Van een geurig ligbad in Dachau
naar quarantaine in Nederland
Nijpels: bijna
10 procent van
drinkwater
in gevaar
Onderzoek tegen
Rotterdamse agent
a
DE BEVRIJDING VAN EEN CONCENTRATIEKAMP
lEUWi
E
Grundig-topman bepleit bundeling amusementselektronica in Europa
Ccictae (Soman t
KNMV-topman
Jos Vaessen
directeur CBR
Dierenpensions
raken nu al vol
Burgemeester Wenen zoekt dagboeken
KRO-ploeg niet
welkom in
Zuid-Afrika
Leidse stichting
begint hartkleppenbank
Aidsremmer
in zeven
ziekenhuizen
et
KONINKLIJK
/HUIS
Affiches
Jaj Binnenland
DINSDAG S MEI 1987 PAGINA 3
pvol.
met
Nij
kabj.
moei
te ali
ver
>rde-
»eer
e zo
waai
RIJSWIJK Jos Vaessen is per 1 januari
1988 benoemd tot directeur van het „koplo-
ze" Centraal Bureau Rijvaardigheid (CBR)
te Rijswijk. Vaessen, die de opvolger wordt
van de reeds lang vertrokken mr. T. Oo-
nincx, legt zijn functie van algemeen secre
taris/penningmeester van de motorbond
knmv neer. Jos Vaessen is al ruim twaalf
jaar de grote man bij de KNMV, maar is
ook al enige tijd intensief bij het CBR be
trokken, zodat ziin benoeming niet als een
grote verrassing komt. Zijn komst heeft de
instemming van zowel het ministerie van
verkeer en het CBR-bestuur als de Bovag-
rijschoolhouders en de vervoersafdelingen
van de bonden FNV en CNV.
DEN HAAG Wie voor de ko
mende zomervakantie zijn hond of
kat nog in een pension wil plaat
sen, moet daar snel werk van ma
ken. De ruimte in de meeste die
renpensions in ons land begint
snel op te raken. Hier en daar zou
aan diereneigenaren al nee ver
kocht moeten worden. Volgens
een woordvoerster van de Vereni
ging Nederlandse Dierenpensions
beginnen meer mensen te beseffen
dat ze voor de zomer steeds vroe
ger plaatsen moeten reserveren.
Ze maant dierenbezitters alleen
gebruik te maken van erkende
pensions, die aan strenge kwali
teitsvoorschriften moeten voldoen.
DEN HAAG De Weense burgemeester Helmut Zilk zoekt in Ne
derland naar dagboeken van mensen die de periode 1938-1945 in
Oostenrijk bewust hebben meegemaakt. In een advertentie vraagt
hij bezitters van een dergelijk dagboek contact op te nemen met een
uitgeverij in Wenen. Het ligt in de bedoeling dat de dagboeken vol
gend iaar uitgegeven worden. Het is dan vijftig jaar geleden dat Oos
tenrijk zich bij nazi-Duitsland aansloot.
De burgemeester verklaarde gisteravond voor de KRO-radio het be
langrijk te vinden dat de gebeurtenissen in de jaren 1938-1945 wor
den vastgelegd. Zilk die zelf leraar is geweest, gelooft dat jongeren
veel van deze tijd weten. In ziin ogen kun je er echter niet genoeg
van weten: „kennis van de oorlogstijd is ook voor toekomstige gene
raties en ook voor hen die de oorlog hebben meegemaakt, interes
sant".
Zilk zegt door toeval in het bezit te zijn gekomen van enkele door
vrouwen geschreven dagboeken, „buitengewoon interessante en
vaak dramatische weergaven van een voor Oostenrijk belangrijke
tijd". Hij weet dat er in Amerika en Nederland nog enige mensen
zijn, die deze tijd bewust hebben meegemaakt Hij denkt daarbij met
name aan gevluchte Oostenrijkers.
