Reagan wilde Contra's
„hoe dan ook helpen"
Waarom zegt Toon
Leg neerdie bal"?
Onderzoek
„onmogelijke
scheepsramp
Barbie onbewogen
op eerste dag proces
%TNNENLAND/BUITENLA~
foidóeQowumt
Aardbevingen
treffen Japan
Christen-democraten op Malta winnen roerige verkiezingen
Diplomaten oneens
met benoeming Schoo
tot ambassadeur
Konings
koppelaarster
met zilver
bekroond
99
DINSDAG 12 MD 1967 PAGINA S
100.000 Ampère
door supergeleider
NEW YORK Onderzoekers bij IBM
zijn er in geslaagd om een supergeleider
een stroom te laten geleiden van 100.000
et^ ampère bij een temperatuur van minus
:r 196,15 graden. Dat is 100 keer meer dan
voorheen werd aangenomen als de
'tee maximale geleiding. De onderzoekers
nial hebben een laag gewoon geleidend ma
teriaal bestaande uit een enkelvoudig
°tta jtnstal bovenop een ander kristal ge-
legd. Deze film had een dikte van een
micron, ongeveer eenhonderdste van de
pla:
wad
;nd
PP? dikte van een mensenhaar. IBM voor-
Zl( ziet toepassingen van het supergelei-
8 dend materiaal in computerchips,
stroomkabels, elektromotoren en mag
neten.
TOKIO Het oosten van Japan
is gisteren getroffen door een aan
tal aardbevingen, die echter geen
schade hebben aangericht. Vol
gens het Japans meteorologisch
centrum lag het epicentrum van
de beving in de Stille Oceaan,
voor de kust van het schiereiland
Izu. De bevingen begonnen afge
lopen woensdag; sindsdien zijn er
meer dan duizend geregistreerd.
De beving van gisteren had een
kracht van 5,1 op de Schaal van
Richter. De meeste treinen in het
gebied rijden langzamer uit veilig
heidsoverwegingen en er zijn
twee treindiensten afgelast.
Zuid-Afrika wijst
journalist uit
JOHANNESBURG Zuid-
Afrika heeft een Britse redac
teur, die was verbonden aan
een gezaghebbend blad over
de Zuidafrikaanse vakbonden,
gelast het land binnen dertig
dagen te verlaten. John Lewis
kreeg van het ministerie van
binnenlandse zaken te horen
dat zijn verzoek om een per
manente verblijfsvergunning
was afgewezen. De Brit, ge
trouwd met een Zuidafrikaan
se, werkte sinds drie jaar bij
het South Africa Labor Bulle
tin. Waarom Lewis wordt uit
gewezen is niet bekend ge
maakt.
Onbekende foto's
Hitier afgedrukt
YOUNGSTOWN Een Ameri-
kaanse krant heeft een serie tot
dusverre onbekende foto's gepu
bliceerd van Adolf Hitler, Her
mann Göring en andere voor
aanstaande nazi's. De foto's wer
den in 1933 gemaakt op de Ober-
salzberg, in een rond Hitlers's
huis Wachenfeld. De foto's zijn
genomen van een film, die in
1945 door een Amerikaanse
pantsercommandant, Paul Ro-
mack, was gevonden in een ver
laten huis in Kufstein. Op ande
re foto's zijn Hitiers adjudant
Wilhelm Bruckner, zijn secreta
resse Johanna Wolff en chauf
feur Julius Schreck te zien.
India neemt gezag
in Punjab over
NEW DELHI De Indiase rege
ring heeft gisteren het directe gezag
over de deelstaat Punjab overgeno
men. Speciale eenheden van de pa
ramilitaire politie werden onmid
dellijk naar de deelstaat gestuurd
om een opstand te voorkomen. Een
woordvoerder verklaarde: „De
overname door de president is het
gevolg van ontaarding van orde en
gezag in de deelstaat." De deelstaat
regering bestaande uit gematigde
sikhs zou niet in staat zijn om gezag
en orde te handhaven. Bij geweld
dadigheden rond de Sikh-afschei
dingsbeweging in en om Punjab zijn
dit jaar al meer dan 330 mensen om
gekomen.
