan
gevraagd, sprak van een „poli
tieke intimidatiepoging". Mi
nister Korthals Altes van Jus
titie vond het optreden te
recht, hoewel de gegevens uit
eindelijk toch in de publiciteit
zijn gekomen. „Een dronken
automobilist moet worden
aangehouden, ook als ie weet
dat hij later hetzelfde zal
doen". CDA, VVD en SGP
prezen de inval.
De makers van Bluf! zijn bij
justitie nog niet bekend. Een
gerechtelijk vooronderzoek is
gaande. PSP-woordvoerster
Van Es meende dat er hele
maal geen strafbaar feit ge
pleegd is. Zij stelde in een mo
tie voor om voortaan alle
kwartaalverslagen van de
BVD openbaar te maken.
EX-TOPMAN FINANCIËN:
DEN HAAG Er zal meer dan één generatie nodig
zijn om de huidige financiële chaos bij de rijksoverheid
op te ruimen. Dat is de mening van dr. L. Le Blanc, ex-
directeur-generaal van de Rijksbegroting van het mi
nisterie van financiën en tegenwoordig vice-voorzitter
van de Raad van Bestuur van het bankiershuis Van
Lanschot.
Volgens Le Blanc wordt het financiële beleid van de overheid
absoluut onvoldoende gecontroleerd, ontbreekt het aan voldoen
de kwaliteit op de departementen en deugt er nauwelijks of
niets van de informatie- en rapportagesystemen. „Het is abso
luut ondenkbaar dat het er bij een bedrijf van enige grootte zo
zou toegaan. Geen enkele onderneming zou dit overleven", al
dus Le Blanc.
De ex-directeur generaal van de Rijksbegroting lucht zijn hart
in het boekje „Wie let er op het geld", een bundel commentaren
op het financieel management bij de overheid. Het boekwerkje,
geschreven op initiatief van het management- en accountants-
antoor Arthur Andersen en Co, werd gisteren aangeboden aan
drs. Maarten Engwirda, voorzitter van de Tweede-Kamercom
missie voor de Rijksuitgaven. Deze noemde het geschrift „ver
plichte lectuur voor iedereen die met het financiële manage
ment van de overheid te maken heeft".
Engwirda benadrukte bij de presentatie dat dit financieel mana
gement „zwaar tekort schiet". Hij wees erop dat voor geen enkel
departement, met uitzondering van het ministerie van Defensie,
over 1985 een goedkeurende accountantsverklaring is afgege
ven. De eindafrekening over
het jaar 1980 moet nog steeds
bij de Tweede Kamer worden
ingediend. Engwirda onder
schreef de boude beweringen
van dr. Le Blanc dat het fi
nanciële management bij de
overheid volstrekt onder de
maat is: „Op een enkele gun
stige uitzondering na is er
sprake van een volstrekte cha
os".
Wind van voren
Engwirda kreeg de wind van
voren van de verzamelde fi
nanciële topambtenaren van
de verschillende Haagse mi
nisteries die zich onder zijn ge
hoor bevonden. De directeu
ren financiën van de departe
menten van sociale zaken,
VROM en onderwijs kaatsten Qr. i_e Blanc
de bal terug en wezen vooral
beschuldigend in de richting van de politiek. „Dat 150 accoun
tants per jaar de rijksdienst verlaten heeft niet alleen te maken
met het feit dat ze zo slecht betaald worden en in het bedrijfs
leven vaak het dubbele kunnen verdienen. Het wordt ook ver
oorzaakt door het functioneren van de overheid, en in het bij
zonder van de wetgever (regering en parlement). De ontduiking
zit tegenwoordig gewoon in de wetten ingebakken", aldus een
van de topmanagers van de ministeries.
De politiek is volgens de accountants ook verantwoordelijk voor
de schromelijke onderbetaling van de financiële controleurs op
de verschillende departementen. Dat werkt een goede controle
ook niet in de hand. Voorzitter Clarijns van de vereniging van
overeidsaccountants: „Accountants komen nauwelijks in leiding
gevende posities voor, met als gevolg dat de accountantscontrole
een ondergeschoven kind is. Hogere functies blijven veelal voor
behouden aan niet-deskundigen. De controle heeft een lage sta
tus en geen of weinig invloed bij het bepalen van het beleid. Uit
recent onderzoek blijkt dat accountants minimaal een salaris
schaal lager worden gewaardeerd dan andere financieel deskun
digen", aldus Clarijns.
de manier waarop het kabinet probeert de constante uitstroom
bij de overheid te beperken. „Er is een bruto-
van accountants t
De voorzitter van de rijksaccountants is weinig te spreken over
kab"
;perl
salarisstijging in dé publiciteit gebracht van 20.000 gulden per
man per jaar. Inmiddels is gebleken dat de rijkscontroleurs
slechts een paar duizend gulden extra zal krijgen. Het aanbod is
dus een dooie mus". Zijn remedie is simpel: de falende over
heidscontrole kan zeer snel, goedkoop en doeltreffend worden
opgelost door de rijksaccountants meer te betalen óf door een
verzelfstandiging van de overheidscontrole.