HILVERSUM Een KRO-team
heeft geen visum voor Zuid-Afri-
ka gekregen. Radioverslaggever
Frans Stultiëns, cameraman Cees*
Colson en tv-verslaggever Joost
Middelhoff hebben twee maanden
geleden bij de Zuidafrikaanse am
bassade in Den Haag een aanvraag
voor een visum ingediend om ver
slag te kunnen doen van de voor
bereidingen op de verkiezingen
die morgen in dat land plaatsvin
den. Door de ambassade is meege
deeld dat de aanvraag zonder op-
Saaf van redenen is afgewezen, al-
us de KRO.
LEIDEN - De Stichting Eurotransplant uit Leiden begint op 15 mei
een hartkleppenbank in het Dijkzigt-ziekenhuis in Rotterdam. Met
geld van de Nederlandse Hartstichting (ruim 350.000 gulden voor drie
iaar) bemiddelt de bank als eerste in Europa over vraag en aan
bod van onderdelen van donorharten tussen de hartcentra van Neder
land. Volgens G. Persijn, medisch directeur van Eurotransplant, zijn de
kleppen en het aansluitende gedeelte van de aorta (de grote lichaamss
lagader) in eerste instantie bedoeld voor kinderen met een aangeboren
hartafwijking. Jaarlijks worden in ons land 50 tot 75 kinderen, binnen
de eerste vijf jaren van hun leven, geopereerd omdat de verbindings
buis tussen de rechter-hartkamer en de longslagader volledig ont
breekt Zij kunnen niet geholpen worden met een kunstklep omdat die
niet mee kan groeien. Naar schatting worden in Nederland in totaal
800 tot 1000 kleppen geïmplanteerd. De hartkleppenbank wordt weten
schappelijk begeleid door de academische ziekenhuizen van Leiden en
Rotterdam. Centrale figuur is prof. dr. J. Quaegebeur, chirurg en bij
zonder hoogleraar kinder-hartchirurgie in Rotterdam.
war
at u
at
sten
UTRECHT Zeven zie
kenhuizen starten deze
week met het verstrekken
van hét aidsremmende
middel Retrovir (AZT):
het AMC, het Prinsen
grachtziekenhuis, het VU-
var ziekenhuis, het Ónze Lie-
nif ve Vrouwengasthuis (alle
Hi* in Amsterdam) en de aca-
8ea demische ziekenhuizen
bek van Leiden, Groningen en
ster. Rotterdam. De fabrikant
van het middel, het Ame
rikaanse bedrijf Wellco
me, heeft nu voldoende
AZT beschikbaar gesteld
voor honderd patiënten
en verwacht dat in de ko
mende maanden het aan
tal te behandelen aidspa-
tiënten telkens met min
stens twintig kan worden
uitgebreid.
Het kostbare AZT heeft de
eigenschap de verdere aan-
:tasting van menselijke cellen
ring
t ko
vóA
er ti
he
torti
i ds
lwe
aajT {joor het aidsvirus te blokke
ert
eng
dus
rOQl
Dter
zij
to
■stel
gul
ren, maar is geen geneesmid
del. Bij de behandeling tre
den ernstige bijverschijnse
len op, zoals misselijkheid,
nachtzweten, spierpijn, sla
peloosheid, diarree en bloe
darmoede die soms herhaal
de bloedtransfusie noodzake
lijk maken,
j/edi
ederland is een van de lan
den waar momenteel wordt
bekeken welke effecten AZT
Jieeft op de gezondheid van
lensen die alleen nog maar
iet het virus zijn besmet,
ir die nog geen enkel
:tebeeld tonen (de seropo-
tven). De Amsterdamse
aids-specialist dr. S. Danner
idat s*uit n'et uit ^at ^et mic*del
bij deze groep de ontwikke
ling van aids geheel kan
Voorkomen.
gen k
tg*.
elt***
A Int
kir.o»trWS
tia" :<L
\Vrflflg"
slijter'
iWii"'
Tol
(015P
;r i
I, t
.ijl
octo
is v
vi
tra
i*
5 d
idè -
>zii
n
6 mei
Prins Bernhard opent in
Groesbeek het nieuwe ge
bouw van het Bevrijdings-
museum 1944.