Leidster oppositie
Nicaragua loopt
over naar Contra's
MIAMI De Nicaraguaanse opposi
tieleidster Azucena Ferrey is in bal
lingschap gegaan en heeft zich aange
sloten bij de door de VS gesteunde
Contra's. Ferrey, die vice-voorzitster
was van de Sociale Christelijke partij
in Nicaragua, zei dat zij de hoop heeft
opgegeven dat de Sandinisten een plu
ralistisch systeem in het land invoe
ren. Mevrouw Ferrey was tot dusver
een uitgesproken tegenstander van de
gewapende strijd tegen de Nicara
guaanse regering, maar zij verklaarde
gedesillusioneerd te zijn geraakt over
e ontwikkelingen in Nicaragua.
MCFARLANE TIJDENS IRANGATE-VERHOREN:
H
(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
WASHINGTON De
Amerikaanse president
Reagan was op de hoogte
van het feit dat in de pe
riode tussen 1984 en 1985
„derde landen" de Nicara-
guaanse Contra's steunden
met miljoenen dollars. Die
^teun werd op verzoek
yan functionarissen van
het Witte Huis verleend,
nadat het Congres alle
hulp aan de Contra's had
verboden.
nd! ^at vertelde Reagans voor
malige adviseur voor Natio
nale Veiligheid, Robert
McFarlane, gisteren aan de
commissies van het Ameri
kaanse Congres die de Ira-
n-affaire onderzoeken. Het
gaat bij die landen vrijwel
zeker om Saoedi-Arabië,
maar ook om Taiwan, Brunei
en Israël.
Een gespannen en soms on
zekere McFarlane zei zich te
herinneren dat hij minstens
twee keer korte notities aan
de president doorspeelde
over de hulp aan de Contra's.
En de voormalige veilig
heidsadviseur voegde daar
aan toe dat, toen het Congres
alle hulp aan de Contra's
verbood, Reagan liet weten
„de rebellen niet in de steek
te laten". De president gaf
functionarissen van de in het
Witte Huis zetelende Natio
nale Veiligheidsraad (NSC)
de opdracht de Contra's hoe
dan ook de steunen, al moes
ten ze daarbij wel „binnen de
grenzen van wat wettelijk is
toegestaan blijven".
Vriendelijk
Opmerkelijk was dat ook na
de eerste dag van het ver
hoor van McFarlane dat
wellicht nog tot vrijdag zal
voortduren niet duidelijk
werd of de president ook op
de hoogte was van het door
sluizen van de met de Iraan-
se wapentransacties gemaak
te winsten naar de Contra's.
Wel liet McFarlane met gro
te nadruk weten dat kolonel
Oliver North hem herhaalde
malen had verzekerd dat het
doorsluizen van het geld was
„goedgekeurd". McFarlane
zei evenwel niet waar die
goedkeuring vandaan kwam.
De verhoren van Robert
McFarlane vonden overigens
in een vriendelijke sfeer
plaats. Verschillende leden
van de onderzoekscommis
sies hadden tevoren laten
weten dat ze bereid waren
rekening te houden met „de
fragiele geestelijke toestand"
waarin McFarlane verkeert,
sinds hij begin februari een
zelfmoordpoging deed. De
verhoren kregen daardoor
een geheel ander karakter
dan die van de vorige week,
toen generaal-majoor Ri
chard Secord aan de tand
werd gevoeld. Secord bleek
een gevatte, zeer humoristi
sche, slagvaardige en soms
Robert McFarlane tijdens zijn verhoor In het Congres.
ook agressieve getuige, die
grote bewondering afdwong.