Veel duurder
Met die verzelfstandiging heeft menige overheidsaccountant in
middels op eigen houtje een begin gemaakt. Zolang de overheid
de accountantsdienst niet privatiseert of beter betaalt, blijft zij
daarvan de wrange vruchten plukken. Het uitbesteden aan ex
terne bureaus, dat meer en meer wordt toegepast om de enorme
achterstand in de controle weg te werken, is immers vele malen
duurder dan het beter betalen van het eigen personeel, de enige
manier om te voorkomen dat dit ontslag neemt en naar het
bedrijfsleven vertrekt. „Ik kan u zo tien voorbeelden geven van
accountants die het bij de overheid om puur financiële redenen
voor gezien hielden, vervolgens voor zich zelf begonnen en zich
weer door diezelfde overheid lieten inhuren. Alleen tegen een
tarief dat twee tot drie keer hoger was dan hun oude salaris.
Over janboel gesproken", zegt een van de directeuren financiën
van een Haags departement
Volgens de financieel directeur van het ministerie van defensie
kan echter zelfs een betere beloning niet veel meer verbeteren.
„Daar is het al te laat voor. De beste mensen zijn al lang bij de
overheid vertrokken. Als we nü miljoenen zouden krijgen om
onze mensen beter te betalen, kun je je zelfs afvragen of dat geld
wel verantwoord besteed is".
ARJEN BROEKHUIZEN
Geen krant ontvangen Bel tussen 18.00 en t9.00 uur. zaterdags tussen 14.00
en 15.00 uur, telefoonnr.071-122248 en uw krant wordt nog dezelfde avond
nabezorgd.
Garantiefonds wil
voorschouw bij
koopwoningen
AMERSFOORT Voordat
een nieuwbouw koopwoning
officieel wordt opgeleverd,
moet de aannemer met de
koper en eventueel een onaf
hankelijke deskundige de
woning inspecteren op ge
breken. Een dergelijke
„voorschouw" moet een ver
plichting worden voor de
aannemer, geen vrijblijvende
zaak. Dat heeft voorzitter
ing. B. de Wit van de stich
ting Waarborgfonds Woning
garantie Nederland gisteren
betoogd op de jaarvergade
ring van zijn organisatie. De
stichting zal de voorschouw
eisen, mogelijk met dreiging
van het onthouden van het
garantiecertificaat. De vere
niging Eigen Huis meldde
vorige week dat nieuwbouw
woningen gemiddeld twintig
tekortkomingen hebben.
DEN HAAG - Als „een
donderslag bij heldere he
mel" heeft mr. P. van
Vollenhoven het bericht
ervaren dat minister Smit-
Kroes (verkeer) niet de
Raad voor de Verkeers
veiligheid, maar Veilig
Verkeer Nederland en de
stichting Veiligheidsin
specties om advies heeft
gevraagd over de APK, de
verplichte autokeuring.
Van Vollenhoven is voor
zitter van de Raad voor de
Verkeersveiligheid, het
belangrijkste adviesor
gaan op dit gebied.
Van Vollenhoven, die dat in
de krant heeft moeten lezen, is
verbaasd dat Smit-Kroes „par
tijdige" instanties om advies
heeft gevraagd. Persoonlijk is
hij voorstander van een ver
plichte autokeuring als die de
veiligheid van het verkeer
verhoogt. Hij meent dat de
huidige APK daarvoor moet
worden veranderd. De onaf
hankelijke Raad voor de Ver
keersveiligheid zou daarover
goed kunnen adviseren, meent
hij- Hij wees er overigens op
dat de minister de Raad voor
de Verkeersveiligheid wil af
schaffen. Volgens hem past
dat binnen de reorganisatie-
cultuur van het ministerie van
verkeer en waterstaat. „Er
wordt daar gereorganiseerd
om het reorganiseren", aldus
Van Vollenhoven.
De woordvoerster van de mi
nister liet in een reactie weten
dat mevrouw Smit verbaasd is
dat mr. Van Vollenhoven zich
niet rechtstreeks tot haar heeft
gewend met zijn kritiek. „Hij
is een van mijn adviseurs, als
hij kritiek heeft kan hij zich
tot mij wenden. Maar dan wel
rechtstreeks".
I