Mr. P. van Vollenhoven
geeft in Schiedam in het
kader van de Schiedamse
Molendagen het startsein
voor de fondsenwervings
campagne ten behoeve
van de molen „De Palm
boom". Hij opent verder in
Meppel de Ship Show, een
manifestatie op het gebied
van de binnenvaart waar
ruim honderd oude bin
nenschepen aan deelne
men.
DEN HAAG Als de
bevrijding die het offi
ciële einde van de Twee
de Wereldoorlog bete
kende ergens een echte
bevrijding was, dan wel
in het concentratiekamp
Dachau. Op 29 april 1945,
's avonds twee minuten
voor half zes, werden
daar de laatste SS'ers
door Amerikaanse solda
ten uit hun wachttorens
geschoten. Tot grote
vreugde van de uitgeput
te gevangenen, onder
wie de Nederlanders Ed
Hoornik, Hans Teengs
Gerritsen en „Boebi"
(W. L.Brugsma. In het
boek „De bus uit Da
chau" van Jos Schneider
en Gijs van de Westela-
ken, dat op 14 mei uit
komt, wordt aan de hand
van verhalen van deze
en andere overlevenden
verteld hoe Dachau be
vrijd werd en hoe acht
tien Nederlanders ver
volgens met een bus uit
het kamp ontsnapten,
omdat de Nederlandse
regering hen liet verrek
ken.
Elke stap die de Amerikanen
op 29 april doen. wordt door
de gevangenen van Dachau
nauwkeurig gevolgd, want
elke stap brengt hen dichter
bij de vrijheid en verder van
de dood. Ed Hoornik, de
dichter, noteert: „Ze zijn op
het rangeerterrein de goede
renwagons al voorbij, geslo
ten wagons, waaruit geen en
kel geluid meer komt. Vijf
dagen geleden zijn hier twee
duizend joden in gedreven;
ze zouden geëvacueerd wor
den; het is niet gelukt. Alle
tweeduizend zijn dood, ge
stikt. De soldaten zijn nu ook
het crematorium voorbij,
waar de lijken, omdat er
geen kolen meer zijn, mans
hoog liggen opgestapeld. Uit
de wachttoren die ik zien
kan, tuimelt een neergescho
ten SS'er".
Om 17.28 uur gaat de poort
open en stormen de Ameri
kanen binnen. Eén van hen
wordt door de gevangenen de
ziekenboeg ingetroond. Nico
Rost, een gevangen Vlaamse
letterkundige, achteraf: „Hii
legde zijn mitrailleur op tafel
en ging daarna van bed tot
bed, om elke zieke te omhel
zen. Hij deed het heel zach
tjes en voorzichtig, alsof hij
bang was hun broze licha-
Als de bevrijding die het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog betekende ergens een
echte bevrijding was, dan wel In het concentratiekamp Dachau. Tot grote vreugde van de uit
geputte gevangenen.
men in zijn sterke armen te
verbrijzelen. De Fransman in
het tweede bed van rechts
was juist vijf minuten gele
den gestorven, maar de Ame
rikaan omhelsde hem ook,
bemerkte toen dat hij dood
was en schudde daarna, dit
alles nog niet begrijpend, zijn
hoofd".
Bad
De hockeyer en verzetsman
Hans Teengs Gerritsen staat
vooraan als de Amerikanen
het kamp binnentrekken.
Omdat hij vloeiend Engels
spreekt wordt hij door gene
raal Devers benoemd tot lui
tenant en in het bed van de
voormalige kampcomman
dant te slapen gelegd. Daarna
mag hij in baa. „Je hebt er
geen idee van hoe luxe dat is,
in bad zitten terwijl je weet
dat er niet geschreeuwd, ge
slagen of geschoten wordt".
Teengs Gerritsen leegt alle
geurige flesjes en blijft uren
in bad liggen. „Dat was mijn
bevrijdingsfeest". Maar zo
feestelijk blijft het niet in
Dachau. Terwijl de ene rege
ring na de andere zich meldt
om onderdanen uit het con
centratiekamp naar huis te
begeleiden, komt niemand
voor de Nederlanders. Ze
voelen zich verlaten en ver
geten. Maar voor zeventien
van hen brengen de Ameri
kanen uitkomst door een bus
ter beschikking te stellen om
naar Nederland te gaan.