Snipper-feest
McFarlane's getuigenissen
weken hier en daar af van
eerder door hem afgelegde
verklaringen. Hii gaf een ge
detailleerd verslag van de
geheime reis die hij in mei
van het vorig jaar naar Iran
maakte. Onmiddellijk na zijn
terugkeer in Israël hoorde
hij voor het eerst dat kolonel
North doende was met het
sturen van geld naar de Con
tra's, waarvoor hij de win
sten gebruikte die met de
Iraanse wapenleveringen
werden gemaakt.
McFarlane verklaarde ook
dat North vorig jaar novem
ber voorstelde een „snipper-
feest" te organiseren, om be
lastende documenten te ver
nietigen toen de zaak in de
openbaarheid was gekomen.
Ook zou McFarlane op 18
november een bijeenkomst
hebben bijgewoond van
functionarissen van het Wit
te Huis die een chronologie
van „Irangate" probeerden
op te stellen, welke moest
voorkomen dat „de president
schade zou ondervinden".
LYON Gekleed in een
donkergrijs kostuum, een
biauw overhemd en een
zwarte stropdas verscheen
Klaus Barbie, „de slachter
van Lyon", gisteren voor
het Hof van Assisen in
2j, Lyon voor de eerste dag
3 van zijn proces. De 73 jaar
oude ex-chef van de Ge
stapo in Lyon wordt be-
5iT schuldigd van misdaden
39 tegen de mensheid, door
honderden joden en ver
zetsmensen naar de ver-
j nietigingskampen Aus-
i'jj witsch en Ravensbrtlck te
2ij hebben gestuurd.
27;
31
39^ De aanwezigheid van tiental-
45 len getuigen, veertig advoca-
1 ten en een kleine achthonderd
1 journalisten leek geen indruk
te maken op Barbie. Hij wis-
ielde enige woorden met de
twee vrouwelijke tolken die
naast hem zaten en wenkte
zijn advocaat Jacques Vergès
voor een laatste aanwijzing.
De eerste van de naar ver
wachting veertig zittingen
diende hoofdzakelijk voor het
afwikkelingen van formalitei
ten. Rechter Andre Cerdini
noteerde de namen van de ge
tuigen en hun advocaten en
verrichtte de loting voor het
aanwijzen van de juryleden.
Vijf mannen en vier vrouwen,
met een gemiddelde leeftijd
van nog geen veertig jaar, zul
len aan het einde van het pro
ces bepalen of Barbie al dan
niet schuldig is. Gezien het
overstelpende bewijsmateriaal
moet het wel heel raar lopen,
wil de oude SS'er zijn straf
ontlopen.
Een eerste incident deed zich
voor toen de verdachte naar
zijn identiteit werd gevraagd.
Barbie zei Klaus Altmann te
heten en sinds twintig jaar de
Boliviaanse nationaliteit te be
zitten. Hij wilde nog wel toe
geven op 25 oktober 1913 in
Bad Godesberg nabij Bonn te
zijn geboren en de zoon te zijn
van Nicolaus Barbie. Maar
toen officier van justitie Pierre
Truche daarop geërgerd vroeg
of Barbie nu wel of niet de
Duitse nationaliteit had, ant
woordde de verdachte: „Op
die vraag antwoord ik niet'
Truche reageerde daarop met
een koel: „In ieder geval ken
nen we u onder de naam Bar
bie. Tussen 1942 en 1944 was u
in Lyon, dat is genoeg".
Buiten het zeer zwaar bewaak
te gerechtsgebouw werden bij-
Aan het be
gin van het
proces wees
Klaus Barbie
een agent
waar hij zijn
stoel wilde
hebben. Het
proces in
Lyon gaat ze
ker enkele
maanden du
ren.
eenkomsten gehouden ter na
gedachtenis aan de slachtof
fers van Barbie.