Teengs Gerritsen mag een
groep samenstellen en ver
trekken. Op de valreep meldt
VANDAAGi
IN HET
Ed Hoornik zich, hij wordt
als verstekeling meegeno
men, zijn naam staat niet op
de passagierslijst.
Genieten van de reis is voor
de mannen niet weggelegd,
ze hebben maar één ding in
hun hoofd: naar huis! Maar
zo denken de Nederlandse
autoriteiten er niet over. Al
bij de grens begint de' bu
reaucratische ellende waar
Teengs Gerritsen en zijn
groep bij thuiskomst op ont
haald worden. De mare
chaussee van Vaals houdt
hen staande: paspoortencon
trole. Schneiders en Van
Westelaken in hun boek:
„Algehele hilariteit in de bus,
maar de beambte heeft zijn
instructies en zonder geldige
papieren mag de grens niet
overschreden worden. „Maar
we komen uit Dachau!" roe
pen de passagiers vertwijfeld.
„Niets mee te schaffen", ant
woordt de grensbewaker.
Uiteindelijk slagen ze erin de
man ervan te overtuigen dat
het verstrekken van geldige
Nederlandse paspoorten geen
gewoonte was in Dachau en
mogen ze de grens over".
Bij aankomst in Nijmegen
meldt Teengs Gerritsen zich
onmiddellijk bij het Militair
Gezag om de laatste doorlaat-
pas te halen. Het gezag voelt
daar niets voor. Uit angst
voor vlektyfus-besmetting
moeten alle passagiers „een
paar dagen" in quarantaine.
Concentratiekamp
Nederland
Hoornik schrikt zich een on
geluk en weet te ontsnappen
aan het onvriendelijke wel
kom van de Nederlandse au
toriteiten. De rest van het ge
zelschap wordt in een wo
ning boven een garage vast
gehouden. Nadat hun afzon
dering steeds weer verlengd
is en uiteindelijk al tien da
gen duurt, gaat de telefoon.
Carel Steensma, één van de
achttien, neemt de hoorn en
zegt cynisch: „Met concentra
tiekamp vrij Nederland!"
Maar aat weerhoudt de arts
aan de andere kant van de
lijn er niet van mee te delen
dat de quarantaine met nog
„een paar weken" verlengd
moet worden. Dat vinden de
mannen iets te veel van het
goede; ze houden het voor
gezien. „Om de brave wacht
post niet al te. zeer in moei
lijkheden te brengen verla
ten ze over de schutting, door
de achterdeur of met een
smoes door de voordeur één
voor één het pand. „De één
ging plassen, de ander poe-
•aarmee zijn ze nog niet van
het vaderlandse welkom ver
lost, de politie wil sommigen
alsnog halen („De Loos weet
zich te beheersen en begint
de inspecteur uit te leggen
wat hij de laatste jaren zoal
heeft meegemaakt. De poli
tiebeambte wordt almaar ble
ker, en stilletjes verlaat hij
uiteindeliik huize De Loos")
en niet alle werkgevers staan
te springen om „gevangenen"
in dienst te nemen. „Als Wil
lem Eggink zich meldt op
zijn werk krijgt hij te horen
dat er van werken voorlopig
geen sprake kan zijn: een
ambtenaar die gearresteerd
of veroordeeld is, wordt ge
schorst, dat is de regel van de
wet die in 1942 gold en nog
altijd geldt Om zo'n schor
sing op te heffen dient er een
onderzoek te worden inge
steld, dus moet Eggink zich
gereed houden om voor de
zuiveringscommissie van de
belastingdienst te verschij-
Angst
Maar ook als de moeizame
ontvangst door het officiële
gedeelte van de Nederlandse
samenleving achter de rug is,
zijn nog niet alle moeilijkhe
den van de baan. Bevrijd
worden van de nazi's is één,
maar bevrijd zijn van je her
inneringen is een tweede,
merkt Ed Hoornik. Als hij