(Van onze correspondent)
Gerard kessels)
ROME De christen-de
mocraten hebben de ver
kiezingen op het strate
gisch belangrijke Middel
landse Zee-eiland Malta
nipt gewonnen. Na zestien
jaar moeten de socialisten
plaats maken voor een re
gering onder leiding van
de christen-democraat Fe-
nech Adami. Na het be
kend raken van de uitslag
begaven honderden en
thousiaste aanhangers van
Adami's partij zich op
straat. Daarbij deden zich
enkele botsingen voor met
kiezers van de Labourpar-
tij van premier Karmenu
Mifsud Bonnici.
Na een roerige verkiezings
campagne met tal van inciden
ten heeft het tellen van de
stemmen meer dan 48 uur ge
duurd. In die tijd nam de spa
ning op het eiland toe: winkels
en scholen bleven gesloten.
Het wantrouwen tussen beide
partijen en het geringe ver
schil in stemmen, maakten
steeds weer nieuwe hertellin
gen noodzakelijk. Uiteindelijk
kwam echter vast te staan dat
de christen-democratische na
tionalistische partij van Adami
ongeveer 2.500 stemmen meer
behaald had dan de socialisten
van premier Mifsud Bonnici.
Dat kleine verschil betekent
echter 51 procent van de stem
men en één zetel meer in het
parlement dan de socialisten.
De christen-democraten zullen
de contacten van Malta met
het Westen de komende jaren
zeker gaan versterken. Het
eiland zal zich minder sterk
dan tot nu toe op de Arabische
wereld en het Oostblok con
centreren. De christen-demo
craten verwachten van de
nauwere banden met het Wes
ten vooral een grotere econo
mische groei.
SUSKE EN WISKE -
-DE JOLIGE JOFFER
(c) Standaard Ultgeverlj/Wavery Productions
DEN HAAG De „onnodige" benoeming van de oud-
minister voor ontwikkelingssamenwerking E. Schoo
tot ambassadeur in India is volgens de ambtenarenbon
den van het ministerie van buitenlandse zaken „een
vorm van verkeerd personeelsbeleid".
Enkele uren na minister Van den Broek's aankondiging dat me
vrouw Schoo binnenkort zal worden benoemd, publiceerden de
bonden een gemeenschappelijke verklaring. Het is, aldus deze
verklaring, „in het algemeen geen goede zaak wanneer oud-be
windslieden min of meer als vervolg op hun politieke loopbaan
worden benoemd in hoge diplomatieke functies".
Wanneer vacatures op grond van vereiste ervaring of expertise
niet kunnen worden vervuld vanuit het zittende personeelsbe
stand, bestaat geen bezwaar tegen werving van buitenaf. Maar
in het geval van mevrouw Schoo „is deze uitzondering niet van
toepassing", aldus de bonden.
De BZ-ambtenaren maken vooral bezwaar tegen Schoo's voor
genomen benoeming, in verband met de afslanking van de rijks
overheid. Voor iedere extra aangetrokken buitenstaander zal er
gens anders een ambtenaar extra moeten afvloeien of minder
worden aangenomen.
Het is officieel niet bekend hoe lang mevrouw Schoo in New
Delhi zal verblijven, maar waarschijnlijk gaat het om een perio
de van drie jaar.
99
ROTTERDAM Een commissie van zes deskundigen gaat in
opdracht van minister Smit-Kroes van verkeer en waterstaat de
veiligheid van veerboten die Nederlandse havens aandoen extra
onderzoeken.
Volgens drs. J.K. Vreeswijk, hoofd scheepvaartinspectie van het
ministerie van verkeer en waterstaat, heeft de commissie vooral
als taak gekregen om scenario's op te stellen van gebeurtenissen
die zich bijna nooit voordoen. Hij noemde als voorbeeld dat een
veerboot met meerdere schepen tegelijk in aanvaring komt. Na
de ramp met de Herald of Free Enterprise voor Zeebrugge is
namelijk de indruk ontstaan dat ongelukken zich ook kunnen
voordoen als gevolg van een samenloop van omstandigheden.