het proces tegen Rauter, SS-
chef voor Nederland, bij
woont, komt Dachau weer tot
leven. Hoornik herinnert
zich „de angst in Vught, als
de echo's van de stokslagen
over de appèlplaats klonken,
de angst tijdens de vlektyfu-
sepidemie in Dachau, als ik 's
nachts in het was ruim mijn
hemd ophief naar de afge
schermde lamp om de luizen
te zoeken, op de closetpotten
spookachtige vogelverschrik
kers neerstreken en de Stu-
bedienst de lijken zwijgend
op elkaar stapelde. Ik
kijk naar Rauter. Hij buigt
zich naar de parketwachter
en vraagt hoe laat het is. En
opnieuw haat ik hem",
's Nachts droomt Hoornik
vaak van een schutting en
een grote hand die grijpt
naar het kussen waar hij op
ligt Pas als hij in 1965 terug
keert naar Dachau en dezelf
de schutting ziet, raakt hij dit
angstbeeld kwijt. Maar echt
vrij van Dachau wordt hij
pas op een zondag in 1970, als
hij overlijdt. Piet Maliepaard,
één van zijn mede-passagiers
uit de bus van Dachau naar
Nederland, zegt daarover:
„Voor velen van ons is er
nooit een bevrijding geweest
en zeker niet voor Eddie.
Voor Eddie kwam de bevrij
ding van Dachau pas zondag
jongstleden".
STEVO AKKERMAN
Een medewerker van de PSP toont affiches die ter gelegen
heid van het 30-jarig bestaan van deze partij door Jan Wol
kers zijn ontworpen. De gesigneerde posters (200 stuks) kos
ten 65 gulden per stuk.
DE KNOLLEN
ROTTERDAM De officier
van justitie in Rotterdam laat
een gerechtelijk vooronder
zoek instellen tegen een 26-
jarige hoofdagent van de
Rotterdamse politie. Hij
wordt ervan verdacht straf
bare feiten te hebben ge
pleegd ten aanzien van Rot
terdammers van Marokkaan
se afkomst
Het gaat om diefstal van
geld, mishandeling, onrecht
matige fouillering, bedrei
ging met een dienstpistool,
valsheid in een proces-ver
baal en huisvredebreuk. Bij
één geval was een Rotter
dammer van Surinaamse af
komst betrokken, de andere
slachtoffers waren van Ma
rokkaanse afkomst. Alle fei
ten zouden zich hebben afge
speeld in 1986 en 1987. De
agent werd begin dit jaar al
op non-actief gesteld toen de
rijksrecherche een vooron
derzoek aankondigde. Hij
heeft toen twee dagen vast
gezeten. Tijdens het vooron
derzoek van de rijksrecher
che zijn nog drie andere poli
tiemensen als verdachte ge
hoord. De officier van justitie
zal later beslissen over hun
vervolging.
Doden uit oorlog herdacht
Koningin Beatrix en prins Claus hebben gisteren, tijdens de jaar
lijkse nationale dodenherdenking, een krans gelegd bij het Natio
naal Monument op de Dam in Amsterdam. De herdenking begon
In de Nieuwe Kerk met het zingen van de Kaddish, het joodse
gebed voor de doden. Ook elders werden de doden herdacht,
zoals op de Waalsdorpervlakte, op het ereveld in Loenen en op
de erebegraafplaats in Overveen (zie foto).
Pag. 9 Burgemeester Goekoop: Te weinig echte aandacht
voor gruwelijkheden oorlog
DEN HAAG Op talrij
ke plaatsen is het grond
water zodanig met nitraat
vervuild dat de drinkwa
tervoorziening in gevaar
is, aldus minister Nijpels
(VROM) gisteren in de
Tweede Kamer bij een be
spreking van de wetge
ving die mestoverschotten
in de landbouw moet be
perken. Bij 27 pompsta
tions zijn de normen voor
nitraat in grondwater al
overschreden. De stations
verzorgen 8,5 procent van
de drinkwatervoorziening.