Het is mogelijk dat de bevindingen van de commissie aanleiding
zullen geven de veiligheidsvoorschriften bij te stellen. Het is
overigens wel gebruikelijk dat dat dan in internationaal ver
band gebeurt, aldus het hoofd scheepvaartinspectie. De commis
sie zal zich eerst verdiepen in het probleem van de zeevarende
veerboten. Daarna zullen de veerboten die de Westerschelde en
de Waddenzee bevaren aan de orde komen.
(Van onze correspondent
Paul van der Voort)
BARCELONA Wijlen
koningin Frederica van
Griekenland kan tevre
den zijn. Als een oude
koppelaarster organiseer
de zij in de moeilijke jaren
na de Tweede Wereldoor
log luxueuze contact-
"-feestjes voor huwbare
Europese prinsen en prin
sessen, om te voorkomen
dat de Europese vorsten
huizen zouden uitsterven.
Niet alle vorstenhuizen wa
ren de oorlogsjaren immers
ongeschonden doorgekomen.
Sommige dynastieën met
name die van Denemarken,
Engeland en Nederland
hadden door hun kordate op
treden tijdens de oorlog hun
prestige bij hun onderdanen
aanzienlijk versterkt. Maar
de vorstenhuizen van Bulga
rije, Roemenië en Albanië
waren volledig van het
blauwbloedige toneel ver
dwenen.
Koningin Frederica van
Griekenland was ervan
overtuigd dat het voortbe
staan van de resterende Eu
ropese dynastieën zo spoedig
mogelijk moest worden gega
randeerd. In de zomer van
1954 organiseerde zij daarom
op het jacht Agamemnon
haar allereerste huwelijks
markt voor huwbaar blauw
bloed. „De reis was een groot
succes", zo schreef zij later in
haar memoires. „Yfe waren
met 110 personen van 20
verschillende nationaliteiten
en 15 verschillende talen.
Maar desondanks was er
geen enkel probleem".
Het meest opvallende resul
taat van de koppelingspogin
gen was het huwelijk tussen
Juan Carlos de Bourbon en
Frederica's dochter Sofia, sa
men het Spaanse vorsten
paar, dat deze week een
kwart eeuw is getrouwd.
Aanvankelijk leek de koppe
lingspoging overigens weinig
succes te hebben, want vol
gens de officiële geschied
schrijving van het Spaanse
en Griekse koningshuis be
gon de romance pas tijdens
het huwelijksbal van de her
tog en hertogin van Kent, in
Londen op 8 juni 1961.
In september van dat jaar
werd de verloving bekend
gemaakt en op 14 mei 1962
traden de 24-jarige Juan Car
los en de 23-jarige Sofia in
Athene in het huwelijk.
Maar voor het zover was,
moesten eerst nog enkele ob
stakels worden opgeruimd.
Juan Carlos is katholiek en
Sofia was Grieks-orthodox.
Sofia koos er echter voor ka
tholiek te worden en een te
lefoontje naar het Vaticaan
deed de rest.
GRONINGEN Vraag
van Seth Gaaikema aan
de zaal: „Is Ramses Shaf-
fy een cabaretier?" Ie
mand uit het publiek:
„Ook". Gaaikema: „Ja,
dat is zo'n leuk antwoord
op de vraag: was u goed
in de oorlog? - Ook". De
zaal lacht. Seth Gaaikema
gaf gisteren zijn eerste
van drie optredens als
gastdocent op de letteren
faculteit van de Gronin
ger universiteit. Ter inlei
ding merkte professor
Dorleijn op dat het een
misverstand was dat er
die middag gelachen zou
worden. „Dit is geen gra
tis cabaretvoorstelling,
maar een serieus college".
Gelachen werd er toch. Gaai
kema bedrijft dan ook al een
kwart eeuw het vak van ca
baretier, en dan is het moei
lijk je beroepsmatige dwang te
onderdrukken als zich spon
taan een woordspeling aan
dient. Vooral voor een volle
zaal, natuurlijk. Gaaikema be
trok het publiek veelvuldig
actief bij zijn college. Ruim
honderd belangstellenden wa
ren er, merendeels jongeren,
maar ook 65- plussers. Want
dit college was ook voor niet-
-studenten toegankelijk, even
als trouwens de volgende
twee op maandag 18 en 25
mei.
Ondanks zijn speelse terzijdes
wist Gaaikema duidelijk te
maken dat het hem ernst is
met zijn wetenschappelijke
bedoelingen. Waarom zegt
Toon Hermans in zijn be
roemde conference juist „Leg
neer, die bal" in plaats van
„Leg die bal neer", terwijl die
laatste formulering normaler
Nederlands is?, zo vroeg Gaai
kema zijn publiek. „Daar hebt
u, denk ik, nog nooit over na
gedacht. Maar ik wil de reden
daarvan weten. Ik ben
nieuwsgierig: waarom wordt
op bepaalde punten wèl gela
chen en op andere juist niet,
waarom valt hier een stilte?
Ik bedrijf dit vak 25 jaar. Al
die tijd ga ik met taal om. Ik
weet dat in een zaal bepaalde
dingen zus werken en andere
dingen zo. Die wetmatigheden
wil ik in kaart brengen. Ik
wil nu weten: waarom werkt
dat zus of zo?"
De in Uithuizen geboren Seth
Gaaikema is geen onbekende
aan de rijksuniversiteit van
Groningen. In 1964 studeerde
hij hier af als doctorandus Ne
derlands. Al als student ver
diende hij zelf zijn brood in
het cabaretvak, zo vertelt hij
met enige trots in een gesprek
na afloop van het college. Hii
vertaalde de bekende musical
'My fair lady' in het Neder
lands en schreef teksten voor
Wim Kan.
Bij het televisieprogramma
'Klasgenoten' van Koos Poste-
ma Kwam Gaaikema e$n
vroegere medescholier tegen,
die nu hoogleraar kunstge
schiedenis in Groningen is.
Uit dat contact rijpte het plan
bij Gaaikema om een proef
schrift te schrijven over caba
ret als literatuur. Hij hoopt
daar over een jaar of drie mee
klaar te zijn. Tussen het ma
ken van nieuwe theaterpro
gramma's door, want Gaaike
ma gaat gewoon door met zijn
jaarlijkse toernees.
„Zo'n onderwerp moet je niet
als kamergeleerde behande
len, in je eentje vanachter een
schrijftafel. Je moet je bevin
dingen toetsen aan de reacties
van anderen". Vandaar de op
zet: eerste drie colleges, waar
in Gaaikema samen met het
publiek de ruwe schetsen wil
omlijnen van wat cabaret is
(en wat het niet is), welke
vormen er zijn, of cabaret al
tijd geëngageerd moet zijn, en
vooral: de werking van caba
ret. Vanaf het komende leer
jaar wil Gaaikema om de
veertien dagen werkcolleges
houden met een groep geïnte
resseerde studenten. „Dit is
een heel nieuwe tak van de li
teratuurwetenschap. Niets
kan volgens de geldende nor
men behandeld worden".
Daarom wordt er, al vanaf
het college aanstaande maan
dag, veel met video gewerkt.
Zodat de band kan worden
stilgezet bij elke lachexplosie
in onder meer Toon Hermans'
„Leg neer die bal".
„Als je cabaret als literatuur
bestudeert, kunnen we ons
niet op boeken met teksten
verlaten", hield Gaaikema de
zaal voor. „Want als je alleen
de tekst leest, weet je absoluut
niet wat er écht gebeurt. Het
gaat erom wat ermee op het
toneel gebeurt, en hoe het pu
bliek reageert, en wat de ca
baretier daar weer mee doet.
Je hebt dus eerst degene die
de tekst bedenkt. Dan degene
die het geschikt maakt voor
het toneel: dan worden delen
van de tekst veranderd, er
komt soms muziek bij. Ver
volgens degene die de tekst op
het toneel brengt. En tenslotte
het publiek".
LILIAN VI NTH ER