Oorzaak vormt de verzuring
van het milieu. Gebleken is
dat het beleid om de verzuring
tegen te gaan door het beper
ken van milieuvervuiling door
zwaveldioxyde, stikstofoxyden
en ammoniak niet de gewenste
resultaten heeft. De conditie
van het bos gaat hard achter
uit en het grondwater wordt
steeds vuiler. Eind van dit^aar
komen er dan ook voorstellen
om het beleid te verscherpen,
aldus Nijpels. Die zullen diep
ingrijpen en veel kosten.
De te nemen maatregelen zul
len zich richten op verkeer,
industrie en veehouderij, aldus
de minister. Pratend over de
landbouw zei de bewindsman
dat het vrijkomen van ammo
niak uit mest niet met 50 pro
cent beperkt kan worden voor
het jaar 2000 zoals de bedoe
ling was. De landbouw zorgt
voor 85 procent van de ammo-
niakvervuüing in ons land.
Minister Braks (Landbouw)
deelde de Kamer gisteren mee
dat door de wetgeving die
mestoverschotten in de land
bouw moet terugdringen, be
drijven in de landbouw failliet
zullen gaan. Oorzaak vormen
investeringen in mestopslag,
een heffing voor een mesto
verschot en de noodzaak om te
betalen voor de afzet van het
overschot elders. Het zullen
vooral kleinere veehouderijbe
drijven zonder veel grond, zo
als varkenshouders, zijn die in
de problemen komen. Hoeveel
dit er zijn is inbekend. Als ge
heel zal de veehouderij door
de wetgeving als geheel echter
een „redelijk" perspectief hou
den, aldus Braks. Hij erkende
dat het mogelijk is dat een
boer 40.000 gulden aan heffin
gen voor mestoverschotten
moet betalen. De minister ver
zette zich niet tegen een voor-
stel-Van Noord (CDA) om de
overschotheffing op mest extra
te verlagen.
FÜRTH De Europese
fabrikanten van amuse
mentselektronica moeten
zich aaneensluiten in ge
meenschappelijke pro-
duktiemaatschappijen.
Dat is op den duur de
enige manier om het
hoofd te kunnen bieden
aan de concurrentie uit
het Verre Oosten. Dit
zegt de topman van de
Westduitse onderneming
Grundig, de Nederlander
H. Koning, in een giste
ren gepubliceerd vraag
gesprek met het persbu
reau DPA. De leiding
van Grundig is sinds
april 1984 in handen van
Philips dat momenteel
een 31,6 procentsbelang
heeft.
Tegen de achtergrond van de
toenemende digitalisering en
de gevolgen daarvan voor de
werkgelegenheid in de sector
is het volgens Koning ook uit
het oogpunt van industriebe
leid noodzakelijk de Europe
se belangen te bundelen in
inlijke ondernemingen
dsplaatsen te kun
nen behouden. De fabrikan
ten zouden in het model van
de Grundig-topman een min
derheidsbelang in de op te
richten productiemaatschap
pijen kunnen hebben. Verze
keringsmaatschappijen of
banken zouden een relatieve
meerderheid kunnen krijgen,
waarbij dient te worden ge
zorgd voor een „deskundige
raad van commissarissen".
Zowel de ontwikkeling als de
verkoop van de produkten
zou in handen moeten blijven
van de afzonderlijke fabri
kanten. Concrete stappen in
de richting van de beoogde
samenwerking zijn er vol
gens de Grundig-topman
overigens nog niet gedaan.
DAT-recorder
Grundig wil in de toekomst
nog sneller dan tot qu toe re
ageren op nieuwe ontwikke
lingen. Als voorbeeld noem
de Koning de aangekondigde
eigen produktie van DAT-re
corders, recorders die de ge
luidskwaliteit van de com
pact disc kunnen weergeven.
Deze produktie zal over zes
tot negen maanden op gang
komen. De verkoop van de
apparatuur aan geïnteres
seerde andere fabrikanten
begint echter al eerder. In te
genstelling tot Philips („de
verhouding tot Philips is een
klantenrelatie op basis van
prijzen en prestaties") heeft
Grundig andere contacten en
wegen om met de produktie
van DAT-recorders te kun
nen beginnen, aldus Koning.
